Γράφει ο Αντώνης Ζαρκανέλας: ΑΝΑΤΙΝΑΞΗ ΤΗΣ ΓΕΦΥΡΑΣ ΤΟΥ ΓΟΡΓΟΠΟΤΑΜΟΥ _ ΨΕΜΑΤΑ, ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΑΛΗΘΕΙΕΣ. Μέρος 1ο

Ανατίναξη της Γέφυρας του Γοργοποτάμου: ΨέΜατα, Μύθοι και Αλήθειες. (1)

                                                                                                                                                                          Αντώνη Ι. Ζαρκανέλα
π. Γενικού Διευθυντή Ανάπτυξης
της Νομαρχίας Θεσσαλονίκης.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Την 25^η Νοεμβρίου 1942, ανήμερα της Αγίας Αικατερίνης, πραγματοποιήθηκε η ανατίναξη της Γέφυρας του Γοργοποτάμου, που είχε ευρύτερες, δυσμενείς για τους Γερμανούς επιπτώσεις στο μέτωπο της Βόρειας Αφρικής. Για τον λόγο αυτό το Συμμαχικό Στρατηγείο Μέσης Ανατολής οργάνωσε την αποστολή με τον κωδικό «HARLING» με σκοπό την ανατίναξη μιας από τις τρεις γέφυρες: Ή της Παπαδιάς ή του Ασωπού ή του Γοργοποτάμου. Η ανατίναξη αυτή θα είχε, λόγω του μεγέθους των γεφυρών, την ίδια επίπτωση: Τη μη χρησιμοποίηση, για τουλάχιστον έξι (6) εβδομάδες, της σιδηροδρομικής γραμμής Θεσσαλονίκης - Πειραιά και επομένως τη μη τροφοδοσία της Στρατιάς του Ρόμμελ. Για το εν λόγω εγχείρημα γράφτηκαν τέσσερα βιβλία από τους υπεύθυνους πρωταγωνιστές της επιχείρησης. Από δύο Βρετανούς και συγκεκριμένα από τον Διοικητή Μάγιερς που έγραψε το βιβλίο  «Η Ελληνική Περιπλοκή - The Greek Entanglement», τον υποδιοικητή της ομάδας σαμποτέρ Γουντχάουζ που έγραψε το βιβλίο «Κάτι Διακινδυνεύθηκε - Something Ventured», από τον μόνον  Έλληνα που ήταν μέλος της ομάδας Σαμποτέρ, Μαρίνο Θεμιστοκλή που έγραψε το βιβλίο «Αποστολή Harling 1942 (H Επιχείρηση Γοργοποτάμου)» καθώς επίσης και από τον επιτελή του Ζέρβα, Λοχαγό Πυροβολικού Μυριδάκη, διοικητή της κοινής ομάδας ανταρτών ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ που ανέλαβε την εκκαθάριση της Ιταλικής φρουράς, ο οποίος έγραψε το βιβλίο: «Η Επιχείρηση του Γοργοποτάμου και το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ». Τα βιβλία αυτά καθώς και κάποια άλλα (π.χ. Χάμσον, Κωτσάκη, Μήταλα) που αναφέρει στη βιβλιογραφία του βιβλίου του ο ΜΑΡΙΝΟΣ (1994), είναι τα μόνα που ασχολούνται με το συγκεκριμένο στρατιωτικό εγχείρημα, με αξιόπιστες και με ιστορική βάση πληροφορίες και λεπτομέρειες, εκθέσεις, στρατιωτικές αναφορές κλπ για όλες τις πλευρές του. Υπάρχουν αναφορές στο συγκεκριμένο εγχείρημα και σε κάποια βιβλία που αναφέρονται σε όλη την περίοδο της κατοχής, αλλά αυτές είναι ευκαιριακές, υποκειμενικές, προσωπικής προβολής και με πολιτική σκοπιμότητα ενώ η παρουσίασή τους γίνεται με μυθοπλαστική και «ηρωϊκίστικη» αντίληψη χωρίς συγκεκριμένα στοιχεία.

            Όλα τα πραγματικά ιστορικά στοιχεία παρουσιάζονται στην παρούσα εξιστόρηση με μόνον στόχο να βγάλει ο αναγνώστης τα δικά του συμπεράσματα για τις  «παραγνωρισμένες» Αλήθειες όπως επίσης και για τα διαρκή Ψέματα γύρω από τον Γοργοπόταμο, αλλά και τον «κατεστημένο» Μύθο της αριστεράς στον οποίο έχει εγκλωβιστεί, μέχρι σήμερα τουλάχιστον,  μεγάλο τμήμα του Λαού μας..  

Η ΣΥΛΛΗΨΗ ΤΗΣ ΙΔΕΑΣ-Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΣΤΟ ΚΑΪΡΟ.

ΠΟΙΟΙ και ΠΟΤΕ συνέλαβαν την ιδέα για καταστροφή γέφυρας της σιδηροδρομικής γραμμής Θεσσαλονίκης-Αθηνών;

            Ενόψει της επίθεσης των συμμαχικών δυνάμεων εναντίον του Ρόμμελ στο Ελ Αλαμέιν ήταν κρίσιμο να αποκοπεί η τροφοδοσία των γερμανικών δυνάμεων που γινόταν κυρίως μέσω της Ελλάδος, καθώς τα πάσης φύσεως εφόδια μεταφέρονταν μέχρι τον Πειραιά σιδηροδρομικώς και τελικά αεροπορικώς ή διά θαλάσσης μέσω κυρίως της Κρήτης προς το Τομπρούκ. Υπό τις συνθήκες αυτές ο Αρχιστράτηγος Μέσης Ανατολής Αλεξάντερ ζήτησε από τη ΣΟΕ (Special Operations Executive -Υπηρεσία Ειδικών Επιχειρήσεων) να αποκοπεί και αχρηστευθεί αυτή η δίοδος για διάστημα τουλάχιστον έξι εβδομάδων. Αντικειμενικός σκοπός ήταν η ανατίναξη μιας από τις σημαντικές γέφυρες της ορεινής στερεάς Ελλάδας με την βοήθεια Ελλήνων ανταρτών.

ΠΟΤΕ από ΠΟΙΟΝ και σε ΠΟΙΟΥΣ ανατέθηκε η Αποστολή του Σαμποτάζ;

            Η αποστολή ανατέθηκε από τη SOE στις 20 Σεπτεμβρίου 1942 στον Ταξίαρχο του Βρετανικού Στρατού Έντυ Μάγιερς. Έγινε η επιλογή 11 εθελοντών που όλοι τους ήταν αλεξιπτωτιστές και είχαν σχέση με ειδικές αποστολές, ανατινάξεις, σαμποτάζ κλπ. Στα γραφεία της SOE Καΐρου έγινε η ενημέρωση του Μάγιερς: Η  κωδική ονομασία της αποστολής ήταν «Harling». Σκοπός: Καταστροφή μιας από τις μεγάλες σιδηροδρομικές γέφυρες που βρίσκονται στα βουνά της Ρούμελης. Η SOE είχε επαφή με τον αξιωματικό του Ελληνικού Ναυτικού Κουτσογιαννόπουλο ο οποίος έφερε το ψευδώνυμο «Προμηθέας ΙΙ». Ο «Προμηθέας ΙΙ» είχε ενημερωθεί με μήνυμα του Αρχιστρατήγου Αλεξάντερ ήδη από τις 4 Σεπτεμβρίου 1942 για την ανάγκη καταστροφής της σιδηροδρομικής γραμμής και είχε ρωτηθεί αν κάποια από τις ανταρτικές ομάδες, με τις οποίες βρισκόταν σε επαφή, θα μπορούσε να ανατινάξει τη γέφυρα της Παπαδιάς και, αν ναι, τι βοήθεια θα χρειαζόταν.

            Στο μήνυμα του Αρχιστρατήγου Αλεξάντερ προς τον αξιωματικό του Ναυτικού Κουτσογιαννόπουλο (Προμηθέα ΙΙ) και στο ερώτημα που του έθετε για το αν κάποια από τις ανταρτικές ομάδες, με τις οποίες βρισκόταν σε επαφή, θα μπορούσε να ανατινάξει μια από τις μεγάλες γέφυρες στην ηπειρωτική Ελλάδα ώστε να αχρηστευθεί για διάστημα τουλάχιστον έξι εβδομάδων, ο «Προμηθέας» απάντησε στις 21 Σεπτεμβρίου 1942 λέγοντας ότι αυτό ήταν εφικτό αλλά υπό την προϋπόθεση ότι θα έφθαναν ειδικοί αλεξιπτωτιστές-κομμάντος, με τις αναγκαίες ποσότητες εκρηκτικών και τεχνογνωσία στις ανατινάξεις γεφυρών. Η προσεδάφιση έπρεπε να γίνει την νύκτα μεταξύ 28 Σεπτεμβρίου και 3 Οκτωβρίου. Θα τους περίμεναν μερικοί πατριώτες υπό τον δικηγόρο Σεφεριάδη, στενό φίλο του Ευρ. Μπακιρτζή, τον γνωστό και ως «κόκκινο Συνταγματάρχη». Οι πατριώτες, όλες αυτές τις ημέρες, θα άναβαν φωτιές στην Γκιώνα για να γίνουν οι ρίψεις. Τα εφόδια των επτά-οκτώ ρίψεων που προηγήθηκαν, τα είχε συλλέξει ο Σεφεριάδης ο οποίος ως μυημένος στο ΕΑΜ τα έστελνε στις πρωτοεμφανισθείσες τότε ομάδες του ΕΛΑΣ στην Γκιώνα (ΜΑΡΙΝΟΣ, 1994, σελ. 32). Επίσης, ο «Προμηθέας» ζητούσε να υπάρξει σύνδεση με μία άλλη ανταρτική οργάνωση που είχε αρχηγό τον Συνταγματάρχη Ναπολέοντα Ζέρβα που δρούσε στην περιοχή του Βάλτου στη Δυτική Ελλάδα.

            Η αποστολή θα ήταν δωδεκαμελής. Η όλη επιχείρηση ανατέθηκε στον Μάγιερς με υποδιοικητή τον Κρις Γούντχαουζ. Τρίτος στην ιεραρχία ήταν ο Τζων Κουκ. Όλοι ήταν Βρετανοί υπήκοοι, πλην ενός που ήταν Έλληνας. Η ομάδα περιελάμβανε τρεις μηχανικούς, δύο Νεοζηλανδούς, τους Τομ Μπαρνς και Άρθουρ Έντμοντς καθώς και έναν Ινδό, τον Ιντελ Τζιλ, που ήταν πολιτικοί μηχανικοί, ειδικοί στις ανατινάξεις γεφυρών. Περιελάμβανε επίσης δύο Βρετανούς εφέδρους αξιωματικούς, τους Ντένις Χάμσον και Νατ Μπάρκερ, που ήταν ειδικοί στα εκρηκτικά και γνώριζαν καλά Ελληνικά, καθώς και τρεις ασυρματιστές. Σε αυτούς περιλαμβάνονταν και ένας Έλληνας έφεδρος αξιωματικός, ο Μαρίνος Θεμιστοκλής (Θέμης), ο οποίος τότε μόλις είχε αποφοιτήσει από τη Σχολή Ειδικών Αποστολών του  ΣΜΑ και μετά από άδεια της Ελληνικής υπηρεσίας δέχτηκε να συμμετάσχει στην αποστολή HARLING.

ΠΩΣ, από ΠΟΙΟΝ οργανώθηκε και ΠΩΣ μεταφέρθηκε η Αποστολή στην Ελλάδα;

            Την αποστολή ανέλαβε και οργάνωσε κατά βάση ο Ταξίαρχος Μάγιερς, με την βοήθεια του υποδιοικητή του Κρις Γούντχαουζ. Με βάση τα παραπάνω δεδομένα ο Μάγιερς κατ΄αρχήν μελέτησε τα σχέδια και όλα τα στοιχεία που υπήρχαν για τις τρεις γέφυρες: Της Παπαδιάς, του Ασωπού και του Γοργοποτάμου. Κατέστρωσε τα σχέδια για την καταστροφή κάθε γέφυρας, υπολόγισε τα εκρηκτικά και όλα τα άλλα υλικά και αφού τα συζήτησε στο τμήμα Μηχανικού του Στρατηγείου παρέδωσε τον κατάλογο για να ετοιμαστούν. Επέβλεψε μάλιστα και το πρόγραμμα ασκήσεων όλης της ομάδας (στο αλεξίπτωτο, στη τοποθέτηση των εκρηκτικών, επιθεώρησε τα αλεξίπτωτα, ήλεγξε όλα τα εφόδια - τρόφιμα, οπλισμό, ρουχισμό, ασυρμάτους με τις μπαταρίες και τα απαραίτητα ανταλλακτικά κλπ). Αποφασίστηκε να συγκροτηθούν τρεις ομάδες, που κάθε μία με τα απαραίτητα εφόδια θα επέβαιναν ενός αεροσκάφους LIBERATOR και θα έπεφταν οι δύο στην περιοχή της Γκιώνας, που θα τους περίμενε ο Σεφεριάδης, ενώ η τρίτη θα έπεφτε στην περιοχή του Ζέρβα. Την τελευταία ημέρα αναχώρησης, 28 Σεπτεμβρίου 1942, έγινε η κατανομή των μελών με τέτοιο τρόπο ώστε σε κάθε αποστολή ομάδας να υπάρχει ένας τουλάχιστον που να ξέρει ελληνικά αλλά και ένας ασυρματιστής.  

Αποτυχημένη η πρώτη πτήση, μερική επιτυχία της δεύτερης. Πτώση στη Γκιώνα. Συγκέντρωση των Βρετανών κομμάντος. Προετοιμασίες.

            Τα τρία αεροσκάφη απογειώθηκαν στις 28 Σεπτεμβρίου αμέσως μετά τις οκτώ το βράδυ. Άφιξη στον προορισμό τους περίπου στη μια μετά τα μεσάνυκτα. Από τα τρία αεροπλάνα, τα δύο με τους Μάγιερς και Κουκ κατευθύνθηκαν προς την Γκιώνα, στο σημείο που είχε προσυμφωνηθεί ότι ο Σεφεριάδης θα άναβε φωτιές εντοπισμού με μορφή σταυρού. Έκαναν κύκλους πάνω από την Γκιώνα, κινήθηκαν δυτικά προς Τυμφρηστό, πήγαν προς τις δυτικές ακτές αλλά …τίποτα. Φωτιές με μορφή σταυρού δεν υπήρχαν πουθενά. Επέστρεψαν στην Γκιώνα, έκαναν μερικούς ακόμη κύκλους έως ότου ο κυβερνήτης του αεροσκάφους τους ενημέρωσε ότι θα επιστρέφανε στο Κάιρο. Όταν έφθασαν στο Κάιρο, ενημερώθηκαν ότι είχε επιστρέψει πριν από λίγες ώρες και το άλλο αεροσκάφος (MYERS, 1975, σελ. 25).                                                                                                                                                                                                                                                                      (Συνεχίζεται)