Την ιστορία του ζεύγος Sydney και Joice Loch Nankivell, ενός Λονδρέζου μεγαλωμένου στη Σκωτία και μιας Αυστραλής από τη Κουινσλάνδη, που βοήθησαν τους 150.000 Έλληνες
πρόσφυγες που διέφυγαν από τις τουρκικές διώξεις, δεν την γνωρίζουν πολλοί Έλληνες και Αυστραλοί.
Οι Loch αφιέρωσαν τη ζωή τους στους πρόσφυγες, βοηθώντας μεταξύ άλλων, Πολωνούς, Εβραίους και Έλληνες, μετά τον Α’ και Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το 1920, το ζευγάρι εγκαταστάθηκε σε ένα μεσαιωνικό πύργο στην Ουρανούπολη της Χαλκιδικής - στο χωριό που χτίστηκε από επιζώντες της Ελληνικής Γενοκτονίας από το Αιγαίο Πέλαγος.
Οι Loch αναζωογόνησαν την ταπητουργία (χαλιά) στο παραθαλάσσιο αυτό χωριό, με σχέδια εμπνευσμένα από τα κοντινά μοναστήρια του Αγίου Όρους. Ένα από αυτά τα χαλιά με την ονομασία «Δημιουργία», εκτίθεται σήμερα στο Μουσείο Powerhouse του Σίδνεϊ.
Οι Loch αναζωογόνησαν την ταπητουργία (χαλιά) στο παραθαλάσσιο αυτό χωριό, με σχέδια εμπνευσμένα από τα κοντινά μοναστήρια του Αγίου Όρους. Ένα από αυτά τα χαλιά με την ονομασία «Δημιουργία», εκτίθεται σήμερα στο Μουσείο Powerhouse του Σίδνεϊ.
Η πλήρως εικονογραφημένη παρουσίαση και διάλεξη με θέματα «Τα νήματα του γαλάζιου και του λευκού: Η ιστορία του Sydney και Joice Nankivell Loch», που καλύπτει τη ζωή των δύο αυτών Αυστραλών ηρώων, δόθηκε τη Δευτέρα, από τον Δρ Παναγιώτη Διαμάντη. Ο Δρ Διαμάντης διδάσκει θέματα Γενοκτονίας στο Πανεπιστήμιο Τεχνολογίας Σίδνεϊ και είναι διευθυντής του Αυστραλιανού Ινστιτούτου για το ολοκαύτωμα και μελέτες γενοκτονίας. Η διάλεξη διοργανώθηκε στο πλαίσιο της Εβδομάδας Ιστορίας (History Week) και ως μέρος εορτασμών για την εκατονταετηρίδα της απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης. Την διάλεξη θα φιλοξενούσε η Παμμακεδονική Ένωση Νέας Νότιας Ουαλίας και ο Αυστραλιανός Ελληνικός Σύλλογος Εκπαιδευτικών Νέας Νότιας Ουαλίας.
«Πρόκειται για 16η Εβδομάδα Ιστορίας, μια πρωτοβουλία του Συμβουλίου Ιστορίας Νέας Νότιας Ουαλίας, με την παράθεση πλούσιων και ποικίλων ιστορικών θεμάτων από οργανισμούς και ιδιώτες σε ολόκληρη την Πολιτεία. Με πάνω από 100 εκδηλώσεις σε όλη τν επικράτεια της Ν.Ν. Ουαλίας, η Εβδομάδα Ιστορίας εορτάζει τους καλύτερους στην κοινοτική και επαγγελματική ιστορία, δίνοντας έμφαση στο ρόλο τους στην πολιτιστική ζωή μας, και καλώντας τους ανθρώπους να συμμετέχουν» λέει ο Δρ Παναγιώτης Διαμάντης.
Κατά τη διάρκεια της Εβδομάδας Ιστορίας, κοινοτικές ομάδες, τοπικά συμβούλια, βιβλιοθήκες, αρχεία, μουσεία, πανεπιστήμια, πολιτιστικά ιδρύματα, επαγγελματίες και ερασιτέχνες ιστορικοί από όλη τη Ν.Ν.Ο., ανοίγουν τις πόρτες τους για να παρουσιάσουν τις τελευταίες εξελίξεις στην ιστορική έρευνα.
«Παρουσιάζονται συναρπαστικές ιστορίες, αντικείμενα και εμπειρίες σχετικά με το παρελθόν μας, αλλά και το σημερινό μας εαυτό. Το φετινό θέμα είναι το ‘νήμα’, το νόημα πίσω από τις ‘ντουλάπες’ του παρελθόντος. Αυτό μου έδωσε την ιδέα να μιλήσω για διακοσμήσεις φτιαγμένες από νήματα, διακοσμήσεις όχι για το σώμα, αλλά για το σπίτι».
Το θέμα της φετινής Εβδομάδας Ιστορίας έμπνευσε τον Δρ Διαμάντη να εξιστορήσει την ιστορία του ζευγαριού Loch. Πρόκειται για την ιστορία των ελληνικών χαλιών, που υφαίνονταν από γούνες κατσικιών προερχόμενες από την Αυστραλία, με τον ίδιο τρόπο με το οποίο το αυστραλιανό ζευγάρι Loch υφαίνεται σήμερα στην ιστορία της Ουρανούπολης, αλλά και όλων των Ελλήνων.
Το θέμα της φετινής Εβδομάδας Ιστορίας έμπνευσε τον Δρ Διαμάντη να εξιστορήσει την ιστορία του ζευγαριού Loch. Πρόκειται για την ιστορία των ελληνικών χαλιών, που υφαίνονταν από γούνες κατσικιών προερχόμενες από την Αυστραλία, με τον ίδιο τρόπο με το οποίο το αυστραλιανό ζευγάρι Loch υφαίνεται σήμερα στην ιστορία της Ουρανούπολης, αλλά και όλων των Ελλήνων.
«Θέλω οι Έλληνες και οι Αυστραλοί να καταλάβουν το μήνυμα της ιστορίας της γενοκτονίας, όχι αναγκαστικά μέσω του πολέμου και του αίματος, αλλά και έξω από τον πόλεμο. Και, επίσης, από την αυστραλιανή άποψη, μέσω της συμβολής του ζευγαριού Loch» λέει ο Δρ Διαμάντης.
Η ιστορία των Loch και των χαλιών του πύργου τους, είναι ένα από τα μεγαλύτερα κεφάλαια των σχέσεων μεταξύ Αυστραλίας και Ελλάδας, όπως λέει ο Δρ Διαμάντης. Η διάλεξη είναι μέρος του προγράμματος της συστηματικής προώθησης της αυστραλο-ελληνικής ιστορίας στην ευρύτερη κοινότητα.
«Τέτοιες ‘ξεχασμένες’ ιστορίες συνιστούν ισχυρά εργαλεία στην προώθηση της αλήθειας σχετικά με αυτά τα εθνικά θέματα, όπως είναι η ταυτότητα και η πολιτιστική κληρονομιά της Μακεδονίας. Επιδιώκουμε να κάνουμε την Ελληνική ιστορία της Μακεδονίας μέρος της ευρύτερης αυστραλιανής ιστορίας, μέσα από τη φωνή των Αυστραλών» λέει ο Δρ Διαμάντης.
«Τέτοιες ‘ξεχασμένες’ ιστορίες συνιστούν ισχυρά εργαλεία στην προώθηση της αλήθειας σχετικά με αυτά τα εθνικά θέματα, όπως είναι η ταυτότητα και η πολιτιστική κληρονομιά της Μακεδονίας. Επιδιώκουμε να κάνουμε την Ελληνική ιστορία της Μακεδονίας μέρος της ευρύτερης αυστραλιανής ιστορίας, μέσα από τη φωνή των Αυστραλών» λέει ο Δρ Διαμάντης.
LOCH, ΗΡΩΕΣ ΤΗΣ ΟΥΡΑΝΟΥΠΟΛΗΣ
Η Joice Loch Nankivell γεννήθηκε το 1887, σε μια φυτεία ζάχαρης στο Queensland και ήταν εγγονή του πλουσιότερου Αυστραλού, Thomas Nankivell. Μετά την κατάργηση της εργασίας των μαύρων, η περιουσία της οικογένειας χάθηκε. Η Joice μεγάλωσε μέσα στη φτώχεια, στο Gippsland, βγάζοντας χρήμα ως συγγραφέας παιδικών βιβλίων και ως ανεξάρτητη δημοσιογράφος. Σε ηλικία 28 χρόνων, έφυγε από το αγρόκτημα και πήγε στη Μελβούρνη, όπου εργάστηκε ως καθηγήτρια Κλασσικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Μελβούρνης.
Την εποχή εκείνη, στη Γηραιά Αλβιόνα (Ευρώπη), ένας Λονδρέζος, ονόματι Sydney Loch, βετεράνος της Μάχης της Καλλίπολης, έγραψε το βιβλίο «Hell and Back, the banned account of Gallipoli («Στη κόλαση και πίσω - Η απαγορευμένη έκθεση για την Καλλίπολη»), που θα απαγορευτεί αμέσως μετά. Ο Sydney Loch και η Joice Nankivell συναντήθηκαν στο Λονδίνο όπου παντρεύτηκαν το 1918.
«Ήταν κυριολεκτικά μια ξεχασμένη ιστορία. Ένα ζευγάρι που για δεκαετίες βοηθούσε να σωθούν χιλιάδες πρόσφυγες στην κατεστραμμένη από τον πόλεμο Ευρώπη, που έσωσε χιλιάδες Έλληνες πρόσφυγες σε μια απομακρυσμένη γωνιά της Ελλάδας» λέει ο Δρ Διαμάντης.
Η συμπόνια ήταν αυτό που έκανε την Joice να εξελιχθεί σε εκπαιδευμένη νοσοκόμα για δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες – για Εβραίους, Πολωνούς, Έλληνες... Νοσοκόμα και ακτιβίστρια, η Joice ήταν, επίσης, συγγραφέας δέκα βιβλίων, μία από τις πρώτες γυναίκες δημοσιογράφους στην Αυστραλία, αλλά και σχεδιάστρια ταπήτων (χαλιών).
Μετά την ένταξή τους στην Εταιρεία των Φίλων Κουάκεροι (Society of Friends - The Quakers), και με την όλη βοήθεια που προσέφεραν στους πρόσφυγες κατά τη διάρκεια της αποστολής τους στην Πολωνία, το ζευγάρι μετακόμισε στην Ελλάδα στις αρχές της δεκαετίας του 1920, με σκοπό να βοηθήσει 150.000 Έλληνες πρόσφυγες που διέφυγαν από τις τουρκικές διώξεις. Στο διάστημα αυτό, το μικρό παραθαλάσσιο χωριό της Ουρανούπολης, στο τρίτο πόδι της Χαλκιδικής, δημιουργήθηκε από πρόσφυγες που το 1923 ήρθαν από την Μικρά Ασία, από τα Μαρμαρονήσια και την Καισαρεία, φέρνοντας μαζί τους την τέχνη της ταπητουργίας και της ύφανσης. Το ζευγάρι έσωσε το χωριό από την πείνα, με την ανάπτυξη μιας οικοτεχνίας ύφανσης χαλιών με το όνομα «Τα Χαλιά Πύργος». Καθώς οι πρόσφυγες δεν είχαν τις κατάλληλες τεχνικές, η κυρία Loch τους βοήθησε να φτιάξουν ένα εργαστήρι αργαλειών στο οπλοστάσιο του Πύργου, δείχνοντάς τους καινούργιες τεχνικές. Το αποτέλεσμα ήταν όμορφα χειροποίητα χαλιά, υφασμένα από γούνα κατσίκας. Αρχικά, ως σχέδια χρησιμοποιούσαν τα βυζαντινά μοτίβα από τοιχογραφίες και χειρόγραφα, που φωτογραφήθηκαν από τον κ. Loch σε διάφορα μοναστήρια του Αγίου Όρους.
Μετά την ένταξή τους στην Εταιρεία των Φίλων Κουάκεροι (Society of Friends - The Quakers), και με την όλη βοήθεια που προσέφεραν στους πρόσφυγες κατά τη διάρκεια της αποστολής τους στην Πολωνία, το ζευγάρι μετακόμισε στην Ελλάδα στις αρχές της δεκαετίας του 1920, με σκοπό να βοηθήσει 150.000 Έλληνες πρόσφυγες που διέφυγαν από τις τουρκικές διώξεις. Στο διάστημα αυτό, το μικρό παραθαλάσσιο χωριό της Ουρανούπολης, στο τρίτο πόδι της Χαλκιδικής, δημιουργήθηκε από πρόσφυγες που το 1923 ήρθαν από την Μικρά Ασία, από τα Μαρμαρονήσια και την Καισαρεία, φέρνοντας μαζί τους την τέχνη της ταπητουργίας και της ύφανσης. Το ζευγάρι έσωσε το χωριό από την πείνα, με την ανάπτυξη μιας οικοτεχνίας ύφανσης χαλιών με το όνομα «Τα Χαλιά Πύργος». Καθώς οι πρόσφυγες δεν είχαν τις κατάλληλες τεχνικές, η κυρία Loch τους βοήθησε να φτιάξουν ένα εργαστήρι αργαλειών στο οπλοστάσιο του Πύργου, δείχνοντάς τους καινούργιες τεχνικές. Το αποτέλεσμα ήταν όμορφα χειροποίητα χαλιά, υφασμένα από γούνα κατσίκας. Αρχικά, ως σχέδια χρησιμοποιούσαν τα βυζαντινά μοτίβα από τοιχογραφίες και χειρόγραφα, που φωτογραφήθηκαν από τον κ. Loch σε διάφορα μοναστήρια του Αγίου Όρους.
Η κ. Loch δίδαξε τους κατοίκους του χωριού πώς να βάφουν με φυσικά χρώματα που έφτιαχνε η ίδια από λουλούδια. Έτσι στο μικρό χωριό, που από το 1018 ανήκε στη μονή Βατοπεδίου και ονομαζόταν Προσφόριον, γεννήθηκε η τέχνη της ταπητουργίας, κάτι που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ανοικοδόμηση της ζωής των χωρικών. Τα γνωστά «χαλιά Ουρανούπολης» πουλιόνταν σε υψηλές τιμές στην αγορά της Αθήνας.
Το 1928, το ζευγάρι εγκαταστάθηκε στο παλιό βυζαντινό πύργο του χωριού, γεγονός που σημάδεψε την ιστορία της Ουρανούπολης. Ο διάσημος πύργος, που ήταν το βασικό κτίριο του μετοχίου Προσφόριον της μονής Βατοπεδίου, χτίστηκε πριν από το 1344, φιλοξένησε τον Επίσκοπο Θεσσαλονίκης, Ιωάννη Παλαιολόγο, το 1379, και το 1986 ο Πύργος μαζί με τον αρσανά περιήλθε στην κατοχή του Υπουργείου Πολιτισμού. Tο ζεύγος διέμεινε στο Πύργο μέχρι το θάνατό τους (1952 και 1982 αντίστοιχα).
Η κατασκευή χειροποίητων χαλιών στην Ουρανούπολη συνέχισε μέχρι το θάνατο της Joice Loch, το 1982.
Πώς γίνεται να ξεχαστεί μια τέτοια φιλανθρωπική ιστορία;
Η κατασκευή χειροποίητων χαλιών στην Ουρανούπολη συνέχισε μέχρι το θάνατο της Joice Loch, το 1982.
Πώς γίνεται να ξεχαστεί μια τέτοια φιλανθρωπική ιστορία;
«Ως Έλληνες της Αυστραλίας, ποτέ δεν έχουμε προωθήσει την ιστορία των Loch εδώ. Ήμασταν εντελώς απορροφημένοι με άλλα πράγματα, αντί με την πραγματική κληρονομιά των Ελλήνων και Αυστραλών που μοιραζόμαστε. Όταν ο ελληνικός λαός χρειαζόταν βοήθεια, το ζευγάρι Loch ήταν εκεί, στην άλλη άκρη του κόσμου, να τον βοηθήσει. Ποτέ δεν επέστρεψαν στην Αυστραλία και ο τάφος τους βρίσκεται στην Ελλάδα» λέει ο Δρ Διαμάντης.
Το 2006, η Joice Loch -μία από τις πιο ηρωικές γυναίκες της Αυστραλίας, όπως συχνά αναφέρεται- και ο σύζυγός της, Sydney Loch, τιμήθηκαν με άνοιγμα του μουσείου στο παλιό τους σπίτι, στο Βυζαντινό πύργο στην Ουρανούπολη, αφιερωμένο στη φιλανθρωπία τους.
«Το ζευγάρι Loch είναι η άλλη όψη του νομίσματος - από τη μία πλευρά είναι η ελληνική διασπορά στην Αυστραλία, από την άλλη – οι Αυστραλοί στην Ελλάδα. Αυτή η ιστορία συμπληρώνει όσα έχουμε κάνει εμείς οι Έλληνες στην Αυστραλία, τα τελευταία 200 χρόνια. Η προσφορά των Loch συμπληρώνει την αυστραλιανή ιστορία μας» λέει ο Δρ Διαμάντης.
«Το ζευγάρι Loch είναι η άλλη όψη του νομίσματος - από τη μία πλευρά είναι η ελληνική διασπορά στην Αυστραλία, από την άλλη – οι Αυστραλοί στην Ελλάδα. Αυτή η ιστορία συμπληρώνει όσα έχουμε κάνει εμείς οι Έλληνες στην Αυστραλία, τα τελευταία 200 χρόνια. Η προσφορά των Loch συμπληρώνει την αυστραλιανή ιστορία μας» λέει ο Δρ Διαμάντης.
Η διάλεξη του Δρ Παναγιώτη Διαμάντη, με θέμα «Threads of blue and white: The story of Sydney and Joice Nankivell Loch», θα δοθεί σήμερα, Δευτέρα, 10 Σεπτεμβρίου, στο History House, 133 Macquarie Street, Σίδνεϊ, στις 7:00 μ.μ. Η είσοδος είναι ελεύθερη.
