Την τελευταία εβδομάδα του Απριλίου κορυφαίοι έλληνες και ξένοι πανεπιστημιακοί από την Ευρώπη και την Αμερική συναντήθηκαν στην πιο απόμακρη γωνιά του Καναδά και μίλησαν για το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η χώρα μας τις τελευταίες δεκαετίες:Το χρέος.
Έρχονται στο φως της δημοσιότητας ιδέες και συμπεράσματα που δεν έχουν ακουστεί εντός των ελληνικών συνόρων
Χάρης Καρανίκας
Βρίσκομαι στο πιο όμορφο συννεφιασμένο μέρος του κόσμου. Στην κορυφή ενός κατάφυτου από έλατα λόφου, με θέα στα ανατολικά προάστια του Βανκούβερ. Οι χιλιάδες τόνοι μπετόν, σίδερο και γυαλί της πανεπιστημιούπολης Simon Fraser University δεν χαλάνε την αρμονία της φύσης - ίσα ίσα, οι μικρές δόσεις ομίχλης ανάμεσα στο δάσος και στα διάσπαρτα κτιριακά συμπλέγματα προσδίδουν μια μυστηριακή ατμόσφαιρα στο τοπίο. Τόσο μυστηριακή, που αρκετά επεισόδια της σειράς «X-Files» με τους εξωγήινους και τις «αλήθειες που βρίσκονται εκεί έξω» γυρίστηκαν εντός της πανεπιστημιούπολης.
Εδώ βρίσκεται και το γραφείο του καθηγητή Ιστορίας Αντρέ Γερολυμάτου, διευθυντή του Ελληνικού Κέντρου Σπουδών του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Δύο ημέρες πριν από την επίσημη έναρξη του συνεδρίου, το οποίο διοργάνωσε μαζί με τον συνάδελφό του βυζαντινολόγο Δημήτρη Κράλλη, ο καθηγητής Γερολυμάτος συνεχίζει να ασχολείται με τη μελέτη του για τον ρόλο των Γερμανών στη διαμόρφωση του ελληνικού χρέους από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και τον Εμφύλιο που ακολούθησε. «Ποτέ έως σήμερα οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν κατάφεραν να συνδέσουν τους γερμανούς εγκληματίες πολέμου με τις αποζημιώσεις. Ωστόσο τα εγκλήματα κατά των φυλών δεν έχουν χρονικά όρια, γίνεται να δικαστούν ακόμη και σήμερα. Εντοπίζοντας και φέρνοντας στο δικαστήριο δύο-τρεις γερμανούς εγκληματίες πολέμου, οι οποίοι έδρασαν για παράδειγμα κατά των Εβραίων της Θεσσαλονίκης, θα μπορούσαν να υπάρξουν απαιτήσεις για αποζημιώσεις. Δεν πιστεύω ότι είναι δύσκολο να βρεθούν κάποιοι - όπως έχει δείξει η ιστορία, αυτοί οι τύποι ζουν πολλά χρόνια», μου λέει ενώ καθόμαστε στο γραφείο του.
Η λίστα του με τα εγκλήματα των Γερμανών, την οποία σκοπεύει να εκφωνήσει στο συνέδριο, δεν είναι μικρή. Μέσα στις πρώτες εβδομάδες κατοχής οι Ναζί κατέσχεσαν 100.000 τσιγάρα, 26.000 πορτοκάλια, 4.500 λεμόνια• όλα τα υπάρχοντα αποθέματα σε βαμβάκι, δέρμα, λάδι, ρύζι, καφέ, ζάχαρη, σίδηρο, ασήμι, χαλκό, μαγνήσιο, χρυσό, χρώμιο, νικέλιο• το μεγαλύτερο μέρος των ζώων και των φορτηγών. Ο καθηγητής Ιστορίας τονίζει ότι «γερμανικές εταιρείες όπως η Krupp (σ.σ.: που αργότερα εξελίχθηκε σε Thyssen Krupp και έγινε στην Ελλάδα ιδιαίτερα γνωστή λόγω του σκανδάλου των υποβρυχίων) πήραν τον έλεγχο των ελληνικών ορυχείων και όλα τα σημαντικά επαγγελματικά συμφέροντα».
Επιπλέον, οι Ναζί έλαβαν 476 εκατ. μάρκα ως κατοχικό δάνειο και τις εναπομείνασες ράβδους χρυσού από τις ελληνικές. Αποτέλεσμα της αφαίμαξης αυτής ήταν να πεθάνουν από πείνα τουλάχιστον 300.000 Ελληνες τον χειμώνα του 1941-1942, ενώ η αρπαγή των φαρμάκων από τις δυνάμεις Κατοχής ενίσχυσε τη μετάδοση των ασθενειών και κατέστησε ιδιαίτερα δύσκολη τη θεραπεία των τραυματιών. «Οι Ναζί αφάνισαν τον πληθυσμό 89 χωριών και πόλεων, έκαψαν ολοσχερώς 1.700 χωριά, κατέστρεψαν 400.000 κτίρια, εκτέλεσαν 21.000 Ελληνες, συνέλαβαν άλλους 20.000 -από τους οποίους ελάχιστοι επιβίωσαν - και "εξουδετέρωσαν" περίπου 72.000 Εβραίους που διέμεναν στην Ελλάδα στέλνοντάς τους σε στρατόπεδα συγκέντρωσης».
Δύο ημέρες μετά, κατά τη διάρκεια του συνεδρίου που ξεκίνησε στις 26 Απριλίου στο Βανκούβερ, η εκφώνηση της προαναφερθείσας λίστας από τον καθηγητή Γερολυμάτο μαζί με την πρόταση της σύνδεσης των εγκληματιών πολέμου με αποζημιώσεις είχαν απρόσμενο αποτέλεσμα: μπορεί ανάμεσα στους παρευρισκομένους να μην υπήρχαν έλληνες ομογενείς του Καναδά, υπήρχε όμως ένας κατακόκκινος γερμανός πρόξενος που αντέδρασε αρχικά χάνοντας τα λόγια του και μετά υποστηρίζοντας ότι αυτό το θέμα δεν θα έπρεπε να μπαίνει στο τραπέζι έξι δεκαετίες από τότε που συνέβη. «Αναρωτιέμαι γιατί το κάνετε αυτό, ιδίως όταν η Ελλάδα έχει λάβει τόσο μεγάλη βοήθεια», είπε ο πρόξενος στον έλληνα καθηγητή Ιστορίας. Ο Αντρέ Γερολυμάτος απάντησε πως αυτό που τον απασχολεί είναι το γιατί οι μετέπειτα ελληνικές κυβερνήσεις δεν έκαναν ό,τι έπρεπε για να λάβει η Ελλάδα, σύμφωνα με τους υπολογισμούς των Συμμάχων, αποζημιώσεις ύψους περίπου 8 δισ. δολαρίων του 1938, ήτοι 170 δισ. ευρώ σήμερα.
Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, το κόστος ζωής των Ελλήνων το 1945 ήταν 25 φορές μεγαλύτερο από ό,τι πριν από τον πόλεμο, ενώ στο τέλος του Εμφυλίου ήταν 254 φορές μεγαλύτερο. «Την ίδια περίοδο διογκώθηκε το Δημόσιο. Επειδή ακόμη και οι δωσιλογικές κυβερνήσεις φοβούνταν ότι οι άνεργοι άνδρες μπορεί να καταλήξουν στη Γερμανία, τους προσλάμβαναν στο Δημόσιο. Το 1945 η κυβέρνηση κατέστη ο μεγαλύτερος εργοδότης, ενώ έως το 1948 το ένα τρίτο όλων των εργαζόμενων ανδρών απασχολούνταν στις δημόσιες υπηρεσίες», επεσήμανε ο καθηγητής εξηγώντας ότι ακόμη και το υπεράριθμο Δημόσιο σήμερα έχει τις ρίζες του στη γερμανική κατοχή. Στο τέλος της ομιλίας του ο Αντρέ Γερολυμάτος τόνισε ότι δύο φορές, το 1952 και το 1956, οι Ελληνες έστειλαν στη γερμανική κυβέρνηση 900 φακέλους με υποθέσεις εγκλημάτων πολέμου που διαπράχθηκαν από Γερμανούς στη χώρα μας.
«Δυστυχώς δεν έγινε τίποτα. Οφείλουν να αποκαταστήσουν τη δικαιοσύνη για τα εγκλήματα πολέμου κατά των Ελλήνων. Ακόμη και αν έχουν απομείνει ελάχιστοι Γερμανοί που καταζητούνται, θα πρέπει να προσαχθούν στην Αθήνα για να αποδοθεί δικαιοσύνη», επεσήμανε ο καθηγητής.
