ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
15 Μαρτίου 1878
-Την Κυριακή 4 Δεκεμβρίου 2011 σε εκδήλωση του Συλλόγου Βλάχων Βεροίας έγινε η μετονομασία της οδού Κόδρου σε οδός <<ΒΛΑΧΩΝ ΗΡΩΙΔΩΝ >> ΆΓΙΟΙ ΠΑΝΤΕΣ
1878,μετά από Απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Βεροίας της 25ης Ιανουαρίου 2011.
-Το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Βέροιας, με απόφασή του υλοποίησε το πάγιο αίτημα των Βλάχων της Βέροιας να αναδειχθεί και να τιμηθεί το γεγονός της θυσίας των επτά Βλάχων γυναικών από το Σέλι. Οι επτά αυτές γυναίκες θυσιάστηκαν το 1878 στην τοποθεσία «Άγιοι Πάντες», πέφτοντας από το βράχο του <Γαλακτού> Πιερίων, για να μη συλληφθούν από τους Τούρκους. Η αυταπάρνηση των γυναικών ανακαλεί στη μνήμη μας την ηρωική θυσία των γυναικών του Ζαλόγγου και της Αραπίτσας. Η διαφορά, ωστόσο, είναι ότι, ενώ τα γεγονότα του Ζαλόγγου και της Αραπίτσας είναι και γνωστά σε όλους μας, το γεγονός της θυσίας των Βλάχων γυναικών παραμένει άγνωστο στους περισσότερους παρότι υπάρχουν καταγεγραμμένα σε ένα γραπτό της εφημερίδας <ΩΡΑ> των Αθηνών του 1878 που έδινε την πληροφορία στους ελεύθερους έλληνες της εποχής εκείνης και σ΄όλο τον κόσμο για τη θυσία που έγινε στις 15 Μαρτίου 1878 κοντά στο Μοναστήρι των Αγίων Πάντων στα Πιέρια Όρη. Τα ονόματα των γυναικών που θυσιάστηκαν αναφέρονται στο παραπάνω έγγραφο που σήμερα έχει στα χέρια του ο ιστορικός ερευνητής από την Αθήνα κ.Ετεοκλής Ι.Γρηγοριάδης και είναι τα παρακάτω. Μαρία Μητραντώνη (Μητροτόνη), Κυράτσα Μπιντιβάνου, Ελένη Τσούλιου, Βαγγελία Σάντου, Σουλτάνα Μαρίτσα, Μαρία Σούλιου, και Κατερίνα Νιώπα..
-Την εν λόγω εκδήλωση άνοιξε με χαιρετισμό του ο πρόεδρος του Συλλόγου Βλάχων Βεροίας κος Γεώργιος Τσίρης και τόνισε την ουσιαστική συνεισφορά και πρωτοβουλία της παλιάς κοινότητας Παλατιτσίων, η οποία, πολύ πιο πριν από τον Σύλλογο τους, ανέδειξε το γεγονός και έστησε μνημείο κοντά στο χώρο της θυσίας των γυναικών. Στην συνέχεια η κα δήμαρχος χαιρέτισε την εκδήλωση
-. Ο τέως πρόεδρος του Συλλόγου Βλάχων Βεροίας κος Γεώργιος Πράπας παρουσίασε, με λεπτομερή αναφορά, τις ενέργειες του συλλόγου για την πορεία της μετονομασίας και την ευτυχή κατάληξή της καθώς και το εμπεριστατωμένο ιστορικό υλικό. Ιδιαίτερη συγκίνηση προκάλεσε η παρουσία και ο χαιρετισμός μιας απογόνου των πεσσόντων γυναικών, η κ.Κατίνα Νιώπα Παπάζογλου
-Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους η Δήμαρχος Βέροιας κα Χαρούλα Ουσουλτζόγλου, η υπεύθυνος οικονομικών του Δήμου κα Βέτα Αρχοντάκη Γεωργίου, ο δημοτικός σύμβουλος Βέροιας κος Τσαμήτρος Ηλίας, ο Πρόεδρος και ο Γενικός Γραμματέας, αντίστοιχα,των Αποστράτων Σωμάτων Ασφαλείας Νομού Ημαθίας κ.Νικόλαος Τρίγκας, κ.Ιωάννης Κελεσίδης,ο Πρόεδρος της Τοπικής Διοίκησης Πιερίας της Διεθνούς Ενώσεως Αστυνομικών κ.Δέλλας Χρήστος, τέως πρόεδροι του Συλλόγου Βλάχων Βέροιας, ο πρόεδρος των Ποντίων Παλατιτσίων κος Κωνσταντίνος Στυλίδης καθώς και πλήθος κόσμου.
-Διαβάστε παρακάτω την ομίλία του τέως προέδρου του Συλλόγου των Βλάχων Βεροίας κ.Πράπα Γεωργίου και το άρθρο του συνταξιούχου καθηγητή κ.Μιχαήλ Ακριβοπούλου στην τοπική ημερήσια εφημερίδα <Λαός> της 11ης Μαρτίου 2007 σχετικά με την Θυσία των επτά βλάχων γυναικών στα Πιέρια Όρη.
Κυρίες και Κύριοι, αγαπητοί Βεροιώτες!
Σήμερα μαζευτήκαμε σ’ αυτό το σημείο της αγαπητής πόλης μας όπου συντελείται και έμπρακτα πλέον η αλλαγή του ονόματος της οδού Κόδρου σε οδό Βλάχων Ηρωίδων /.
Με την πράξη αυτή της αλλαγής βιώνουμε το αίσιο τέλος των επίπονων προσπαθειών του Συλλόγου Βλάχων Βέροιας που διήρκησαν πάνω από τρία χρόνια και όπου για μία ακόμη φορά γίνεται η διαπίστωση της διαχρονικής αξίας της λαϊκής ρήσης « ο επιμένων νικά ».
Θα αναφερθώ με συντομία στο ιστορικό της θυσίας των Βλάχων Ηρωίδων για το οποίο δυστυχώς οι γραπτές αναφορές δεν περισσεύουν, Παρήγορο όμως είναι ότι το ιστορικό της ηρωικής αυτής πράξης δε βασίστηκε, όπως συνήθως, μόνο σε κάποιες προφορικές αφηγήσεις.Για πρώτη φορά διαπιστώνεται ότι υπάρχει και δημοσιογραφική κάλυψη (ρεπορτάζ) αυτού του συνταρακτικού γεγονότος, Πράγματι σήμερα έχει στα χέρια του ο κ. Ετεοκλής Ι. Γρηγοριάδης, ιστορικός ερευνητής από την Αθήνα, ένα γραπτό ντοκουμέντο που θεμελιώνει το ιστορικό γεγονός και δίνει ακριβώς το μέγεθος της θυσίας εκείνης. Ο κ. Ετεοκλής Γρηγοριάδης είναι κάτοχος αντιγράφου της εφημερίδας "ΩΡΑ" των Αθηνών του 1878 πού έδινε την πληροφορία στους ελεύθερους Έλληνες της εποχής εκείνης και σ' όλο τον κόσμο για τη θυσία που έγινε στις 15 Μαρτίου 1878 κοντά στο Μοναστήρι των Αγίων Πάντων.
Ακόμα η ίδια εφημερίδα μας δίνει και μια άλλη τρομακτική πληροφορία, άγνωστη σε μας μέχρι σήμερα: Ότι της θυσίας ακολούθησε μια φρικτή σφαγή πολλών Ελλήνων από τους Τούρκους και από τα ασκέρια των αλλόθρησκων που τους ακολουθούσαν. Σφαγή έγινε και μέσα στο δάσος, όπου κρύβονταν οι επαναστάτες με τις οικογένειές τους, αλλά και μέσα στα Παλατίτσια, στο προαύλιο του Κονακιού στο οποίο κατέφυγαν οι Παλατιτσιώτες και όχι μόνον αυτοί, για να προστατευθούν από τους Τούρκους.
Ζητούσαν τη μεσολάβηση του μεγαλοτσιφλικά Παπαγεωργίου, τα πατριωτικά αισθήματα του οποίου από κανέναν δεν αμφισβητήθηκαν, γιατί είχε μεγάλη επιρροή στους Τούρκους. Γόνοι του Παπαγεωργίου αυτού υπάρχουν και σήμερα στη Θεσσαλονίκη. Είναι η Αλεξάνδρα Παπαγεωργίου-Βιδάλη αξιόλογη γυναίκα με κοινωνική δράση, ο Δημήτρης Ζάννας και ο μακαρίτης πια Παύλος Ζάννας, ο πολιτικός Αντώνης Σαμαράς κ.λπ.
Αυτοί που σφαγιάστηκαν ήταν Ρωμέϊκος κόσμος από τα κοντινά χωριά, που κι αυτά είχαν ξεσηκωθεί το 1878, και κυρίως - όπως είναι γραμμένο στην εφημερίδα - κάτοικοι των Παλατιτσίων, Μελίκης, Προδρόμου κ.λπ.
Υπάρχουν ακόμα δύο, πιστεύουμε, αξιόλογες πληροφορίες σχετικές με το τι διαδραματίσθηκε το Μάρτιο του 1878 στην περιοχή του Μοναστηριού των Αγίων Πάντων. Τις πληροφορίες τις έδωσαν γέροντες Bλάχοι (Αrmãnlji), που σαν κτηνοτρόφοι τότε διαχείμαζαν στα Παλατίτσια, αλλά και από Φυτειώτες οι οποίοι πληροφορήθηκαν τα τότε τεκτενόμενα.
Τη χρονιά εκείνη οι Βλάχοι (Armãnlji) κτηνοτρόφοι, που έφευγαν για τα λιβάδια του Ανατολικού Βερμίου κατά τα μέσα Μαΐου, μετακινήθηκαν κατ' εξαίρεση μετά τη γιορτή των Αγίων Αποστόλων. Έπρεπε οι γυναίκες τους να υφάνουν ξανά τα ρούχα που διάρπαξαν οι Τούρκοι και όσοι άλλοι τους ακολουθούσαν (Τσάμηδες, Κιρκέζοι κ.λπ.).
Οι Φυτειώτες από τότε, ακόμα και σήμερα, όταν αναφέρονται σε γεγονότα κάποιας σημασίας χρησιμοποιούν τη φράση "Τέρμενο γίνεται στα Παλατίτσια" που σημαίνει γι' αυτούς μεταφορικά μεγάλη φασαρία, μεγάλο κακό (μεγάλη βαβούρα). Οι Φυτειώτες πληροφορήθηκαν τα όσα συνέβησαν μετά τις 15-3-1878 από τους διαβατάρηδες, κτηνοτρόφους προς τα χορτολίβαδα του Βερμίου.
Όλα τα παραπάνω καταδεικνύουν ότι προηγήθηκαν μεγάλες αγριότητες από την μεριά των Τούρκων για την καταστολή του επαναστατικού κινήματος των Ελλήνων της Κεντρικής Μακεδονίας του 1878 που λειτούργησαν καταλυτικά, στο να πάρουν οι 7 γυναίκες που έπεσαν στα γκρεμό, την απόφασή τους για την υπέρτατη θυσία "κάλλιο νεκρή, παρά ατιμασμένη ή σφαγιασμένη από τους αλλόθρησκους Τούρκους".
Αυτά όλα δε προσδίδουν ιδιαίτερη ιστορική σημασία καθιστώντας την θυσία ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός, και συνάμα ότι το ηρωικό αυτό ολοκαύτωμα έγινε γνωστό όχι μόνο στους ήδη απελευθερωμένους Έλληνες της εποχής εκείνης αλλά και σε όλη την ανθρωπότητα.
Στην συνέχεια θα ήθελα η σημερινή αναφορά μου στη θυσία των Βλάχων Ηρωίδων να ξεφύγει από τα πλαίσια ενός συνηθισμένου πατριωτικού λόγου.
Θα καταβληθεί όμως η προσπάθεια, με αναφορές και με κείμενα, δείγματα της απαράμιλλης αγωνιστικότητας του Συλλόγου μας κατά την παρελθούσα τριετία, ώστε τελικά να αποδοθεί με το παραπάνω ο φόρος τιμής που ανήκει αποκλειστικά στις Βλάχες Ηρωίδες. Με την πράξη αυτή (δηλαδή αλλαγή του ονόματος της οδού) βγάζουμε από την αφάνεια ένα σημαντικό ηρωικό γεγονός που αφορά την ιστορία του τόπου μας. Πιστεύουμε ακράδαντα ότι η προβολή του γεγονότος της θυσίας από την κοινωνία της πόλης Βέροιας παίρνει πλέον μόνιμο χαρακτήρα, αποκαθιστώντας την μέχρι τώρα διαπραχθείσα αδικία (ιστορική παράληψη).
Η πρώτη αναφορά στο ιστορικό και ηρωικό γεγονός της θυσίας από το Σύλλογό μας έγινε στις 22 Μαΐου 2008, όταν κατά την διάρκεια της εκδήλωσης για τη ¨Βλάχα Γυναίκα¨ ενώπιον όλων διαβάστηκε η παρακάτω ¨ΠΡΟΤΑΣΗ¨, η οποία και εγκρίθηκε απ’ όλους τους παρευρισκομένους .
1) Την Κυριακή 22 Ιουνίου 2008, ημέρα της γιορτής των Αγίων Πάντων, προτείνεται, όπως σύσσωμο το Δ.Σ. του Συλλόγου Βλάχων Βέροιας και όσα άλλα μέλη και μη μέλη επιθυμούν, όλοι μαζί να μεταβούμε στην τοποθεσία Βράχος Παλαιοκάστρου κοντά στο Μοναστήρι των Αγίων Πάντων, για να πραγματοποιηθεί γιορταστική εκδήλωση στη μνήμη των θυσιασθέντων επτά Βλάχων γυναικών (Ηρωίδων), που κατάγονταν από το Σέλι. Ως ύστατο φόρο τιμής μνημονεύω ονομαστικά και μια μία αυτές τις επτά γυναίκες που επέλεξαν να βρουν τραγικό θάνατο παρά να ατιμασθούν ή να σφαγιασθούν από τους αλλόθρησκους Τούρκους.
Μαρία Μητραντώνη (Μητροτόνη),
Κυράτσα Μπιντιβάνου,
Ελένη Τσούλιου,
Βαγγελία Σάντου,
Σουλτάνα Μαρίτσα,
Μαρία Σούλιου, και
Κατερίνα Νιώπα.
Η τελευταία έπεσε στο γκρεμό με τον γιό της Γιάννη, που τον βρήκαν να θηλάζει από την νεκρή μάνα του, και ο οποίος επέζησε του δράματος και πέθανε το 1930 στη Βέροια.
2) Να ανακηρυχθεί η 15η Μαρτίου ημέρα Μνήμης για τη Θυσία των επτά Βλάχων Ηρωίδων (Γυναικών) και να πλαισιώνεται η μνήμη της με εορταστικές εκδηλώσεις.
3) Mε μέριμνα του Συλλόγου Βλάχων Βέροιας να αναρτηθεί στον Τόπο της Θυσίας αναμνηστική μαρμάρινη πλάκα με τα ονόματα όλων των θυσιασθέντων γυναικών.
4) Να γίνουν οι κατάλληλες ενέργειες, ώστε στον τόπο καταγωγής των επτά γυναικών, να στηθεί στο Σέλι ένα αξιοπρεπές μνημείο προς τιμή της θυσίας, για να μαθαίνουν οι νέοι και να μη λησμονούν οι παλαιότεροι.
5) Να κατατεθεί πρόταση στο Δημοτικό Συμβούλιο της Βέροιας, ώστε ένας κεντρικός δρόμος ή πλατεία της Πόλης μας να μετονομασθεί σε Οδό ή Πλατεία « Των επτά Βλάχων Ηρωίδων (Γυναικών) ». Διότι η θυσία τους είναι της ίδιας ιστορικής σημασίας με την θυσία του Ζαλόγγου και της Αραπίτσας.
Σύλλογος Βλάχων Βέροιας
Ανακοίνωση
Από το Δ/Σ του Συλλόγου Βλάχων Βέροιας ανακοινώνεται ότι την Κυριακή (22/6/2008), μετά τη λειτουργία, στο μοναστήρι των Αγίων Πάντων, πάνω από τα Παλατίτσια, θα τελεστεί επιμνημόσυνη δέηση , στην οποία θα χοροστατήσει ο σεβασμιότατος μητροπολίτης Παντελεήμων, για τις επτά βλάχες γυναίκες από το Σέλι, που στην επανάσταση του 1878 έπεσαν σαν άλλες Σουλιώτισσες και Ναουσσαίες στο γκρεμό για την τιμή , την αξιοπρέπεια και την ελευθερία. Στη συνέχεια, όσοι το επιθυμούν θα μεταβούν στο χώρο της θυσίας, στο Παλιόκαστρο, κοντά στο βράχο του Γαλακτού, όπου θα ακολουθήσει σεμνή τελετή προς τιμή του συγκλονιστικού γεγονότος, με πρωτοβουλία του Συλλόγου Βλάχων Βέροιας σε συνεργασία και υπό την αιγίδα του Δήμου Βεργίνας.
Το Δ/Σ του Συλλόγου καλεί τα μέλη και τους φίλους να συμμετάσχουν σε αυτή την τελετή.
Δεκέμβριος 2009
Ακολουθεί ένα κείμενο για την συλλογή των απαραιτήτων υπογραφών από δημότες της πόλεως Βέροιας
Μετονομασία της οδού Κόδρου σε οδό Βλάχων Ηρωίδων
Εμείς που υπογράφουμε αυτό το κείμενο συμφωνούμε και υποστηρίζουμε το αίτημα του Συλλόγου Βλάχων Βέροιας προς το Δήμο Βέροιας και τις αρμόδιες υπηρεσίες για μετονομασία της οδού Κόδρου σε οδό Βλάχων Ηρωίδων, για να αναδυθεί από την ιστορική αφάνεια, σε συνθήκες ιστορικής αμνησίας, ένα γεγονός της σύγχρονης ιστορίας του τόπου μας, καθοριστικής εθνικής σημασίας, και να αποδοθεί ένας ελάχιστος φόρος τιμής, ως ένδειξη αναγνώρισης της θυσίας, στις επτά Βλάχες γυναίκες από το Σέλι. Αυτές οι γυναίκες σαν άλλες Σουλιώτισσες έπεσαν, στην Επανάσταση του 1878, στο γκρεμό από το βράχο του Γαλακτού, κοντά στο μοναστήρι των Αγίων Πάντων, πάνω από τα Παλατίτσια, για να αποφύγουν τη σκλαβιά και την ατίμωση.
Οι λόγοι επιλογής της συγκεκριμένης οδού Κόδρου για μετονομασία σε οδό Βλάχων Ηρωίδων είναι οι παρακάτω:
α. Η οδός Κόδρου στο σύνολό της, από την περιοχή του Κτηνιατρείου (Πλατεία Ζωγιοπούλου) ως το ύψος της Μεγάλου Αλεξάνδρου κατοικούνταν και κατοικείται σχεδόν αποκλειστικά από Βλάχους Σελιώτες.
β. Σε αυτή την οδό ζούσε και ζει η οικογένεια Μητρηντώνη, από την οποία κατάγεται μια από τις επτά γυναίκες που θυσιάστηκαν.
γ. Μετά τη μεγάλη δωρεά προς το Δήμο Βέροιας των αδελφών Κούσιου, Βλάχων από το Σέλι, θα συνδεθεί η γέφυρα Κούσιου με την οδό Βλάχων Ηρωίδων, και με αυτόν τον τρόπο θα αναδειχτεί καλύτερα και η δωρεά και η θυσία .
δ. Βέβαια, όπως κάθε οδός, έτσι και η Κόδρου, φέρει κάποιο ιστορικό φορτίο που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Όμως η μετονομασία της σε οδό Βλάχων Ηρωίδων θα αναδείξει μια πολύ σημαντική πτυχή της νεοελληνικής ιστορίας, καθοριστική για τον τόπο μας.
ε. Θα μας βρει αντίθετους η ονοματοθεσία μιας νέας περιφερειακής μικρής οδού, που ούτε σχέση θα έχει με τους Βλάχους , αλλά και την ίδια τη θυσία των επτά γυναικών θα υποβαθμίζει.
19 Μαρτίου 2010, εκδήλωση στην αίθουσα του Συλλόγου σχετική με αυτό το ιστορικό γεγονός.
Κυρίες και κύριοι! Φίλοι και μέλη του Συλλόγου Βλάχων Βέροιας!
Εκ μέρους του Δ.Σ. του Συλλόγου Βλάχων Βέροιας σας καλωσορίζω στην αποψινή εκδήλωση, που σκοπό έχει να αποτίσει φόρο τιμής στην εξέγερση (επανάσταση) του 1878 γνωστή και σαν επανάσταση Κολινδρού – Λιτόχωρου ή Ολύμπου-Πιερίων, καθώς επίσης και για να τιμήσει την μνήμη των ηρωικά πεσόντων μαχητών στα πεδία των μαχών και τους πρωτοστατήσαντες κατά την εξέγερση αυτήν επίσκοπο Κολινδρού Νικόλαο Λούση, τον Παύλο και Πέτρο Μπαντραλέξη βλάχικης καταγωγής από το Σέλι. Ιδιαίτερη μνεία θα κάνω στα αθώα θύματα αυτής της εξέγερσης και με έμφαση θα αναφέρω την Θυσία των επτά Βλάχων Ηρωίδων, που για να αποφύγουν τη σκλαβιά και την ατίμωση από τα άτακτα στίφη των Τουρκαλβανών Βασιβουζούκων προτίμησαν να πέσουν στο γκρεμό μπροστά στο φοβερό βράχο του Παλιόκαστρου, πλησίον της Μονής των Αγίων Πάντων , γράφοντας έτσι ένδοξες σελίδες στην ιστορίας μας και διδάσκοντας σ’ όλη την τότε Ευρώπη τι θα πει ολοκαύτωμα (ελληνική λέξη που σήμερα χρησιμοποιείται ευρέως από όλους τους ξένους Holocaust).
Θα είμαι άδικος αν δεν αναφέρω τα πολλά αθώα θύματα του ντόπιου πληθυσμού των Παλατιτσίων και περιχώρων, θύματα και αυτά της τουρκικής θηριωδίας. Εμείς σαν Σύλλογος Βλάχων Βέροιας, με αίσθημα ευθύνης που βαρύνει ιδιαίτερα στις πλάτες μας λόγω των παραπάνω αναφερομένων ιστορικών συγκυριών, εδώ και πάρα πολλά χρόνια αγωνιζόμαστε να αναδείξουμε αυτό το ιδιαίτερης σημασίας ιστορικό γεγονός, ώστε αυτό να αναδυθεί από την ιστορική αφάνεια που έχει περιπέσει, τόσο στην τοπική κοινωνία της Βέροιας όσο και στο Πανελλήνιο. Ππολλές φορές και με λύπη διαπιστώνουμε ότι δεν υπάρχει καμία ενημέρωση (όπως γράφει στο βιβλίο του ο Γ. Μόδης "Μακεδονικός Αγώνας και η νεότερη Μακεδονική Ιστορία", …εσκέπασεν η λήθη και την ηρωική αυτή θυσία. Πουθενά δε μνημονεύεται). Για το λόγο αυτό από την εποχή της ίδρυσης του Συλλόγου μας δε σταματήσαμε να διοργανώνουμε και να συμμετέχουμε σε εκδηλώσεις για τη μνήμη της εξέγερση του 1878 αλλά προ πάντων για να τιμήσουμε την θυσία των επτά Βλάχων Ηρωίδων, που σαν άλλες Σουλιώτισσες και Ναουσσαίες προτίμησαν να θυσιάσουν τη ζωή τους πηδώντας στο φοβερό γκρεμό για τη πίστη, την ελευθερία και τη τιμή τους .
Ζητάμε λοιπόν μαζί με τους κατοίκους των Παλατιτσίων από τις αρμόδιες υπηρεσίες του κράτους, να ανακηρυχθεί επίσημα η 15/3/1878 σαν ημέρα μνήμης και αυτό να γιορτάζεται κάθε χρόνο σε αυτήν την ημερομηνία με τις απαιτούμενες εκδηλώσεις και με τη συμμετοχή επισήμων εκπροσώπων του κράτους και της εκκλησίας.
Ζητάμε επίσης να γίνεται στα σχολικά βιβλία της ιστορίας ιδιαίτερη αναφορά του γεγονότος της εξέγερσης και του ολοκαυτώματος, για να γίνει (αυτό) ευρύτερα γνωστό στη μαθητιώσα νεολαία.
Την επομένη ημέρα με πρωτοβουλία του Συλλόγου Βλάχων Βέροιας στον τάφο του Πέτρου, και Παύλο Μπαντραλέξη πρωτεργάτες της εξέγερσης, ΄τελέσθηκε επιμνημόσυνη δέηση υπέρ της αναπαύσεως των ψυχών των πεσόντων και θυμάτων της εξέγερσης του 1978.¨¨
Θα ήταν ασυγχώρητη παράληψη να μην κάνω αναφορά στο όνομα του καθηγητή κ. Μιχάλη Ακριβόπουλου , ο οποίος με τις άοκνες προσπάθειες του ανέδειξε το γεγονός της ηρωικής θυσίας σε τοπικό επίπεδο, όπου σε περίοπτη θέση στα Παλατίτσια και με δική του πρωτοβουλία έγινε οικοδόμηση μνημείου (μίας καλαίσθητης αναμνηστικής πλάκας από γρανίτη), στην οποία αναγράφονται τα ονόματα των θυσιασθέντων Βλάχων Ηρωίδων. Αναφέρω ξεχωριστά τις αξιόλογες και σπάνιες ιστορικές αναφορές στον ημερήσιο Τύπο της Βέροιας και σε άλλες δημοσιεύσεις. Βέβαια, για τη θυσία αυτή έγραψαν κι άλλοι, όπως ο Γ. Χιονίδης στο μεγάλο ιστορικό του έργο για το Νομό μας, ο Απ. Τζαφερόπουλος στο βιβλίο του "ΗΜΑΘΙΑ" και η Κλεοπάτρα Πολύζου-Μαμέλη που έγραψε την ιστορία του Κολινδρού Πιερίας. Οπωσδήποτε για την παραπάνω θυσία θάγραψαν κι άλλοι που δυστυχώς, ας μου το συγχωρήσουν, δεν γνωρίζω το έργο τους.
Έτσι με την πράξη αυτή της μετονομασίας της οδού Κόδρου σε οδό Βλάχων Ηρωίδων, εκτός από την προβολή της θυσίας στο διηνεκές, αποδίδεται ένα κομμάτι από το ανεκπλήρωτο χρέος στην μνήμη των γυναικών του Παλαιοκάστρου και των Αγίων Πάντων, και όλων των υπολοίπων που θυσιάστηκαν για τη λευτεριά της Πατρίδας και που δυστυχώς παρά λίγο έλειψε να ξεχαστεί σχεδόν απ' όλους.
ΣΗΜΕΡΑ 25/1/11 , ΤΗΡΟΥΜΕΝΩΝ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΝΟΜΙΜΩΝ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ ΨΗΦΙΣΤΗΚΕ ΚΑΙ ΕΓΚΡΙΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΒΕΡΟΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗ ΔΗΜΑΡΧΟ Κα ΟΥΣΟΥΛΤΖΟΓΛΟΥ ΧΑΡΟΥΛΑ Η ΜΕΤΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΟΔΟΥ ΚΟΔΡΟΥ ΣΕ ΟΔΟ ΄΄ΕΠΤΑ ΒΛΑΧΩΝ ΗΡΩΙΔΩΝ , ΑΓΙΟΙ ΠΑΝΤΕΣ 1878΄΄ ΜΕ ΣΚΟΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΗΣ ΘΥΣΙΑΣ ΤΩΝ ΕΠΤΑ ΒΛΑΧΩΝ ΗΡΩΙΔΩΝ ΜΕ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΑΠΟ ΣΕΛΙ/ΒΕΡΟΙΑ, ΠΟΥ ΠΡΟΤΙΜΗΣΑΝ ΤΟΝ ΟΙΚΤΡΟ ΘΑΝΑΤΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΤΙΜΩΣΗ ΤΗΣ ΣΚΛΑΒΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΟΛΙΝΡΟΥ/ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΤΟ 1878. Η ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΑΥΤΗΣ ΤΗΣ ΗΡΩΙΚΗΣ ΠΡΑΞΗΣ, ΕΦΑΜΙΛΛΗ ΜΕ ΤΗΝ ΘΥΣΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΔΩΝ ΣΤΟ ΖΑΛΛΟΓΟ ΚΑΙ ΑΡΑΠΙΤΣΑ ΥΠΗΡΞΕ ΠΑΓΙΟ ΑΙΤΗΜΑ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΒΛΑΧΩΝ ΒΕΡΟΙΑΣ
Για αυτό θέλω να εκφράσω τις θερμότατες ευχαριστίες στη Δήμαρχο της πόλης μας κυρία Χαρούλα Ουσουλτζόγλου και στο Δημοτικό Συμβούλιο, γιατί χωρίς την ουσιαστική βοήθεια τους δε θα κατορθώναμε τίποτα.
Για αυτό θέλω να εκφράσω τις θερμότατες ευχαριστίες στη Δήμαρχο της πόλης μας κυρία Χαρούλα Ουσουλτζόγλου και στο Δημοτικό Συμβούλιο, γιατί χωρίς την ουσιαστική βοήθεια τους δε θα κατορθώναμε τίποτα.
Επίσης θέλω να εκφράσω και τις ευχαριστίες μου στον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Βεροίας και Ναούσης κ. κ Παντελεήμονα , ο οποίες εκτός του ότι κάθε χρόνο τελεί ονομαστική επιμνημόσυνη δέηση στη μνήμη των Βλάχων Ηρωίδων , καθ’ όλη τη διάρκεια των προσπαθειών μας για την ανάδειξη του γεγονότος του ολοκαυτώματος μας ενεθάρρυνε και συνεχίζει να μας ενθαρρύνει, ώστε να μη σκεπασθεί με το πέπλο της λήθης αυτό το σημαντικό για τον τόπο μας γεγονός.
Ο Σύλλογος Βλάχων Βέροιας αισθάνεται σήμερα ξεχωριστά υπερήφανος που κατόρθωσε να φέρει σε πέρας έστω και ένα από τα πέντε σημεία της υπόσχεσης, που δόθηκε κατά την εκδήλωση της 22/5/2008.
Τελειώνοντας θέλω από το σημείο αυτό να υπενθυμίσω στα εκάστοτε διοικητικά συμβούλια του Συλλόγου μας, να μη λησμονηθούν οι υπόλοιποι στόχοι έως ότου εκπληρωθεί εξ ολοκλήρου η υπόσχεση μας στη μνήμη των θυσιασθέντων Βλάχων Ηρωίδων , που συνέβαλε τα μέγιστα στην ικανοποίηση των εθνικών μας δικαίων. Γιατί κατάλληλα προβεβλημένη στη διεθνή κοινή γνώμη της εποχής από άγγλους δημοσιογράφους , για τα δικά τους βέβαια συμφέροντα, αξιοποιήθηκε στη συνθήκη του Βερολίνου, που ήταν η απαρχή της προσάρτησης στην Ελλάδα της Θεσσαλίας και της περιοχής της Άρτας, που έγινε τρία χρόνια αργότερα (1881). Χωρίς την εξέγερση αυτή ούτε που θα συζητούνταν το θέμα της Θεσσαλίας στο συνέδριο του Βερολίνου. Η ιστορία, κάτω από αυτό το πρίσμα, θα δικαιώσει το αίμα που χύθηκε στους Άγιους Πάντες.
Σας ευχαριστώ
Του Μιχάλη Ακριβόπουλου
Συνταξιούχου Καθηγητή
11.03.2007
Συναντήθηκα τυχαία στο χώρο κάποιου ΚΑΦΕ της πόλης μας με τον Εκδότη-Δ/ντή της καθημερινής εφημερίδας "ΛΑΟΣ" Νομού Ημαθίας. Η κουβέντα μας γύρισε και στο θέμα της θυσίας των 7 γυναικών κατά την επανάσταση του 1878 στο Παλιόκαστρο της Μονής των Αγίων Πάντων. Συμφωνήσαμε να γίνει από μέρους μου ένα σχετικό δημοσίευμα το οποίο και θα φιλοξενήσει στην εφημερίδα του κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Τον ευχαριστώ προσωπικά γιατί πάντα με ανιδιοτέλεια στήριζε τις προσπάθειές μου.
Συναντήθηκα με το Δήμαρχο Βεργίνας κ. Νίκο Παπαστόλου και του ανέφερα τα παραπάνω που τα αποδέχτηκε με μεγάλη προθυμία και μου προέτρεψε να προσπαθήσω όσο καλύτερα μπορώ και ότι ο Δήμος αναλαμβάνει όλα όσα χρειάζονται για την καλύτερη διοργάνωσή της στις 3-6-2007 ημέρα πανηγυριού της Μονής Αγίων Πάντων. Ο Δήμαρχος Βεργίνας προχώρησε αμέσως στην επαφή του με τις μοναχές της Μονής και τις πρότεινε τα παραπάνω, τα οποία και αποδέχτηκαν με ενθουσιασμό.
Το 1987 ήταν μια ξεχωριστή χρονιά για τον Πολιτιστικό Σύλλογο Παλατιτσίων. Κατόρθωσε, μετά από δημοσιεύματα γύρω από τη θυσία των 7 γυναικών που έπεσαν από το βράχο του Παλιόκαστρου, κοντά στο Μοναστήρι των Αγίων Πάντων το 1878, να ενεργοποιήσει φορείς και άτομα του Νομού μας και να πραγματοποιηθεί γιορταστική εκδήλωση στη μνήμη των θυσιασθέντων γυναικών.
Στη γιορτή που έγινε στις 16-6-1987 χοροστάτησε στην επιμνημόσυνη δέηση Ο Μακαριστός Μητροπολίτης Βεροίας και Ναούσης Παύλος ο Α΄ και ενδεικτικά αναφέρονται και κάποιοι εκπρόσωποι φορέων που παραβρέθηκαν: 1) Ο τότε υπουργός Μακεδονίας-Θράκης κ. Σ. Παπαθεμελής, 2) Βουλευτές του Νομού μας, 3) Ο τότε επιτελάρχης του Β΄ Σ.Σ., 4) Ο τότε δ/ντής της Αστυνομικής Δ/νσης Ημαθίας, 5) Ο τότε αντιδήμαρχος Βέροιας και πολλοί άλλοι εκπρόσωποι διαφόρων υπηρεσιών και πλήθος κόσμου.
Η υψηλή εκπροσώπηση της πολιτείας, αλλά και φορέων στη γιορτή καταδεικνύει τη σημασία που της αποδόθηκε. Ήταν πετυχημένη από κάθε άποψη.
Ότι πετύχαμε το 1987, έγραψα τότε σε δημοσίευμά μου στην εφημερίδα "ΛΑΟΣ" στο 17-5-1992, μπορούμε να το επαναλάβουμε και συγκεκριμένα να ξαναγιορτάσουμε στις 7-6-1992 Κυριακή των Αγίων Πάντων, την Επανάσταση που τότε έγινε και την τραγική θυσία στην οποία κατέληξε.
Πράγματι η γιορτή ξαναέγινε με επιτυχία για δεύτερη φορά, σε συνεργασία του Πολιτιστικού Συλλόγου και της Κοινότητας Παλατιτσίων που πρόεδρός της ήταν ο σημερινός Δήμαρχος Βεργίνας κ. Νίκος Παπαποστόλου στην ημερομηνία που προαναφέρθηκε (7-6-1992).
Το ίδιο επιχειρούμε να επαναλάβουμε και φέτος και πάλι την Κυριακή των Αγίων Πάντων στις 3-6-207, πιστεύω ότι θα τα καταφέρουμε, διατηρώντας έτσι την παράδοση που δημιουργήθηκε γύρω απ' τη γιορτή αυτή.
Το δημοσίευμα, που ακολουθεί, αυτό επιδιώκει. Να ευαισθητοποιηθούν εκπρόσωποι φορέων αλλά και άτομα, για να μπουν μπροστάρηδες στην προσπάθεια αυτή. Προσωπικά πιστεύω ότι όλα μπορούν να γίνουν έτσι, όπως τα φαντάζομαι. Άλλωστε οι περιπλοκές που δημιουργήθηκαν γύρω από τα εθνικά μας θέματα και ιδιαίτερα το Μακεδονικό, επιβάλλουν σ' όλους μας προσπάθειες για ενδυνάμωση της εθνικής μας συνείδησης και αυτό γίνεται με τη γνώση και προβολή τέτοιων αγώνων και θυσιών των προγόνων μας για λευτεριά και αξιοπρέπεια.
Οι νέοι και οι νέες μας πρέπει να μάθουν την ιστορία και τις θυσίες των προγόνων τους, για να μπορούν κι αυτοί να επαναλάβουν τις ηρωικές πράξεις των όταν η πατρίδα και ο Ελληνισμός θα τους χρειαστεί.
ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΡΩΙΚΗ ΘΥΣΙΑ 7 ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΛΑΤΙΤΣΙΑ
Από καιρό επεδίωκα να ξαναπαρουσιάσω την ηρωική θυσία των 7 γυναικών που έπεσαν από τα Βράχο του Παλιόκαστρου, λίγο πιο πάνω από το Μοναστήρι των Αγίων Πάντων κοντά στα Παλατίτσια, στις 15 Μαρτίου 1878. Σκοπός μοναδικός ήταν και είναι, το γιόρτασμα της θυσίας εκείνης των γυναικών από τα Παλατίτσια και το Σέλι ταυτόχρονα που δυστυχώς, όπως γράφει στο βιβλίο του ο Γ. Μόδης "Μακεδονικός Αγώνας και η νεότερη Μακεδονική Ιστορία", …εσκέπασεν η λήθη και την ηρωική αυτή θυσία. Πουθενά δεν μνημονεύεται.
Βέβαια, για τη θυσία αυτή έγραψαν κι άλλοι, όπως ο Γ. Χιονίδης στο μεγάλο ιστορικό του έργο για το Νομό μας, ο συνάδελφος Απ. Τζαφερόπουλος στο βιβλίο του "ΗΜΑΘΙΑ" και η Κλεοπάτρα Πολύζου-Μαμέλη που έγραψε την ιστορία του Κολινδρού Πιερίας. Οπωσδήποτε για την παραπάνω θυσία θάγραψαν κι άλλοι που δυστυχώς, ας μου το συγχωρήσουν, δεν γνωρίζω το έργο τους.
Όλοι οι προηγούμενοι που κατέγραψαν το παραπάνω γεγονός πρόσφεραν σημαντική εθνική υπηρεσία, γιατί κράτησαν ζωντανή στη μνήμη, έστω και λίγων το μέγεθος της θυσίας εκείνης που είναι ένα ακόμα Ζάλογγο και μία ακόμα Αραπίτσα για τον Ελληνισμό.
Βέβαια από όλους έλειπε το ντοκουμέντο που θα θεμελίωνε στη συνείδηση όλων μας, που διαβάσαμε τα έργα τους, την ιστορική αλήθεια και τη μεγάλη σημασία του γεγονότος. Στηρίχθηκαν στην καταγραφή της θυσίας, σε διηγήσεις-συνεντεύξεις που πήραν από παλιότερους. Δεν έχει σημασία το γεγονός αυτό και ούτε μειώνεται η ιστορική προσφορά τους, γιατί με τις πληροφορίες που έδωσαν γραπτά, κέντρισαν το ενδιαφέρον άλλων για περισσότερη έρευνα που ίσως έφερνε κάποτε και στην γραπτή ιστορική στιγμή.
Πράγματι σήμερα έχει στα χέρια του ο κ. Ετεοκλής Ι. Γρηγοριάδης, ιστορικός ερευνητής από Αθήνα, γραπτό ντοκουμέντο που θεμελιώνει το ιστορικό γεγονός και δίνει ακριβώς το μέγεθος της θυσίας εκείνης.
Συναντηθήκαμε με τον παραπάνω ιστορικό πολλές φορές. Ο Ετεοκλής Γρηγοριάδης μούδειξε αντίγραφο της εφημερίδας "ΩΡΑ" των Αθηνών του 1878 πούδινε την πληροφορία στους ελεύθερους Έλληνες της εποχής εκείνης και σ' όλο τον κόσμο για τη θυσία που έγινε στις 15 Μαρτίου 1878 κοντά στο Μοναστήρι των Αγίων Πάντων.
Ακόμα η ίδια εφημερίδα μας δίνει και μια άλλη τρομακτική πληροφορία, άγνωστη σε μας μέχρι σήμερα: Ότι της θυσίας ακολούθησε μια φρικτή σφαγή πολλών Ελλήνων από τους Τούρκους και τα σκέρια των αλλόθρησκων που τους ακολουθούσαν. Σφαγή έγινε και μέσα στο δάσος, όπου κρύβονταν οι επαναστάτες με τις οικογένειές τους, αλλά και μέσα στα Παλατίτσια, στο προαύλιο του Κονακιού στο οποίο κατέφυγαν οι Παλατιτσιώτες και όχι μόνον αυτοί, για να προστατευθούν από τους Τούρκους.
Ζητούσαν τη μεσολάβηση του μεγαλοτσιφλικά Παπαγεωργίου, τα πατριωτικά αισθήματα του οποίου από κανέναν δεν αμφισβητήθηκαν, γιατί είχε μεγάλη επιρροή στους Τούρκους. Γόνοι του Παπαγεωργίου αυτού υπάρχουν και σήμερα στη Θεσσαλονίκη. Είναι η Αλεξάνδρα Παπαγεωργίου-Βιδάλη αξιόλογη γυναίκα με κοινωνική δράση, ο Δημήτρης Ζάννας και ο μακαρίτης πια Παύλος Ζάννας, ο ευρωβουλευτής Αντώνης Σαμαράς κ.λπ.
Αυτοί που σφαγιάστηκαν ήταν Ρωμέϊκος κόσμος και από τα κοντινά χωριά, που κι αυτά είχαν ξεσηκωθεί το 1878, και κυρίως - όπως είναι γραμμένο στην εφημερίδα - κάτοικοι των Παλατιτσίων, Μελίκης, Προδρόμου κ.λπ.
Υπάρχουν ακόμα δύο, πιστεύω, αξιόλογες πληροφορίες σχετικές με το τι διαδραματίσθηκε το Μάρτιο του 1878 στην περιοχή του Μοναστηριού των Αγίων Πάντων Πιερίων κοντά στο Γαλακτό αλλά και στα Παλατίτσια. Τις πληροφορίες μούδωσαν γέροντες Ελληνόβλαχοι, που σαν κτηνοτρόφοι τότε διαχείμαζαν στα Παλατίτσια, αλλά και από Φυτειώτες οι οποίοι πληροφορήθηκαν τα τότε τεκτενόμενα.
Τη χρονιά εκείνη οι Ελληνόβλαχοι κτηνοτρόφοι, που έφευγαν για τα λιβάδια του Ανατολικού Βερμίου κατά τα μέσα Μαΐου, μετακινήθηκαν κατ' εξαίρεση μετά τη γιορτή των Αγίων Αποστόλων. Έπρεπε οι γυναίκες τους να υφάνουν ξανά τα ρούχα που διάρπαξαν οι Τούρκοι και όσοι άλλοι τους ακολουθούσαν (Τσάμηδες, Κιρκέζοι κ.λπ.).
Οι Φυτειώτες από τότε, ακόμα και σήμερα, όταν αναφέρονται σε γεγονότα κάποιας σημασίας χρησιμοποιούν τη φράση "Τέρμενο γίνεται στα Παλατίτσια" που σημαίνει γι' αυτούς μεταφορικά μεγάλη φασαρία, μεγάλο κακό (μεγάλη βαβούρα). Οι Φυτειώτες πληροφορήθηκαν τα όσα συνέβησαν μετά τις 15-3-1878 από τους διαβατάρηδες, από το χωριό τους κτηνοτρόφους προς τα χορτολίβαδα του Βερμίου.
Όλα τα παραπάνω καταδεικνύουν ότι προηγήθηκαν μεγάλες αγριότητες από την μεριά του Τούρκων για την καταστολή του επαναστατικού κινήματος των Ελλήνων της Κεντρικής Μακεδονίας του 1878 που λειτούργησαν καταλυτικά, στο να πάρουν οι 7 γυναίκες που έπεσαν στα γκρεμό, την απόφασή τους για την υπέρτατη θυσία "κάλλιο νεκρή, παρά ατιμασμένη ή σφαγιασμένη από τους αλλόθρησκους Τούρκους".
Ποια γεγονότα όμως είχαν προηγηθεί της θυσίας εκείνης και πώς βρέθηκαν στο χώρο του Μοναστηριού των Αγίων Πάντων Πιερίων περί τα 2.500 γυναικόπαιδα από τον Κολινδρό και τα γύρω χωριά:
Τον ευχαριστώ προσωπικά γιατί πάντα με ανιδιοτέλεια στήριζε τις προσπάθειές μου.
Συναντήθηκα με το Δήμαρχο Βεργίνας κ. Νίκο Παπαστόλου και του ανέφερα τα παραπάνω που τα αποδέχτηκε με μεγάλη προθυμία και μου προέτρεψε να προσπαθήσω όσο καλύτερα μπορώ και ότι ο Δήμος αναλαμβάνει όλα όσα χρειάζονται για την καλύτερη διοργάνωσή της στις 3-6-2007 ημέρα πανηγυριού της Μονής Αγίων Πάντων. Ο Δήμαρχος Βεργίνας προχώρησε αμέσως στην επαφή του με τις μοναχές της Μονής και τις πρότεινε τα παραπάνω, τα οποία και αποδέχτηκαν με ενθουσιασμό.
Το 1987 ήταν μια ξεχωριστή χρονιά για τον Πολιτιστικό Σύλλογο Παλατιτσίων. Κατόρθωσε, μετά από δημοσιεύματα γύρω από τη θυσία των 7 γυναικών που έπεσαν από το βράχο του Παλιόκαστρου, κοντά στο Μοναστήρι των Αγίων Πάντων το 1878, να ενεργοποιήσει φορείς και άτομα του Νομού μας και να πραγματοποιηθεί γιορταστική εκδήλωση στη μνήμη των θυσιασθέντων γυναικών.
Στη γιορτή που έγινε στις 16-6-1987 χοροστάτησε στην επιμνημόσυνη δέηση Ο Μακαριστός Μητροπολίτης Βεροίας και Ναούσης Παύλος ο Α΄ και ενδεικτικά αναφέρονται και κάποιοι εκπρόσωποι φορέων που παραβρέθηκαν: 1) Ο τότε υπουργός Μακεδονίας-Θράκης κ. Σ. Παπαθεμελής, 2) Βουλευτές του Νομού μας, 3) Ο τότε επιτελάρχης του Β΄ Σ.Σ., 4) Ο τότε δ/ντής της Αστυνομικής Δ/νσης Ημαθίας, 5) Ο τότε αντιδήμαρχος Βέροιας και πολλοί άλλοι εκπρόσωποι διαφόρων υπηρεσιών και πλήθος κόσμου.
Η υψηλή εκπροσώπηση της πολιτείας, αλλά και φορέων στη γιορτή καταδεικνύει τη σημασία που της αποδόθηκε. Ήταν πετυχημένη από κάθε άποψη.
Ότι πετύχαμε το 1987, έγραψα τότε σε δημοσίευμά μου στην εφημερίδα "ΛΑΟΣ" στο 17-5-1992, μπορούμε να το επαναλάβουμε και συγκεκριμένα να ξαναγιορτάσουμε στις 7-6-1992 Κυριακή των Αγίων Πάντων, την Επανάσταση που τότε έγινε και την τραγική θυσία στην οποία κατέληξε.
Πράγματι η γιορτή ξαναέγινε με επιτυχία για δεύτερη φορά, σε συνεργασία του Πολιτιστικού Συλλόγου και της Κοινότητας Παλατιτσίων που πρόεδρός της ήταν ο σημερινός Δήμαρχος Βεργίνας κ. Νίκος Παπαποστόλου στην ημερομηνία που προαναφέρθηκε (7-6-1992).
Το ίδιο επιχειρούμε να επαναλάβουμε και φέτος και πάλι την Κυριακή των Αγίων Πάντων στις 3-6-207, πιστεύω ότι θα τα καταφέρουμε, διατηρώντας έτσι την παράδοση που δημιουργήθηκε γύρω απ' τη γιορτή αυτή.
Το δημοσίευμα, που ακολουθεί, αυτό επιδιώκει. Να ευαισθητοποιηθούν εκπρόσωποι φορέων αλλά και άτομα, για να μπουν μπροστάρηδες στην προσπάθεια αυτή. Προσωπικά πιστεύω ότι όλα μπορούν να γίνουν έτσι, όπως τα φαντάζομαι. Άλλωστε οι περιπλοκές που δημιουργήθηκαν γύρω από τα εθνικά μας θέματα και ιδιαίτερα το Μακεδονικό, επιβάλλουν σ' όλους μας προσπάθειες για ενδυνάμωση της εθνικής μας συνείδησης και αυτό γίνεται με τη γνώση και προβολή τέτοιων αγώνων και θυσιών των προγόνων μας για λευτεριά και αξιοπρέπεια.
Οι νέοι και οι νέες μας πρέπει να μάθουν την ιστορία και τις θυσίες των προγόνων τους, για να μπορούν κι αυτοί να επαναλάβουν τις ηρωικές πράξεις των όταν η πατρίδα και ο Ελληνισμός θα τους χρειαστεί.
ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΡΩΙΚΗ ΘΥΣΙΑ 7 ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΛΑΤΙΤΣΙΑ
Από καιρό επεδίωκα να ξαναπαρουσιάσω την ηρωική θυσία των 7 γυναικών που έπεσαν από τα Βράχο του Παλιόκαστρου, λίγο πιο πάνω από το Μοναστήρι των Αγίων Πάντων κοντά στα Παλατίτσια, στις 15 Μαρτίου 1878. Σκοπός μοναδικός ήταν και είναι, το γιόρτασμα της θυσίας εκείνης των γυναικών από τα Παλατίτσια και το Σέλι ταυτόχρονα που δυστυχώς, όπως γράφει στο βιβλίο του ο Γ. Μόδης "Μακεδονικός Αγώνας και η νεότερη Μακεδονική Ιστορία", …εσκέπασεν η λήθη και την ηρωική αυτή θυσία. Πουθενά δεν μνημονεύεται.
Βέβαια, για τη θυσία αυτή έγραψαν κι άλλοι, όπως ο Γ. Χιονίδης στο μεγάλο ιστορικό του έργο για το Νομό μας, ο συνάδελφος Απ. Τζαφερόπουλος στο βιβλίο του "ΗΜΑΘΙΑ" και η Κλεοπάτρα Πολύζου-Μαμέλη που έγραψε την ιστορία του Κολινδρού Πιερίας. Οπωσδήποτε για την παραπάνω θυσία θάγραψαν κι άλλοι που δυστυχώς, ας μου το συγχωρήσουν, δεν γνωρίζω το έργο τους.
Όλοι οι προηγούμενοι που κατέγραψαν το παραπάνω γεγονός πρόσφεραν σημαντική εθνική υπηρεσία, γιατί κράτησαν ζωντανή στη μνήμη, έστω και λίγων το μέγεθος της θυσίας εκείνης που είναι ένα ακόμα Ζάλογγο και μία ακόμα Αραπίτσα για τον Ελληνισμό.
Βέβαια από όλους έλειπε το ντοκουμέντο που θα θεμελίωνε στη συνείδηση όλων μας, που διαβάσαμε τα έργα τους, την ιστορική αλήθεια και τη μεγάλη σημασία του γεγονότος. Στηρίχθηκαν στην καταγραφή της θυσίας, σε διηγήσεις-συνεντεύξεις που πήραν από παλιότερους. Δεν έχει σημασία το γεγονός αυτό και ούτε μειώνεται η ιστορική προσφορά τους, γιατί με τις πληροφορίες που έδωσαν γραπτά, κέντρισαν το ενδιαφέρον άλλων για περισσότερη έρευνα που ίσως έφερνε κάποτε και στην γραπτή ιστορική στιγμή.
Πράγματι σήμερα έχει στα χέρια του ο κ. Ετεοκλής Ι. Γρηγοριάδης, ιστορικός ερευνητής από Αθήνα, γραπτό ντοκουμέντο που θεμελιώνει το ιστορικό γεγονός και δίνει ακριβώς το μέγεθος της θυσίας εκείνης.
Συναντηθήκαμε με τον παραπάνω ιστορικό πολλές φορές. Ο Ετεοκλής Γρηγοριάδης μούδειξε αντίγραφο της εφημερίδας "ΩΡΑ" των Αθηνών του 1878 πούδινε την πληροφορία στους ελεύθερους Έλληνες της εποχής εκείνης και σ' όλο τον κόσμο για τη θυσία που έγινε στις 15 Μαρτίου 1878 κοντά στο Μοναστήρι των Αγίων Πάντων.
Ακόμα η ίδια εφημερίδα μας δίνει και μια άλλη τρομακτική πληροφορία, άγνωστη σε μας μέχρι σήμερα: Ότι της θυσίας ακολούθησε μια φρικτή σφαγή πολλών Ελλήνων από τους Τούρκους και τα σκέρια των αλλόθρησκων που τους ακολουθούσαν. Σφαγή έγινε και μέσα στο δάσος, όπου κρύβονταν οι επαναστάτες με τις οικογένειές τους, αλλά και μέσα στα Παλατίτσια, στο προαύλιο του Κονακιού στο οποίο κατέφυγαν οι Παλατιτσιώτες και όχι μόνον αυτοί, για να προστατευθούν από τους Τούρκους.
Ζητούσαν τη μεσολάβηση του μεγαλοτσιφλικά Παπαγεωργίου, τα πατριωτικά αισθήματα του οποίου από κανέναν δεν αμφισβητήθηκαν, γιατί είχε μεγάλη επιρροή στους Τούρκους. Γόνοι του Παπαγεωργίου αυτού υπάρχουν και σήμερα στη Θεσσαλονίκη. Είναι η Αλεξάνδρα Παπαγεωργίου-Βιδάλη αξιόλογη γυναίκα με κοινωνική δράση, ο Δημήτρης Ζάννας και ο μακαρίτης πια Παύλος Ζάννας, ο ευρωβουλευτής Αντώνης Σαμαράς κ.λπ.
Αυτοί που σφαγιάστηκαν ήταν Ρωμέϊκος κόσμος και από τα κοντινά χωριά, που κι αυτά είχαν ξεσηκωθεί το 1878, και κυρίως - όπως είναι γραμμένο στην εφημερίδα - κάτοικοι των Παλατιτσίων, Μελίκης, Προδρόμου κ.λπ.
Υπάρχουν ακόμα δύο, πιστεύω, αξιόλογες πληροφορίες σχετικές με το τι διαδραματίσθηκε το Μάρτιο του 1878 στην περιοχή του Μοναστηριού των Αγίων Πάντων Πιερίων κοντά στο Γαλακτό αλλά και στα Παλατίτσια. Τις πληροφορίες μούδωσαν γέροντες Ελληνόβλαχοι, που σαν κτηνοτρόφοι τότε διαχείμαζαν στα Παλατίτσια, αλλά και από Φυτειώτες οι οποίοι πληροφορήθηκαν τα τότε τεκτενόμενα.
Τη χρονιά εκείνη οι Ελληνόβλαχοι κτηνοτρόφοι, που έφευγαν για τα λιβάδια του Ανατολικού Βερμίου κατά τα μέσα Μαΐου, μετακινήθηκαν κατ' εξαίρεση μετά τη γιορτή των Αγίων Αποστόλων. Έπρεπε οι γυναίκες τους να υφάνουν ξανά τα ρούχα που διάρπαξαν οι Τούρκοι και όσοι άλλοι τους ακολουθούσαν (Τσάμηδες, Κιρκέζοι κ.λπ.).
Οι Φυτειώτες από τότε, ακόμα και σήμερα, όταν αναφέρονται σε γεγονότα κάποιας σημασίας χρησιμοποιούν τη φράση "Τέρμενο γίνεται στα Παλατίτσια" που σημαίνει γι' αυτούς μεταφορικά μεγάλη φασαρία, μεγάλο κακό (μεγάλη βαβούρα). Οι Φυτειώτες πληροφορήθηκαν τα όσα συνέβησαν μετά τις 15-3-1878 από τους διαβατάρηδες, από το χωριό τους κτηνοτρόφους προς τα χορτολίβαδα του Βερμίου.
Όλα τα παραπάνω καταδεικνύουν ότι προηγήθηκαν μεγάλες αγριότητες από την μεριά του Τούρκων για την καταστολή του επαναστατικού κινήματος των Ελλήνων της Κεντρικής Μακεδονίας του 1878 που λειτούργησαν καταλυτικά, στο να πάρουν οι 7 γυναίκες που έπεσαν στα γκρεμό, την απόφασή τους για την υπέρτατη θυσία "κάλλιο νεκρή, παρά ατιμασμένη ή σφαγιασμένη από τους αλλόθρησκους Τούρκους".
Ποια γεγονότα όμως είχαν προηγηθεί της θυσίας εκείνης και πώς βρέθηκαν στο χώρο του Μοναστηριού των Αγίων Πάντων Πιερίων περί τα 2.500 γυναικόπαιδα από τον Κολινδρό και τα γύρω χωριά:
Το 1878 ο Ρωμέϊκος πληθυσμός της Κεντροδυτικής Μακεδονίας ξεσηκώνεται εναντίον των Τούρκων δυναστών του. Η εξέγερση αυτή είναι η πιο σημαντική απ' αυτές που έγιναν στην περιοχή της Μακεδονίας τα χρόνια της Τουρκοκρατίας, μετά το μεγάλο ξεσηκωμό του Γένους το 1821.
Οι διεθνείς συγκυρίες που υπήρχαν το 1878, επέτρεπαν στους Έλληνες στις τουρκοκρατούμενες περιοχές και κυρίως στη Μακεδονία για ανταρσίες εναντίον της Τουρκίας, που ήδη από την περασμένη χρονιά, το 1877, ήταν μπλεγμένη σε πόλεμο με την Ρωσία. Η προέλαση των Ρώσων σ' όλα τα μέτωπα του πολέμου, η πτώση στη συνέχεια της Ανδριανούπολης και η φανερή πλέον απειλή για κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Ρώσους, αναγκάζει τους Τούρκους να υπογράψουν ανακωχή στις 20 Γενάρη του 1878.
Το Ελληνικό Έθνος ξεσηκώνεται (υπόδουλο και ελεύθερο) και πιέζει την τότε Ελληνική Κυβέρνηση για δράση ενάντια στην Τουρκία στις περιοχές της Θεσσαλίας, Ηπείρου, Μακεδονίας κ.λπ. Η κυβέρνηση κάτω από την έντονη πίεση της κοινής γνώμης διατάζει την εισβολή στην υπόδουλη Θεσσαλία στις 20 Γενάρη του 1878 με εκστρατευτικό σώμα 20.000 ανδρών και αρχηγό τον αντιστράτηγο Σκαρλάτο Σούτσο.
Το έθνος συγκλονίστηκε από την προέλαση του ελληνικού στρατού, που σύντομα όμως υποχρεώθηκε να επιστρέψει στις προηγούμενες θέσεις του, με αξίωση των ευρωπαϊκών δυνάμεων της εποχής εκείνης. Ήδη όμως η είδηση της προέλασης του ελληνικού στρατού είχε περάσει στις υπόδουλες περιοχές της Μακεδονίας και ιδιαίτερα στις περιοχές του Ολύμπου και των Πιερίων που συνορεύουν με τη Θεσσαλία.
Οι ανταρσίες των υπόδουλων Ελλήνων στις περιοχές αυτές είναι περισσότερες και μεγαλύτερες το 1878. Υπάρχει ανάμεσα στους Έλληνες Μακεδόνες επαναστατική έξαρση, που μέρα με τη μέρα ωριμάζει περισσότερο. Στις 20 Φεβρουαρίου του 1878 οι ευνοϊκές μέχρι τότε διεθνείς συγκυρίες ανατρέπονται. Της ανακωχής στο Ρωσοτουρκικό πόλεμο ακολουθεί η υπογραφή, κατά τη μέρα αυτή (20 Φλεβάρη 1878), της γνωστής συνθήκης του Αγίου Στεφάνου, που δημιουργούσε σε βάρος του Ελληνισμού μία μεγάλη Βουλγαρία.
Στο μεταξύ αποβιβάζεται στις 16 Φεβρουαρίου 1878 στο Λιτόχωρο ο λοχαγός του ελληνικού στρατού Κοσμάς Δουμπιώτης και μετά τρεις μέρες σχηματίζεται επαναστατική Κυβέρνηση που εκδίδει και επαναστατική προκήρυξη, προς τις Κυβερνήσεις των ευρωπαϊκών δυνάμεων. Την προκήρυξη υπογράφουν για την προσωρινή Κυβέρνηση οι: 1) Ευάγγελος Κοροβάγκος (Πρόεδρος), 2) Α. Αστερίου, 3) Π.Β. Ζαχαριάδης, 4) Νικηφόρος (ιερομόναχος), 5) Ι.Γ. Βεργίδης, 6) Αθ. Γεωργίου (ιερέας) και 7) Ιωάν. Νικολάου.
Μέλος της επαναστατικής κυβέρνησης ανακηρύχθηκε λίγο αργότερα και ο επίσκοπος Κίτρους Νικόλαος Λούσης, εμψυχωτής της εξέγερσης Κολινδρού στις 20 Φλεβάρη του 1878, από τον οπλαρχηγό Βαγγέλη Χοστέβα που ζούσε σαν αρχηγός κλέφτικης ομάδας γύρω από τον Κολινδρό. Το ίδιο χρονικό διάστημα επαναστατούν κι όλα τα χωριά του Ολύμπου και των Πιερίων και ιδιαίτερα τα Παλατίτσια, που έχουν μία πλούσια εθνική ιστορία, άγνωστη δυστυχώς στους Βεροιώτες και τους Ημαθιώτες.
Εναντίον των επαναστατών οι Τούρκοι έστειλαν μεγάλες δυνάμεις που τους ακολουθούσαν άτακτοι Κιρκέζοι, Τσάμηδες, Γκέκηδες, Μποσιμποζούκοι κ.λπ. Αρχηγός του τούρκικου στρατού και των άτακτων ασκεριών πλιατσικολόγων, που τον ακολουθούσαν, ήταν ο Ασάφ πασάς.
Τα αποτελέσματα της επανάστασης του Ολύμπου τα ξέρουμε και δεν επιθυμώ να επεκταθώ γύρω απ' αυτήν. Άλλωστε στην αρχή δήλωσα ότι άλλες είναι οι επιδιώξεις του δημοσιεύματος.
Τα επαναστατικά κέντρα, με πρώτο το Λιτόχωρο, έπεφταν το ένα μετά το άλλο στα χέρια των Τούρκων. Οι Έλληνες, δυστυχώς, της Μακεδονίας δήλωναν ξανά υποταγή και ζητούσαν έλεος από τους Τούρκους.
Στις 6 Μαρτίου 1878 οι Τούρκοι μπαίνουν χωρίς ουσιαστική αντίσταση στον Κολινδρό. Ο Βαγγέλης Χοστέβας με τους ενόπλους του, 500 άνδρες περίπου, τον επίσκοπο Κίτρους Νικόλαο και τον Παύλο Πατραλέξη καταφεύγουν προς τα Ρουμάνια των Παλατιών, όπως έλεγαν (εννοούσαν τα πυκνά δάση των Παλατιτσίων).
Τους ακολουθούσε όμως και ένα μεγάλο πλήθος γυναικοπαίδων. Οι ένοπλοι και το αρχηγείο τους εγκαταστάθηκαν στο χωριό Σπουρλίτα, σημερινή Ελαφίνα, και τα γυναικόπαιδα στο Μοναστήρι των Αγίων Πάντων και στις σπηλιές γύρω απ' αυτό. Τα συγκεντρωθέντα γυναικόπαιδα, κατά τις εκτιμήσεις των ανθρώπων της εποχής που ασχολήθηκαν με το θέμα αυτό, υπερέβαιναν τις 2.500 ψυχές.
Χιόνιζε τις μέρες εκείνες και το κρύο ήταν τσουχτερό. Το κρησφύγετό τους όμως προδόθηκε και οι Τούρκοι κινήθηκαν προς το Μοναστήρι από 3 κατευθύνσεις με μεγάλες δυνάμεις. Η μία ομάδα προερχόταν από τη Βέροια και αριθμούσε κατά το Μιλτιάδη Σεϊζάνη 2.000 ενόπλους και 300 άτακτους και αρχηγό τους τον Γιαγχία Βέπ. Θα χτυπούσε το Μοναστήρι από τη διάβαση Παλατιτσίων προς αυτό (βόρεια). Η άλλη προερχόταν από τον Κολινδρό και αριθμούσε 2.200 ενόπλους. Θα χτυπούσε το Μοναστήρι από τη διάβαση Γαλακτού (νότια). Η τρίτη ακολουθούσε δύσβατη από ανατολάς πορεία και την οδηγούσε ένας προδότης από τις Μηλιές Κολινδρού. Εν τω μεταξύ προς το Μοναστήρι κατέφυγαν και οι κάτοικοι των Παλατιτσίων και των τότε οικισμών Μπάρμπες και Κούτλες (σήμερα Βεργίνα) καθώς και οι Ελληνόβλαχοι που διαχείμαζαν σ' αυτά. Οι Παλατιτσιώτες (ντόπιοι και Ελληνόβλαχοι) οπλίστηκαν και ανέλαβαν την φύλαξη της βόρειας διέλευσης.
Τη νύχτα 14/15 Μαρτίου οι γέροντες, που απέμειναν στα Παλατίτσια, είδαν τους Τούρκους, που πέρασαν ήδη τον Αλιάκμονα και πλησίασαν προς το χωριό. Ειδοποίησαν τον Παύλο Πατραλέξη που βρισκόταν στο Μοναστήρι και εκείνος με τη σειρά του έστειλε την είδηση στο επαναστατικό σώμα, που εγκαταστάθηκε στη Σπουρλίτα (Ελαφίνα). Οι επαναστάτες ξεκίνησαν αμέσως για την προστασία των γυναικοπαίδων. Στη θέση Γαλακτό συναντήθηκαν οι δύο αντίπαλοι στρατοί. Έγινε σφοδρή μάχη με μεγάλες απώλειες από τη μεριά των Τούρκων, που ήταν έτοιμοι να υποχωρήσουν.
Τα γυναικόπαιδα, που ήταν στην περιοχή του Μοναστηριού, έμαθαν για τις κινήσεις των Τούρκων από τη διάβαση Παλατιτσίων, και όταν τους είδαν να ανηφορίζουν προς αυτές, αλαφιασμένες κινήθηκαν προς την Ελαφίνα μέσω Γαλακτού. Έγινε εξαιτίας αυτού μεγάλη σύγχυση και οι ένοπλοι Έλληνες αναγκάστηκαν να αλλάξουν θέσεις για να προστατέψουν τα γυναικόπαιδα. Άφησαν έτσι ελεύθερη τη δίοδο που οδηγούσε στο Μοναστήρι από τη μεριά του Γαλακτού.
Οι Τούρκοι μπήκαν στο Μοναστήρι και περιμάζεψαν τα έντρομα γυναικόπαιδα που απέμειναν σ' αυτό, καθώς κι εκείνα που ήταν διασκορπισμένα στις σπηλιές και τα βράχια του δάσους. Άρπαξαν όλα τα στολίδια που φορούσαν ή είχαν σαν νομίσματα και τις ξεγύμνωσαν. Λίγο αργότερα τις άφησαν να γυρίσουν πίσω στα χωριά τους. Αλλά γύρω από το τελευταίο αυτό οχυρό και άσυλο 2.500 γυναικόπαιδων γράφτηκε ο επίλογος της επαναστατικής ανταρσίας του Ολύμπου-Πιερίων.
Εφτά γυναίκες Ελληνόβλαχων που διαχείμαζαν στα Παλατίτσια, που οι άνδρες τους άρπαξαν τα όπλα για να φέρουν το Ρωμέϊκο, ρίχτηκαν από το βράχο του Πολυκάστρου στο βαθύ γκρεμό, για να μην πέσουν στα χέρια των Τούρκων.
Τα ονόματά τους, όπως καταγράφηκαν στο μνημείο ηρώων των Παλατιτσίων που τίμησε τη μνήμη τους, είναι: 1) Κυράτσα Γκοδουβάνου, 2) Ελένη Τούλη, 3) Σάντα Τούλη, 4) Μαρία Μαρίτση, 5) Βαγγελιώ Μητριώνη, 6) Σούλα Μητριώνη, κόρη της προηγούμενης και 7) Αικατερίνη Νιώπα, σύζυγος του Μ. Νιώπα που κρατούσε το βυζανιάρικο αγοράκι της στην αγκαλιά της. Είναι το παιδί που επέζησε της θυσίας εκείνης και ζούσε μέχρι πρότινος στη Βέροια, στην οποία υπάρχουν και απόγονοί του.
Μεγάλη η θυσία που έγινε και που δυστυχώς πάει να ξεχαστεί σχεδόν απ' όλους μας.
Ας προσπαθήσουμε όλοι μας, άτομα, φορείς και πολιτεία, να ξαναζωντανέψουμε στη μνήμη μας τη θυσία των 7 εκείνων γυναικών, που, σαν άλλες Σουλιώτισσες και σαν άλλες Ναουσαίες, προτίμησαν το θάνατο από την ατίμωση.
Είναι χρέος όλων μας ανεκπλήρωτο στη μνήμη των γυναικών του Παλιοκάστρου και των Αγίων Πάντων, που θυσιάστηκαν για τη λευτεριά τα Πατρίδας. Φέτος ειδικά που συμπληρώνονται 129 χρόνια από τότε και που ακόμα η Μακεδονία μας ξαναζεί κάποιες εθνικές περιπέτειες. Πιστεύω ότι ποτέ δεν είναι αργά.
Οι διεθνείς συγκυρίες που υπήρχαν το 1878, επέτρεπαν στους Έλληνες στις τουρκοκρατούμενες περιοχές και κυρίως στη Μακεδονία για ανταρσίες εναντίον της Τουρκίας, που ήδη από την περασμένη χρονιά, το 1877, ήταν μπλεγμένη σε πόλεμο με την Ρωσία. Η προέλαση των Ρώσων σ' όλα τα μέτωπα του πολέμου, η πτώση στη συνέχεια της Ανδριανούπολης και η φανερή πλέον απειλή για κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Ρώσους, αναγκάζει τους Τούρκους να υπογράψουν ανακωχή στις 20 Γενάρη του 1878.
Το Ελληνικό Έθνος ξεσηκώνεται (υπόδουλο και ελεύθερο) και πιέζει την τότε Ελληνική Κυβέρνηση για δράση ενάντια στην Τουρκία στις περιοχές της Θεσσαλίας, Ηπείρου, Μακεδονίας κ.λπ. Η κυβέρνηση κάτω από την έντονη πίεση της κοινής γνώμης διατάζει την εισβολή στην υπόδουλη Θεσσαλία στις 20 Γενάρη του 1878 με εκστρατευτικό σώμα 20.000 ανδρών και αρχηγό τον αντιστράτηγο Σκαρλάτο Σούτσο.
Το έθνος συγκλονίστηκε από την προέλαση του ελληνικού στρατού, που σύντομα όμως υποχρεώθηκε να επιστρέψει στις προηγούμενες θέσεις του, με αξίωση των ευρωπαϊκών δυνάμεων της εποχής εκείνης. Ήδη όμως η είδηση της προέλασης του ελληνικού στρατού είχε περάσει στις υπόδουλες περιοχές της Μακεδονίας και ιδιαίτερα στις περιοχές του Ολύμπου και των Πιερίων που συνορεύουν με τη Θεσσαλία.
Οι ανταρσίες των υπόδουλων Ελλήνων στις περιοχές αυτές είναι περισσότερες και μεγαλύτερες το 1878. Υπάρχει ανάμεσα στους Έλληνες Μακεδόνες επαναστατική έξαρση, που μέρα με τη μέρα ωριμάζει περισσότερο. Στις 20 Φεβρουαρίου του 1878 οι ευνοϊκές μέχρι τότε διεθνείς συγκυρίες ανατρέπονται. Της ανακωχής στο Ρωσοτουρκικό πόλεμο ακολουθεί η υπογραφή, κατά τη μέρα αυτή (20 Φλεβάρη 1878), της γνωστής συνθήκης του Αγίου Στεφάνου, που δημιουργούσε σε βάρος του Ελληνισμού μία μεγάλη Βουλγαρία.
Στο μεταξύ αποβιβάζεται στις 16 Φεβρουαρίου 1878 στο Λιτόχωρο ο λοχαγός του ελληνικού στρατού Κοσμάς Δουμπιώτης και μετά τρεις μέρες σχηματίζεται επαναστατική Κυβέρνηση που εκδίδει και επαναστατική προκήρυξη, προς τις Κυβερνήσεις των ευρωπαϊκών δυνάμεων. Την προκήρυξη υπογράφουν για την προσωρινή Κυβέρνηση οι: 1) Ευάγγελος Κοροβάγκος (Πρόεδρος), 2) Α. Αστερίου, 3) Π.Β. Ζαχαριάδης, 4) Νικηφόρος (ιερομόναχος), 5) Ι.Γ. Βεργίδης, 6) Αθ. Γεωργίου (ιερέας) και 7) Ιωάν. Νικολάου.
Μέλος της επαναστατικής κυβέρνησης ανακηρύχθηκε λίγο αργότερα και ο επίσκοπος Κίτρους Νικόλαος Λούσης, εμψυχωτής της εξέγερσης Κολινδρού στις 20 Φλεβάρη του 1878, από τον οπλαρχηγό Βαγγέλη Χοστέβα που ζούσε σαν αρχηγός κλέφτικης ομάδας γύρω από τον Κολινδρό. Το ίδιο χρονικό διάστημα επαναστατούν κι όλα τα χωριά του Ολύμπου και των Πιερίων και ιδιαίτερα τα Παλατίτσια, που έχουν μία πλούσια εθνική ιστορία, άγνωστη δυστυχώς στους Βεροιώτες και τους Ημαθιώτες.
Εναντίον των επαναστατών οι Τούρκοι έστειλαν μεγάλες δυνάμεις που τους ακολουθούσαν άτακτοι Κιρκέζοι, Τσάμηδες, Γκέκηδες, Μποσιμποζούκοι κ.λπ. Αρχηγός του τούρκικου στρατού και των άτακτων ασκεριών πλιατσικολόγων, που τον ακολουθούσαν, ήταν ο Ασάφ πασάς.
Τα αποτελέσματα της επανάστασης του Ολύμπου τα ξέρουμε και δεν επιθυμώ να επεκταθώ γύρω απ' αυτήν. Άλλωστε στην αρχή δήλωσα ότι άλλες είναι οι επιδιώξεις του δημοσιεύματος.
Τα επαναστατικά κέντρα, με πρώτο το Λιτόχωρο, έπεφταν το ένα μετά το άλλο στα χέρια των Τούρκων. Οι Έλληνες, δυστυχώς, της Μακεδονίας δήλωναν ξανά υποταγή και ζητούσαν έλεος από τους Τούρκους.
Στις 6 Μαρτίου 1878 οι Τούρκοι μπαίνουν χωρίς ουσιαστική αντίσταση στον Κολινδρό. Ο Βαγγέλης Χοστέβας με τους ενόπλους του, 500 άνδρες περίπου, τον επίσκοπο Κίτρους Νικόλαο και τον Παύλο Πατραλέξη καταφεύγουν προς τα Ρουμάνια των Παλατιών, όπως έλεγαν (εννοούσαν τα πυκνά δάση των Παλατιτσίων).
Τους ακολουθούσε όμως και ένα μεγάλο πλήθος γυναικοπαίδων. Οι ένοπλοι και το αρχηγείο τους εγκαταστάθηκαν στο χωριό Σπουρλίτα, σημερινή Ελαφίνα, και τα γυναικόπαιδα στο Μοναστήρι των Αγίων Πάντων και στις σπηλιές γύρω απ' αυτό. Τα συγκεντρωθέντα γυναικόπαιδα, κατά τις εκτιμήσεις των ανθρώπων της εποχής που ασχολήθηκαν με το θέμα αυτό, υπερέβαιναν τις 2.500 ψυχές.
Χιόνιζε τις μέρες εκείνες και το κρύο ήταν τσουχτερό. Το κρησφύγετό τους όμως προδόθηκε και οι Τούρκοι κινήθηκαν προς το Μοναστήρι από 3 κατευθύνσεις με μεγάλες δυνάμεις. Η μία ομάδα προερχόταν από τη Βέροια και αριθμούσε κατά το Μιλτιάδη Σεϊζάνη 2.000 ενόπλους και 300 άτακτους και αρχηγό τους τον Γιαγχία Βέπ. Θα χτυπούσε το Μοναστήρι από τη διάβαση Παλατιτσίων προς αυτό (βόρεια). Η άλλη προερχόταν από τον Κολινδρό και αριθμούσε 2.200 ενόπλους. Θα χτυπούσε το Μοναστήρι από τη διάβαση Γαλακτού (νότια). Η τρίτη ακολουθούσε δύσβατη από ανατολάς πορεία και την οδηγούσε ένας προδότης από τις Μηλιές Κολινδρού. Εν τω μεταξύ προς το Μοναστήρι κατέφυγαν και οι κάτοικοι των Παλατιτσίων και των τότε οικισμών Μπάρμπες και Κούτλες (σήμερα Βεργίνα) καθώς και οι Ελληνόβλαχοι που διαχείμαζαν σ' αυτά. Οι Παλατιτσιώτες (ντόπιοι και Ελληνόβλαχοι) οπλίστηκαν και ανέλαβαν την φύλαξη της βόρειας διέλευσης.
Τη νύχτα 14/15 Μαρτίου οι γέροντες, που απέμειναν στα Παλατίτσια, είδαν τους Τούρκους, που πέρασαν ήδη τον Αλιάκμονα και πλησίασαν προς το χωριό. Ειδοποίησαν τον Παύλο Πατραλέξη που βρισκόταν στο Μοναστήρι και εκείνος με τη σειρά του έστειλε την είδηση στο επαναστατικό σώμα, που εγκαταστάθηκε στη Σπουρλίτα (Ελαφίνα). Οι επαναστάτες ξεκίνησαν αμέσως για την προστασία των γυναικοπαίδων. Στη θέση Γαλακτό συναντήθηκαν οι δύο αντίπαλοι στρατοί. Έγινε σφοδρή μάχη με μεγάλες απώλειες από τη μεριά των Τούρκων, που ήταν έτοιμοι να υποχωρήσουν.
Τα γυναικόπαιδα, που ήταν στην περιοχή του Μοναστηριού, έμαθαν για τις κινήσεις των Τούρκων από τη διάβαση Παλατιτσίων, και όταν τους είδαν να ανηφορίζουν προς αυτές, αλαφιασμένες κινήθηκαν προς την Ελαφίνα μέσω Γαλακτού. Έγινε εξαιτίας αυτού μεγάλη σύγχυση και οι ένοπλοι Έλληνες αναγκάστηκαν να αλλάξουν θέσεις για να προστατέψουν τα γυναικόπαιδα. Άφησαν έτσι ελεύθερη τη δίοδο που οδηγούσε στο Μοναστήρι από τη μεριά του Γαλακτού.
Οι Τούρκοι μπήκαν στο Μοναστήρι και περιμάζεψαν τα έντρομα γυναικόπαιδα που απέμειναν σ' αυτό, καθώς κι εκείνα που ήταν διασκορπισμένα στις σπηλιές και τα βράχια του δάσους. Άρπαξαν όλα τα στολίδια που φορούσαν ή είχαν σαν νομίσματα και τις ξεγύμνωσαν. Λίγο αργότερα τις άφησαν να γυρίσουν πίσω στα χωριά τους. Αλλά γύρω από το τελευταίο αυτό οχυρό και άσυλο 2.500 γυναικόπαιδων γράφτηκε ο επίλογος της επαναστατικής ανταρσίας του Ολύμπου-Πιερίων.
Εφτά γυναίκες Ελληνόβλαχων που διαχείμαζαν στα Παλατίτσια, που οι άνδρες τους άρπαξαν τα όπλα για να φέρουν το Ρωμέϊκο, ρίχτηκαν από το βράχο του Πολυκάστρου στο βαθύ γκρεμό, για να μην πέσουν στα χέρια των Τούρκων.
Τα ονόματά τους, όπως καταγράφηκαν στο μνημείο ηρώων των Παλατιτσίων που τίμησε τη μνήμη τους, είναι: 1) Κυράτσα Γκοδουβάνου, 2) Ελένη Τούλη, 3) Σάντα Τούλη, 4) Μαρία Μαρίτση, 5) Βαγγελιώ Μητριώνη, 6) Σούλα Μητριώνη, κόρη της προηγούμενης και 7) Αικατερίνη Νιώπα, σύζυγος του Μ. Νιώπα που κρατούσε το βυζανιάρικο αγοράκι της στην αγκαλιά της. Είναι το παιδί που επέζησε της θυσίας εκείνης και ζούσε μέχρι πρότινος στη Βέροια, στην οποία υπάρχουν και απόγονοί του.
Μεγάλη η θυσία που έγινε και που δυστυχώς πάει να ξεχαστεί σχεδόν απ' όλους μας.
Ας προσπαθήσουμε όλοι μας, άτομα, φορείς και πολιτεία, να ξαναζωντανέψουμε στη μνήμη μας τη θυσία των 7 εκείνων γυναικών, που, σαν άλλες Σουλιώτισσες και σαν άλλες Ναουσαίες, προτίμησαν το θάνατο από την ατίμωση.
Είναι χρέος όλων μας ανεκπλήρωτο στη μνήμη των γυναικών του Παλιοκάστρου και των Αγίων Πάντων, που θυσιάστηκαν για τη λευτεριά τα Πατρίδας. Φέτος ειδικά που συμπληρώνονται 129 χρόνια από τότε και που ακόμα η Μακεδονία μας ξαναζεί κάποιες εθνικές περιπέτειες. Πιστεύω ότι ποτέ δεν είναι αργά.
Για το Διοικητικό Συμβούλιο
Ο Πρόεδρος
ΤΡΙΓΚΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
6978 897333
Ο Γενικός Γραμματέας
ΚΕΛΕΣΙΔΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ
6973550737
kelesidisjohn@gmail.com
https://mail.google.com/mail/?ui=2&ik=143ee441f4&view=att&th=134532466ae816fe&attid=0.1&disp=safe&realattid=f_gwcku71n0&zw
https://mail.google.com/mail/?ui=2&ik=143ee441f4&view=att&th=134532466ae816fe&attid=0.1&disp=safe&realattid=f_gwcku71n0&zw
