γενικότερες οικονομικές αναγκαιότητες δημοσιονομικής λιτότητας και όχι πως αυτά που προωθεί είναι η πολιτική της για την Παιδεία, αποδυναμώνουμε καθοριστικά τα αιτήματά μας και τη διαπραγματευτική μας ισχύ. Όσο θεωρούμε μονόπλευρα πως η διαθεσιμότητα των διοικητικών υπαλλήλων είναι απλά μια καταστροφή για τα πανεπιστήμια και όχι μια επιλογή στα πλαίσια της πολιτικής της ιδιωτικοποίησης της ανώτατης εκπαίδευσης, επίσης αποδυναμώνουμε τους αγώνες μας και τις προσπάθειές μας. Αυτά προσπαθώ να αποδείξω στο κείμενο που ακολουθεί.
Τα εξωτερικά μέλη του Συμβουλίου του Πανεπιστημίου Κρήτης ζουν σε έναν κόσμο όπου συμβαίνουν «ανεξήγητα» και παράλογα φαινόμενα. Σύμφωνα με την ανακοίνωσή τους η κυβέρνηση και το υπεύθυνο για την Παιδεία Υπουργείο είναι «εχθρικό» στην αντιμετώπιση των προβλημάτων του Πανεπιστημίου Κρήτης και κατ’ επέκταση όλων των πανεπιστημίων της χώρας, προβαίνει σε «αυθαίρετες διοικητικές παρεμβάσεις», λειτουργεί ως «απρόσωπος και πανίσχυρος διοικητικός μηχανισμός», εφάρμοσε ένα «ανεκδιήγητο» σχέδιο αναδιαρθρώσεων, το σχέδιο Αθηνά, «κωφεύει σε παρακλήσεις και διαμαρτυρίες» για ουσιώδη θέματα της ανώτατης εκπαίδευσης, αριθμός εισακτέων, συνεχείς αναθεωρήσεις του προϋπολογισμού, εννοούν μάλλον τη δραστική συρρίκνωση των πιστώσεων, και τώρα επείγεται να θέσει σε διαθεσιμότητα διοικητικούς υπαλλήλους! Όλα αυτά τα πράγματι φοβερά και τρομερά χαρακτηρίζονται καταρχήν από τα εξωτερικά μέλη του Συμβουλίου στην ανακοίνωσή τους ως «ανεξήγητα» και θα περίμενε κανείς πως θα μπουν στον κόπο να μας δώσουν μαζί με τις διαπιστώσεις τους και την ερμηνεία τη δική τους, πώς είναι δυνατόν το ίδιο το Υπουργείο που έχει την ευθύνη για τη Δημόσια Ανώτατη Εκπαίδευση να φαίνεται όχι μόνο πως είναι ακόμα και «εχθρικό» στην αντιμετώπιση των προβλημάτων της, αλλά και να δημιουργεί κι άλλα, θέτοντας επί του προκειμένου σε διαθεσιμότητα διοικητικούς υπαλλήλους!
Τα εξωτερικά μέλη του Συμβουλίου του Πανεπιστημίου Κρήτης μπορεί να μη δίνουν κάποια δική τους ερμηνεία για όλα αυτά τα «ανεξήγητα», αλλά στη συνέχεια αντιφάσκοντας με τον ίδιο τον εαυτό τους δίνουν μια «εξήγηση» πολύ διαδεδομένη και γνωστή σε όλους. Αποδίδουν αυτή την «ανεξήγητη» πρακτική του Υπουργείου Παιδείας στην «οικονομική κρίση» και στην «πίεση των δανειστών της χώρας»! Τα μέλη του Συμβουλίου υιοθετώντας αυτή την έτοιμη και πολύ βολική για πολλούς ερμηνεία ατύχησαν! Όταν δέχεται κανείς αυτή την ερμηνεία, ουσιαστικά θεωρεί πως το Υπουργείο Παιδείας δεν έχει πολιτική για την Παιδεία, αλλά πως όλα αυτά τα προωθεί με βάση ξένους προς την Παιδεία παράγοντες όπως η οικονομική κρίση (έτσι γενικά και αόριστα), οι δανειστές και τα μνημόνια. Και όταν δέχεσαι αυτή την ερμηνεία, ουσιαστικά δεν έχει και τόσο νόημα να παρουσιάζεις στη συνέχεια στοιχεία και αναλύσεις για «υποστελέχωση» των πανεπιστημίων, γιατί η διαπιστούμενη «παρακμή» της ανώτατης εκπαίδευσης είναι σύμφωνα με την ερμηνεία σου φυσιολογική συνέπεια του χρέους του κράτους το οποίο η κυβέρνηση και το Υπουργείο Παιδείας είναι υποχρεωμένο να διαχειριστεί καταφεύγοντας βεβαίως και σε απολύσεις! Αυτή είναι η δεύτερη και κραυγαλέα αντίφαση της απόφασης του Συμβουλίου Ιδρύματος της Κρήτης που έσπευσαν βέβαια να τη χειροκροτήσουν κι άλλοι, εντάσσοντας τη συζήτηση για την τύχη των πανεπιστημίων στη γνωστή κοκορομαχία μνημονιακών και αντιμνημονιακών!
Εκτός της παραπάνω παραπλανητικής θεώρησης του θέματος της διαθεσιμότητας των διοικητικών υπαλλήλων, υπάρχει και μια άλλη ερμηνεία θα έλεγα πιο εκλεπτυσμένη! Είναι η ερμηνεία του Συνδέσμου Καθηγητών ΑΠΘ. Ο Σύνδεσμος στην ανακοίνωσή του δεν λέει τίποτα ούτε για οικονομική κρίση, ούτε για μνημόνια, τρόικες και δανειστές, αλλά τα υπονοεί προβάλλοντας τα συμφέροντα του «Έλληνα φορολογούμενου» που πληρώνει και τον ελληνικό λαό που του «στέλνουν το λογαριασμό». Με άλλα λόγια και ο Σύνδεσμος δέχεται ουσιαστικά σ’ αυτή τουλάχιστον την ανακοίνωση πως το Υπουργείο Παιδείας δεν προωθεί κάποια έστω και λανθασμένη πολιτική για την Παιδεία, αλλά πως οι κινήσεις του απορρέουν από άλλες γενικότερες οικονομικές αναγκαιότητες. Στο πλαίσιο αυτό επικεντρώνει στην αναγκαιότητα της αξιολόγησης με σκοπό να παραμείνει ή και να αυξηθεί η αποδοτικότητα με λιγότερα λεφτά, επί της ουσίας όμως όχι απλά αποδέχεται τις απολύσεις και επομένως τη συρρίκνωση των πανεπιστημίων, αλλά ουσιαστικά τις προτείνει! Αυτή είναι η ουσία της θέσεώς του, η αποδοχή και η στήριξη της επιχειρούμενης συρρίκνωσης του πανεπιστημίου, γιατί αν δεν ήταν αυτή η θέση του θα πρότεινε να αξιοποιηθεί όλο το υπάρχον προσωπικό για να λειτουργήσει το πανεπιστήμιο καλύτερα!
Το Συμβούλιο Ιδρύματος του ΑΠΘ, οι σύγκλητοι, οι πρώην πρυτάνεις του Πανεπιστημίου Αθηνών, η πλειοψηφία στην ΠΟΣΔΕΠ και άλλοι που τοποθετήθηκαν στο φλέγον θέμα της διαθεσιμότητας των διοικητικών υπαλλήλων, ουσιαστικά κινούνται στην ίδια θεώρηση του θέματος με το Σύνδεσμο Καθηγητών ΑΠΘ και την ανακοίνωση των εξωτερικών μελών του Συμβουλίου Ιδρύματος Κρήτης ακόμα και όταν δεν επιχειρούν να ερμηνεύσουν, γιατί το Υπουργείο προωθεί τέτοια μέτρα. Είτε παρουσιάζουν ορθά επιχειρήματα για την ανάγκη να διατηρηθεί το υπάρχον διοικητικό προσωπικό για την κανονική λειτουργία των πανεπιστημίων, είτε ισχυρίζονται πως της διαθεσιμότητας έπρεπε να προηγηθεί η αξιολόγηση κατηγορώντας κάποιοι τις διοικήσεις των πανεπιστημίων που δεν ολοκλήρωσαν τις σχετικές διαδικασίες και άλλοι την κυβέρνηση που δεν τήρησε ούτε αυτή την αξιολόγηση που η ίδια προωθεί. Πόσο όμως αποτελεσματικά μπορεί να είναι αυτά τα επιχειρήματα όταν απευθύνονται σε μια κυβέρνηση που κατά τους ίδιους προωθεί τη διαθεσιμότητα και τις απολύσεις για λόγους που δεν έχουν σχέση με την ίδια την Παιδεία, αλλά σχετίζονται με ξένες προς την Παιδεία αναγκαιότητες και επιδιώξεις; Όταν αναγνωρίζεις πως η κυβέρνηση μπορεί ή είναι και υποχρεωμένη να ασκεί μια πολιτική «λιτότητας», δεν δικαιώνεις ταυτόχρονα και το «όχι» που θα σου πει όταν της ζητάς να μην κάνει απολύσεις;
Το μεγαλύτερο λάθος που γίνεται σήμερα είναι να μην ερμηνεύει κανείς την πραγματικότητα ξεκινώντας από τα δεδομένα της κατάστασης που αντιμετωπίζει, αλλά να ξεκινά από μια ερμηνεία της πραγματικότητας που δεν είναι δική του και μάλιστα εκπορεύεται άνωθεν ή τεχνηέντως! Συγκεκριμένα, το λάθος που γίνεται στην εκτίμηση της κατάστασης που έχει διαμορφωθεί στην ανώτατη εκπαίδευση είναι πως ενώ η ανώτατη εκπαίδευση συρρικνώνεται μπροστά στα μάτια μας, συρρικνώθηκαν οι πιστώσεις, συρρικνώθηκαν οι μισθοί, συρρικνώθηκαν ή εξαλείφτηκαν πανεπιστήμια, τμήματα και σχολές και θα συρρικνωθούν ακόμα περισσότερο, συρρικνώνονται οι δαπάνες για καθαριότητα, τεχνική υποστήριξη, φύλαξη κλπ, συρρικνώνεται το διοικητικό προσωπικό, θα συρρικνωθεί και το διδακτικό προσωπικό, πολλοί δεν σκέφτονται με βάση την ίδια τη συρρίκνωση που συντελείται, αλλά με βάση μια επικρατούσα ερμηνεία της συρρίκνωσης, πως το κράτος είναι υποχρεωμένο να κάνει οικονομίες για να ανταποκριθεί σε κάποιες άλλες υποχρεώσεις του και επομένως η συρρίκνωση του δημόσιου τομέα και επομένως και η συρρίκνωση της ανώτατης εκπαίδευσης είναι ένα αναγκαίο κακό!
Η κυβέρνηση ΕΧΕΙ πολιτική για την Παιδεία και όλα αυτά που βλέπουμε να προωθεί είναι αυτό ακριβώς, η πολιτική της. Είναι μεγάλο λάθος να νομίζει κανείς πως την πολιτική της για την Παιδεία την έχει προς το παρόν στα συρτάρια και πως αυτά που προωθεί απορρέουν από άλλες γενικότερες οικονομικές αναγκαιότητες, μνημόνιο, κρατικό χρέος, εξυγίανση του δημόσιου τομέα! Η πολιτική τους για την Παιδεία και συγκεκριμένα για την Ανώτατη Εκπαίδευση είναι γνωστή από παλιά, πολύ πριν την οικονομική κρίση, και δεν είναι άλλη από την ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ με τη ευρύτερη και τη στενότερη έννοιά της. Με την ευρύτερη έννοια ιδιωτικοποίηση σημαίνει πως τα πανεπιστήμια θα λειτουργούν ως επιχειρήσεις και με τη στενότερη έννοια πως θα ανήκουν ιδιοκτησιακά σε ιδιώτες. Αυτό που προωθείται για την ώρα είναι η ιδιωτικοποίηση με την ευρύτερη έννοια, δηλαδή να λειτουργούν ως ιδιωτικές επιχειρήσεις. Όταν θα καταφέρουν να λειτουργούν οι ανώτατες σχολές ως επιχειρήσεις, τότε θα εξετάσουν το ενδεχόμενο, αν θα πωληθούν και σε ιδιώτες. Εννοείται πως η ιδιωτικοποίηση συνεπάγεται ανατροπή του δημόσιου χαρακτήρα.
Η λειτουργία των πανεπιστημίων ως επιχειρήσεων, που θα λειτουργούν δηλαδή με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, σημαίνει:
α. Μια ιδιωτική επιχείρηση αποσκοπεί στο μέγιστο κέρδος που επιτυγχάνεται με τη βέλτιστη διαχείριση των διαθέσιμων πόρων και ένα πανεπιστήμιο που είναι δημόσιο, αλλά προορίζεται να γίνει επιχείρηση, πρέπει να εγκαταλείψει το στόχο της επιστημονικής μόρφωσης των νέων και της ανάπτυξης της έρευνας και να στραφεί στην επιδίωξη ωφελειών με βάση ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Αυτή η διαδικασία είναι σε εξέλιξη με τις ΑΝΑΔΙΑΡΘΡΩΣΕΙΣ, την κατάργηση σχολών και τμημάτων που δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες της αγοράς, με την ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ των σχολών και των τμημάτων για να προκύψει τι περισσεύει, με την ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ του προσωπικού για να προκύψει ποιοι περισσεύουν και να ΑΠΟΛΥΘΟΥΝ.
β. Μια ιδιωτική επιχείρηση είναι αδιανόητο να μην έχει έσοδα και όσο το δυνατόν μεγαλύτερα κέρδη και ένα δημόσιο πανεπιστήμιο που προορίζεται να γίνει επιχείρηση πρέπει να ΑΠΟΔΕΣΜΕΥΤΕΙ ΑΠΟ ΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ και να εξασφαλίσει τα έσοδα και τα κέρδη του επιβάλλοντας ΔΙΔΑΚΤΡΑ, πληρώνοντας όσο το δυνατόν ΜΙΚΡΟΤΕΡΟΥΣ ΜΙΣΘΟΥΣ και προσφέροντας υπηρεσίες και έρευνα καθ’ υπαγόρευση άλλων επιχειρήσεων που έχουν την ανάγκη του για να λύσουν τα δικά τους προβλήματα αύξησης των κερδών τους.
γ. Μια ιδιωτική επιχείρηση είναι αδιανόητο να έχει μόνιμους εργαζόμενους και ένα πανεπιστήμιο που προορίζεται για επιχείρηση πρέπει να ΑΠΑΛΛΑΓΕΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΜΟΝΙΜΟΥΣ και να τους αντικαταστήσει με εργαζόμενους με σχέση εργασίας ιδιωτικού τομέα. Αυτή η διαδικασία είναι ήδη σε εξέλιξη. Αντικαταστάθηκε μόνιμο προσωπικό με ΕΡΓΟΛΑΒΙΚΟΥΣ και τώρα αντικαθίστανται και οι εργολαβικοί από εταιρίες. Αυτό συμβαίνει τώρα και με τους διοικητικούς υπαλλήλους. Θέλουν να απολύσουν υπαλλήλους με δικαιώματα μονιμότητας και σταθερής εργασίας για να τους αντικαταστήσουν με υπαλλήλους ΕΡΓΟΛΑΒΩΝ ή ΕΤΑΙΡΙΩΝ.
δ. Μια ιδιωτική επιχείρηση παράγει προϊόντα για να τα πουλήσει και ένα δημόσιο πανεπιστήμιο που προορίζεται για επιχείρηση πρέπει να αντικαταστήσει την παραγωγή του, τα πτυχία εν προκειμένω που αντιπροσωπεύουν επιστημοσύνη, με ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΑ που αντιπροσωπεύουν ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ και ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ με βάση ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ, ώστε να ανταποκρίνονται στις συγκεκριμένες ανάγκες των εργοδοτών και γενικότερα της αγοράς. Η επιστημοσύνη για όλους τους πτυχιούχους είναι «πεταμένα λεπτά» και περιορίζεται στη λεγόμενη ΑΡΙΣΤΕΙΑ. Παράλληλα το πανεπιστήμιο που προορίζεται για επιχείρηση πρέπει να αποσυνδέσει τις προπτυχιακές σπουδές από τις μεταπτυχιακές και να καθιερώσει ΜΟΝΟΕΤΕΙΣ, ΔΙΕΤΕΙΣ και ΤΡΙΕΤΕΙΣ σπουδές καθώς και τη ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ για να ανταποκριθεί και πάλι στις ποικίλες ανάγκες των επιχειρήσεων και της αγοράς.
ε. Σε μια ιδιωτική επιχείρηση η διοίκηση επιβάλει την πολιτική που έχει χαράξει η εταιρία για να επιτευχθούν οι στόχοι της και το μέγιστο κέρδος και ένα δημόσιο πανεπιστήμιο που προορίζεται για επιχείρηση πρέπει να εγκαταλείψει σιγά-σιγά τις δημοκρατικές διαδικασίες, τις εκλογές και το αυτοδιοίκητο και να καθιερώσει αυταρχικές δομές μεταφοράς των αποφάσεων από τα πάνω προς τα κάτω. Ήδη καταργήθηκε η συμμετοχή των φοιτητών στα όργανα διοίκησης και καθιερώθηκαν όργανα διοίκησης όπου συμμετέχουν εξωπανεπιστημιακοί παράγοντες, για να συμβάλουν άραγε σε τι;
ζ. Σε μια ιδιωτική επιχείρηση όλοι υποτάσσονται στους στόχους και την επιδίωξη της εταιρίας για μέγιστο κέρδος με βάση την πολιτική που έχει χαραχθεί και σε ένα δημόσιο πανεπιστήμιο που προορίζεται για επιχείρηση δεν είναι δυνατόν να ισχύει η ελευθερία στη διδασκαλία και την έρευνα και επομένως δεν μπορεί να ισχύει το πανεπιστημιακό άσυλο. Όπερ και εγένετο, το έχουν καταργήσει. Για τους ανυπότακτους υπάρχει και ο εισαγγελέας!
η. Μια ιδιωτική επιχείρηση προσφέρει στους πελάτες της αυτό για το οποίο πληρώνουν και ένα δημόσιο πανεπιστήμιο που προορίζεται για επιχείρηση δεν μπορεί να προσφέρει στους φοιτητές του τίποτα παραπάνω πέραν της εκπαίδευσης. Για αυτό και υποβαθμίζεται η φοιτητική μέριμνα, μέχρις εξαλείψεως!
Με βάση τα παραπάνω όλα όσα συμβαίνουν στα πανεπιστήμια όχι μόνο ερμηνεύονται αβίαστα, αλλά μπορούν να γίνουν και προβλέψεις, πώς θα εξελιχτούν δηλαδή τα πράγματα και τι θα γίνει και με το διδακτικό προσωπικό! Το λέω γι αυτούς που βλέπουν «ανεξήγητα» φαινόμενα, «ανικανότητες» πολιτικών, «πελατειακές λογικές», «προχειρότητες», «ατεκμηρίωτες» προτάσεις της Κοινής Υπουργικής Απόφασης (ΚΥΑ) και άστοχες ή εύστοχες προσπάθειες για να προκύψει δημοσιονομικό όφελος. Σ’ αυτή τη βάση ας το σκεφτούν κι αυτοί που προσπαθούν να αξιολογήσουν ή να απορρίψουν φήμες για τις επερχόμενες απολύσεις διδακτικού προσωπικού, ίσως επιτέλους να βρουν κάποια άκρη στις ανησυχίες τους.
Όλα όσα λοιπόν συμβαίνουν στην Ανώτατη Εκπαίδευση είναι απόρροια της προωθούμενης πολιτικής για ανατροπή του Δημόσιου χαρακτήρα της και μετατροπή των Πανεπιστημίων σε επιχειρήσεις που θα λειτουργούν με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Αυτό έχουμε να αντιμετωπίσουμε και με βάση αυτό που έχουμε να αντιμετωπίσουμε με βάση αυτό πρέπει να κινηθούμε! Αυτόν τον αγώνα πρέπει να κάνουμε, να υπερασπιστούμε ό,τι απέμεινε από το δημόσιο χαρακτήρα της Ανώτατης Εκπαίδευσης για να μην περάσει η πολιτική της ιδιωτικοποίησής της και να συμβάλουμε στη δημιουργία συνθηκών που θα ανατρέψουν την πολιτική που την προωθεί!
Προκόπης Κωφός
Τμήμα Χημείας ΑΠΘ
