υποβάλουμε ταυτόχρονα την ιδέα πως η κρίση οφείλεται στο χρέος του κράτους και πουθενά αλλού;).
-Πώς φάγαμε τα λεφτά; Σας διορίσαμε! (αυτή είναι φυσικά η απάντηση του κυρίου Πάγκαλου και επιβεβαιώνει για να μην μείνει καμιά αμφιβολία σ’ αυτόν που παρακολουθεί αυτή τη σύντομη «συνομιλία» πως η κρίση οφείλεται αποκλειστικά στο κράτος, στο χρέος του, στις σπατάλες του και στη διαφθορά των πολιτικών, δημιουργώντας το σύνδρομο της κατά Πάγκαλο ερμηνείας της κρίσης!).
Με αυτή την ερώτηση και αυτή την απάντηση, από την οποία αποκαλύπτεται η διαφθορά τους και τίποτα παραπάνω, κατάφεραν να αξιοποιήσουν προπαγανδιστικά εκ των υστέρων και την ίδια τους τη διαφθορά προς όφελός τους για να δώσουν μια ερμηνεία της κρίσης που τους βόλευε, αφήνοντας στο απυρόβλητο τον αποκλειστικό υπεύθυνο της κρίσης, τον καπιταλισμό! Αφού κάποιοι θα κατηγορούνταν οπωσδήποτε, καλύτερα να κατηγορηθούν το πολιτικό σύστημα και οι ούτως ή άλλως αναλώσιμοι πολιτικοί, που έτσι κι αλλιώς κατηγορούμενοι θα ήταν, κανείς δεν θα μπορούσε να αμφισβητήσει τις ευθύνες τους, παρά να κατηγορηθεί ο καπιταλισμός! Αυτούς ας τους κατηγορούσαν, αν έμενε στο απυρόβλητο ο καπιταλισμός, θα διασώζονταν κι αυτοί και όχι απλά θα διασώζονταν, αλλά μπορεί να συνέχιζαν να έχουν και την κυβέρνηση ακόμα, όπως και έγινε! Στο κάτω-κάτω από την απάντηση στο ερώτημα για τα λεφτά προκύπτει πως δεν κέρδισαν τίποτα οι ίδιοι προσωπικά, για το καπιταλιστικό σύστημα ουσιαστικά φρόντιζαν για να μην τους φύγει η πελατεία και τα πρόβατα από το μαντρί και για να μπορούν να συνεχίζουν τις πολιτικές που ασκούσαν! Αυτά τα περί πολιτικού κόστους που λένε είναι προπαγάνδα για αφελείς. Αυτό που τους ενδιέφερε δεν ήταν να είναι οι ίδιοι, ΠΑΣΟΚ και Νέα Δημοκρατία, στην κυβέρνηση, αλλά να ασκούνται αυτές οι πολιτικές που ασκούσαν είτε ο ένας είτε ο άλλος και αυτό αποδείχτηκε περίτρανα όταν η Νέα Δημοκρατία το 2009 αντί να μείνει στην κυβέρνηση που υποτίθεται πως ήταν ο σκοπός της, το έπαθλο του υπολογισμού του πολιτικού κόστους, έκανε εκλογές που ήταν βέβαιο πως θα χάσει. Ποιο πολιτικό κόστος λοιπόν υπολόγιζαν;
Για να βάλουμε τα πράγματα στη θέση τους! Αυτή η κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα η χώρα δεν οφείλεται στο κράτος και τη λειτουργία του και πιο συγκεκριμένα δεν οφείλεται ούτε στο χρέος του, ούτε στις σπατάλες του, ούτε στους μισθούς που έδινε στη συντριπτική πλειοψηφία των υπαλλήλων του που είχαν προσληφθεί για να καλυφτούν οι ανάγκες του, αλλά ούτε και στους μισθούς που έδινε σ’ αυτούς που είχαν προσληφθεί ρουσφετολογικά και δεν χρειάζονταν! Αυτή η κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα η χώρα, όλη η Ευρώπη και όλος ο κόσμος οφείλεται αποκλειστικά στον καπιταλισμό και τη λειτουργία της «ελεύθερης αγοράς». Η κρίση δεν είναι κρίση του τρόπου με τον οποίο λειτουργούσε το κράτος και του χρέους του, αλλά μια απολύτως αναμενόμενη καπιταλιστική κρίση που οφείλεται στην εδώ και δεκαετίες υπερσυσσώρευση κεφαλαίων που δεν μπορούν να αναπαραχθούν, δεν μπορούν δηλαδή πλέον να αποφέρουν κέρδη, γιατί δεν υπάρχουν αγοραστές για τα προϊόντα που παράγονται ή θα μπορούσαν να παραχθούν από τις νέες επενδύσεις που θα μπορούσαν να γίνουν από τα κεφάλαια που έχουν συσσωρευτεί με αποτέλεσμα να έχει ήδη αρχίσει η διαδικασία καταστροφής αυτών των κεφαλαίων, να κλείνουν δηλαδή επιχειρήσεις, να απολύονται εργαζόμενοι, να χάνουν την αξία τους τα ακίνητα, να υπάρχει αδυναμία επιστροφής των δανείων, να επέρχεται η ύφεση και να έχουμε μέσα από αυτή την πορεία καταστροφής των υπερσυσσωρευμένων κεφαλαίων αυτή την κρίση που αντιμετωπίζει όχι μόνο η χώρα μας, αλλά και η Ευρώπη και όλος ο κόσμος! Με αυτή την κολοσσιαίων διαστάσεων καπιταλιστική κρίση λόγω των ασύλληπτων κεφαλαίων που έχουν συσσωρευτεί, αρκεί να σκεφτεί κανείς τα 40 τρις που χρωστούν όλα τα κράτη του κόσμου στους δανειστές, συνυφαίνονται και τα προβλήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης λόγω της ανόδου των ανερχόμενων καπιταλιστικών οικονομιών (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική), οπότε η συνολική κατάσταση και οι προοπτικές των ευρωπαϊκών χωρών επιδεινώνονται ασφυκτικά.
Προς το παρόν βέβαια το σύστημα επιβιώνει με την εξαθλίωση των εργαζομένων, τη συρρίκνωση της μεσαίας τάξης και το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας, μέσω των οποίων εξασφαλίζουν ακόμα και μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες ένα αποδεκτό γι αυτούς επίπεδο κερδοφορίας. Να δούμε όμως τι θα γίνει όταν θα εξαντληθούν και αυτά τα μέσα που προς το παρόν διαθέτουν, όταν δηλαδή οι εργαζόμενοι θα έχουν φτάσει στον πάτο, όταν η μεσαία τάξη θα έχει δραστικά συρρικνωθεί και όταν όλο τον δημόσιο πλούτο θα τον ελέγχουν πλήρως τα μονοπώλια. Πώς θα εκτονωθεί τότε η αδυναμία τους να πουλήσουν και να έχουν κέρδη, να συνεχίζουν να αναπαράγονται δηλαδή τα κεφάλαιά τους; Η συνέχεια τέτοιων καταστάσεων είναι γνωστή από το παρελθόν, ένας γενικευμένος πόλεμος στον οποίο καταστρέφονται δραστικά τα υπερσυσσωρευμένα κεφάλαια και οι παραγωγικές δυνάμεις και ο καπιταλισμός με τα μονοπώλια που θα έχουν διασωθεί και θα έχουν επικρατήσει αρχίζει πάλι την ανάπτυξη μέσα από τα ερείπια, με εκατομμύρια νεκρούς, με εκατομμύρια σακατεμένους, με εκατομμύρια εξαθλιωμένους, όπως έγινε στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Μιλούν βέβαια για νέες επενδύσεις και για νέες θέσεις εργασίας που θα προκύψουν και δικαιολογούν την απροθυμία για επενδύσεις με την έλλειψη ρευστότητας ή την έλλειψη κινήτρων και διευκολύνσεων του κράτους προς τους επίδοξους επενδυτές. Το περίεργο είναι πως αυτά τα λένε θερμοί υποστηριχτές του καπιταλιστικού συστήματος που κατά τα άλλα ομνύουν στο όνομα της «επιχειρηματικότητας». Πώς την εννοούν αυτή την επιχειρηματικότητα; Γιατί οι ήδη υπάρχουσες επενδύσεις χρειάζονται χρήματα, δηλαδή ρευστότητα για να λειτουργήσουν; Πού είναι τα κέρδη και τα κεφάλαιά τους από την εποχή των παχιών αγελάδων; Γιατί οι νέες επενδύσεις πρέπει να γίνουν με δανεικά, πρέπει δηλαδή να προηγηθεί η ενίσχυση της ρευστότητας; Γιατί αυτοί που έχουν τα κεφάλαια δεν τα επενδύουν οι ίδιοι και προτιμούν να τα δανείζουν για να κάνουν τις επενδύσεις άλλοι; Τι σόι επενδυτές και κεφαλαιοκράτες είναι αυτοί που χρειάζονται οπωσδήποτε τα κίνητρα, τις διευκολύνσεις και την υποστήριξη του κράτους, για να κερδίσουν και να προκόψουν; Και γιατί ενώ όλα αυτά τα κίνητρα, οι διευκολύνσεις και η υποστήριξη από το κράτος (βλέπε ανατροπή των εργασιακών δικαιωμάτων στον ιδιωτικό τομέα) έχουν δοθεί, αυτοί εξακολουθούν να μην κάνουν επενδύσεις; Αυτός είναι ο καπιταλισμός; Πού είναι η πρόοδος που υποτίθεται εξασφαλίζει; Αυτό το περίφημο κίνητρο του κέρδους τι έγινε; ξεφούσκωσε;
Το πρόβλημα φυσικά δεν είναι η έλλειψη ρευστότητας, ας σκεφτεί κανείς πάλι όλα αυτά τα ασύλληπτα ποσά των τρις που έχουν ήδη δανειστεί! Που έχουν πάει όλα αυτά; Δεν είναι κεφάλαια που θα έπρεπε να είχαν ήδη συμβάλει σε μια ανάπτυξη κολοσσιαίων διαστάσεων; Φυσικά θα απαντήσει κανείς πως συνέβαλαν στην ανάπτυξη που υπήρξε μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά τι είδους ανάπτυξη ήταν αυτή όταν τώρα όλα αυτά τα ποσά δεν μπορούν και δεν υπάρχει καμιά προοπτική να επιστραφούν και απλά κρατούν καθηλωμένους και δέσμιους όλους τους λαούς για να συνεχίζουν να πορεύονται σύμφωνα με τις πολιτικές που υπαγορεύονται από τα συμφέροντα των καπιταλιστών;
Επενδύσεις σε κλίμακα τέτοια ώστε να ανατραπεί η ύφεση και να επιστρέψουν οι καπιταλιστικές κοινωνίες στην ανάπτυξη σε συνθήκες παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης, αδυναμίας δηλαδή του κεφαλαίου να αναπαραχθεί, δεν γίνονται και ούτε πρόκειται να γίνουν, γιατί πολύ απλά έχουν εξαντληθεί τα περιθώρια να πωλούνται ή να πωληθούν αυτά που ήδη παράγονται ή θα παραχθούν με τις νέες επενδύσεις. Στα πλαίσια βεβαίως του ανταγωνισμού και του αδυσώπητου πολέμου μεταξύ των μονοπωλίων πάντα θα γίνονται κάποιες επενδύσεις, αλλά στο βαθμό που θα στέφονται οι νέες επενδύσεις με επιτυχία θα καταστρέφονται κάποιες άλλες από τις ήδη υπάρχουσες, γιατί η αγοραστική δύναμη σε παγκόσμιο επίπεδο δεν είναι απλά συγκεκριμένη, αλλά περιορίζεται ήδη δραστικά ακόμα περισσότερο. Με άλλα λόγια, πού θα βρεθούν οι αγοραστές για τα νέα προϊόντα που θα παραχθούν; Να γιατί δεν γίνονται επενδύσεις και ούτε πρόκειται να γίνουν όσο είναι σε εξέλιξη η καπιταλιστική κρίση και δεν έχουν καταστραφεί τα κεφάλαια που δεν μπορούν να αναπαραχθούν! Αλλά και πώς θα αντιμετωπιστεί η κατάσταση που διαμορφώθηκε λόγω της καπιταλιστικής κρίσης χωρίς ανάπτυξη; Ιδού η θανάσιμη αντίφαση, ενώ οι παραγωγικές δυνατότητες των σύγχρονων κοινωνιών είναι τεράστιες, ο καπιταλισμός σε κατάσταση προχωρημένης σήψης από τα αδιέξοδα της ίδιας του της λειτουργίας δεν μπορεί να προσφέρει στον εργαζόμενο απολύτως τίποτα, μόνο την εξαθλίωση και τον πόλεμο του εξασφαλίζει!
Η σημερινή κατάσταση λοιπόν δεν ερμηνεύεται ως κρίση χρέους του κράτους ή ως κρίση του «όλοι μαζί τα φάγαμε» κι αυτό αποδεικνύεται ως εξής: Αν το κράτος δανειζόταν και σκόρπιζε τα δανεικά μοιράζοντάς τα δεξιά κι αριστερά σε μισθούς υπαλλήλων που δεν έπρεπε να είχαν προσληφθεί ή δίνοντας μεγαλύτερους μισθούς σε υπαλλήλους που έπρεπε να είχαν προσληφθεί, αυτά τα λεφτά δεν μεταφέρονταν έστω κι έτσι στην πραγματική οικονομία, δηλαδή στην «ελεύθερη αγορά»; Δεν θα έπρεπε λοιπόν να περιμένουμε πως, παρά τη δυσχερή θέση στην οποία βρίσκεται σήμερα το κράτος, που υπογράφτηκαν ήδη τρία μνημόνια για να «διασωθεί» και να μπορέσει υποτίθεται να επιστρέψει αυτά που δανείστηκε, αυτή η «ελεύθερη αγορά» με τα κέρδη που αποκόμισε επί δεκαετίες από τα δις της σπατάλης του κράτους δεν θα έπρεπε να ανθεί; Γιατί δεν ανθεί και έχουμε εδώ και πολλά χρόνια συρρίκνωση του ΑΕΠ, ενάμισι εκατομμύριο ανέργους και μαγαζιά και επιχειρήσεις που κλείνουν; Αυτοί για να «ερμηνεύσουν» την κρίση και να ξεγελάσουν το λαό δείχνουν το κράτος, τη διαφθορά του, τις σπατάλες του και τα χρέη του! Για να ερμηνευτεί όμως η κρίση αυτό που πρέπει να αναλυθεί είναι η πραγματική οικονομία, η ύφεση, η ανεργία και οι επιχειρήσεις που κλείνουν. Αν είναι έτσι όπως τα λένε και ισχύει η δική τους ερμηνεία, αυτά τα προβλήματα και τα χάλια της πραγματικής οικονομίας υπάρχουν σε μικρότερο βαθμό επειδή το κράτος σπαταλούσε και θα ήταν ίσως ακόμα μεγαλύτερα αν το κράτος δεν σπαταλούσε!
Η απάτη την οποία διαπράττουν αυτοί που ερμηνεύουν την κρίση ως κρίση χρέους του κράτους είναι πως ταυτίζουν σκόπιμα τα χάλια του κράτους και την ενδεχόμενη ανόρθωσή του με τη συνολική οικονομία. Μας λένε λοιπόν πως αν το κράτος αντιμετωπίσει το πρόβλημα του χρέους του, τότε θα αντιμετωπιστεί η κρίση! Ποια κρίση θα αντιμετωπιστεί; Ακόμα κι αν το κράτος λύσει το δικό του πρόβλημα, πού θα δουλέψουν οι άνεργοι; Γιατί θα σταματήσουν οι επιχειρήσεις να κλείνουν; Πώς θα επέλθει η ανάπτυξη; Μήπως η ανάπτυξη θα χρηματοδοτηθεί πάλι από το κράτος που μη έχοντας πρόβλημα χρέους θα βγει πάλι στην ελεύθερη αγορά και θα αρχίσει να δανείζεται ξανά; Δηλαδή θα αρχίσει πάλι ο φαύλος κύκλος της μεταφοράς των κεφαλαίων των δανείων του κράτους στους ιδιώτες, που ενώ δεν κάνουν επενδύσεις βλέπουμε τα ονόματά τους να φιγουράρουν στις λίστες Λαγκάρντ; Επομένως, η κρίση δεν προκύπτει από τους πολιτικούς, το κράτος και τη λειτουργία του, αλλά από τη λειτουργία της ελεύθερης αγοράς, από τον καπιταλισμό.
Πέραν αυτών, που είναι μια απάντηση επί της ουσίας για την ερμηνεία της κρίσης υπάρχει και ένα άλλο επιχείρημα στο ίδιο ζήτημα. Αν η κρίση οφειλόταν στο κράτος και στο χρέος του, γιατί σε όλη την Ευρώπη ακόμα και στις πιο αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες υπάρχει κρίση και ασκούνται αντίστοιχες πολιτικές όπως εδώ, μείωσης των μισθών και περιορισμού του κοινωνικού κράτους; Μήπως κι εκεί σκορπούσαν τα κρατικά λεφτά και τα μοίραζαν δεξιά κι αριστερά; Μήπως κι εκεί είχαν τέτοιο κράτος σαν το δικό μας που σπαταλούσε; Μήπως αυτές οι «σπατάλες» των κρατών είναι κι αυτές καπιταλιστικό χαρακτηριστικό; Βεβαίως σ’ αυτές τις χώρες, προς το παρόν τουλάχιστον, τα «χάλια» φαίνεται να είναι λιγότερα, αλλά γιατί; Επειδή εμείς σπαταλούσαμε περισσότερο; Όχι! Τα «χάλια» τους φαίνεται να είναι λιγότερα γιατί αυτοί ήταν από πάντα πιο αναπτυγμένοι, είχαν το προβάδισμα στην τεχνολογία και την παραγωγή και η υπεροχή τους αυτή τους δίνει τώρα τη δυνατότητα να μεταφέρουν προς το παρόν το «πρόβλημά» τους στους ασθενέστερους!
Από όλα τα παραπάνω προκύπτει πως η ερμηνεία να αποδίδεται η κρίση στους πολιτικούς και στις πολιτικές τους είναι μια μεγάλη πλάνη και μια μεγάλη απάτη. Και μια δεύτερη ακόμα μεγαλύτερη πλάνη και απάτη είναι πως η κρίση μπορεί να αντιμετωπιστεί από τους πολιτικούς και τις πολιτικές τους!
Το γεγονός πως φτάσαμε στο σημείο να μην συμφέρει στους καπιταλιστές να κάνουν επενδύσεις και πως εδώ και δεκαετίες τους συμφέρει κατά κύριο λόγο να δανείζουν και όχι να επενδύουν απευθείας οι ίδιοι τα κεφάλαιά τους, εξ ου και τα σαράντα τρις του χρέους των κρατών όλης της γης, αποκαλύπτει πως η προωθητική δύναμη της προόδου στον καπιταλισμό έχει εξαντληθεί και έχουμε περάσει ήδη στη φάση της σήψης του. Ο καπιταλισμός δεν μπορεί πια να οδηγεί στην πρόοδο των κοινωνιών, παρά μόνο στην πρόοδο μιας χούφτας κεφαλαιοκρατών και στην αυξανόμενη εξαθλίωση των εργαζομένων.
Η οπισθοδρόμηση, η οικονομική κρίση στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες στον εικοστό πρώτο αιώνα όπου και τα μέσα παραγωγής έχουν βελτιωθεί αφάνταστα και ο πλούτος που μπορεί να παραχθεί αμύθητος είναι όχι απλά μια σοβαρή ένδειξη, αλλά η απόδειξη πως το καπιταλιστικό σύστημα αποτελεί πλέον τροχοπέδη στην πρόοδο του ανθρώπινου πολιτισμού, βρίσκεται στα όριά του και έχει εισέλθει στο δικό του μεσαίωνα. Η μερική και σταδιακή καταστροφή των υπερσυσσωρευμένων κεφαλαίων και η εξαθλίωση των εργαζομένων που συντελούνται εν μέσω σφοδρών ανταγωνισμών, ποιος θα χάσει τα λιγότερα, μπορεί να εκτονώνει προσωρινά την καπιταλιστική κρίση και να οδηγεί σε προσωρινές ανακάμψεις, χωρίς να διακόπτεται στο παραμικρό η πορεία εξαθλίωσης των εργαζομένων, δεν μπορεί όμως να αναστρέψει την πορεία της παρακμής των καπιταλιστικών κοινωνιών, γιατί η διαδικασία συσσώρευσης του κεφαλαίου, η πηγή της καπιταλιστικής κρίσης, συνεχίζεται και θα συνεχίζεται όσο θα επικρατεί αυτό το σύστημα. Πόσο θα κρατήσει αυτός ο μεσαίωνας; Δύσκολο να το προβλέψει κανείς! Οι εξελίξεις θα είναι απρόβλεπτες και ίσως ραγδαίες! Η ανθρωπότητα βρίσκεται μπροστά σε κοσμοϊστορικές εξελίξεις!
Οι συνέπειες της κρίσης και του ανελέητου ανταγωνισμού των μονοπωλίων, δηλαδή η εξαθλίωση και ο πόλεμος, μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο με την ανατροπή του καπιταλισμού και έναν άλλο δρόμο ανάπτυξης προς όφελος των λαών όλου του κόσμου, που θα τον επιβάλουν οι εργαζόμενοι με τη δική τους εξουσία. Ας φροντίσει ο κάθε λαός για τη δική του πορεία και στη διαδρομή είναι βέβαιο πως θα συναντήσει και τους άλλους λαούς που θα έχουν χαράξει κι αυτοί τη δική τους! Αυτή η πορεία για κάθε λαό δεν είναι καθήκον για να εκπληρωθεί κάποιο ιδεώδες, είναι ανάγκη κι αυτή η ανάγκη θα οδηγήσει όλους τους λαούς του κόσμου σ’ αυτή την κοινή πορεία!
Προκόπης Κωφός
Τμήμα Χημείας ΑΠΘ
