Ημερομηνία Ομιλίας: 09/06/11
Εκδήλωση: 36η Ανοιχτή Γενική Συνέλευση ΣΕΒΕ
Ομιλητής: Πρόεδρος ΣΕΒΕ, κ. Δημήτρης Λακασάς
Αξιότιμοι κ. Υπουργοί,
Αξιότιμοι προσκεκλημένοι, αγαπητοί επιχειρηματίες, μέλη του ΣΕΒΕ και μη,
Θα ήθελα να σας καλωσορίσω στην 36η Τακτική Γενική Συνέλευση του Συνδέσμου και να
σας ευχαριστήσω θερμά για τον πολύτιμο χρόνο που διαθέσατε για να βρίσκεστε σήμερα κοντά μας.
σας ευχαριστήσω θερμά για τον πολύτιμο χρόνο που διαθέσατε για να βρίσκεστε σήμερα κοντά μας.
Είναι ο πρώτος χρόνος που βρίσκομαι στο τιμόνι του Συνδέσμου Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος και μπορώ να σας διαβεβαιώσω πως ήταν μια συγκλονιστική και ταυτόχρονα πολύ ευχάριστη εμπειρία. Έμαθα πολλά, συνεργάστηκα με πολύ αξιόλογους ανθρώπους και μαζί με το προσωπικό του Συνδέσμου παραμένουμε ταγμένοι να καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια υπηρετώντας στο ακέραιο τον στόχο ενίσχυσης των ελληνικών εξαγωγών στις διεθνείς αγορές και αύξησης της συμμετοχής τους στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν με στόχο το 15% μέχρι το 2013.
Εισαγωγή
Εδώ και τρεις δεκαετίες είχαμε την ευκαιρία να ζήσουμε έναν ανοδικό οικονομικό κύκλο. Πιστέψαμε ότι η οικονομική ανάπτυξη είναι δεδομένη και αυτό που διαφέρει είναι απλά ο ρυθμός ανάπτυξης. Μάθαμε να ζούμε με δανεικά, να σνομπάρουμε την παραγωγή, να υπερκαταναλώνουμε, να προτιμάμε τα εισαγόμενα προϊόντα και να μην αγοράζουμε ελληνικά. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργήσουμε μια αναποτελεσματική, ελλειμματική και μη ανταγωνιστική οικονομία. Από αυτή την άποψη, η οικονομική κρίση συνέβαλλε στο να αναθεωρήσουμε όλοι μας μια στρεβλή πραγματικότητα.
Η χρονιά που πέρασε ήταν μια από τις δυσκολότερες των τελευταίων δεκαετιών και σε καμιά περίπτωση δεν ήταν ιδανική ούτε για εμάς ως επιχειρηματίες ούτε για το σύνολο της οικονομίας. Οι μέρες και οι καταστάσεις που βιώνουμε σε πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο, είναι ιστορικές για την Ελλάδα. Βλέποντας την «πίτα» της αγοράς να συρρικνώνεται διαρκώς, λόγω της ύφεσης και της συμπίεσης της πραγματικής καταναλωτικής δυναμικής της χώρας, οι περισσότεροι από εμάς τους επιχειρηματίες αντιληφθήκαμε ότι πρέπει να ανασυντάξουμε τις δυνάμεις μας και να στοχεύσουμε στην περαιτέρω ανάπτυξη της εμπορικής μας δραστηριότητας εκτός των ελληνικών συνόρων.
Το μότο «Μονόδρομος οι εξαγωγές για τις ελληνικές επιχειρήσεις» που ξεκίνησε από τον ΣΕΒΕ, «παίζει» πια αρκετά στα ΜΜΕ, αλλά και στις διαπροσωπικές μας συζητήσεις. Είναι όντως η μακροοικονομική παράμετρος-κλειδί για την βελτίωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Ωστόσο για εμάς όμως τους επιχειρηματίες είναι κάτι πολύ παραπάνω. Είναι η κύρια διέξοδος για επιβίωση μέσα στο ιδιαίτερα ανταγωνιστικό περιβάλλον στο οποίο καλούμαστε να δραστηριοποιηθούμε.
«Είναι όλα ένας τεράστιος φαύλος κύκλος»
Τα οικονομικά μεγέθη συνδέονται μεταξύ τους και αλληλεπιδρούν. Ποιος είναι όμως ο μηχανισμός με τον οποίο γίνεται αυτό; Ποιος είναι ο μηχανισμός που δεν λειτούργησε σωστά και μας έχει φέρει σήμερα αντιμέτωπους με την ύφεση;
Η αύξηση της ζήτησης για τα προϊόντα μιας χώρας, δίνει ώθηση στην παραγωγή. Οι επιχειρήσεις σπεύδουν δηλαδή να καλύψουν το κενό της υπερβάλλουσας ζήτησης για να επωφεληθούν από αυτή την εξέλιξη. Αυξάνοντας την παραγωγή τους οι επιχειρήσεις, αυξάνουν τις επενδύσεις τους, προσλαμβάνοντας εργαζόμενους και αγοράζοντας πρώτες ύλες για τη δραστηριοποίησή τους. Η αύξηση στην απασχόληση οδηγεί στην αύξηση στα εισοδήματα που πυροδοτεί νέα αύξηση στη ζήτηση κλπ.
Δεν καταναλώνουμε ελληνικά προϊόντα
Το πρόβλημα της Ελλάδας είναι ότι δεν υπάρχει ζήτηση για τα προϊόντα της. Οι Έλληνες καταναλωτές έχουμε γυρίσει την πλάτη στα ελληνικά προϊόντα και προτιμούμε τα εισαγόμενα. Ουσιαστικά δηλαδή, δίνουμε τα λεφτά μας στους ξένους, ενισχύοντας τις οικονομίες τους, άρα έμμεσα μειώνουμε την ελληνική παραγωγή.
Πρέπει επειγόντως να αλλάξουμε καταναλωτικές συνήθειες και καταναλωτική κουλτούρα. Όσο οξύμωρο και αν ακούγεται από εμένα, ως Πρόεδρος του ΣΕΒΕ και χωρίς καθόλου να υποτιμώ την αμιγώς εμπορική δραστηριότητα και τη συμβολή της στις εξαγωγές, πιστεύω πως πρέπει οι Έλληνες να καλλιεργήσουμε μια κουλτούρα εσωστρέφειας στην κατανάλωσή μας. Αυτό που λέω δεν είναι σε καμιά περίπτωση εθνικιστικό. Απλά πλέον δεν έχουμε άλλη επιλογή. Πρέπει να υποκαταστήσουμε τα εισαγόμενα προϊόντα με ελληνικά.
Ο Μιχάλης Γκλεζάκου, καθηγητής Χρηματοοικονομικής στο Πανεπιστήμιο του Πειραιά, υποστηρίζει σε άρθρο του ότι αν υποκαταστήσουμε το 20% των εισαγόμενων αγαθών με ντόπια, θα «πέφτουν» στην ελληνική οικονομία περίπου €10 δις το χρόνο. Αντιλαμβάνεστε τι σημαίνει αυτός ο αριθμός.
Τάσσομαι στο πλευρό της πρωτοβουλίας του Κινήματος Πολιτών «Καταναλώνουμε ό,τι παράγουμε», το οποίο προάγει μια καταναλωτική κουλτούρα, η οποία είναι προσανατολισμένη στα προϊόντα και τις υπηρεσίες που παράγει ο τόπος μας. Εάν όλοι μαζί ενώσουμε τις δυνάμεις μας, θα δημιουργήσουμε μια ασπίδα ενάντια στην διαρκή επιδείνωση της ελληνικής οικονομίας.
Εδώ να επισημάνω ότι δεν αρκεί μόνο να παράγουμε ό,τι καταναλώνουμε αλλά να ενισχύσουμε και την εξαγωγή υπηρεσιών όπως τον τραπεζικό, ασφαλιστικό, συμβουλευτικό και μεταφορικό τομέα στους οποίους διαθέτουμε συγκριτικά πλεονεκτήματα. Ιδιαίτερα σημαντική θεωρώ την ενίσχυση της τουριστικής βιομηχανίας του τόπου μας, κάνοντας τουρισμό ελληνικά. Σε αυτή την κατεύθυνση, ενισχύοντας την τουριστική μας βιομηχανία, το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας άνοιξε το δρόμο για νέες επενδύσεις στην αγορά δεύτερης κατοικίας στην Ελλάδα από πολίτες του εξωτερικού, καθιστώντας πιο εύκολη τη διαδικασία για τις παραμεθόριες περιοχές της χώρας. Μεγάλες κερδισμένες από τις ρυθμίσεις του νέου νόμου είναι η Θεσσαλονίκη, η Χαλκιδική και η Πιερία. Χαιρετίζουμε λοιπόν αυτή την πολύ σημαντική πρωτοβουλία, καθώς θα έχει καθοριστική συμβολή στην τόνωση της οικονομικής δραστηριότητας του τόπου μας.
1. Ζητείται ελληνική παραγωγή. Υστέρηση στην ανταγωνιστικότητα ποιότητας
Την ίδια στιγμή που διαπιστώνουμε την ανάγκη να καταναλώνουμε ό,τι παράγουμε, διαπιστώνεται ότι η ελληνική παραγωγή δεν είναι ανταγωνιστική. Μάλιστα, η διαδοχική απώλεια ανταγωνιστικότητας και η υπερκατανάλωση της τελευταίας δεκαετίας μας έχουν φέρει αντιμέτωπους με τεράστια ελλείμματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών και υψηλό εξωτερικό χρέος. Όπως βλέπουμε και στο διάγραμμα, η επίδραση του εμπορικού ισοζυγίου στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών είναι καθοριστική για όλο το εξεταζόμενο διάστημα της τελευταίας 20ετίας.
Ωστόσο, τι φταίει για την διαρκή απώλεια της ανταγωνιστικότητας; Η διαρκής επιδείνωση του εμπορικού ισοζυγίου οφείλεται στην υπερβολική αύξηση των εισαγωγών.
Αναλύοντας κλαδικά τις ελληνικές εξαγωγές διαπιστώνουμε ότι τα προϊόντα που εξάγουμε παραμένουν επικεντρωμένα σε ένα μικρό φάσμα και συγκεκριμένα σε μηχανολογικό εξοπλισμό, χημικά, πετρελαιοειδή, μέταλλα και τρόφιμα. Εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι το σύνολο των βασικών κλάδων, ακόμα και οι πλέον εξωστρεφείς είναι καθαρά εισαγωγικοί, δηλαδή έχουν αρνητικό εμπορικό ισοζύγιο, με λίγα λόγια πληρώνουμε περισσότερο για να τα εισάγουμε απ’ ότι εισπράττουμε εξάγοντας τα.
Εξετάζοντας τη γεωγραφική διάρθρωση των ελληνικών εξαγωγών, παρατηρείται διαχρονικά σημαντική μετατόπιση, καθώς όταν το 1990, 83% των ελληνικών εξαγωγών απευθυνόταν στις ανεπτυγμένες αγορές και μόλις 17% στις αναδυόμενες/ αναπτυσσόμενες αγορές, το 2010 αυτό το ποσοστό έχει μετατραπεί σε 44%.
Στις ανεπτυγμένες οικονομίες η ανταγωνιστικότητα ταυτίζεται σε μεγάλο βαθμό με παράγοντες όπως καινοτομία, υψηλή τεχνολογία, ποιότητα παραγωγής και δημιουργία brand name, δηλαδή αναγνωρίσιμης ετικέτας προϊόντος. Ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής οικονομίας εξακολουθεί να παράγει προϊόντα και υπηρεσίες χαμηλής εξειδίκευσης, χαμηλού τεχνολογικού περιεχομένου και ποιότητας, τα οποία δεν είναι πλέον ανταγωνιστικά στις ανεπτυγμένες αγορές και δεν είναι ικανά να κερδίσουν μερίδιο αγοράς στις ξένες αγορές.
2. Ζητείται ελληνική παραγωγή. Υστέρηση στην ανταγωνιστικότητα τιμών
Η επιδείνωση του ελλείμματος της ελληνικής οικονομίας δεν οφείλεται αποκλειστικά στην απώλεια της διεθνούς ανταγωνιστικότητας των ελληνικών εξαγωγών, αλλά και στην μεταφορά παραγωγικών πόρων και εγχώριας ζήτησης από τον τομέα των εμπορεύσιμων αγαθών (βιομηχανία, τουρισμός, ναυτιλία) στον τομέα των μη εμπορεύσιμων αγαθών (δημόσιο, υπηρεσίες εγχώριας κατανάλωσης, κατασκευές κλπ).
Στο διάγραμμα βλέπουμε την μετατόπιση της διάρθρωσης του ιδιωτικού τομέα (ποσοστά προστιθέμενης αξίας) από το 2001 μέχρι και το 2009. Όταν το 2001 ο τριτογενής τομέας (υπηρεσίες) καταλάμβανε το 72% του συνόλου, το 2009 αυτό το ποσοστό έχει ανέβει σε 79,1%, συρρικνώνοντας αντίστοιχα τη συμμετοχή του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα παραγωγής.
Το πρόβλημα στην Ελλάδα είναι ότι δόθηκε έμφαση στην ανάπτυξη των μη εμπορεύσιμων αγαθών (κυρίως δημοσίου τομέα κλπ αγαθών εγχώριας κατανάλωσης) τα τελευταία έτη, όπου η παράλληλη αύξηση τιμών και μισθών στέρησε την ανάπτυξη της παραγωγής εμπορεύσιμων αγαθών. Σε συνδυασμό με την δομή του ιδιωτικού τομέα (79% σήμερα στις υπηρεσίες – τριτογενής τομέας), είχε σαν αποτέλεσμα την απώλεια της ανταγωνιστικότητας στο εσωτερικό και το εξωτερικό. Με άλλα λόγια στο εσωτερικό, ο ανταγωνισμός από τις ξένες αγορές εκτόπισε την ελληνική παραγωγή και στο εξωτερικό η ελληνική παραγωγή δεν είχε τη δυναμική να αναπτυχθεί και να κατακτήσει μερίδιο αγοράς.
Ανάκτηση της ψυχολογίας των Ελλήνων καταναλωτών
Ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης σήμερα σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που έδωσε το ΙΟΒΕ στη δημοσιότητα διαμορφώνεται στις -68,5 μονάδες για τον Μάιο 2011 όταν ο ΜΟ στην ΕΕ-27 είναι -13,9 και στην Ευρωζώνη -11,6 μονάδες. Οι προβλέψεις των καταναλωτών είναι εξαιρετικά δυσμενείς για την οικονομία της Ελλάδας και για την οικονομική κατάσταση των νοικοκυριών.
Για να γίνει επανεκκίνηση της οικονομίας, πρώτο και κυριότερο βήμα είναι η ανάκτηση της ψυχολογίας των Ελλήνων καταναλωτών. Λαμβάνοντας υπόψη την έκρυθμη κοινωνική κατάσταση των τελευταίων ημερών, γίνεται πιστεύω αντιληπτή η ανάγκη για δημιουργία μιας σχέσης εμπιστοσύνης μεταξύ κράτους-πολιτών, πρωτίστως για την αποφυγή μιας κοινωνικής έκρηξης.
Ανάγκη αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου της ελληνικής οικονομίας – Δόγμα «Παράγω και εξάγω»
Το βιβλίο του Andrew N. Liveris, με τίτλο: “Make it in America
Οι περισσότεροι συμβατικοί οικονομολόγοι συνήθως είναι αντίθετοι με την ενίσχυση των εγχώριων βιομηχανικών κλάδων, γιατί λένε ότι είναι δουλειά που την κάνουν μόνες τους οι διεθνείς αγορές, οι οποίες καθορίζουν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της κάθε χώρας. Ωστόσο, η ιστορία διδάσκει ότι χώρες όπως η Ιαπωνία και η Κορέα πρώτα υποκατέστησαν τις εισαγωγές τους με στοχευμένη βιομηχανική πολιτική και στη συνέχεια τα εγχώρια αγαθά σε δυναμικούς κλάδους «δυνάμωσαν» και έγιναν κατάλληλα για εξαγωγή. Χρειαζόμαστε την παραγωγή, αν θέλουμε να κρατήσουμε τον πληθυσμό μας μέσα στην χώρα, αν θέλουμε να σταματήσουμε να εξάγουμε ανέργους, να προσφέρουμε θέσεις εργασίας στους ταλαντούχους φοιτητές των πανεπιστημίων μας, να θέσουμε τις σωστές βάσεις για το μέλλον των παιδιών μας.
Για να έχουμε ανταγωνιστική παραγωγή ωστόσο πρέπει να επενδύσουμε σε καινοτόμους κλάδους και όχι απαρχαιωμένους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι Γερμανοί, οι οποίοι έχουν καταφέρει μέσω των κατάλληλων κινήτρων να επενδύσουν σε πρωτοπόρες βιομηχανίες, όπως εναλλακτικές μορφές ενέργειας και σήμερα η μεταποίηση αποτελεί βασικό πυλώνα ανάπτυξης της οικονομίας τους.
Σημείο - κλειδί της σημερινής μου ομιλίας είναι το Δόγμα «Παράγω και εξάγω». Έχοντας μια ανταγωνιστική παραγωγή, μπορούμε να διεκδικήσουμε μερίδιο στις διεθνείς αγορές. Για να γίνει αυτό όμως αποτελεσματικά, θα πρέπει να μπουν σωστές βάσεις. Και οι βάσεις αυτές έγκεινται στην στρατηγική επανατοποθέτηση (brand repositioning) της Ελλάδας στον παγκόσμιο χάρτη. Πρέπει να γίνει μια καμπάνια επανατοποθέτησης της χώρας μας με στόχο την αναβάθμιση και αποκατάσταση της ζημιάς που έχει υποστεί το brand name «Ελλάδα» και η παράλληλη προβολή – προώθηση των ελληνικών προϊόντων. Έχουμε ανάγκη από μια διεθνή εκστρατεία για την ανάδειξη των σημείων υπεροχής της Ελλάδας.
Ενίσχυση εξωστρέφειας - Δράσεις ΣΕΒΕ
Η ενίσχυση της ελληνικής εξωστρέφειας είναι μια προσπάθεια που ξεκινήσαμε στον ΣΕΒΕ από το 1975 και συνεχίσαμε στο ακέραιο όλα τα χρόνια λειτουργίας μας, στο πλευρό του Έλληνα εξαγωγέα. Τα στατιστικά στοιχεία επιβεβαιώνουν την όλο και μεγαλύτερη κινητοποίηση των Ελλήνων εξαγωγέων, όπως φαίνεται τους τελευταίους μήνες στο εξαγωγικό μητρώο του ΣΕΒΕ και με μεγάλη ικανοποίηση διαπιστώνουμε ότι η καλλιέργεια εξωστρεφούς κουλτούρας στις ελληνικές επιχειρήσεις αρχίζει να γίνεται πραγματικότητα. Τα μέλη του ΣΕΒΕ έχουν πολλαπλασιαστεί από τον Δεκέμβριο 2010, γεγονός που αναδεικνύει την ανάγκη των ελληνικών επιχειρήσεων για στήριξη, ενημέρωση και προώθηση της δραστηριότητάς τους στις διεθνείς αγορές.
Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να κάνω μια σύντομη αναφορά στις καινοτόμες δράσεις που υλοποίησε ο ΣΕΒΕ: σε συνεργασία το «Cluster Εξωστρέφειας» ΣΕΒΕ-ΠΣΕ-ΣΕΚ, την EUROBANK EFG, την BANCPOST, το Ελληνορουμανικό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο και το Επιμελητήριο Ρουμανίας, υπό την αιγίδα της Ελληνικής Πρεσβείας στο Βουκουρέστι, διοργάνωσε στο Βουκουρέστι επιχειρηματικό φόρουμ με τίτλο «ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΦΟΡΟΥΜ & ΕΚΘΕΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ ΠΟΤΩΝ, ενώ τον Φεβρουάριο του 2011, ακολούθησε η υλοποίηση «ΠΟΛΥΚΛΑΔΙΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ & ΦΟΡΟΥΜ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ». Η Επιχειρηματική Αποστολή στην Κύπρο αποτελεί την απαρχή των δράσεων του Cluster Εξωστρέφειας και των κοινών δράσεων με τίτλο «Go International» των EUROBANK-ΣΕΒΕ-ΠΣΕ-ΣΕΚ. Και οι 2 διοργανώσεις στέφθηκαν από μεγάλη επιτυχία. Και δεν σταματούμε εδώ. Στις 15/06/11 διοργανώνουμε στην Θεσσαλονίκη ενημερωτική εκδήλωση με θέμα: «Τα μυστικά των εξαγωγών στη Ρουμανία» και σκοπός της εκδήλωσης είναι η ενημέρωση των επιχειρήσεων για το επιχειρηματικό και θεσμικό πλαίσιο που επικρατεί στη Ρουμανία.
Προβλήματα και προοπτικές ανάπτυξης
Πρόταση για το Πρόγραμμα «Εξωστρέφεια-Ανταγωνιστικότητα Α’ Μεταποίησης. Με ιδιαίτερη ικανοποίηση διαπιστώνουμε την σημαντική Κυβερνητική προσπάθεια για την ενίσχυση της εξωστρέφειας της Ελληνικής οικονομίας. Ωστόσο, δεδομένου του ότι παρατηρείται η απουσία ενός προγράμματος, το οποίο να στοχεύει στην ενίσχυση της εξωστρέφειας των αγαθών α’ μεταποίησης, προτείνουμε τον σχεδιασμό και την άμεση υλοποίηση ενός προγράμματος στα πρότυπα του «Εξωστρέφεια-Ανταγωνιστικότητα», προσαρμοσμένο στις ανάγκες των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον κλάδο της Α’ Μεταποίησης, με χρηματοδότηση από εθνικούς πόρους.
Πρέπει να τονιστεί το γεγονός, ότι το μεγαλύτερο πλήθος των προϊόντων της πρώτης μεταποίησης αποτελούν προϊόντα με μοναδικά ποιοτικά χαρακτηριστικά που τα καθιστούν ιδιαίτερα ανταγωνιστικά στις διεθνείς αγορές. Επομένως, σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να δοθούν κίνητρα για διεθνοποίηση των επιχειρηματικών μονάδων που δραστηριοποιούνται στους κλάδους Α’ Μεταποίησης.
Προσέλκυση ναυτιλιακών γραμμών – Υποδομές για συντήρηση πλοίων-σκαφών. Σημαντική θεωρώ την ανάπτυξη της οικονομίας της θάλασσας, με την οποία μπορεί να ενισχυθούν έμμεσα οι ελληνικές εξαγωγές. Ενδεικτικά αναφέρω τη δημιουργία στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης μιας ναυπηγοεπισκευαστικής ζώνης για έκτακτες-περιοδικές επισκευές πλοίων και σκαφών αναψυχής, με στόχο την ενίσχυση της διαμετακομιστικής δραστηριότητας προϊόντων, μέσω της αύξησης της παρουσίας φορτηγών πλοίων που θα διέρχονται από την περιοχή μας. Η δράση αυτή συνεπάγεται την συμμετοχή Ελληνικών κατασκευαστικών και παραγωγικών εταιριών, κρατικών φορέων και μελετητικών γραφείων για την εν λόγω υλοποίηση των παραπάνω υποδομών, με στόχο την αύξηση της απασχόλησης και την δημιουργία νέων & εξειδικευμένων θέσεων εργασίας αλλά και την ικανοποίηση από την πραγματοποίηση ενός ζωτικού έργου που θα μείνει στην Βόρειο Ελλάδα. Σαφώς η «θάλασσα» μπορεί και πρέπει να αποτελέσει μια «νέα αγορά», αν την εκμεταλλευτούμε σωστά. Αν μη τι άλλο, η ελληνική ναυτιλία βρίσκεται στην κορυφή της παγκόσμιας ναυτιλίας. Αντιλαμβανόμαστε πιστεύω τι σημαίνει αυτό σε οικονομικό και γεωστρατηγικό επίπεδο.
Υποστήριξη και ενίσχυση της εξωστρέφειας μέσω των Γραφείων ΟΕΥ. Οι επιχορηγήσεις δεν αρκούν. Πρέπει να επιστρατευθούν οι Έλληνες Εμπορικοί Ακόλουθοι ώστε να παράσχουν αναλυτική και έγκαιρη πληροφόρηση για τις εκάστοτε αγορές, ανά χώρα και ανά κλάδο, τις ανάγκες τους και ενδεχόμενες ευκαιρίες για τη σύναψη συνεργασιών. Αυτό θα βοηθήσει τους Έλληνες εξαγωγείς να κινηθούν πιο δραστικά και πιο στοχευμένα σε ξένες αγορές με θετικά αποτελέσματα. Για την επίτευξη αυτού του σκοπού, θα πρέπει, πέρα από την περαιτέρω κινητοποίηση του έμπειρου προσωπικού των Γραφείων, να εξαντληθούν, ακόμη και σε αυτή τη δύσκολη οικονομική συγκυρία, οι δυνατότητες υποστήριξης των Γραφείων ώστε να επιτελούν κατά το καλύτερο και αποτελεσματικό τρόπο τη λειτουργία τους.
Ιδιωτικοποίηση ΔΕΘ. Η ΔΕΘ ανέκαθεν ήταν ένας εξωστρεφής θεσμός και δεν είναι τυχαίο ότι και ο βαθμός εξωστρέφειας των επιχειρήσεων της Βορείου Ελλάδος είναι υψηλός. Αυτό που λείπει από τη ΔΕΘ, είναι η συνολική ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της διεθνούς αυτής διοργάνωσης, ώστε μέσα από αυτήν να ενισχυθεί και η ταυτότητα της εξωστρέφειας που έχει αναπτύξει όλες αυτές τις δεκαετίες. Η ιδιωτικοποίηση της ΔΕΘ θεωρώ πως είναι αναγκαία σε αυτό το πλαίσιο και χρειάζεται ένα άμεσο πλάνο δράσης, το οποίο θα αξιοποιηθεί πλήρως και άμεσα. Ότι έχει να γίνει, πρέπει να ξεκινήσει σήμερα. Πρέπει να αντιληφθούμε πως η ΔΕΘ αποτελεί στρατηγική ευκαιρία για να καταστεί η Θεσσαλονίκη, αλλά και η Βόρεια Ελλάδα επίκεντρο στην ευρύτερη περιοχή των 200 εκατομμυρίων καταναλωτών που μας περιβάλλει (ΝΑ Ευρώπη, Παρευξείνιες και Μεσογειακές χώρες).
Ποιότητα και έλεγχος της αγοράς. Σήμερα η ελληνική αγορά κατακλύζεται από προϊόντα τρίτων χωρών, κυρίως σε κλάδους δομικών προϊόντων, χωρίς κανένα έλεγχο της σήμανσης CE marking, με αποτέλεσμα η ελληνική αγορά να είναι ευάλωτη σε προϊόντα, τα οποία δεν τηρούν τις Ευρωπαϊκές νόρμες σε θέματα ασφαλείας και τεχνικών προδιαγραφών (προϊόντα εισαγωγής τρίτων χωρών) και να τίθεται θέμα αθέμιτου ανταγωνισμού προς εκείνες τις ελληνικές βιομηχανίες οι οποίες τηρούν τις Ευρωπαϊκές νόρμες. Πρότασή μου εδώ είναι η δημιουργία μιας ανεξάρτητης αρχής για τον έλεγχο και την ποιότητα της αγοράς, η οποία θα πραγματοποιεί συστηματικά και απρόσκοπτα δειγματοληπτικούς ελέγχους στην αγορά με την μέθοδο της τυχαίας δειγματοληψίας, πέραν βεβαίως των σημείων εισόδου της χώρας μας. Το συγκεκριμένο μέτρο θα συμβάλλει καθοριστικά και στην βελτίωση του εμπορικού ισοζυγίου.
Έρευνα – Καινοτομία – Τεχνολογία αιχμής. Όλοι μας γνωρίζουμε ότι η Ελλάδα υστερεί σημαντικά στα κονδύλια που διαθέτει για έρευνα και ανάπτυξη σε παγκόσμιο επίπεδο. Η προσπάθεια που ξεκίνησε στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας για την εφαρμογή της κοινωνίας της πληροφορίας & γνώσης δεν φαίνεται να είχε ικανοποιητικά αποτελέσματα και σαφέστατα δεν συνέβαλε όσο θα έπρεπε στην τόνωση της ανταγωνιστικότητας της Ελληνικής βιομηχανίας και οικονομίας. Μάλιστα εάν δούμε τα περισσότερα αποτελέσματα των ερευνητικών προγραμμάτων της τελευταίας 20ετίας που έτρεξαν στην Ελλάδα, τότε στην μεγαλύτερη πλειοψηφία μιλάμε για «έρευνα για την έρευνα».
Πιστεύω πως θα πρέπει να δημιουργηθούν πόλοι καινοτομίας οι οποίοι να αποτελέσουν ένα πεδίο συνεργιών μεταξύ των βιομηχανίας και των ερευνητικών-ακαδημαϊκών ιδρυμάτων της χώρας για την εφαρμοσμένη έρευνα. Αυτοί οι πόλοι καινοτομίας να αποτελέσουν επιχειρηματικό εργαλείο. Επίσης, θα πρέπει να δοθεί έμφαση στην εξωστρέφεια, αποφυγή της έρευνας για την έρευνα, να δοθούν κίνητρα για την ενίσχυση της έρευνας εντός των επιχειρήσεων και φυσικά εξάλειψη της γραφειοκρατίας και απλούστευση διαδικασιών.
Δημόσιος Τομέας – Απλούστευση γραφειοκρατίας και μείωση διοικητικού κόστους
Για να γίνει επανεκκίνηση της οικονομίας και να δημιουργηθεί πρωτογενές πλεόνασμα -το οποίο θα δώσει διαπραγματευτική δύναμη στη χώρα μας - απαιτείται ο περιορισμός της διαφθοράς και της σπατάλης αρχής γενομένης από τις δραστηριότητες του ίδιου του κράτους και των φορέων του στενού δημόσιου τομέα, το κόστος της οποίας βαρύνει έμμεσα τους Έλληνες πολίτες και τις επιχειρήσεις μέσω της φορολογίας. Οι επιπτώσεις από τον «φόρο» της διαφθοράς και της σπατάλης στο δημόσιο είναι καταστρεπτικές για το σύνολο της οικονομίας, όχι μόνο σε μακροοικονομικό, αλλά και σε μικροοικονομικό επίπεδο.
Πέραν του γεγονότος ότι διπλασιάζεται το δημοσιονομικό έλλειμμα και εξανεμίζεται το 25% των εισπρακτέων φόρων, αποθαρρύνονται οι επενδύσεις και επιβραδύνεται σημαντικά η οικονομική ανάπτυξη. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο νομπελίστας οικονομολόγος Χριστόφορος Πισσαρίδης, εάν ο δημόσιος τομέας ήταν τα τελευταία 10 χρόνια όσο παραγωγικός είναι σήμερα αυτός της Κύπρου, ο ετήσιος ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης θα αυξανόταν κατά 1% επιπλέον σε ετήσια βάση μέσα στη δεκαετία.
Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε πρόσφατα στη δημοσιότητα ο κ. Νανόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος της Eurobank EFG, «παρά τις θυσίες και τον βηματισμό των τελευταίων 12 μηνών, το δημόσιο συνεχίζει να δαπανά 10% περισσότερα από όσα εισπράττει και η χώρα 10% περισσότερα από όσα παράγει, στηριζόμενη σε δανεισμό από τους εταίρους της».
Καθοριστικής σημασίας λοιπόν εδώ είναι η δραστική μείωση του μεγέθους του δημοσίου τομέα, καθώς ένα μη αποτελεσματικό κράτος εκτοπίζει τις ιδιωτικές επενδύσεις και τις εξαγωγικές προσπάθειες, αυξάνει το κόστος δανεισμού και συμβάλλει στο εξωτερικό χρέος. Επιπλέον, ως ΣΕΒΕ ζητάμε επιτακτικά την ανακατανομή του πλούτου της χώρας που σήμερα κατά 67% καλύπτει τις ανάγκες εξυπηρέτησης του δημόσιου τομέα. Αυτό το ποσοστό θα πρέπει να περιοριστεί τουλάχιστον στο 50%.
Μια ιδιαίτερα καινοτόμα πρόταση που έχει καταθέσει ο ΣΕΒΕ έχει να κάνει με την μετατροπή του επιδόματος ανεργίας σε επίδομα απασχόλησης. Το συγκεκριμένο μέτρο θα είναι ουσιαστικά για τις επιχειρήσεις μια ένεση εργατικού δυναμικού και ταυτόχρονα θα συμβάλλει σημαντικά στην αύξηση της απασχόλησης και κατά συνέπεια στην μείωση του δείκτη ανεργίας.
Μείζονος σημασίας είναι και η μείωση της γραφειοκρατίας και του διοικητικού κόστους των επιχειρήσεων. Απαιτείται επιτέλους η άρση των εξαγωγικών αντικινήτρων και των εν γένει επιχειρηματικών εμποδίων, η δημιουργία ενός σταθερού επιχειρηματικού περιβάλλοντος και η απλούστευση διαδικασιών ώστε να διεκπεραιώνονται στο μικρότερο δυνατό χρόνο με το μικρότερο δυνατό κόστος, με στόχο την αύξηση της ανταγωνιστικότητας. Ενδεικτικά αναφέρω την ανάγκη επίσπευσης των διαδικασιών για τη σταδιακή πλήρη εφαρμογή του ηλεκτρονικού τελωνείου, ώστε οι επιχειρήσεις διεθνούς εμπορίου να τελωνίζουν εύκολα και γρήγορα, με το χαμηλότερο κόστος, τα εμπορεύματά τους.
Αλλά δεν είναι όλα μαύρα. Υπάρχουν και δράσεις και πρωτοβουλίες που μας δίνουν ελπίδα. Μέσα σε αυτές είναι και το νομοσχέδιο του Υπουργού Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, κ. Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, για την αδειοδότηση επαγγελματικών δραστηριοτήτων, το οποίο αποτελεί ουσιαστικά ένα μίνι “fast track” για την πραγματική οικονομία, καθώς θα απλοποιεί διαδικασίες, οι οποίες μέχρι και σήμερα αποτελούσαν το μεγάλο εμπόδιο στη δημιουργία μιας επιχειρηματικά φιλικής Ελλάδας.
Σε αυτό το σημείο θα ήθελα μιλώντας εκ μέρους της Διοίκησης του ΣΕΒΕ να εκφράσω τις ευχαριστίες μας στον Υπουργό Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, κ. Χρυσοχοΐδη, για την σημαντική προσπάθεια που καταβάλλει από την αρχή της θητείας του στο συγκεκριμένο Υπουργείο, για την ενίσχυση της εξωστρέφειας και της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων στις διεθνείς αγορές.
Ρευστότητα
Οι ελληνικές εξαγωγές αυξάνονται σταθερά τους τελευταίους μήνες και θα συνεχίσουν να αυξάνονται. Πρέπει όμως να γίνει σαφές ότι η πορεία αυτή θα ήταν εξασφαλισμένη, αν οι ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις διέθεταν την απαραίτητη ρευστότητα που θα τις δώσει την δυνατότητα να εξάγουν σε περισσότερες αγορές επιτυχημένα. Ήδη τα τελευταία στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος για τα επιτόκια επιχειρηματικών δανείων, δίνουν αύξηση κατά 0,21% στο μέσο επιτόκιο, το οποίο διαμορφώθηκε στο 7,26%. Οι δυσμενείς συνέπειες για την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων, είτε δραστηριοποιούνται στην εγχώρια οικονομία είτε στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον, είναι προφανείς.
Ο ΣΕΒΕ, αντιλαμβανόμενος τις διαστάσεις που έχει λάβει το πρόβλημα της έλλειψης ρευστότητας στο σύνολο της εξαγωγικής επιχειρηματικής κοινότητας της χώρας και όχι μόνο, διενήργησε το διάστημα Ιανουάριος – Φεβρουάριος 2011, έρευνα μέσω αποστολής ερωτηματολογίων στις ελληνικές επιχειρήσεις με θέμα: «Ρευστότητα – Προβλήματα με τις τράπεζες». Το ερωτηματολόγιο απευθύνθηκε κατά βάση σε εξαγωγικές επιχειρήσεις (μέλη – μη μέλη του ΣΕΒΕ), ανεξαρτήτως κλάδου δραστηριότητας και σε αυτό ανταποκρίθηκαν συνολικά 113 επιχειρήσεις.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα των επιχειρήσεων σήμερα είναι το υψηλό κόστος χρηματοδότησης και τα υψηλά επιτόκια. Ακόμα, η απροθυμία χρηματοδότησης και η μείωση των ορίων χρηματοδότησης αποτελούν δύο από τα κυριότερα προβλήματα για τη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων σύμφωνα με τα στοιχεία του δείγματος.
Από το βήμα του ΣΕΒΕ έχω καλέσει στο παρελθόν, το κάνω και σήμερα, τις τράπεζες να στηρίξουν έμπρακτα τους Έλληνες εξαγωγείς, παρέχοντας την απαιτούμενη ρευστότητα στις ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις, η οποία σήμερα δεν είναι επαρκής. Ακόμα, ο ΣΕΒΕ ζητά την άμεση ενεργοποίηση του Ταμείου Εξωστρέφειας Go2Market, το οποίο θα πρέπει να παράσχει άμεσα διάφορες μορφές εγγυοδοτήσεων μέσω των οποίων θα ενισχυθεί δραστικά η ρευστότητα των εξαγωγικών επιχειρήσεων.
Μείζον φορολογικό πρόβλημα για τις εξαγωγικές επιχειρήσεις, με καθοριστική αρνητική επίδραση στην ρευστότητα, αποτέλεσαν οι καθυστερήσεις και κατ’ ουσία το πάγωμα επιστροφής υπολοίπου ΦΠΑ στις εξαγωγικές επιχειρήσεις. Ο ΣΕΒΕ πραγματοποίησε σειρά παρεμβάσεων στο Υπουργείο Οικονομικών και άσκησε κάθε δυνατή πίεση για την άρση του κατ’ ουσία παγώματος των επιστροφών ΦΠΑ σε εξαγωγικές επιχειρήσεις. Το πάγωμα του ΦΠΑ συνιστά καίριο πλήγμα στις εξαγωγικές επιχειρήσεις και απειλή της ίδιας της βιωσιμότητάς τους. Και αυτό γιατί έρχεται να προστεθεί στην ήδη μειωμένη ρευστότητα των επιχειρήσεων, στη τραπεζική ασφυξία και στις συνεχώς αυξανόμενες φορολογικές υποχρεώσεις των επιχειρήσεων. Στις προτάσεις που έχει καταθέσει ο ΣΕΒΕ στο Υπουργείο Οικονομικών για την αντιμετώπιση αυτού του. Προβλήματα υπάρχουν και με την επιστροφή του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης Καυσίμων στους εξαγωγείς. Γενικότερα ως ΣΕΒΕ πιστεύουμε ότι θα πρέπει να αποκατασταθεί άμεσα η επιστροφή ΦΠΑ στους εξαγωγείς, τονίζοντας ότι δεν θα πρέπει να αναζητούνται νέα μέτρα και θεσμοί για τη στήριξη των επιχειρήσεων, όταν δεν διασφαλίζονται τα υφιστάμενα, εις βάρος του πιο ζωτικού κομματιού της ελληνικής οικονομίας, των εξαγωγών και των εξωστρεφών επιχειρήσεων. Παράλληλα θα πρέπει να διευρυνθεί κατά το δυνατό η δυνατότητα συμψηφισμού απαιτήσεων του Δημοσίου από τις επιχειρήσεις, όχι μόνο φορολογικών (π.χ. φόρο εισοδήματος, ΦΠΑ, κ. ά.) αλλά και προς άλλους οργανισμούς/φορείς του δημοσίου όπως ασφαλιστικών εισφορών για το ΙΚΑ, με απαιτήσεις των επιχειρήσεων από το Δημόσιο και μάλιστα ως προς τον ΦΠΑ, από την κατάθεση της σχετικής αίτησης επιστροφής και όχι από τη βεβαίωση της επιστροφής.
Ανάγκη για ριζική ανατροπή του υφιστάμενου φορολογικού συστήματος και καθιέρωση ενιαίου φορολογικού συντελεστή (Flat Tax Rate). Η ύφεση της ελληνικής οικονομίας, θα πρέπει να δράσει ως καταλύτης για τη ριζική ανατροπή του υφιστάμενου φορολογικού συστήματος, στοχεύοντας στη δημιουργία ενός πιο δίκαιου πλαισίου φορολογίας, ενός συστήματος που θα στηρίζεται στην καθιέρωση ενός ενιαίου φορολογικού συντελεστή (Flat Tax Rate) σε όλα τα φυσικά και νομικά πρόσωπα της ελληνικής οικονομίας. Η συγκεκριμένη πρόταση έχει κατατεθεί από το ΣΕΒΕ στο αρμόδιο Υπουργείο από τον Ιανουάριο του 2010. Απώτερος στόχος του συστήματος αυτού, θα είναι η ορθολογικότερη φορολόγηση μέσω της καθιέρωσης ενός ανώτερου φορολογικού συντελεστή, ο οποίος θα μειώνεται ανάλογα με το ύψος των δαπανών και το σύστημα αυτό αναμένεται να συμβάλλει στη δραστική απλοποίηση του φορολογικού συστήματος σε συνδυασμό με την ενίσχυση της εμπιστοσύνης στις σχέσεις Κράτους-πολιτών και Κράτους–επενδυτών, καθώς και στον περιορισμό της γραφειοκρατίας, μεταφέροντας κατ' αυτόν τον τρόπο, «πραγματικά» και –πιθανόν- σταθερότερα έσοδα στο ταμείο του κράτους.
Χωρίς πολιτική λύση, ανάπτυξη δεν προκύπτει
Το τελευταίο έτος, με αφορμή την κρίση δανεισμού της χώρας μας, που απλά αποκάλυψε τις πληγές της οικονομίας μας και του δημόσιου (ελλείμματα, υπερτοφισμός, διαφθορά) και του ιδιωτικού τομέα (χαμηλή ανταγωνιστικότητα, παραοικονομία), διαπιστώνουμε μια συζήτηση για τον προσανατολισμό της Ελληνικής οικονομίας. Αν δηλαδή το μέλλον μας θα είναι εντός ή εκτός της Ευρωζώνης.
Κάτι τέτοιο, και μόνο ως θέμα συζήτησης για τους εξαγωγείς είναι πέρα από κάθε λογική. Πόσο μάλλον ως προοπτική. Η κρίση και η κοινωνική αναταραχή που θα προκληθεί από την κατάρρευση του τραπεζικού και ασφαλιστικού συστήματος από τυχόν έξοδό μας από το ευρώ, θα έχει καταλυτικές συνέπειες και στην πραγματική οικονομία. Με τη σημερινή διάρθρωση της παραγωγής όπου σε μεγάλο βαθμό οι πρώτες ύλες και τα ενδιάμεσα προϊόντα είναι εισαγόμενα, μια τέτοια εξέλιξη θα κλόνιζε και την πιο υγιή εξαγωγική μονάδα.
Είναι λοιπόν τουλάχιστον παράδοξο που τα δύο κόμματα που μέχρι σήμερα κυβέρνησαν την Ελλάδα, αλλά και τα υπόλοιπα κόμματα της Βουλής, πλην των κομμουνιστικών κομμάτων, δεν έχουν ξεκαθαρίσει την προσήλωσή τους στην προοπτική του ευρώ και μέχρι σήμερα δεν έχουν συμφωνήσει σε ένα εθνικό σχέδιο εξόδου από την κρίση.
Για τους επιχειρηματίες είναι σαφές ότι, αν δεν υπάρξει πολιτική λύση, δεν πρόκειται να υπάρξει ανάπτυξη όσο μεγάλη εσωτερική υποτίμηση και αν γίνει. Η ανάπτυξη δεν διατάσσεται, εκδηλώνεται όταν υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες και πρώτη συνθήκη είναι η σταθερότητα του πολιτικού περιβάλλοντος. Πρέπει ο πολιτικός κόσμος να αντιληφθεί αυτήν την πραγματικότητα, να ξεπεράσει την εσωστρέφειά του και να αναδιαρθρώσει τις προτεραιότητές του. Το ευκταίο για εμάς θα ήταν να βλέπαμε τους πολιτικούς μας να διαπραγματεύονται ενωμένοι και με κοινές θέσεις απέναντι στην τρόικα, έχοντας και τη στήριξη των δυνάμεων της χώρας. Επιπλέον, ζητούμε από τα δύο μεγάλα κόμματα να καταρτίσουν check list κοινών σημείων στην πολιτική τους για την έξοδο από την κρίση, δημιουργώντας έμμεσα το δρόμο για την κατάρτιση ενός κοινού προγράμματος στρατηγικής εξόδου από την κρίση. Η έξοδος από την κρίση είναι Εθνικό θέμα που η διαχείριση της θα επηρεάσει τουλάχιστον τις επόμενες 2 γενιές και τα κόμματα θα πρέπει να βάλουν σε δεύτερο μοίρα το κομματικό συμφέρον έναντι του Εθνικού.
Πριν κλείσω, θα ήθελα να κάνω αναφορά, εκφράζοντας τις θερμές μας ευχαριστίες στους χορηγούς της 36ης Γενικής Συνέλευσης του ΣΕΒΕ και συγκεκριμένα στους: EFG EUROBANK, το ΚΕΠΑ-ΑΝΕΜ , η Noisis – Σύμβουλοι Ανάπτυξης, η Domotel, τα ΕΛ.ΠΕ, η Alumil A.E, η Exposystem, η Κ+Ν. Ευθυμιάδης Α.Β.Ε.Ε, το City College, η ISOMAT Α.Ε, η Olympia Electronics, το Plaisir , η OLYMP Α.Ε, ο Ο.Φ.Α.Ε, η Κρι Κρι Α.Ε, η Μιχαήλ Λολίδης-Μελέτες Ολικής Ποιότητας + Παραγωγικότητας, η Helexpo, η Τεχνική Πορτοκαλλίδης, και η Drive A.Ε.
Επίλογος
Την κρίση θα την ξεπεράσουμε επιτυχώς μόνο εάν ενωμένοι αποκτήσουμε κοινή στρατηγική εξόδου από αυτή και την ακολουθήσουμε με προσήλωση και συνέπεια. Αυτή τη στρατηγική πρέπει να την χαράξουμε εμείς για εμάς και τα παιδιά μας και, δυστυχώς, μέχρι σήμερα δεν μπήκαμε στον κόπο να ασχοληθούμε με αυτό.
