Όσον αφορά, το ερώτημα εάν ο εθνικισμός είναι παράγωγο της ύπαρξης εθνοτικότητας, ενός ήδη προϋπάρχοντος, δηλαδή, αισθήματος του ανήκειν σε μία ομάδα, ή εάν αυτό το
αίσθημα ενότητας και αλληλεγγύης είναι προϊόν εθνοτικής ή εθνικιστικής κινητοποίησης, φαίνεται ότι είναι υπαρξιακό με πολλαπλές και διιστάμενες απαντήσεις.
Είναι, όντως, πολύ δύσκολο να αποσυνδέσει κανείς τις δύο έννοιες εν τούτοις, το να εξαρτά μονομερώς τη μία από την άλλη μοιάζει με μισή αλήθεια: οι δύο έννοιες αλληλεξαρτώνται όπου και όταν οι συνθήκες ευνοούν την παρουσία τους. Δεν μπορούμε να φαντασθούμε ένα εθνικιστικό κίνημα να αναπτύσσεται εκ του μη όντος, μη υπαρχόντων δηλαδή εθνοτικών χαρακτηριστικών σε μια ομάδα, ούτε, όμως, μπορούμε να φαντασθούμε μια μοιραία εθνικιστική κατάληξη οπουδήποτε υπάρχουν εθνοτικές ομάδες. Η εμπειρία μας αποδεικνύει ότι δεν αναπτύσσονται κατ' ανάγκην εθνικιστικά αισθήματα όπου υπάρχει εθνοτική ομάδα. Παράγοντες εξωτερικοί είναι εκείνοι που θα ωθήσουν τους ηγέτες μιας ομάδας να παραγάγουν εθνικιστικό λόγο, προτιθέμενοι να αντιπροσωπεύσουν τα συμφέροντα της ομάδας επί της οποίας προσπαθούν να επιβληθούν. Εν συνόψει, σύμφωνα με τον Εdwards, ο οποίος χρησιμοποιεί τον όρο nationalism υπό τη διπλή έννοια της εθνικότητας και του εθνικισμού, μία πολιτικοποιημένη εθνοτικότητα (ethnicity) μεταβάλλεται σε εθνικότητα και εθνικισμό.
Η ειδοποιός διαφορά μεταξύ των εννοιών «εθνοτικότητα» και «εθνικισμός» είναι ότι ο εθνικισμός ταυτίζεται με τη σύσταση πολιτικής οντότητας ξεχωριστής και κυρίαρχης για κάθε έθνος, η εθνικότητα ή η εθνοτική ομάδα δεν διεκδικεί τέτοιου είδους πολιτικές κυριαρχίες παρά μόνον την αναγνώρισή της στο εσωτερικό του κράτους στο οποίο ζει ή μία πολλαπλή αναγνώριση εάν διαβιοί εντός των ορίων διαφόρων κρατών (βλ. Βάσκοι, Κούρδοι, κ.ά.). Ακόμη, και του ότι ο λόγος που αρθρώνει ο εθνικισμός έχει υπερεθνικό χαρακτήρα, εφόσον απευθύνεται σε μια κοινωνία κρατών, στους κόλπους της οποίας επιθυμεί να εισέλθει η εθνικιστικών αισθημάτων εμφορούμενη ομάδα, ενώ ο λόγος που αρθρώνει η εθνοτική ομάδα έχει εθνικό χαρακτήρα εφόσον απευθύνεται σε εθνο-κρατικό περιβάλλον.
Νικολόπουλος Ε. Κων/νος
-Απόφοιτος ΑΣΕΙ (Σ.Σ.Ε)
-Εξειδίκευση σε Ζητήματα Γεωπολιτικής και Ασφάλειας στο Ισλαμικό Σύμπλοκο Τουρκίας-Μέσης Ανατολής του Κ.Ε.Κ / Eθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
