1. Η «εθνική κοινότητα» υπάρχει όταν τα μέλη της αναγνωρίζονται αμοιβαίως ως συμπατριώτες και όταν πιστεύουν ότι μοιράζονται κάποια καθοριστικά, διακριτικά χαρακτηριστικά. Η «αμοιβαία» αναγνώριση, επίσης, ως κριτήριο εθνικής ταυτότητας είναι εξίσου σημαντική, καθότι, όπως ορθώς σημειώνει ο Μiller, δεν αρκεί να θεωρεί κανείς ότι ανήκει σε αυτό ή το άλλο έθνος, πρέπει να αναγνωρίζεται ως τέτοιος και από εκείνους τους οποίους θεωρεί ως ομοεθνείς του.
2. Η κοινή ιστορική διαδρομή των μελών μιας ομάδας αποτελεί ισχυρό ενοποιητικό στοιχείο, κυρίως όταν πρόκειται για ιστορία που χάνεται στα βάθη των αιώνων.
3. Τα έθνη είναι κοινότητες των οποίων τα μέλη συν-μετέχουν σε κοινά έργα, που συν-αποφασίζουν, που συν-εργάζονται. Ίσως, βέβαια, αυτή η αίσθηση συμμετοχής στα κοινά να είναι επίπλαστη ή και καθαρή αυταπάτη. Χρησιμεύει όμως για να ξεχωρίζει το έθνος από άλλες μορφές ομαδοποίησης όπως η εκκλησία ή τα παντός είδους θρησκευτικά τάγματα, οι οποίες αυτές μορφές απαιτούν την παθητική συμμετοχή των μελών/ πιστών.
4. Η εθνική ταυτότητα συνδέει τους ομοεθνείς με μια συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή, ενώ άλλες ταυτότητες όπως η εθνοτική ή η θρησκευτική διαθέτουν μεν ένα λίκνο καταγωγής ή έναν ιερό τόπο προσκυνήματος χωρίς, όμως, να είναι απαραίτητη η μόνιμη διαμονή εκεί. Η αναγκαία ύπαρξη γεωγραφικού χώρου συνδέει την έννοια του έθνους με την έννοια του κράτους και την πολιτική του υπόσταση.
5. Εκτός από τις κοινές πεποιθήσεις, τους κοινούς αγώνες, την κοινή δράση και τη συγκεκριμένη, κοινή για τους ομοεθνείς, γεωγραφική περιοχή, κάτι επιπλέον συνδέει εκείνους που θεωρούν ότι συναποτελούν ένα ενιαίο έθνος. Τα ειδοποιά χαρακτηριστικά μιας κοινότητας συνίστανται σε ποικίλες εκφάνσεις της συλλογικής νοοτροπίας ενός έθνους, των συνηθειών του, των αντιλήψεών του και των αρχών του, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το σύνολο των χαρακτηριστικών αυτών το ενστερνίζεται ένα έκαστο μέλος του δεδομένου έθνους, και κυμαίνονται, από την πολιτική συνείδηση που αναπτύσσει μια ομάδα ,έως απλές καθημερινές συνήθειες. Μεταξύ των ανωτέρω χαρακτηριστικών συμπεριλαμβάνονται και καθαρώς πολιτιστικά ιδανικά, όπως θρησκευτικά πιστεύω ή γλωσσικές πεποιθήσεις περί καθαρότητας της γλώσσας
Ως ποιο απαραίτητη συνιστώσα θεωρώ την κοινή ιστορική διαδρομή των μελών μιας ομάδας αποτελεί ισχυρό ενοποιητικό στοιχείο, κυρίως όταν πρόκειται για ιστορία που χάνεται στα βάθη των αιώνων. Διότι Πολεμικές συγκρούσεις κυρίως, ήττες και νίκες, συνιστούν την εικόνα της ιστορικής συνέχειας ενός έθνους. η πικρία της ήττας είναι ισχυρότερος δεσμός για ένα έθνος από τη χαρά της νίκης (ας θυμηθούμε την Άλωση της Πόλης, ή τη Μικρασιατική Καταστροφή, και το τι αντιπροσωπεύουν για το ελληνικό έθνος). Ας μην λησμονούμε ότι τα μέλη μιας ιστορικής εθνικής κοινότητας διακρίνονται όχι μόνον από κοινούς στόχους αλλά και από κοινές δεσμεύσεις. Οι ήττες δημιουργούν χρέη, τα χρέη δεσμεύσεις και υποχρεώσεις έναντι των επερχομένων γενεών. Κάθε νέα δε γενεά αναλαμβάνει να εκπληρώσει τα χρέη της προηγούμενης. Είναι και αυτό μια μορφή ηθικής δέσμευσης, καθώς επίσης και μια μορφή ηθελημένης συσπείρωσης και ομογενοποίησης.
Νικολόπουλος Κων/νος
