με νερό στις εγκαταστάσεις βιομηχανιών δηλώνονταν ότι περιείχαν ντοματοπολτό, για να καταβάλλονται οι επιδοτήσεις.
Του Κώστα Καντούρη
kantouris@hotmail.com
Δώδεκα χρόνια μετά το σκάνδαλο με τις εικονικές καλλιέργειες βιομηχανικής ντομάτας στις Σέρρες τη διετία 2000-2002 βούλευμα του συμβουλίου πλημμελειοδικών Σερρών, με το οποίο παραπέμπονται σε δίκη 41 άτομα, αποκαλύπτει το μεγάλο κόλπο που στήθηκε σε συνεργασία αγροτοενώσεων, ομάδων παραγωγών, γεωπόνων, υπαλλήλων-ελεγκτών και ντοματοβιομηχάνων. Καταγράφονται μία προς μία οι κινήσεις που έγιναν από τους εμπλεκόμενους, προκειμένου να αυξηθούν περίεργα οι στρεμματικές αποδόσεις στο νομό Σερρών, για να αυξηθεί παράλληλα η επιδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό που επίσης προκαλεί μεγάλη εντύπωση είναι πως απλοί ντοματοπαραγωγοί, οι οποίοι εισέπραξαν τα χρήματα που καταβάλλονταν για κανονικές και όχι εικονικές παραγωγές, διαπίστωσαν ότι στους τραπεζικούς λογαριασμούς τους γίνονταν ταυτόχρονα καταθέσεις και αναλήψεις μεγάλων χρηματικών ποσών από την πλευρά των βιομηχάνων, χωρίς οι ίδιοι να λάβουν τίποτε από αυτά τα ποσά. Ωστόσο για αυτές τις τραπεζικές συναλλαγές και το πώς πραγματοποιήθηκαν η δικαστική έρευνα δεν κατέληξε σε κανένα συμπέρασμα.
Η υπόθεση βρίσκεται στα χέρια του αντιεισαγγελέα εφετών Θεσσαλονίκης Νίκου Καλλίδη, ο οποίος τις επόμενες ημέρες αναμένεται να υποβάλει πρόταση προς το συμβούλιο εφετών, που θα κρίνει τελικά την έφεση των κατηγορουμένων, για να παραπεμφθεί η υπόθεση σε δίκη στο τριμελές εφετείο κακουργημάτων. Η βασική κατηγορία του βουλεύματος με αριθμό 99, που εκδόθηκε τον Οκτώβριο του 2011, είναι απάτη σε βάρος των ευρωπαϊκών κοινοτήτων και άμεση συνέργεια στην πράξη, ενώ ορισμένοι αντιμετωπίζουν την κατηγορία της παράβασης καθήκοντος, που ωστόσο ελέγχεται εάν έχει παραγραφεί.
Η ζημία σε βάρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης σύμφωνα με τα στοιχεία εκθέσεων των ελεγκτικών μηχανισμών (ελεγκτές δημόσιας διοίκησης, ΟΠΕΚΕΠΕ, ΣΔΟΕ) φτάνει το 1 εκατομμύριο ευρώ, το οποίο, όπως αναφέρεται στο κατηγορητήριο, εισπράχθηκε για εικονικές παραγωγές. Ωστόσο το συγκεκριμένο ποσό ενδεχομένως να είναι μικρό, καθώς στις εκτιμήσεις των απωλειών σε ορισμένες περιπτώσεις δεν υπολογίστηκαν οι εισπράξεις που έγιναν για καταγραφείσες ζημίες από τον ΕΛΓΑ. Οι διαπιστώσεις αφορούν δύο χρονιές, το 2000 για παραγωγές αγροτών που παραδόθηκαν μέσω της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Σερρών, και το 2002 για ποσότητες από την Ένωση Σερρών αλλά και την Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Βισαλτίας.
Στα συμπεράσματα των πορισμάτων που συντάχθηκαν ύστερα από έρευνες, οι οποίες άρχισαν το 2003 και ολοκληρώθηκαν το 2010, επισημαίνονται όλες οι λεπτομέρειες του σκανδάλου. «Παραδοθείσες προς μεταποίηση ποσότητες ήταν κατά μέσο όρο κατά 75,5% περισσότερες από αυτές οι οποίες εκτιμάται ότι είχαν παραχθεί, όπου δε η διαφορά μεταξύ της δηλωθείσας έκτασης για ενίσχυση και της έκτασης για την οποία είχε γίνει αίτηση αποζημίωσης ήταν μηδενική», σημειώνεται στην έκθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ, που ολοκληρώθηκε τον Απρίλιο του 2005.
Χαρακτηριστικά είναι τα τρία σημεία των αποτελεσμάτων τυχαίων ελέγχων σε ιδιαίτερα μικρό δείγμα παραγωγών, καθώς το τελικό κατηγορητήριο αφορά περίπου 800 αγρότες και τις παραγωγές τους. «Παραγωγοί είχαν λάβει ενίσχυση για ποσότητες πολύ μεγαλύτερες από αυτές που είχαν πραγματικά παραδώσει», τονίζεται στο βούλευμα. Ακόμη υπογραμμίζεται ότι ντοματοπαραγωγοί είχαν λάβει ενισχύσεις που δεν ανταποκρίνονταν στην παραγωγή τους, «αφού ήταν σημαντικά μειωμένη λόγω ζημιών για τις οποίες είχαν αποζημιωθεί από τον ΕΛΓΑ», σημειώνεται. Εντύπωση προκαλεί πως οι υπεύθυνοι ελέγχων διαβεβαίωναν τους απλούς παραγωγούς ότι έπαιρναν αυξημένες ενισχύσεις, χωρίς όμως να τις εισπράττουν, καθώς τα χρήματα δίνονταν σε άλλους αγρότες, οι οποίοι δεν είχαν δικαίωμα.
Οι κατηγορούμενοι στις ανακριτικές απολογίες τους αρνούνται συλλήβδην το κατηγορητήριο, επισημαίνοντας ότι δεν ήταν δυνατόν να επηρεαστεί το αποτέλεσμα των μετρήσεων στις παραδόσεις βιομηχανικής ντομάτας, καθώς εμπλέκονταν περισσότερα των δύο προσώπων, τα οποία συνυπέγραφαν τα σχετικά έγγραφα. Επιπλέον οι πρόεδροι των αγροτοενώσεων υποστήριξαν ότι δεν είχαν καμία ευθύνη για τις παραλαβές, παραπέμποντας στην ομάδα παραγωγών που είχε συγκροτηθεί.
Έβρισκαν κενά βαρέλια
Το κόλπο με τις εικονικές δηλώσεις μεγάλων ποσοτήτων βιομηχανικής ντομάτας στήθηκε το 2000 στις ντοματοβιομηχανίες, όπου η αρμόδια επιτροπή, που αποτελούταν από εκπροσώπους των ομάδων παραγωγών και της διεύθυνσης γεωργίας, ήταν υποχρεωμένη να διενεργεί τους σχετικούς ελέγχους, όπως αναφέρεται στο βούλευμα. Τα ευτράπελα που καταγράφονται με παρεμβάσεις στελεχών της αρμόδιας διεύθυνσης γεωργίας της νομαρχίας Σερρών αλλά και των εργοστασιαρχών κατά την καταμέτρηση των βαρελιών αποκαλύπτουν όλη την προσπάθεια συγκάλυψης του σκανδάλου για τη λήψη των επιδοτήσεων.
Χαρακτηριστικά είναι όσα αναφέρουν σε καταθέσεις τους δύο μέλη των επιτροπών ελέγχου, από την πλευρά της διεύθυνσης γεωργίας, τα οποία ισχυρίστηκαν ότι συνυπέγραψαν τα εικονικά στοιχεία, γιατί δεν μπορούσαν να κάνουν διαφορετικά, καθώς θα απομακρύνονταν από την υπηρεσία, και πως τους ασκήθηκε έντονη ψυχολογική βία. Βαρέλια με νερό που δηλώνονταν ότι περιείχαν ντοματοπολτό τοποθετούνταν με τέτοιον τρόπο, ώστε να μη γίνει η καταγραφή τους. Μόνον στην περίπτωση μιας εταιρείας τα βαρέλια ήταν κατά… 4.586 λιγότερα από όσα είχαν δηλωθεί.
Ειδικότερα αναφέρονται με λεπτομέρειες όσα συνέβησαν σε έλεγχο σε συγκεκριμένη βιομηχανία, όπου η επιτροπή βρήκε κενά βαρέλια. «Ο οικονομικός ελεγκτής ζήτησε να φέρουν κλαρκ, για να γίνει καταμέτρηση των κενών συσκευασιών. Εντούτοις ο προϊστάμενος της διεύθυνσης γεωργίας είπε ότι ‘θα τακτοποιηθούν έτσι’ για να είναι εύκολος ο έλεγχός τους’ και θα ξαναέρθουμε να τα ελέγξουμε’. Τότε ο οικονομικός ελεγκτής απάντησε ότι, ‘αν φύγουμε τώρα, θα χάσουμε το παιχνίδι’. Τελικά αποχώρησαν και επανήλθαν την επόμενη εβδομάδα, οπότε βρέθηκαν όλα τακτοποιημένα», περιγράφεται στο βούλευμα με βάση τη σχετική κατάθεση υπαλλήλου.
Επίσης επισημαίνονται παρεμβάσεις του επικεφαλής της διεύθυνσης γεωργίας, ο οποίος περιέργως βρισκόταν σε όλους τους ελέγχους, παρότι δεν είχε υποχρέωση και δεν ήταν μέλος των επιτροπών. Ακόμη παρατηρήθηκε πως οι βιομηχανίες παρουσίαζαν στα δελτία τους μεγάλες ποσότητες παραγωγής τις ημέρες τις οποίες οι εργοστασιάρχες δήλωναν ότι «υπήρχε βλάβη στις μηχανές». Χαρακτηριστική είναι ακόμη μία περίπτωση που περιλαμβάνεται στο βούλευμα για το αποτέλεσμα των ελέγχων. «Σε μία αποθήκη ο ελεγκτής διαπίστωσε ότι το περιεχόμενο των βαρελιών δεν ανταποκρινόταν σε αυτό που έγραφε η ετικέτα. Αντί για πολτό είχε μέσα κομμένη ντομάτα. Στην άλλη αποθήκη υπήρχαν ανακατεμένα βαρέλια, άλλα με νερό, άλλα κενά και άλλα με πολτό. Δεν μπορούσε σε καμία περίπτωση να μετρήσει ποια ήταν τα άδεια και ποια τα γεμάτα», τονίζεται. Μάλιστα, όταν ζήτησαν από το βιομήχανο να τακτοποιήσει τις ποσότητες, άκουσαν την προτροπή του διευθυντή τους: «Πού να τα ταιριάσει τώρα αυτά τα βαρέλια, εγώ λέω να του κόψουμε 5.000 βαρέλια»!
ΑΓΡΟΤΕΣ Παρέδιδαν ντομάτες που ποτέ δεν καλλιέργησαν
Αποκαλυπτικές είναι οι πολλές περιπτώσεις αγροτών -καταγράφονται λεπτομερώς στο βούλευμα- που εμφανίζονταν να παραδίδουν μεγάλες ποσότητες βιομηχανικής ντομάτας και να εισπράττουν αυξημένες ευρωπαϊκές ενισχύσεις, παρότι είχαν διακόψει την παραγωγή αυτού του είδους δέκα χρόνια νωρίτερα. Σε ένορκη κατάθεσή του αγρότης από τη Νέα Τυρολόη Σερρών το Μάιο του 2003 επιβεβαιώνει πως για το έτος 2000 δεν δήλωσε ότι θα καλλιεργήσει ντομάτα. Παρ’ όλα αυτά στις καρτέλες εμφανίζεται να παραδίδει 110.635 κιλά από καλλιέργεια δέκα στρεμμάτων σε βιομηχανία, εισπράττοντας τις αντίστοιχες κοινοτικές επιδοτήσεις. «Δεν πήρα καθόλου χρήματα. Έχω να καλλιεργήσω ντομάτα εδώ και δέκα χρόνια», είπε αφήνοντας άναυδο τον ανακριτή.
Άλλος αγρότης από το Ποντισμένο επιβεβαίωσε πως, παρότι δεν το είχε δηλώσει, τελικά καλλιέργησε 17 στρέμματα και παρέδωσε 150 τόνους ντομάτας. Ο ίδιος όμως υποστήριξε πως εισέπραξε 25 δραχμές το κιλό και εξεπλάγην, όταν τον ενημέρωσαν πως στην καρτέλα του καταγράφηκε ότι εισέπραξε το ποσό των 32,2 δραχμών το κιλό. Τρίτος ντοματοπαραγωγός από τη Νέα Τυρολόη κατέθεσε ότι παρέδωσε 200 τόνους ντομάτας, όταν στην καρτέλα των ενισχύσεων εμφάνισε τη διπλάσια ποσότητα, δηλαδή 400 τόνους.
Ερωτήματα εγείρουν αυτά που περιέγραψε ο ίδιος για τα χρήματα που εισέπραξε, αποκαλύπτοντας ότι έγιναν καταθέσεις και ταυτόχρονες αναλήψεις στον τραπεζικό λογαριασμό του, χωρίς ο ίδιος να το γνωρίζει. «Ανέφερε ότι εισέπραξε μόνον 30.000 δραχμές και τίποτε άλλο. Εντούτοις στο λογαριασμό του στην Τράπεζα Εργασίας κατατέθηκε από τη βιομηχανία το ποσό των 12.000.000 δραχμών, αλλά έγινε άμεση ανάληψη από τρίτο πρόσωπο και όχι από τον ίδιο χωρίς γνώση του ιδίου», υπογραμμίζεται στο βούλευμα. Σε στοιχεία που υπάρχουν στη δικογραφία περιλαμβάνεται και άλλη τέτοια περίπτωση, σύμφωνα με την οποία παραγωγός είδε να κατατίθενται στο λογαριασμό του 3.199.370 δραχμές, τα οποία όμως αποσύρθηκαν με ανάληψη που έγινε την ίδια ημέρα από τρίτο πρόσωπο.
Μάλιστα σημειώνεται ότι σε ένορκη κατάθεση αγρότης ανέφερε πως «συγκεκριμένο εργοστάσιο δούλευε 1.000 τόνους ντομάτας, αλλά παρουσίαζε 15.000 - 20.000 τόνους, βάζοντας μέσα στην παραγωγή του παλιά σάλτσα».
Δέκα χρόνια… ερευνών
Σκανδαλώδες θεωρείται το γεγονός ότι οι έρευνες των αρμόδιων υπηρεσιών διήρκησαν δέκα ολόκληρα χρόνια, μέχρι οι κατηγορούμενοι να παραπεμφθούν σε δίκη. Μετά τις πρώτες εκθέσεις των ελεγκτών δημόσιας διοίκησης, οι οποίοι διενήργησαν τους αρχικούς ελέγχους, παρατηρήθηκαν μεγάλες καθυστερήσεις ειδικά στη δικαστική διερεύνηση, καθώς οι διώξεις έχουν ασκηθεί από το 2006, με κίνδυνο να παραγραφούν ακόμη και οι κακουργηματικές κατηγορίες.
Τότε είχαν παραπεμφθεί σε δίκη και καταδικάστηκαν για παράβαση καθήκοντος δύο στελέχη της τότε διεύθυνσης γεωργίας της νομαρχίας Σερρών, στα οποία επιβλήθηκε φυλάκιση 18 μηνών με τριετή αναστολή, ακριβώς επειδή δεν έκαναν τους ελέγχους που προβλέπονταν. Το τριμελές εφετείο Θεσσαλονίκης είχε καταδικάσει και δύο βιομηχάνους σε ποινές 15 μηνών φυλάκισης για ηθική αυτουργία σε παράβαση καθήκοντος. Η εσπευσμένη την περίοδο εκείνη παραπομπή είχε γίνει, προκειμένου να μην παραγραφούν τα αδικήματα σε βαθμό πλημμελήματος. Τρεις εκ των τεσσάρων τότε κατηγορουμένων, καθώς ο ένας δεν ζει, παραπέμπονται για τα κακουργήματα ως βασικοί κατηγορούμενοι στην ογκώδη δικογραφία της απάτης σε βάρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που σήμερα βρίσκεται στα χέρια του εισαγγελέα εφετών.
http://www.makthes.gr
