άποψη ότι αυτό το μέτρο ουσιαστικά θίγει τη γυναίκα και την ισότητα των δύο φύλων, μιας και δεν μας αντιμετωπίζει ως κάτι ισοδύναμο και ίσο του άντρα, αλλά ως "ειδική κατηγορία", η οποία έχει ανάγκη επιπρόσθετων ρυθμίσεων προκειμένου να εκπροσωπηθεί δημόσια και κατά συνέπεια να αναπτυχθεί πολύπλευρα ως ατομικότητα. Στο παρόν άρθρο θα προσπαθήσω να αποδείξω ότι η ποσόστωση της συμμετοχής των γυναικών σε ανώτερα πολιτικά όργανα είναι ένα αναγκαίο "ημίμετρο" προκειμένου να εξισορροπηθούν αντικειμενικές και άκρως υπαρκτές ανισότητες και δυσκολίες, οι οποίες δυσχεραίνουν σε πολύ μεγάλο -αν όχι σε πολλές περιπτώσεις άκρως απαγορευτικό- βαθμό τη συμμετοχή των γυναικών στη συνδιαμόρφωση των κοινών και εν τέλει στη συν-διαμόρφωση των όρων ζωής τους.
Θα ξεκινήσω με την παράθεση κάποιων άκρως αποκαλυπτικών πινάκων, οι οποίοι αφορούν το ποσοστό συμμετοχής των γυναικών σε αιρετές θέσεις τοπικής αυτοδιοίκησης:
Και οι δύο αυτοί πίνακες αφορούν τα αποτελέσματα των εκλογών του 2010 και τα στοιχεία τους προέρχονται από το Υπουργείο Εσωτερικών. Κάποια από τα συμπεράσματα που εξάγουμε από τους πίνακες είναιάκρως αποκαλυπτικά για την ποικιλότροπη "καταπίεση" που μπορεί να υφίστανται οι γυναίκες ή τουλάχιστον για τις άκρως απαγορευτικές συνθήκες που επικρατούν στην Ελλάδα όσον αφορά τη συμμετοχή των γυναικών στο δημόσιο βίο.
Μόλις το 1/3 των υποψηφίων για όλες τις θέσεις στην τοπική αυτοδιοίκηση είναι γυναίκες, ενώ όσο "ανεβαίνουμε" την ιεραρχική κλίμακα τόσο η εκπροσώπηση των γυναικών σπανίζει. Μόνο 8 γυναίκες πανελλαδικά κατόρθωσαν στις τελευταίες δημοτικές εκλογές του 2010 να σπάσουν διάφορα δεσμά και να υπερνικήσουν ποικιλότροπα εμπόδια και να εκλεγούν στη θέση της δημάρχου. Όμως η κατάσταση είναι εξίσου τραγική και όσον αφορά τις υπόλοιπες εκλόγιμες θέσεις. Οι γυναίκες τελικά εκλέχτηκαν σε ποσοστό 16,07 % ως μέλη δημοτικών και τοπικών συμβουλίων.
Φαντάζομαι κι ελπίζω ότι ελάχιστοι είναι αυτοί που αποδίδουν αυτά τα απειροελάχιστα ποσοστά σε έλλειψη σχετικής κατάρτισης ή ειδικών γνώσεων των γυναικών. Στα ελληνικά πανεπιστήμια φοιτούν σε πολύ μεγαλύτερο αριθμό γυναίκες από όσο άντρες, ενώ τα τελευταία χρόνια οι γυναίκες που συνεχίζουν τις σπουδές τους σε μεταπτυχιακό ή και διδακτορικό επίπεδο ολοένα και αυξάνεται. Επίσης -γεγονός άκρως σημαντικό, αν όχι σημαντικότερο που πολλές φορές δυστυχώς κι ελπίζω όχι εσκεμμένα παραβλέπεται-: η διοίκηση και οργάνωση ενός σπιτιού απαιτεί δεξιότητες και ικανότητες διαχείρισης άκρως ανεπτυγμένες. Η γυναίκα στην καθημερινότητά της καλείται να διαδραματίσει πολλούς και πολυποίκιλους και πολλές φορές άκρως αντιφατικούς μεταξύ τους ρόλους. Είναι η γυναίκα μητέρα, με όποιες υποχρεώσεις συνεπάγεται η σωστή ανατροφή των παιδιών, η γυναίκα σύζυγος και σύντροφος, η γυναίκα εργαζόμενη, η γυναίκα επιβλέπουσα και διεκπεραίνουσα τα των οικιακών εργασιών. Όλες αυτές οι "ενασχολήσεις" απαιτούν πληθώρα χρόνου, ο οποίος συνδυαζόμενος με την μεγάλη σωματική, συναισθηματική και πνευματική κόπωση που αυτές επιφέρουν, μπορεί να εξηγήσει το γιατί οι γυναίκες μετά την περάτωση των συγκεκριμένων καθηκόντων δεν έχουν πλέον δυνάμεις και για να συμμετέχουν στο δημόσιο βίο.
Όλα τα παραπάνω πρέπει να συνδυαστούν με το γεγονός ότι στο μυαλό πολλών αντρών -και γυναικών δυστυχώς- εξακολουθούν να κυριαρχούν διάφορες προκαταλήψεις, με την έννοια ότι οι γυναίκες δεν έχουν ερωτηθεί ποτέ στην πραγματικότητα και κατ ουσίαν για την άποψή τους σχετικά. Οι προκαταλήψεις αυτές αφορούν πρωτίστως την ευρέως διαδεδομένη άποψη ότι "η γυναίκα είναι ευχαριστημένη κι αισθάνεται υπερπλήρης όταν κάνει τις δουλειές του σπιτιού", ότι "οι άντρες δεν είναι τόσο καλοί κι αποτελεσματικοί στα οικιακά", ότι "η μητέρα δένεται πολύ περισσότερο με το παιδί / τα παιδιά της από όσο ο πατέρας", ότι "η σύζυγος θα πρέπει να υποστηρίζει το σύζυγο σε κάθε δραστηριότητά του" -χωρίς απαραίτητα να εξασφαλίζεται το αντίστροφο κοκ.
Η κατάσταση και οι απαγορευτικές συνθήκες για τη συμμετοχή των γυναικών στα κοινά γίνονται ακόμη πιο τραγικά αν πάρουμε ειδικές περιπτώσεις όπως οι μονογονεϊκές οικογένειες, οι περιπτώσεις χηρείας, η πολυτεκνία. Εκεί οι γυναίκες καλούνται να αφιερώσουν όλο τους το είναι στη διαχείριση και την καθαριότητα του σπιτιού, στην εργασία, στο μεγάλωμα των παιδιών. Πολλές από αυτές τις γυναίκες είναι κάτοχοι ανώτατων πανεπιστημιακών τίτλων, ενώ άλλες έχουν πλούσια εργασιακή εμπειρία. Και τα δύο αν συνδυαστούν με το γεγονός ότι οι γυναίκες έχουν εξ ανάγκης αναπτύξει πολυποίκιλες ικανότητες διαχείρισης και προγραμματισμού χρόνου, καθώς και τις απαραίτητες διοικητικές γνώσεις (κι ας μην αμφισβητήσει κανείς ότι η σωστή διαχείρηση μιας οικογένειας δεν απαιτεί διοικητικές γνώσεις ανώτατου επιπέδου), μας παρουσιάζουν άκρως ανάγλυφα την εικόνα της γυναίκας ως πολυδαίδαλου και πολυμήχανου όντος, το οποίο όμως δεν υποβοηθάται να αναπτύξει πλήρως τα ενδιαφέροντα και τις ικανότητές του.
Μετά από όλα αυτά θα αναρωτηθεί κανείς τι μπορεί να γίνει ούτως ώστε η γυναίκα να μπορεί να συμμετέχει στην άσκηση πολιτικής και στη λήψη γενικότερων αποφάσεων, οι οποίες στην τελική αφορούν και τη βελτίωση της ίδιας της ζωής της. Ένα απαραίτητο βήμα είναι να έχει στο πλάι της έναν πραγματικό σύντροφο. Έναν άνθρωπο που δεν θα τη στριμώχνει έστω και άθελά του στη διεκπεραίωση σημαντικών αλλά μονοδιάστατων ρόλων. Έναν άνθρωπο που θα της παρέχει την ουσιαστική πρακτική βοήθεια και εξασφάλιση χρόνου προκειμένου να μπορεί να ασχολείται η ίδια με πράγματα που την ενδιαφέρουν και την αφορούν.
Το επόμενο βήμα είναι η ανάληψη από την πολιτεία των ευθυνών που της αντιστοιχούν. Όπως για παράδειγμα η στελέχωση και δημιουργία των απαραίτητων βρεφονηπιακών σταθμών και κέντρων δημιουργικής απασχόλησης για παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας. Ενδεικτικά αναφέρω ότι ο δήμος Κατερίνης δεν έχει φροντίσει μέχρι τώρα για ελεύθερες (χωρίς χρηματικό αντίτιμο) απογευματινές δραστηριότητες των παιδιών, ενώ το καλοκαίρι που κλείνουν τα σχολεία δεν υπάρχει καμιά υποδομή για να απασχολούνται τα παιδιά μας κατά τις πρωινές ή απογευματινές ώρες. Η θεσμοθέτηση τέλος της ποσόστωσης της συμμετοχής των γυναικών σε πολιτικά όργανα με αυτήν την έννοια και κατά συνέπεια όλων αυτών, θα πρέπει όχι μόνο να διατηρηθεί αλλά ίσως και να αυξηθεί, προκειμένου οι γυναίκες να αποκτήσουν τη δημόσια φωνή κι εκπροσώπηση που πραγματικά τους αντιστοιχεί.
Μπέττυ Σκούφα
