Η θέση του υπουργού Οικονομικών στα χρόνια των μνημονίων είναι ο πυρήνας της κυβέρνησης. Και, έτσι, η αντικατάσταση του κ. Γ. Στουρνάρα από τον κ. Γκίκα Χαρδούβελη είναι το 80% του ανασχηματισμού.
Από δω πρέπει να αρχίσουμε να ξετυλίγουμε το «κουβάρι» για να ανακαλύψουμε το «νόημα» του ανασχηματισμού – εφόσον βεβαίως υπάρχει.
Ο κ. Γ. Στουρνάρας και ο κ. Γκίκας Χαρδούβελης είναι στελέχη του ίδιου «κλίματος» και ανάλογης διαμόρφωσης. Πολιτικά, «αν είναι κάτι, είναι ΠΑΣΟΚ». Από άποψη γνώσεων και «δεξιοτήτων», έχουν σπουδές στα οικονομικά, έχουν θητεύσει σε θέσεις υποστηρικτικές του κυβερνητικού μηχανισμού, έχουν θητεύσει σε θέσεις στον τραπεζικό τομέα και τον γνωρίζουν πολύ καλά, μπορούν να χειριστούν τα οικονομικά θέματα και να κινηθούν με άνεση στα Eurogroup. Σε κάθε περίπτωση, δεν είναι το είδος αυτό υπουργών Οικονομικών που «μιλούν για την οικονομία πολιτικά», αλλά το αντίθετο: είναι οπαδοί της άποψης «It’s the economy, stupid!».
Όταν ο κ. Χαρδούβελης ήταν οικονομικός σύμβουλος του τότε πρωθυπουργού Λουκά Παπαδήμου, ο κ. Στουρνάρας ήταν γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ. Και όταν οι κ. Χαρδούβελης και Παπαδήμος απεσύρθησαν από τους κυβερνητικούς ρόλους, ο κ. Στουρνάρας ανέλαβε υπουργός Οικονομικών.
Παρότι παρόμοιου «κλίματος», λοιπόν, οι συγκυρίες τούς έταξαν διαφορετικούς ρόλους. Ο κ. Στουρνάρας ανέλαβε να βγάλει τη «βρόμικη δουλειά» στην πιο δύσκολη καμπή της μνημονιακής περιόδου, ασκώντας μια σκληρή πολιτική «εσωτερικής υποτίμησης» ξένη με την προσωπική του φιλοσοφία αλλά που θεωρούσε ότι είναι επιβεβλημένη από τα πράγματα. Ο κ. Χαρδούβελης, όμως, αναλαμβάνει να υπηρετήσει έναν άλλο στόχο: τη μετάβαση στη «μετα-μνημονιακή» εποχή, όπου οι μακρο-οικονομικοί στόχοι θα επιτυγχάνονται από το «δημοσιονομικό μέρισμα» της ανάπτυξης κι όχι της ύφεσης.
Έτσι αποκρυπτογραφείται και το κυρίαρχο «νόημα» του ανασχηματισμού: Πρέπει, χωρίς να χαθούν τα «κεκτημένα» της δημοσιονομικής προσαρμογής, στο εξής οι δημοσιονομικοί στόχοι να στηρίζονται σε ένα αναπτυξιακό σχέδιο. Εδώ ακριβώς ανακύπτουν τα βασικά προβλήματα με τα οποία θα συγκρουστεί ο κ. Χαρδούβελης:
Πρώτο, οι παραμένουσες αντι-αναπτυξιακές απαιτήσεις της τρόικας για περαιτέρω περικοπές και περαιτέρω αύξηση των φορολογικών εσόδων. Θα μπορέσει ο νέος υπουργός Οικονομικών να πείσει την τρόικα πάνω σε ένα εναλλακτικό, αναπτυξιακό πλάνο που δεν θα αφαιρεί από την οικονομία ζωτικούς πόρους;
Δεύτερο, η πάγια τάση της ελληνικής επιχειρηματικότητας προς την «ανταγωνιστικότητα τιμής» (που στηρίζεται στο χαμηλό κόστος εργασίας). Θα καταφέρει ο νέος υπουργός Οικονομικών να… εκτρέψει τον ρουν της ελληνικής επιχειρηματικότητας προς τη διαρθρωτική ανταγωνιστικότητα, η οποία στηρίζεται στην ποιότητα, τα επαρκή δίκτυα προώθησης, διαφήμισης και πώλησης των προϊόντων και υπηρεσιών;
Τρίτο, η συνέχιση των αντιδημοφιλών μνημονιακών μέτρων από τα λεγόμενα κοινωνικά υπουργεία. Όταν οι σκληροί νεοφιλελεύθεροι Μητσοτάκης, Βορίδης και Βρούτσης συνεχίσουν τον «επικήδειο» των περικοπών χωρίς τέλος, πόσο μπορεί ο υπουργός Οικονομικών να «σηκώσει» την οικονομία και να αλλάξει την ψυχολογία;
Από πρώτη ματιά, η αποστολή του κ. Χαρδούβελη μοιάζει πολύ πιο εύκολη απ’ αυτήν του κ. Στουρνάρα. Ωστόσο, τα φαινόμενα απατούν. Η μετάβαση από τη βαριά λιτότητα σε μια αναπτυξιακή «μετα-λιτότητα», ασφαλώς χωρίς παροχές αλλά και χωρίς μια νέα «βύθιση» των εισοδημάτων, είναι ο κρίσιμος, υπαρξιακής σημασίας κυβερνητικός στόχος, από τον οποίο εξαρτάται η πολιτική της επιβίωση. Θα αποδειχτεί ο κ. Χαρδούβελης ο «κατάλληλος άνθρωπος»; Το ερώτημα θα έχει απαντηθεί το αργότερο μέχρι το πρώτο τρίμηνο του 2015, δηλαδή στους επόμενους 8 μήνες…
