31η ΜΑΡΤΙΟΥ 1946: ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ - Τι Προηγήθηκε, Αποτελέσματα, Τι Ακολούθησε. (Δ’)
Αντώνιος Ι. Ζαρκανέλας (Δρ)
π. Γενικός Διευθυντής Ανάπτυξης
Νομαρχίας Θεσσαλονίκης
Θυμίζουμε εδώ ότι όταν στις 7 Φεβρουαρίου 1946 συνήλθε η Κεντρική Επιτροπή του ΕΑΜ μαζί με τους Αριστερούς Φιλελεύθερους για να συζητήσουν το θέμα της αποχής,
ο Μιχ. Κύρκος, πατέρας του Λεωνίδα, που είχε χρηματίσει Υπουργός σε Κυβέρνηση του Βενιζέλου, μετά «από μακρά ανάλυση» είχε υπολογίσει ότι θα ελάμβαναν 100 με 120 έδρες που σημαίνει ποσοστό στο 25%. Με τον τρόπο αυτό η αριστερά «θα μπορούσε να γίνει ρυθμιστής της καταστάσεως». (Γρηγοριάδης, 1979, σελ. 42). Τον Φεβρουάριο του 1946 ΕΑΜ ουσιαστικά δεν υφίστατο, καθώς προσωπικότητες όπως ο Σβώλος, Τσιριμώκος, Ασκούτσης, Στρατής κλπ. αποχωρούν και προχωρούν, ακριβώς μετά τα Δεκεμβριανά και την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας, στις 18 Απριλίου 1945, στην ίδρυση ενός καινούργιου κόμματος με την επωνυμία «Λαϊκή Δημοκρατική Ένωσις- Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδος» (ΕΛΔ-ΣΚΕ). Το ΕΑΜ αποσυντίθεται ταχύτατα καθώς και άλλα από τα μικροκομματίδια-σφραγίδες που το συγκρότησαν ουδετεροποιούνται. Στον λαό την ίδια αυτή περίοδο συντελούνταν μια μεγάλη αλλαγή. Τα Δεκεμβριανά έκαναν πολλούς που στο παρελθόν δήλωναν γενικά ΕΑΜ και αντιβασιλικοί να δηλώνουν ανοικτά αντιΕΑΜ και βασιλικοί.
Η αποχή από τις εκλογές αν και είχε αποφασιστεί στα υψηλά κλιμάκια του κόμματος, στη 2η Ολομέλεια του ΠΓ του ΚΚΕ, για τα μάτια του κόσμου, το κόμμα φαινόταν ότι ταλαντευόταν. Όπως είναι γνωστό, ήδη η Σοβιετική Ένωση διά του Μολότωφ είχε προτρέψει μέσω του Παρτσαλίδη (1979) το ΚΚΕ να λάβει μέρος στις εκλογές και να μην απέχει από αυτές. Το γεγονός αυτό το επιβεβαιώνει και ο Μ. Βαφειάδης εννέα μήνες μετά σε συνέντευξή του σε γνωστό έγκυρο περιοδικό (Βαφειάδης, 1979). Η αποχή είχε αποφασιστεί από το ΚΚΕ και το ΕΑΜ ή, τέλος πάντων, ό,τι είχε απομείνει από αυτό. Αλλά και δεν ήταν σίγουροι καθώς το ΕΑΜ έδωσε δημοσία οδηγίες προς όλα τα μέλη του να αποκτήσουν βιβλιάρια, ενέργεια που εγκρίθηκε από το Π.Γ του ΚΚΕ και δημοσιεύθηκε στον ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ στις 16 Ιανουαρίου 1946. (Κούσουλας, 1987, σελ. 264) Ο Ζαχαριάδης αργότερα, το 1950, χαρακτήρισε την απόφαση της αποχής «σφάλμα ταχτικής» καθώς «αν παίρναμε μέρος στις εκλογές… θα είχαμε τις πρόσθετες δυνατότητες που μας προσέφερε το κοινοβουλευτικό βήμα για να ξεσκεπάσουμε πιο πολύ τους Άγγλους και το μοναρχοφασισμό… τη χρεωκοπία της Βουλής… τις κοινοβουλευτικές αυταπάτες απ’ τα πλατιά λαϊκά στρώματα, θάχαμε πιο αποτελεσματική και ολόπλευρη προετοιμασία για τον νέο ένοπλο αγώνα». Για τον Ζαχαριάδη και το ΚΚΕ τόσον η συμμετοχή στις εκλογές όσον και η αποχή δεν ήταν παρά διαφορετικοί δρόμοι για την προετοιμασία «του νέου ένοπλου αγώνα» (Κούσουλας, 1987, σελ. 265). Με απλά λόγια, το ΚΚΕ δεν επιθυμούσε παρουσία του στα πολιτικά πράγματα με εκλογές αλλά επιβολή του με ένοπλο αγώνα, με Επανάσταση!
Σήμερα όλες οι πτέρυγες της αριστεράς παραδέχονται ότι το ΚΚΕ διέπραξε θανάσιμο σφάλμα απέχοντας από τις εκλογές, το ίδιο το ΚΚΕ ίσως όχι. Διότι απλά έχασε την ευκαιρία να ξαναμπεί στο νόμιμο πολιτικό παιχνίδι. Ο Βαφειάδης αναφερόμενος στις εκλογές είπε θυμοσοφικά «…Φυσικά δεν μπορείς ν’ αποδείξεις πόσο ζύγιζε ο λαγός που σούφυγε. Ότι όμως οι εκλογές ήταν νόθες αυτό είναι αυταπόδειχτο, αλλά έξω από τον σοφρά τρως απομεινάρια!...»
Όλες οι προσπάθειες των τότε δημοκρατικών, με την έννοια των αντιβασιλικών, οι κεντρώοι, οι κεντροαριστεροί κλπ. κατέτειναν προς το να προηγηθούν οι εκλογές του δημοψηφίσματος, όπως εξάλλου προέβλεπε η Συμφωνία της Βάρκιζας. Τα δεξιά κόμματα ήθελαν να εφαρμοστεί απαρρέγκλιτα η Συμφωνία της Βάρκιζας καθώς τότε ο Βασιλιάς είχε μεγάλη πέραση ιδιαίτερα μετά τα Δεκεμβριανά και το κλίμα μετά την Βάρκιζα. Πίστευαν οι δημοκρατικοί ότι με τις εκλογές, τις οποίες θα κέρδιζαν εκείνοι, θα εκτονώνονταν ο Λαός και, έτσι, θα ήταν εύκολο να επηρεάσουν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος εναντίον του Βασιλιά. Δεν είχαν όμως υπολογίσει σωστά κάποια γεγονότα. Γιατί, ιδιαίτερα μετά τα Δεκεμβριανά, όπως λέει και ο Αβέρωφ (1973), για τον απλό, ταλαιπωρημένο λαό «ο κομμουνισμός δεν ήταν μια ιδεολογία ή μια πολιτική κίνηση. Ήταν το έγκλημα, η βία, το αίμα». Και ο Βασιλέας είχε γίνει το σύμβολο των αντικομμουνιστικών τάσεων και της αποκαταστάσεως της τάξεως για μια μεγάλη μερίδα ακόμη και των αντιβασιλικών πολιτικών και πολιτών. Στο μυαλό του απλού πολίτη, όπως αναφέρει ο Αβέρωφ, το γεγονός ότι η πατρίδα του εσύρετο σε έναν ακόμη πόλεμο, ομοεθνών τη φορά αυτή, ενώ η Ευρώπη ήρεμη άρχιζε την ανασυγκρότησή της, είχαν ήδη δημιουργηθεί τα διλήμματα και«έπρεπε να επιλέξει μεταξύ κομμουνισμού και αντικομμουνισμού, μεταξύ Σοβιετικής Ενώσεως και των Δυτικών Δημοκρατιών, μεταξύ τάξεως και αταξίας». Αυτές ήταν οι συνθήκες που καθόρισαν το αποτέλεσμα των εκλογών εκείνων.
Στις 4 Απριλίου του 1946 ορκίζεται η πρώτη μετά τον πόλεμο εκλεγμένη ελληνική κυβέρνηση. Πρωθυπουργός ανέλαβε, για τεχνικούς λόγους, ο Παν. Πουλίτσας, Πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας. Η Κυβέρνηση Πουλίτσα διατηρήθηκε μόνο για δύο εβδομάδες. Καθώς μετά την ανάδειξη –στις 15/4/1946– του Τσαλδάρη και ως επισήμου πλέον Αρχηγού του Λαϊκού Κόμματος, αυτός, με την ισχυρή πλειοψηφία των κομμάτων του συνασπισμού, στον οποίο το Λαϊκό κόμμα ήταν το ισχυρότερο και με μεγάλη διαφορά, επελέγη Πρωθυπουργός. Η νέα Κυβέρνηση ήταν σε πολύ μεγάλο βαθμό συντηρητική, παρόλα αυτά συμμετείχαν και μερικοί «παλαιοβενιζελικοί» υπουργοί, όπως ο παλαιός Φιλελεύθερος Α. Αλεξανδρής και ο Φ. Δραγούμης, έμπιστος του Γεωργίου Παπανδρέου αλλά και ο στρατηγός Στ. Γονατάς παλιός δημοκρατικός της Επανάστασης του 1922, τον οποίο οι μεν φιλελεύθεροι θεωρούσαν αποστάτη η δε αριστερά δοσίλογο.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
ΑΒΕΡΩΦ-ΤΟΣΙΤΣΑΣ, Ε., 1973. ΦΩΤΙΑ ΚΑΙ ΤΣΕΚΟΥΡΙ. ΕΛΛΑΣ 1945-49 ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΟΗΓΗΘΕΝΤΑ.
Εκδόσεις: ΒΗΜΑ βιβλιοθήκη 2009.
ΒΑΦΕΙΑΔΗΣ, Μ, 1976. Συνέντευξη στην δημοσιογράφο Άννα Τριανταφύλλου- Μωραϊτου.
Περιοδικό ΕΠΙΚΑΙΡΑ 2-12-1976.
ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ, Σ., 1979. Ο ΕΜΦΥΛΙΟΣ 1946-1949. Τόμος Α΄. Εκδόσεις : ΦΥΤΡΑΚΗΣ
ΔΙΓΚΑΒΕ Κ., 1982. Εκλογές στη Μεταπολεμική Ελλάδα (1946-1981). Θεσσαλονίκη.
ΖΑΟΥΣΗΣ, Α.Λ, 1992. Η ΤΡΑΓΙΚΗ ΑΝΑΜΕΤΡΗΣΗ. 1945-1949. Ο ΜΥΘΟΣ ΚΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ. Τόμος Α΄.
Εκδόσεις: ΩΚΕΑΝΙΔΑ.
ΚΟΥΣΟΥΛΑΣ, Δ. 1987. ΚΚΕ ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΤΡΙΑΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ 1928-1949. Εκδόσεις : ΕΛΛΗΝΙΚΗ
ΕΥΡΩΕΚΔΟΤΙΚΗ.
ΠΑΡΤΣΑΛΙΔΗΣ, Μ. 1976. Συνέντευξη στον Φίλιππο Ηλιού. Εφ. ΑΥΓΗ 2-3-1976
