Ορμητικά στο προσκήνιο η υπόθεση της αυτοδιοίκησης καθώς η μνημονιακή πολιτική πλήττει το θεσμό
και τις λειτουργίες του με μεγάλη ένταση αφού οι δημοτικοί μηχανισμοί αποτελούν πλέον σημαντικό βραχίονα του υπό διάλυση κοινωνικού κράτους.
Ταυτοχρόνως έρχεται στην επιφάνεια το θέμα του "Καλλικράτη" που ανοίγει το υπουργείο, ενδεχομένως και ως μια κίνηση αντιπερισπασμού στην κατάσταση που διαμορφώνεται. Και το ανοίγει από την πλευρά που "βολεύει" πολιτικά, καθώς τίθεται και πάλι το θέμα των γεωγραφικών ορίων. Δεν είμαστε βέβαιοι για το πόσοι εκ των τοπικών παραγόντων θα ήθελαν να ανοίξουν και πάλι μια τέτοια ιστορία ώστε μαζικά να αμφισβητηθεί το μοντέλο που επιβλήθηκε. Η κινητικότητα που εκδηλώνεται είναι ελάχιστη και δεν δείχνουν έτοιμοι για… δράση ούτε εκείνοι που είχαν διαφορετικές απόψεις και στην ουσία και στη… γεωγραφία των νέων δήμων. Είναι σίγουρο όμως ότι αυτό θα τεθεί επιτακτικά σε περιπτώσεις όπως της Τριφυλίας, η οποία ουσιαστικά αποτελεί ιδιότυπη ομοσπονδία τριών ισοδύναμων δήμων που επιτείνει την κατάσταση παράλυσης.
Πριν από 4 χρόνια (24/8/2008) και σε εποχή προ… "Καλλικράτη" σημειώναμε ότι το ουσιαστικό πρόβλημα της συνένωσης των δήμων "βρίσκεται στις δομές που πρέπει να διαθέτουν αυτοί έτσι ώστε να λειτουργήσουν αποτελεσματικά και να αναβαθμίσουν τις προσφερόμενες υπηρεσίες στους πολίτες".
Σημειώναμε ακόμη ότι "η θεσμική και οικονομική υποστήριξη μιας τέτοιας έκτασης μεταβολής στο διοικητικό χάρτη, είναι εκ των ων ουκ άνευ". Δεν μπορεί να συζητήσει κάποιος για τέτοιου μεγέθους μονάδες οι οποίες θα λειτουργήσουν με το σημερινό Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, με τεράστια οικονομικά προβλήματα και χωρίς επαρκέστατη διοικητική και τεχνική υποστήριξη. Σε μια τέτοια περίπτωση απλώς θα αθροίζονταν με πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα τα σημερινά προβλήματα σε αυτούς τους τομείς".
Ενώ αναφερόμενοι στη σημασία της κοινωνικής πολιτικής προσθέταμε ότι "η συνοχή σε τέτοιες μονάδες περνάει μέσα από την φροντίδα για την καθημερινότητα του πολίτη. Υπηρεσία υγείας, εκπαίδευση, "Βοήθεια στο Σπίτι", εξυπηρέτηση του πολίτη στον τόπο (ή από τον τόπο) διαμονής είναι ζητήματα στα οποία θα κριθεί το στοίχημα των μεγάλων αυτοδιοικητικών μονάδων. Η επιστήμη και η τεχνολογία παρέχουν όλες τις δυνατότητες και η Πολιτεία οφείλει να χρηματοδοτήσει γενναία τέτοιες δράσεις. Σε διαφορετική περίπτωση θα αναπαραχθεί το μοντέλο των μίζερων δήμων και της κρατικής-κομματικής γραφειοκρατίας. Εξέλιξη που θα είναι ολέθρια για τις τοπικές κοινωνίες".
Με τον "Καλλικράτη" έγινε ακριβώς το ανάποδο και στο σημείο αυτό βρίσκεται η ουσία της υπόθεσης. Τα όσα αφορούν τη γεωγραφία είναι επιμέρους ζητήματα τα οποία θα μπορούσαν να εκτιμηθούν χωρίς τυμπανοκρουσίες και να γίνουν διορθωτικές κινήσεις εφόσον είχε περάσει ένα εύλογο διάστημα και είχαν αποτυπωθεί τα πραγματικά προβλήματα. Κάτι τέτοιο όχι μόνον δεν έγινε αλλά επιπλέον ο "Καλλικράτης" και τα νέα αυτοδιοικητικά μορφώματα χρησιμοποιήθηκαν για την εφαρμογή της μνημονιακής πολιτικής. Και δυστυχώς στον αντίποδα δεν οργανώθηκε ένα κίνημα διεκδίκησης πόρων και μέσων για τη στήριξη των νέων δήμων που θα μπορούσε να ισορροπήσει τουλάχιστον την κατάσταση και να αποκρούσει το κύμα της επίθεσης που εκδηλώνεται ως τσουνάμι πλέον. Αντιθέτως το πολιτικό προσωπικό δεν μπόρεσε να απαλλαγεί από τις παθογένειες που ταλάνιζαν για πολλά χρόνια την αυτοδιοίκηση και έδωσε "πατήματα" για να εκδηλωθεί με μεγαλύτερη ένταση η επίθεση.
Σε αυτή την κρίσιμη φάση θα ήταν χρήσιμο να υπενθυμίσουμε ορισμένες από τις παρατηρήσεις του Ινστιτούτου Τοπικής Αυτοδιοίκησης που σημείωνε την ίδια περίοδο σχετικά με το σύστημα διακυβέρνησης των νέων δήμων: "Είναι πρόσφορη η διαμόρφωση ενός συστήματος διακυβέρνησης που να διαρθρώνεται σε τρία επίπεδα: Το πρώτο αναφέρεται στα κεντρικά πολιτικά όργανα του νέου δήμου που ασκούν την βουλευόμενη, επιτελική και εκτελεστική του λειτουργία. Το δεύτερο αναφέρεται στα αποκεντρωμένα όργανα που ασκούν εκτελεστικές αρμοδιότητες στις επιμέρους διοικητικές χωρικές υποενότητες. Το τρίτο αναφέρεται στις συνελεύσεις των κατοίκων των οικισμών που λειτουργούν ως όργανα λαϊκής διαβούλευσης και συμμετέχουν στην προγραμματική λειτουργία".
Από όλα αυτά τα… ιδανικά όσον αφορά τις λειτουργίες των νέων δήμων, στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων έμεινε μόνον… ο δήμαρχος και η αυλή του ή έγινε το απόλυτο μπάχαλο με τη δημιουργία παραλυτικών καταστάσεων στις πλειοψηφίες. Εφόσον δεν αναστραφεί αυτή η κατάσταση και δεν μπει ο κόσμος στο παιχνίδι για να αποτραπεί η επίθεση που δέχονται οι λειτουργίες της αυτοδιοίκησης, τότε θα πρέπει να θεωρείται βέβαιη η πλήρης αποσύνθεση του νέου αυτοδιοικητικού μορφώματος και η διάρρηξη του κοινωνικού ιστού στην περιφέρεια του κάθε δήμου.
Δεν είναι καθόλου εύκολη μια τέτοια υπέρβαση της πραγματικότητας που διαμορφώνεται. Πρώτο εμπόδιο η λογική των δημοτικών αρχόντων που συμπεριφέρονται ως "ιδιοκτήτες" του δήμου οι οποίοι… περιφρουρούν την… κατάκτησή τους. Και δεύτερο το γεγονός ότι στην πραγματικότητα τα τοπικά συμβούλια είναι σε κατάσταση διάλυσης και ελάχιστοι είναι εκείνοι που συμμετέχουν ενεργά στις διαδικασίες του δήμου. Μεγαλύτερο όλων βεβαίως η απαξίωση του θεσμού που εμποδίζει την αναγκαία όσο ποτέ άλλοτε, λαϊκή κινητοποίηση.
Ως εκ τούτου η ανατροπή θα πρέπει να έρθει "από τα κάτω". Με λαϊκές συνελεύσεις που θα πρέπει να εκφράσουν την ενότητα στο χωριό και τη διεκδίκηση μέτρων και λειτουργιών που θα δώσουν ζωή σε αυτό. Γιατί το χωριό και οι άνθρωποί του θα πληρώσουν βαρύτατο τίμημα στο βωμό των περικοπών.
