Κυριακή 5 Ιουνίου 2016

Γιανναράς: «Να ξαναβρούμε τον τρόπο της ελληνικότητας. Όχι γιατί πρέπει, αλλά για να δούμε εάν μας δίνει πραγματική χαρά ζωής»

O Χρήστος Γιανναράς μιλά για την ελληνική ταυτότητα, τη σχέση του Έλληνα με το παρελθόν και τον τόπο, αλλά και τις παθογένειες που εξακολουθούν να τον κρατούν καθηλωμένο.

Εδώ και χρόνια γράφετε στα άρθρα σας αλλά και στα βιβλία σας για την ελληνική ταυτότητα, την κρίση που διέρχεται, την ανικανότητα να βρούμε τον εαυτό μας και να εκτιμήσουμε το παρελθόν μας. Είναι μάλιστα τόσο έντονη η αντίδραση, κυρίως από προοδευτικούς και ακαδημαϊκούς κύκλους, όταν κάνεις μιλάει για ιστορική συνέχεια, Βυζάντιο κτλ, με κίνδυνο μάλιστα να κινδυνεύει να χαρακτηριστεί εθνικιστής και ακροδεξιός.
Υπάρχει μια φοβερή παρανόηση, είναι σύμπτωμα της παρακμής, με τις ίδιες λέξεις καταλαβαίνουμε τελείως άλλα πράγματα σήμερα. Αυτό τώρα εάν έχει γίνει μεθοδικά ή έχει γίνει συμπτωματικά, κανείς δεν μπορεί να το ξέρει. Πάντως υπάρχει η παρουσία μίας κοινωνικής ομάδας ανθρώπων, οι οποίοι δείχνουν, δεν μπορεί να το βεβαιώσει κανείς, ότι δουλεύουν μεθοδικά σε αυτόν τον τομέα. Έχουν διαστρέψει τα νοήματα: λένε Βυζάντιο και εννοούν σκοταδισμό, αυτό που εννοούσε ο 19ος αιώνας με τον Βολταίρο, τον Μοντεσκιέ και τους άλλους, λένε ελληνισμός και εννοούν εθνικισμός, περίπου Χρυσή Αυγή. Έχουν κάνει τέτοιες παραποιήσεις, οι οποίες δυστυχώς απλώνονται, πήραν την ετικέτα του προοδευτικού και εξαπλώνονται σαν αρρώστια, σαν έκζεμα.
Οι παραποιήσεις αυτές όμως υποστηρίζονται από πολλούς, που δεν έχουν και την κατάλληλη παιδεία και ιστορική γνώση για να το υποστηρίξουν. Παράλληλα, υπάρχει μια νέα γενιά που δεν έχει καθόλου ιστορική γνώση και για την οποία η κα Αρβελέρ σε συνάντηση που είχα μαζί της, μου εξέφρασε την πεποίθηση ότι αυτή η γενιά των μορφωμένων νέων που δεν ξέρει ιστορία, είναι σαν τη λευκή σελίδα και μπορεί να ξεκινήσει από το μηδέν και να μας πάει αλλού.
Μου κάνει εντύπωση αυτή η φράση της κ. Αρβελέρ, μιας ακαδημαϊκού. Ακόμη και η σχολή των Annales στη Γαλλία, που ήταν μια αριστερή σχολή, ιστορικοϋλιστική κατά κάποιο τρόπο, και αυτός ο Le Golf (Jacques Le Golf) λέει πάρα πολύ ωραία το εξής (μου διαβάζει):
«Η Ευρώπη οικοδομείται. Είναι το μεγάλο όραμα. Δεν θα πραγματωθεί, εάν δεν λάβουμε υπόψη την ιστορία. Μια Ευρώπη χωρίς ιστορία θα ήταν μια Ευρώπη ορφανή και δυστυχισμένη. Γιατί το σήμερα έρχεται από το χθες, το μέλλον αναδύεται από το παρελθόν…Στις προσπάθειες ενοποίησης της η ήπειρος έζησε διενέξεις, συγκρούσεις, διαιρέσεις, εσωτερικές αντιφάσεις. Στην ευρωπαϊκή υπόθεση θα αφοσιωθούμε, μόνο αν γνωρίζουμε ολόκληρο το παρελθόν και αντικρίζουμε το μέλλον». Σοφές κουβέντες…
Βάσει αυτού που μόλις μου διαβάσατε, δεν μπορώ να μη σχολιάσω αυτό που συμβαίνει σήμερα, όπου δεν ξέρουμε τι ακριβώς είμαστε και τι θέλουμε. Είμαστε Ευρωπαίοι; Έλληνες; Από τη μια μισούμε την Ευρώπη και από την άλλη θέλουμε να είμαστε μέρος της. Παράλληλα, ουκ ολίγοι στην πατρίδα μας νιώθουν άβολα με το να δηλώσουν Έλληνες, προτιμούν να ανήκουν, όπως λένε, στην κατηγορία των ανθρώπων γενικά και αόριστα, ο εθνικός προσδιορισμός τους απωθεί.
Κοιτάξτε αυτά νομίζω, ταπεινά φρονώ, ότι είναι συμπτώματα μιας φοβερής πτώσης του επιπέδου. Οι άνθρωποι δεν προβληματίζονται, δεν σκέπτονται. Αυτό το δίλημμα, του πόσο είμαστε Έλληνες ή Ευρωπαίοι είναι ένα ψευτοδίλημμα που γεννήθηκε τους τελευταίους αιώνες, βέβαια αρκετά εγκαίρως από τον Κοραή, Αυτός είναι ο κακός δαίμων του ελληνισμού, όπως τον χαρακτηρίζει ο Ράνσιμαν, διότι έφτιαξε μια θεωρία ότι την αρχαία Ελλάδα τη διέσωσε η Δύση. Ποια Δύση; Η Δύση των βαρβάρων, the barbarian west, που έφτασαν σε ένα πρωτόγονο επίπεδο στην Ευρώπη από τον τέταρτο στον έκτο αιώνα. Αυτοί λοιπόν μετά την πτώση της Κωνσταντινούπουλης, βέβαια είχαν αρχίσει από πιο νωρίς και το ψηλοκορτάρανε, εμφανίσθηκαν ότι διέσωσαν την αρχαία Ελλάδα. Εμείς με την τουρκοκρατία, λέει ο Κοραής, χάσαμε κάθε συνέχεια. Επομένως, εάν θέλουμε να γίνουμε Έλληνες, πρέπει να γίνουμε πρώτα Ευρωπαίοι, για να γίνει μετακένωση της ελληνικότητας. Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν να φτιάξουμε ένα κράτος μιμητικό, ένα κράτος μεταπρατικό. Τα πάντα είναι αντιγραφή. Εκεί είναι ο πολιτισμός, εκεί είναι τα φώτα. Ότι ήταν εδώ θεωρείτο καθυστέρηση, βαρβαρισμός. Οπότε καταλαβαίνετε ότι επάνω σε αυτή τη σχιζοφρένεια έχει οικοδομηθεί ένα κράτος.
«Αυτό το δίλημμα, του πόσο είμαστε Έλληνες ή Ευρωπαίοι είναι ένα ψευτοδίλημμα που γεννήθηκε τους τελευταίους αιώνες, βέβαια αρκετά εγκαίρως από τον Κοραή, Αυτός είναι ο κακός δαίμων του ελληνισμού, όπως τον χαρακτηρίζει ο Ράνσιμαν, διότι έφτιαξε μια θεωρία ότι την αρχαία Ελλάδα τη διέσωσε η Δύση»
Υπήρξαν όμως προσωπικότητες στην Ελλάδα οι οποίες έζησαν στην Ευρώπη και διέγνωσαν την παθογένεια, όπως για παράδειγμα η γενιά του 30.

Διαβάστε τη συνέχεια εδώ