Μύθοι και αλήθειες για τις πολυκυστικές ωοθήκες

 Σεπτέμβριος - Παγκόσμιος Μήνας Ενημέρωσης για το Σύνδρομο των Πολυκυστικών Ωοθηκών

Μήνας Ενημέρωσης για το Σύνδρομο των Πολυκυστικών Ωοθηκών o Σεπτέμβριος και στο προσκήνιο έρχεται μία ορμονική διαταραχή που εκδηλώνεται σε μία στις δέκα περίπου γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας και μπορεί να πλήξει τη γονιμότητα και μακροπρόθεσμα την υγεία τους.

Τι είναι όμως ακριβώς αυτό το σύνδρομο και τι σχέση έχει με τις κύστεις στις ωοθήκες; Ποια είναι τα συμπτώματά του και πόσο σοβαρό είναι; Ο χειρουργός γυναικολόγος Δρ. Δημήτρης Μπιλάλης, MBBCh, MMedSc, CCST, FRCOG, ειδικός στην Ιατρικώς Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή και Ενδοσκοπική Χειρουργική, έχει τις απαντήσεις και ξεδιαλύνει τους μύθους από τις αλήθειες.

Κάθε γυναίκα με κύστεις στις ωοθήκες έχει σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.

Μύθος. Άλλο είναι το Σύνδρομο των Πολυκυστικών Ωοθηκών και άλλο οι πολυκυστικής μορφολογίας ωοθήκες. Αν και το 25-30% των γυναικών έχουν πολλαπλές κύστεις στις ωοθήκες τους, λιγότερες από τις μισές πάσχουν από το σύνδρομο, αφού για να διαγνωστεί αυτό οι γυναίκες πρέπει να έχουν δύο από τρία πιθανά συμπτώματα.

Τα συμπτώματα αυτά είναι:

1. Χρόνιες διαταραχές του έμμηνου κύκλου (δηλαδή διαταραχές της ωορρηξίας). Π.χ. η γυναίκα μπορεί να έχει εμμηνόρροια κάθε 35 μέρες ή σπανιότερα, να μην έχει καθόλου έμμηνο ρύση για μερικούς μήνες ή να έχει παρατεταμένη περίοδο με πολύ μικρή ή πολύ μεγάλη απώλεια αίματος.

2. Χρόνια υπερανδρογοναιμία (υψηλά επίπεδα τεστοστερόνης στο αίμα).

3. Χαρακτηριστική πολυκυστική μορφολογία ωοθηκών.  

Επομένως, αν μία γυναίκα έχει μεν κύστεις στις ωοθήκες της, αλλά ο έμμηνος κύκλος της είναι ομαλός και τα επίπεδα των ανδρογόνων της φυσιολογικά, δεν πάσχει από Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών.

Κατ’ αντίστοιχο τρόπο, όλες οι γυναίκες με Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών δεν είναι παχύσαρκες ούτε έχουν όλες δασυτριχία (παθολογική τριχοφυΐα). Ουσιαστικά, υπάρχουν τουλάχιστον 10 διαφορετικοί φαινότυποι που σχετίζονται με το σύνδρομο (δηλαδή δέκα διαφορετικές μορφές με τα δικά τους χαρακτηριστικά γνωρίσματα και συνδυασμούς συμπτωμάτων).

Το Σύνδρομο των Πολυκυστικών Ωοθηκών δεν είναι κάτι σοβαρό.

Μύθος. Είναι πολύ σοβαρό και μπορεί να δημιουργήσει επιπλοκές όχι μόνο στην καθημερινότητα της γυναίκας και τη γονιμότητά της, αλλά μακροπρόθεσμα μπορεί να υπονομεύσει και την υγεία της.

Η γυναίκα με Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών μπορεί να είναι υπέρβαρη ή παχύσαρκη, να έχει αυξημένη τριχοφυΐα στο πρόσωπο και στο σώμα, αυξημένη λιπαρότητα, ακμή, αραιά μαλλιά ή/και ανδρικού τύπου αλωπεκία (τριχόπτωση), δηλαδή μια σειρά συμπτωμάτων που μοιραία δυσκολεύουν την καθημερινότητά της.

Το σύνδρομο αποτελεί επίσης ένα από τα κύρια αίτια γυναικείας υπογονιμότητας, ενώ ακόμα κι αν η γυναίκα μείνει έγκυος έχει αυξημένη πιθανότητα αποβολής και πρόωρης γέννησης του μωρού, καθώς και εκδήλωσης διαβήτη ή υπέρτασης κυήσεως.

Επιπρόσθετα, πολλές ασθενείς έχουν επίσης μειωμένη βιταμίνη D, η οποία είναι απαραίτητη για τη γονιμότητα αλλά και για καλή υγεία, ενώ μία στις δέκα έχουν  και αντίσταση στην ινσουλίνη ή διαταραγμένη ανοχή στη γλυκόζη, οπότε διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν τύπου 2 διαβήτη. Η παχυσαρκία, τέλος, αποτελεί γνωστό παράγοντα κινδύνου για άλλα μεταβολικά προβλήματα, όπως η υπέρταση και η αυξημένη χοληστερίνη, και μακροπρόθεσμα η καρδιοπάθεια.

Πρακτικά όλ’ αυτά σημαίνουν ότι η γυναίκα πρέπει να είναι υποψιασμένη για τα ύποπτα συμπτώματα του συνδρόμου, ώστε να απευθύνεται νωρίς σε έναν γιατρό και να κάνει άμεσα την απαιτούμενη θεραπεία για το σύνδρομο αλλά και τις απαραίτητες προσαρμογές στον τρόπο ζωής της οι οποίες θα βελτιώσουν τα συμπτώματά της και θα περιορίσουν τις μακροπρόθεσμες επιπλοκές.

Οι γυναίκες με το σύνδρομο δεν μπορούν να κάνουν παιδιά.

Μύθος. Αρκετές γυναίκες κατορθώνουν να μείνουν έγκυοι δίχως ιατρική υποβοήθηση, ενώ πολλές άλλες καταφέρνουν να αποκτήσουν παιδί με ορμονική υποβοήθηση ή με εξωσωματική γονιμοποίηση. Το αν θα γίνει μια ασθενής μητέρα ή όχι εξαρτάται από τη σοβαρότητα του συνδρόμου της και το αν άρχισε εγκαίρως θεραπευτική αγωγή γι’ αυτό ή όχι.

Δεν θέλω να κάνω παιδιά, οπότε δεν έχει σημασία αν θα έχω περίοδο ή όχι.

Μύθος. Η ωορρηξία είναι πολύ σημαντική για την υγεία της γυναίκας, καθώς μετά την απελευθέρωση του ωαρίου αυξάνονται τα επίπεδα της ορμόνης προγεστερόνη στο αίμα, για να εξασφαλιστεί η εμφύτευση του εμβρύου στη μήτρα σε περίπτωση που επιτευχθεί γονιμοποίηση.

Χωρίς ωορρηξία, ο οργανισμός στερείται αυτή τη βασική ορμόνη, χάνεται η ορμονική ισορροπία και τελικά τα οιστρογόνα γίνονται η κυρίαρχη ορμόνη του φύλου. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε πλήθος συμπτωμάτων και ασθενειών, όπως αύξηση του σωματικού βάρους, μειωμένη ερωτική επιθυμία, διακυμάνσεις στην ψυχική διάθεση, κατάθλιψη, προεμμηνορροϊκό σύνδρομο, ευαισθησία των μαστών, ινοκυστικοί μαστοί, ινομυώματα μήτρας, ενδομητρίωση, προβλήματα με τη χοληδόχο κύστη, δυσλειτουργία του θυρεοειδούς αδένα κ.λπ.

Η εγκυμοσύνη θεραπεύει το σύνδρομο.

Μύθος. Δεν το θεραπεύει, απλώς τα συμπτώματά του είναι ηπιότερα στη διάρκειά της. Επειδή, όμως, όπως προαναφέρθηκε το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών συχνά συνοδεύεται από αυξημένο κίνδυνο αποβολής, πρόωρου τοκετού, διαβήτη κύησης και υπέρτασης κύησης, οι γυναίκες χρειάζονται προσεκτική παρακολούθηση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ώστε όλα να πάνε καλά.

Το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών δεν μπορεί να θεραπευτεί.

Μύθος και αλήθεια. Αν και δεν υπάρχει τρόπος ίασης, υπάρχουν θεραπευτικές επιλογές οι οποίες συνδυάζουν φαρμακευτική αγωγή με υγιεινοδιαιτητικά μέτρα (προσεγμένη διατροφή, συστηματική γυμναστική, λήψη διατροφικών συμπληρωμάτων) για να προστατεύσουν την υγεία και την γονιμότητα της γυναίκας.

Η φαρμακευτική αγωγή προσαρμόζεται στα συμπτώματα της γυναίκας και μπορεί να περιλαμβάνει αντιανδρογόνα, αντισυλληπτικά, αντιδιαβητικά φάρμακα για την αντίσταση στην ινσουλίνη κ.ά. Επιπλέον, επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει πως οι γυναίκες που πάσχουν από Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών επωφελούνται από συγκεκριμένα διατροφικά μικροθρεπτικά συστατικά όπως οι ινοσιτόλες, το χρώμιο, η Βιταμίνη D, η N-Ακέτυλοκυστεΐνη, το φυλλικό οξύ, τα Ωμέγα-3 Λιπαρά οξέα, η Βιταμίνη C κ.ά.), τα οποία συμβάλλουν στην ομαλοποίηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα, υποστηρίζουν τη φυσιολογική δράση της ινσουλίνης, και υποβοηθούν στην ομαλοποίηση της ωοθυλακιορρηξίας.

Από τα υγιεινοδιαιτητικά μέτρα, η απώλεια των περιττών κιλών είναι ένα από τα σημαντικότερα, γιατί ακόμα και το 5% του αρχικού βάρους της να χάσει μπορεί να εξισορροπηθούν τα ορμονικά επίπεδά της και να βελτιωθεί η γονιμότητά της.

Επίσης μια προσεγμένη, υγιεινή διατροφή, που θα περιέχει καλά λίπη (π.χ. ελαιόλαδο, ψάρια, ξηρούς καρπούς), καλής ποιότητας πρωτεΐνες σε κάθε γεύμα (π.χ. πουλερικά, άπαχο μη επεξεργασμένο κρέας, ψάρια, όσπρια, ξηροί καρποί) και άφθονες φυτικές ίνες (φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής) είναι πολύτιμη για τη υγεία κάθε γυναίκας που πάσχει από Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών. Το ίδιο και η συστηματική γυμναστική (χρειάζεται 2,5 ώρες φυσικής δραστηριότητας την εβδομάδα).