Η ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ…
(μια διδακτική ιστορία από το 1932)
Έπεσε στα χέρια μου μία αναδημοσίευση ενός άρθρου
του περιοδικού ΚΟΜΕΠ (Κομμουνιστική Επιθεώρηση, 2/2/ 1932) στην ΚΟΜΕΠ του 2011 (τεύχος
1).
Στο άρθρο αυτό αναλύεται η πρόσφατη, τότε,
καπιταλιστική οικονομική κρίση (1929 -1933). Παρουσιάζονται οι ερμηνείες της
αστικής θεωρητικής σκέψης για αυτήν και η ερμηνεία της μαρξιστικής θεωρητικής
σκέψης (Κ.Κ.Ε.) για την Ελλάδα.
Για κάποιον άσχετο,
είναι πραγματικά εκπληκτική η ομοιότητα των παλιών επιχειρημάτων της αστικής
τάξης (πλουτοκρατία), των ιδεολογικών της μηχανισμών αλλά και της μαρξιστικής
θεωρητικής σκέψης, της πολιτικής πρωτοπορίας της εργατικής τάξης, με τα επιχειρήματα
και των δύο για τη σύγχρονη καπιταλιστική κρίση που ζούμε.
Από τη μία η
αστική και μικροαστική ( φασιστική ή οπορτουνιστική) θεωρητική σκέψη επιχειρεί
να κρύψει την πραγματική φύση της οικονομικής κρίσης, ότι δηλαδή είναι κρίση
του καπιταλισμού, και να προτείνει λύσεις για το ξεπέρασμά της σε βάρος της
εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων.
Από την άλλη η μαρξιστική ανάλυση παρουσιάζει τις πραγματικές αιτίες,
τις οικονομικές συνέπειές της και τη λύση για το οριστικό ξεπέρασμά της, που
δεν είναι άλλη από την κατάκτηση της εξουσίας από την εργατική τάξη και τους
συμμάχους της
Παρά τις
διακηρύξεις των αστών πολιτικών και των αστικών κομμάτων, οι «λύσεις»
εξαντλήθηκαν, αφού το σύστημα δεν γιατρεύεται , γιατί έχει παρακολούθημα, μόνιμο συνοδό τα ίδια
συμπτώματα. Είναι ίδιες οι παθογένειες του καπιταλιστικού συστήματος στην
Ελλάδα από το 1932.
Δεν υπάρχει τίποτα το μαγικό ή το προφητικό και
μεταφυσικό στην ανάλυση αυτή του Κ.Κ.Ε. Απλώς το κόμμα αυτό χρησιμοποίησε το
εργαλείο του διαλεκτικού και ιστορικού υλισμού, από τη σκοπιά υπεράσπισης των
συμφερόντων της εργατικής τάξης. Άλλωστε δεν είχε να κρύψει τίποτε ούτε είχε
σκοπό να υπερασπίσει τον καπιταλισμό, η φύση του οποίου δεν άλλαξε στις βασικές
λειτουργίες του.
θα
παραθέσουμε ορισμένα χαρακτηριστικά αποσπάσματα από το άρθρο για να βγάλει ο
αναγνώστης τα συμπεράσματά του.
ΤΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΣΤΩΝ
«Ο κ. Βενιζέλος, χωρίς να
παραγνωρίζει την σοβαρότητα της διεθνούς οικονομικής καταστάσεως, νομίζει ότι
υπάρχουν ακόμη ελπίδες επιτυχίας συνεννοήσεως μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων, η
οποία θα επιτρέψει την συνέχισιν της δι’ εξωτερικών δανείων χρηματοδοτήσεως των
παραγωγικών έργων τοιουτοτρόπως δε και το κάλυμμα θα διατηρηθή ακλόνητον εν
συνδυασμώ μάλιστα, προς τα ληφθέντα περιοριστικά μέτρα και το εθνικόν εισόδημα,
μετά την συμπλήρωσιν των παραγωγικών έργων θ’ αυξήση…».
Δεν σας θυμίζουν τα επιχειρήματα ΣΥΡΙΖΑ ΑΝΕΛ και Νέας Δημοκρατίας-
ΠΑΣΟΚ, αλλά και άλλων αστικών κομμάτων και μέσων ενημέρωσης, πολιτικολόγους κλπ.
σήμερα που μιλούν για το αν θα πάρουμε τη δόση του δανείου ώστε να τη ρίξουμε
στην πραγματική οικονομία, για να γίνουν επενδύσεις, παραγωγή πλούτου ,για να
ξεπληρώσουμε τα δάνεια και να δημιουργηθούν δουλειές;
Oλα αυτά όμως προϋποθέτουν περιοριστικά μέτρα,
(αναδιάρθρωσεις τις λέμε σήμερα) σε βάρος,
όχι των εφοπλιστών. βιομηχάνων και τραπεζιτών) αλλά σε βάρος της εργατικής τάξης και των λαϊκών
στρωμάτων.
«Όταν
άρχισαν να μιλάν για κρίση την απέδιδαν ολοκληρωτικά στην επίδραση της
παγκόσμιας κρίσης. Ολοι τους συμφωνούσαν σ’ αυτό έχοντας επί κεφαλής το
Βενιζέλο.
«Ελ. Βήμα» της 7/1/32:
«Ο υπερδανισμός κρατών και ιδιωτών έφθασεν εις το απροχώρητον και εγέννησεν
αδυναμίαν προς κανονικήν εξόφλησιν των χρεών τούτων».
«Η κυριωτέρα αιτία της κρίσεως πρέπει ν’
αναζητηθή εις την μεταπολεμικήν ιδίως πληθωρικήν χρήσιν και κατάχρησιν της
πίστεως» (διάλεξη του Α. Διομήδη στο τεχνικό επιμελητήριο «Ελ. Βήμα»
17-1-1932).
Kαι σήμερα, λίγο πολύ, το ίδιο δεν ισχυρίζονται; Δεν
κρύβουν ότι είναι κρίση του ίδιου του τρόπου που λειτουργεί ο καπιταλισμός;
ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΕ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
«…κυρίως ο ακράτητος δανεισμός απ’ το εξωτερικό
καλύπτουν έτσι είτε αλλοιώς τα ελλείμματα αυτά. Μα ο δανεισμός …αναπαρήγαγε
ολοένα και πιο βαθειά τη βασική αυτή αντίθεση της ελλ. καπιταλιστικής οικονομίας».
«Ο Βενιζέλος λοιπόν ξαναγλύφοντας αυτού
πούφτυνε αφού έστειλε πρώτα το τσιράκι τον Τσουδερό τσάρκα στην Ευρώπη έφυγε κι
αυτός. Πάει για δάνειο. Το παληό μας βιολί. Η αποτυχία του όμως είναι παραπάνω
από βεβαία. Η αγγλική αγορά είνε κλειστή, δεν μπορεί ούτε τον εαυτό της να
σώσει. Η Γαλλία δεν θα δώσει δάνειο παρά μόνο αν ο Βενιζέλος δηλώσει πλέρια
υποταγή στην πολιτική του γαλλικού ιμπεριαλισμού στη Μεσόγειο, στα Βαλκάνια».
Το παραπάνω απόσπασμα δεν σας θυμίζει αυτό που είπε ο βουλευτής του
ΣΥΡΙΖΑ Ζαχαριάδης ότι τα μέτρα τα γράφει η τρόικα κρατώντας το δικό μας χέρι ;
«Παράλληλα ο Νιμάγιερ καταπλέει στην Ελλάδα για
να εξετάσει όλη την οικονομική της κατάσταση. Απ’ αυτόν θα εξαρτηθεί αν θα της
παραχωρηθεί προσωρινό χρεωστάσιο, είτε ωρισμένες «διευκολύνσεις» για την πληρωμή των προς το εξωτερικό
χρεών της».
Δεν σας θυμίζει την περίφημη διευθέτηση του χρέους που θα πετύχεναν οι
Συριζα-Ανελ και η Νέα Δημοκρατία –ΠΑΣΟΚ;
«Ενα μέρος της Ελληνικής μπουρζουαζίας (γύρω
απ’ τη Δημ. Ενωση κτλ.) είναι υπέρ της άμεσης κήρυξης χρεωστασίου ενώ οι
μεγάλοι καρχαρίες αντιστέκονται είναι ότι οι τελευταίοι αυτοί κρατούν στα χέρια
των τοποθετημένο στο εξωτερικό μεγάλο ποσό ελληνικών χρεωγράφων. Κάθε λοιπόν
κήρυξη χρεωστασίου θα τους έπληττε σοβαρά».
΄Οπως τότε, έτσι και σήμερα,
τμήματα της αστικής τάξης (πλουτοκρατία) , ανάλογα με τη θέση τους στην
παραγωγή, τον προσανατολισμό τους, την τοποθέτηση των κεφαλαίων τους, ανάλογα
με τα συμφέροντα τους, και όχι ανάλογα με τα συμφέροντα του λαού, είναι υπέρ
της επιστροφής στη δραχμή, υπέρ της μείωσης του χρέους, υπέρ της εξόδου από την
ευρωζώνη κλπ., χωρίς να θίγουν το κύριο και πρωταρχικό ζήτημα, αυτό της
κοινωνικοποίησης των μέσων παραγωγής και της εργατικής εξουσίας
«Οι καταθέσεις των τραπεζών στο 1931
ελαττώθηκαν κατά 1.700 εκατ. δρ. Αν σ’ αυτό προσθέσουμε και τις παγιωμένες
πιστώσεις των που οι διάφοροι έμποροι και βιομήχανοι αδυνατούν να τις
επιστρέψουν εξ αιτίας της οικονομικής κρίσης θα καταλάβουμε τα αίτια της
πιστωτικής κρίσης και τις δυσκολίες που τραβάν οι τράπεζες».
«Είναι γνωστό ότι κατά τα τελευταία χρόνια ο
στρατηγικός σκοπός της ελληνικής μπουρζουαζίας ήταν το ζήτημα της εξασφάλισης
της αυταρκείας της χώρας. Το σύνθημα της αυταρκείας αποτελούσε όμως μονάχα τη
μια πλευρά, την εσωτερική, του σκοπού αυτού, που έκρυβε πίσω της, κάλυπτε την
άλλη πλευρά την εξωτερική, την επιθετική, της εδαφικής επέκτασης για την οποία
η ελληνική κεφαλαιοκρατία ετοιμαζότανε και ετοιμάζεται πυρετώδικα».
Το σύνθημα της αυτάρκειας συνοδευόμενο από την εδαφική επέκταση
διατυπωμένο του 1932 από αστούς πολιτικούς και αστικές πολιτικές δυνάμεις,
χωρίς το στόχο της ανατροπής του καπιταλισμού, δεν σας θυμίζει τον σύνθημα-
αίτημα της Λεπέν στη Γαλλία, του Τραμπ στις ΗΠΑ και της «Χρυσής Αυγής» στην
Ελλάδα και τα αδιέξοδα της αστικής τάξης μπροστά στην αδυναμία της να
υπερασπιστεί αποτελεσματικά τα συμφέροντά της από την οικονομική κρίση;
Και αυτο πριν από την άνοδο του εθνικισμού και του φασισμού στην
εξουσία.
Η αυτάρκεια και η οικονομική
επέκταση ήσαν προσανατολισμοί της άρχουσας τάξης ανεξάρτητα με το ποιο αστικό
πολιτικό κόμμα θα τα εφαρμόζε.
Στη συγκεκριμένη συγκυρία (1932)
ο κλήρος έπεσε στον εθνικισμό- φασισμό
Η άνοδος και την καλλιέργεια του
εθνικισμού από ορισμένα τμήματα της άρχουσας τάξης δείχνει αντίστοιχους
προβληματισμους των αστών σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες.
«Η ένταση της επίθεσης κεφαλαίου και κράτους
και το δυνάμωμα των φασιστικών μεθόδων καταπίεσης και κατάπνιξης του κινήματος
των μαζών πήραν τελευταία αφάνταστες διαστάσεις… Οι πόλεμοι και ειδικώτερα η
επέμβαση ενάντια στην Ε.Σ.Σ.Δ. για τη λύση της κρίσης καταχτά ολοένα έδαφος. …Ο
αστικός τύπος της χώρας μας συνεχίζει και δυναμώνει καθημερινά τη συκοφαντική
του εκστρατεία ενάντια στη Σοβ. Ένωση… το «Ελ. Βήμα» παρουσιάζει τη Σοβ. Ενωση
και τον Κόκκινο Στρατό σαν το κυριώτερο και μοναδικό εμπόδιο στην
πραγματοποίηση του αφοπλισμού»,
Δεν σας θυμίζει την διαχρονική λειτουργία των ιδεολογικών και
κατασταλτικών μηχανισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης , αστικών επιτελείων ενάντια στα
κομμουνιστικά κόμματα, στο κομμουνιστικό κίνημα, και σήμερα, την παρανομία ή
ημιπαρανομία των κομμουνιστικών κομμάτων σε μία σειρά από ευρωπαϊκές χώρες, την
επίθεση ενάντια στο εργατικό κίνημα και τους αγώνες του που, όπως λένε, «πλήττουν την εθνική οικονομία»;
Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ( Κ. Κ. Ε.)
«Για το Μαρξ η πιστωτική κρίση δεν είναι παρά
μονάχα «μια στιγμή των βιομηχανικών και εμπορικών κρίσεων» («Κεφάλαιο», τόμος
Ι)..Ετσι η πιστωτική κρίση δεν είνε κάτι το αυτοτελές μα κάτι το παράγωγο».
Ο «Ριζοσπάστη» της 3 Νοέμβρη 1931 διακήρυττε:
«Τι έχουμε σήμερα στην Ελλάδα; Έχουμε μια βαθειά οικονομική κρίση που ολοένα
οξύνεται, που πέρασε πια σε καινούργια φάση της εξέλιξής της, στην
πιστωτική-χρηματική κρίση …Τα δημόσια οικονομικά κλονίζονται και βαδίζουν προς
τη χρεωκοπία».
«…το μαχαίρι έχει φτάσει στο κόκκαλο». Ο
κίνδυνος οικονομικής χρεωκοπίας της Ελλάδος είναι άμεσος και ξεπροβάλλει από
κάθε γωνιά. …. .. Γι’ αυτό η καπιταλιστική Ελλάδα δεν μπορεί να δράσει
αποφασιστικά. Μόνο να ζητιανέψει μπορεί».
Δεν σας θυμίζει την προειδοποίηση του Κ. Κ. Ε. το 2009 ότι «έρχεται
θύελλα» όταν τα αστικά πολιτικά κόμματα και οι άλλοι διαβεβαίωναν ότι «λεφτά
υπάρχουν»;
ΔΙΑ
ΤΑΥΤΑ..
«Απόλυτα αδιέξοδοι καταστάσεις για τη
μπουρζουαζία δεν υπάρχουν», έλεγε ο Λένιν στο ΙΙ Συνέδριο της Κομμ. Διεθνούς.
Ετσι δεν υπάρχει ούτε είναι δυνατή η αυτόματη
πτώση του καπιταλισμού. Μονάχα η ταξική πάλη του προλεταριάτου, που
συγκεντρώνει γύρω του και κάτω απ’ την καθοδήγησή του όλες τις εκμεταλλευόμενες
μάζες της πόλης, του κάμπου και των εθνικών μειονοτήτων, μπορεί ν’ ανατρέψει
τον καπιταλισμό. Οι τύχες του καπιταλισμού αποφασίζονται όχι μονάχα απ’ τους
αριθμούς που δείχνουν την πτώση της παραγωγής και του εμπορίου, την αύξηση της
ανεργίας, τις χρεωκοπίες, την πτώση της δραχμής, των αξιών κτλ., μολονότι όλα
αυτά έχουν μεγάλη σημασία.
Οι τύχες του καπιταλισμού κρίνονται απ’ την ταξική
πάλη. Για την πάλη αυτή το Κ.Κ.Ε. διαπαιδαγωγεί, οργανώνει και καθοδηγεί το
προλεταριάτο, και κάτω απ’ την ηγεμονία του προλεταριάτου όλους τους
εργαζόμενους.
Ν. Σαλπιστής
Τ.Ε. Πιερίας του Κ.Κ.Ε.
