Ανατίναξη
της Γέφυρας του Γοργοποτάμου: ψέματα, Μύθοι και Αλήθειες. (6)
Αντώνη Ι.
Ζαρκανέλα
π. Γενικού Διευθυντή Ανάπτυξης
της Νομαρχίας Θεσσαλονίκης.
π. Γενικού Διευθυντή Ανάπτυξης
της Νομαρχίας Θεσσαλονίκης.
Στο Πλακωτό, στο μεταξύ, φθάνουν οι αντάρτες των δύο οργανώσεων, οι
υπόλοιποι Βρετανοί και τα έμφορτα μουλάρια. Στο Πλακωτό, κατά τον Νικηφόρο, ο
Άρης υπαγόρευσε το τροποποιημένο σχέδιο στον υπολοχαγό Αγραφιώτη του ΕΛΑΣ, οι
Βρετανοί στα βιβλία τους και στις αναφορές τους δεν αναφέρονται καν στο
περιστατικό ενώ ο Μαρίνος αναφέρει ότι δεν το έχει υπόψη του. Ο Μιχάλης
Μυριδάκης στο βιβλίο του όχι μόνον δεν αναφέρει τέτοιο περιστατικό αλλά
αντίθετα αναφέρει ότι στους αντάρτες, στο σύνολο τους, μίλησε πρώτος ο Ζέρβας,
μετά ο Μάγιερς και ότι μετά, όταν αποσύρθηκαν οι Ζέρβας και Μάγιερς, ο Άρης
παρόντος και του Μυριδάκη, είπε απευθυνόμενος σ’ όλους τους αντάρτες αλλά
κυρίως στους αντάρτες του ότι αποφασίστηκε να λάβει μέρος και ο ΕΛΑΣ στην
επιχείρηση και ότι αυτοί θα είναι υπό τις διαταγές του «συναγωνιστού ‘Μιχάλη’».
Η
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΤΙΝΑΞΗΣ
Το τελικό Σχέδιο επιχείρησης όπως είχε συνταχθεί από τον έχοντα το
γενικό πρόσταγμα Ζέρβα και από τον Επιτελάρχη του Μάγιερς και λαμβάνοντας υπόψη και τις παρατηρήσεις που είχε κάνει ο
Άρης, προέβλεπε τον χωρισμό της δύναμης σε επτά ομάδες.
Η σύνθεση
των Ομάδων. Ο σχεδιασμός δράσης τους
Οι δύο ομάδες, οι κυριότερες και
ισχυρότερες από απόψεως ανδρών και ισχύος πυρός, που θα κτυπούσαν και θα
εξουδετέρωναν τις εχθρικές δυνάμεις, και αποτελούνταν από ΕΛΑΣίτες και ΕΔΕΣίτες
αντάρτες, τέθηκαν υπό την διοίκηση του λοχαγού Μυριδάκη.
Η Πρώτη Ομάδα που αποτελούνταν από δύναμη 23 ανταρτών του ΕΔΕΣ
(κατά τον Μάγιερς 30) υπό τον ανθυπολοχαγό Παπαχρήστου του ΕΔΕΣ, θα χτυπούσε
την φρουρά του βόρειου βάθρου. Η Δεύτερη Ομάδα υπό τον ίδιο τον
Μυριδάκη, θα χτυπούσε το νότιο άκρο της γέφυρας όπου ήταν και η κύρια δύναμη
των Ιταλών. Ο Άρης διέθεσε στον Μυριδάκη τρεις ομάδες υπό τον υπολοχαγό του
ΕΛΑΣ Κωστούλα Αγραφιώτη καθώς και δύο πολιτικούς καθοδηγητές, συνολικής δύναμης
36 ανδρών: 33 οπλιτών και 3 βαθμοφόρων. Παρά τις διαφορές που υπάρχουν στους
αριθμούς των ανταρτών του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ που διατέθηκαν στην ομάδα αυτή και
για μην παρασυρθούμε σε «αριθμολαγνεία» στην οποία συνήθως εμείς οι Έλληνες
χανόμαστε, χάνοντας έτσι και την ουσία ή καλλίτερα εξαντλούμαστε στους αριθμούς
για να ξεχαστεί η ουσία, θα δεχθούμε τους αριθμούς που δίνει ο ΜΑΡΙΝΟΣ (1994) ο
οποίος εκτιμάει, με βάση τα στοιχεία που δίνουν οι Μάγιερς, Γουντχάουζ και
Μυριδάκης, ότι η ομάδα αυτή αριθμούσε περίπου 60 άνδρες εκ των οποίων 36 ήταν του ΕΛΑΣ, πέντε
του Καραλίβανου και 18 του ΕΔΕΣ συν τον Μυριδάκη. Πάντως, όπως όλοι
επιβεβαιώνουν, διοικητής των δύο αυτών μάχιμων ομάδων ήταν ο Μυριδάκης του
ΕΔΕΣ.
Η Τρίτη Ομάδα υπό τον
Κουκ, τον Λοχαγό Νατ και τον καπετάν Διαμαντή μαζί με 15 αντάρτες του ΕΛΑΣ, θα
πήγαιναν ένα περίπου χιλιόμετρο νοτίως της γέφυρας με σκοπό να ανατινάξουν τη σιδηροδρομική γραμμή και να προχωρήσουν
στην καταστροφή των τηλεφωνικών και τηλεγραφικών καλωδίων και βέβαια στην
απόκρουση των τυχόν ενισχύσεων που θα αποστέλλονταν από τα νότια.
Η Τέταρτη Ομάδα υπό τον
Θέμη Μαρίνο με 15 αντάρτες του ΕΛΑΣ υπό τον ομαδάρχη «Λάμπρο» (Σπύρο Μπέκιο) θα
πήγαινε περίπου χίλια μέτρα βορείως της γέφυρας επί της σιδηροδρομικής γραμμής
με τον ίδιο ακριβώς στόχο, όπως και η Τρίτη ομάδα, για την απόκρουση τυχόν
ενισχύσεων από βορρά, εν προκειμένω από την Λαμία.
Η Πέμπτη Ομάδα, με 15
αντάρτες του ΕΛΑΣ υπό τον ομαδάρχη «Ηρακλή» (Κώστα Σκαρμούτσο) θα πήγαινε να
καταλάβει μια μικρή ξύλινη γέφυρα του Σπερχειού στον δρόμο Λαμίας-Φραντζή σε
απόσταση 4 χλμ. από τον Γοργοπόταμο, με εντολή να εμποδίσει την διέλευση τυχόν ενισχύσεων και τελικά την
πυρπόλησή αυτής της ξύλινης έφυρας, αν χρειαζόταν.
Την Έκτη Ομάδα αποτέλεσε
το συνεργείο ανατίναξης της γέφυρας υπό τον Νεοζηλανδό Ταγματάρχη Τομ Μπάρνς.
Στο εξειδικευμένο συνεργείο ανατίναξης συμμετείχαν πέραν του Μπάρνς και οι
ειδικοί Βρετανοί αξιωματικοί: Έντμοντς και Γκιλλ. Μαζί τους ήταν και οκτώ
αντάρτες, τέσσερις από κάθε αντιστασιακή οργάνωση, που έργο τους ήταν η μεταφορά
των μουλαριών, η εκφόρτωση, και μεταφορά και εναπόθεση των εκρηκτικών στη σωστή
θέση, αλλά και για την ασφάλεια της ομάδας της οποίας την κύρια ευθύνη είχε ο
Χάμσον ενώ την ευθύνη των ελλήνων είχε ο Μπάφας της ομάδας Καραλίβανου.
Η Έβδομη Ομάδα ήταν ο
Σταθμός Διοικήσεως στην οποία συμμετείχαν: ο στρατηγός Ναπολέων Ζέρβας, ο
υπαρχηγός του Κομνηνός Πυρομάγλου, ο αδελφός του στρατηγού Αλέκος, ο ανεψιός
του Νίκος, οι δύο σωματοφύλακές του, Γ. Παπαδάκης και Π. Κωτσάκης, από δε τον
ΕΛΑΣ ήταν οι: Άρης, Περικλής, Πελοπίδας και Θάνος. Από τους Βρετανούς ήταν οι
Εντυ Μάγιερς και Κρις Γουντχάουζ. Υπήρξε και μία ομάδα εφεδρική η οποία υπήχθη
απευθείας στον Σταθμό Διοικήσεως, για
παν ενδεχόμενο. Αυτής της δύναμης, που απαρτίστηκε από τριάντα άνδρες του ΕΛΑΣ,
που είχε και μερικούς άνδρες του Ζέρβα, ηγείτο, όπως αναφέρει ο Μαρίνος (σελ.
112), ο Νικηφόρος του ΕΛΑΣ. Πάντως, ο Μάγιερς δεν αναφέρει όνομα διοικητή της
(σελ.74). Ωστόσο, όταν χρειάστηκε η επέμβασή της σε υποστήριξη της ομάδας
Παπαχρήστου στο βόρειο βάθρο, ο Μάγιερς αναφέρει επί λέξει: «Αποφασίσαμε να
κινητοποιήσουμε την εφεδρική ομάδα… Επικεφαλής της ομάδας αυτής ήταν ο
υποδιοικητής του Ζέρβα, Κομνηνός Πυρομάγλου.. ο οποίος δεν ήταν μόνον ένας
ικανός άνθρωπος, αλλά και ένας θαρραλέος στρατιωτικός» (σελ. 77). Ο Μυριδάκης,
από την άλλη πλευρά, για το ίδιο περιστατικό αναφέρει, ότι όταν ο Παπαχρήστου
ζήτησε ενίσχυση σε άνδρες και πυρομαχικά, ο Ζέρβας έστειλε τον Παντελή Κωτσάκη,
της προσωπικής του φρουράς, ο οποίος του το ζητούσε επίμονα. Αναφέρει μάλιστα
και στοιχεία και μαρτυρίες που αποδεικνύουν ότι τον Νικηφόρο τον είχε στείλει ο
ίδιος ο Άρης αυτοβούλως και χωρίς κανείς άλλος να το γνωρίζει «..άνω του Σ.Δ.
στις υπώρειες της Οίτης», όπου τον βρήκε ο τότε νεαρός και αργότερα
αντιστράτηγος ε.α. Νικ. Ζέρβας, ανεψιός του Στρατηγού (σελ. 34).
Μετακίνηση
των Ομάδων στις θέσεις τους. Έναρξη της
Επιχείρησης.
Ως ώρα μηδέν για την έναρξη της επιχείρησης ορίστηκε η 23:00. Έτσι η
κάθοδος από το Πλακωτό, όπου είχαν όλοι συγκεντρωθεί, άρχισε κατά τις 22:00 με
σκοτάδι, ψιλή βροχή και δυνατό κρύο. Οι ομάδες ξεκίνησαν με συγκεκριμένη σειρά
ανάλογα με το πού θα πήγαιναν. Πρώτη ήταν η ομάδα που θα πήγαινε στην γέφυρα
Φραντζή-Λαμίας, ακολουθούσε του Κουκ που θα πήγαινε μακρύτερα προς τα νότια,
μετά η ομάδα του Μαρίνου, μετά ερχόταν οι δύο ομάδες του Μυριδάκη με πρώτη την
δική του και δεύτερη την ομάδα του Παπαχρήστου, μετά ακολουθούσε το επιτελείο
του Σταθμού Διοίκησης και τελευταία η ομάδα καταστροφών του Τομ Μπαρνς. Όλες οι ομάδες είχαν την σύνθεση που
περιγράφτηκε πιο πάνω. Όταν το κομβόι αυτό έφθανε σε ένα σημείο πεντακοσίων
περίπου μέτρων από την γέφυρα, οι διάφορες ομάδες διακλαδιζόταν ανάλογα με το
πού έπρεπε να πάει η καθεμιά.
Η έναρξη της επιχείρησης έγινε
με την ταυτόχρονη δράση των δύο ομάδων του Μυριδάκη στην βόρεια και νότια
πλευρά του ποταμού αλλά με καθυστέρηση δεκαπέντε περίπου λεπτών. Η καθυστέρηση
προήλθε, όπως αναφέρει ο υπεύθυνος των ομάδων, λοχαγός Μυριδάκης, από την
απροθυμία δύο ομαδαρχών του ΕΛΑΣ να πάνε εκεί που είχε προαποφασιστεί,
συμφωνούντος και του Άρη, επειδή θεωρούσαν τους τομείς αυτούς επικίνδυνους.
Τελικά ο Μυριδάκης δέχθηκε την αλλαγή αυτή και πήγε αυτός με αντάρτες του ΕΔΕΣ.
Αντίθετα, ο Καραλίβανος όχι μόνον δεν προέβαλε αντιρρήσεις αλλά επιτέθηκε
πρώτος. Στο χρονικό διάστημα αυτό ένας αντάρτης, ο λοχίας Σκρέπελας,
αναλαμβάνει δράση και με το ειδικό ψαλίδι κόβει τα σύρματα σε πολλά σημεία
δημιουργώντας διόδους και χωρίς να συναντήσει «..τον ηλεκτρισμό και τις παγίδες
με χειροβομβίδες» που είχε πει ο Άρης ότι υπήρχαν. Όταν δόθηκε από τον Μυριδάκη
το σύνθημα της επίθεσης, όλα τα τμήματα των ανταρτών τόσο στο νότιο όσο και
βόρειο βάθρο της γέφυρας άρχισαν να βάλλουν αλλά και οι Ιταλοί να ανταποδίδουν
με την ίδια ένταση, οπότε, όπως λέει ο Μάγιερς: «Πυρά από όπλα και αυτόματα
έμοιαζαν να ‘ρχονται από κάθε κατεύθυνση, με τρομακτική πυκνότητα» και «..ξέσπασε
πανδαιμόνιο..» (σελ. 76).
(Συνεχίζεται)
