Γράφει ο Αντώνης Ζαρκανέλας - ΑΝΑΤΙΝΑΞΗ ΤΗΣ ΓΕΦΥΡΑΣ ΤΟΥ ΓΟΡΓΟΠΟΤΑΜΟΥ _ ΨΕΜΑΤΑ, ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΑΛΗΘΕΙΕΣ. (Μέρος 5ο)

  Ανατίναξη της Γέφυρας του Γοργοποτάμου: Ψέματα, Μύθοι και Αλήθειες. (5)

                                                             

  Αντώνη Ι. Ζαρκανέλα

π. Γενικού Διευθυντή Ανάπτυξης

της Νομαρχίας Θεσσαλονίκης.

            Ο Έντυ στη συνέχεια προσέφερε στον Ζέρβα, όπως ακριβώς λέει, «..τους άνδρες και τα μικρά εφόδια που είχα στη διάθεσή μου και του ζήτησα να αναλάβει τη διεύθυνση της επιχείρησης. Του είπα ότι θα ήμουν ευτυχής να θεωρηθώ σαν Επιτελάρχης του» (MYERS, E. 1975; σελ. 67). Ο Ζέρβας με την επιφύλαξη ότι θα συμφωνήσει και η ομάδα των ανταρτών του, διατύπωσε την άποψη ότι θα έπρεπε να ζητήσουν από τον Άρη να συμμετάσχει στη διεύθυνση της επιχείρησης. Ο Έντυ του απάντησε ότι δεν μπορούσε να καταλάβει πώς τρεις άνδρες θα διευθύνουν την ίδια επιχείρηση και ο  Ζέρβας, καθησυχάζοντάς τον του απήντησε: «Θα τη διευθύνω εγώ, αλλά για τις κύριες αποφάσεις και τα σχέδια θα συμφωνήσουμε και οι τρεις» (MYERS, E. 1975. σελ. 68). Στην παραπάνω εξέλιξη με μικρές, μη ουσιώδεις, παραλλαγές συμφωνούν και ο ΜΥΡΙΔΑΚΗΣ (1984) αλλά και ο ΜΑΡΙΝΟΣ (1994), πρωτεργάτες και οι δύο της επιχείρησης.          

Συνάντηση Βελουχιώτη-Μάγιερς

            Ο Βελουχιώτης, όπως είδαμε πιο πάνω, όταν έφθασε στην Κολοκυθιά η ομάδα Ζέρβα-Βελουχιώτη-Γουντχάουζ, ο Άρης τους είπε ότι θα παραμείνει για μια δουλειά και ότι θα τους ακολουθούσε την επομένη. Αργότερα εκμυστηρεύθηκε ο ίδιος και στον Πυρομάγλου και στον Γουντχάουζ -και το αναφέρουν και οι δύο στα βιβλία τους- ότι έμεινε στην Κολοκυθιά γιατί στις 16 Νοεμβρίου έφθασε εκεί επιτροπή του ΕΑΜ από τη Λαμία με σκοπό να εμποδίσει οπωσδήποτε τη συμμετοχή του ΕΛΑΣ στην Επιχείρηση (ΜΑΡΙΝΟΣ, 1994, σελ. 96). Παρέμεινε εκεί άλλες τρεις ημέρες και έφθασε στο Μαυρολιθάρι στις 20 Νοεμβρίου το απόγευμα. Την ίδια ημέρα και με πολύ άσχημες καιρικές συνθήκες, χιόνιζε όλη τη νύκτα, όλα τα μέλη της «Επιχείρησης Χάρλινγκ», ο Ζέρβας με την ακολουθία του και ο Νικηφόρος με την ομάδα του και 20 μουλάρια φορτωμένα με τα εκρηκτικά και τα άλλα υλικά που ήταν προσυσκευασμένα για την τελική χρήση, ξεκινούσαν από τη σπηλιά της Στρώμνης για το Μαυρολιθάρι από όπου και θα ξεκινούσαν για τον Γοργοπόταμο, γιατί ήταν πλησιέστερα. Η πρώτη, λοιπόν, συνάντηση Βελουχιώτη-Μάγιερς έγινε στο Μαυρολιθάρι πέντε, μόλις, ημέρες πριν από το εγχείρημα. Από την πρώτη αυτή συνάντηση και συζήτηση ο Μάγιερς συμπέρανε ότι ο Άρης «..συμφωνώντας να συνεργαστεί μαζί μας στην ανατίναξη του Γοργοποτάμου, παρέβαινε τις οδηγίες των ανωτέρων του στην Αθήνα να μην επιτίθεται σε συγκροτημένες εχθρικές δυνάμεις και ότι η παράβαση αυτή θα του προκαλούσε πιθανόν σοβαρές εκπλήξεις. Δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο να φθάσουν στο μεταξύ διαταγές που να του απαγορεύουν να μας βοηθήσει αλλά στην περίπτωση που οι διαταγές αυτές δεν θα έφθαναν, ήταν έτοιμος να συνεργαστεί μαζί μας.» ((MYERS, E. 1975, σελ. 70).

Γενικό «Πολεμικό Συμβούλιο»   

            Στις 20 Νοεμβρίου 1942 έγινε μια συνάντηση, ένα πολεμικό συμβούλιο, στο οποίο συμμετείχαν οι: Εντυ, Βελουχιώτης, Ζέρβας, Γουντχάουζ και Μυριδάκης. Ο Έντυ ανέπτυξε και στους δύο αρχηγούς, Βελουχιώτη και Ζέρβα, το γενικό σχέδιο για την επίθεση που είχε συμφωνηθεί μεταξύ του ιδίου και του Ζέρβα. Κατά την ανταλλαγή απόψεων έκανε και ο Άρης παρατηρήσεις που θα λαμβάνονταν υπόψη στη διατύπωση του τελικού σχεδίου που θα συντασσόταν στον πλησιέστερο προς τον στόχο σταθμό. Ημερομηνία εκτέλεσης της επιχείρησης ορίστηκε κατ΄αρχήν η 22^α ή η 23^η του μηνός Νοεμβρίου 1942 αλλά ο Άρης ζήτησε νέα παράταση 2-3 ημερών, επειδή ήλπιζε ότι μέχρι τότε θα ερχόταν και «η απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής του ΕΑΜ». Το βράδυ της ίδιας ημέρας ο Άρης και ο Ζέρβας έστειλαν μια μικρή ομάδα ανταρτών για αναγνώριση του εδάφους και καθορισμό των δρόμων προσέγγισης της γέφυρας και κίνησης των ομάδων.

            Η ομάδα θα επέστρεφε σε 48 ώρες. Μετά την επιστροφή της ομάδας στις 22 Νοεμβρίου 1942, από τον Ζέρβα και τον Έντυ «έγινε κατανομή των δυνάμεων, του τακτικού μέρους, των σαμποτέρ και των συνεργείων αποκοπής των τηλεπικοινωνιακών και σιδηροδρομικών γραμμών, πριν και μετά την γέφυρα. Το απόγευμα ενημέρωσαν και τον Άρη Βελουχιώτη για το τελικό σχέδιο αλλά αυτός και πάλι επέμενε στην αναβολή. Όμως ο Ζέρβας και ο Έντυ επέμεναν πως η επιχείρηση θα γίνει στις 11 το βράδυ της 25^ης Νοεμβρίου 1942 είτε έλθει είτε όχι η απάντηση από την Κεντρική Επιτροπή του ΕΑΜ και άσχετα από το αν λάβει μέρος και ο Άρης Βελουχιώτης. Τότε και μόνον τότε στις 22 Νοεμβρίου, τρεις μέρες πριν την επιχείρηση, ο Άρης δήλωσε ενώπιον και των δύο ότι θα λάβει μέρος είτε έλθει είτε δεν έλθει η απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής του ΕΑΜ. (ΜΥΡΙΔΑΚΗΣ, 1984; σελ. 23-24).

            Στο μεσοδιάστημα μεταξύ 20^ης και 22^ας Νοεμβρίου ο Άρης εξαφανίστηκε με σκοπό να ασχοληθεί στο χωριό Καστριώτισσα με μια υπόθεση ζωοκλοπής που είχε συμβεί στο χωριό Μουσουνίτσα, όπως είπε. Ο κτηνοτρόφος Νικ. Μασσαβέτας από το χωριό αυτό είχε μεταφερθεί δεμένος πισθάγκωνα από αντάρτες στην πλατεία του χωριού, τον έγδυσαν από τη μέση και πάνω και αφού ο Άρης του απηύθυνε την κατηγορία της ζωοκλοπής άρχισε να τον μαστιγώνει αλύπητα μπροστά στα μάτια των χωρικών που τους συγκέντρωσαν για τον σκοπό αυτό. Όταν ο Μασσαβέτας έπεσε στο έδαφος ημιθανής ο Άρης έβγαλε το περίστροφό του και του έδωσε την χαριστική βολή. Το περιστατικό αναφέρει ως αυτόπτης μάρτυρας ο Μαρίνος (σελ. 100-1), που έτυχε να περνάει από εκεί, αλλά και ο Μυριδάκης και ο Μάγιερς - ο τελευταίος λίγο διαφορετικά - και απ’ ό,τι φαίνεται μπλέκοντάς το με το περιστατικό ενός Ιταλού αιχμαλώτου, που συνέβη λίγες μέρες αργότερα. Στο παραπάνω περιστατικό βλέπουμε τον Άρη σε ρόλο Εισαγγελέα να απαγγέλει κατηγορία, σε ρόλο Δικαστή να αποφασίζει για την ποινή και σε ρόλο Εκτελεστή, που εκτελεί την ποινή. Ένας κλασσικός επαναστάτης… ο  Έλληνας «ήρωας της αριστεράς».

Πορεία για την γέφυρα του Γοργοποτάμου.

            Αφού όλοι συγκεντρώθηκαν στο χωριό Καστριώτισσα στις 23 Νοεμβρίου με οκτώ μουλάρια φορτωμένα με τα εκρηκτικά και τα σχετικά με την ανατίναξη υλικά, ξεκίνησαν για το προκαθορισμένο σημείο: Το υδροπρίονο ξυλείας του Χονδρογιάννη που ήταν κοντά στην γέφυρα. Σε έξη ωρών απόσταση. Οι καιρικές συνθήκες ήταν πολύ άσχημες: βροχή, και χιονόνερο που καθώς ανέβαιναν γινόταν χιόνι και χιονοθύελλα. Το πρωί της 24^ης Νοεμβρίου οι Μάγιερς, Γουντχάουζ, Ζέρβας και Βελουχιώτης πήγαν για μια τελευταία επί τόπου αναγνώριση της περιοχής. Μετά από 5-6 ώρες πορεία έφθασαν στην θέση «Πλακωτό», ένα πλάτωμα ακριβώς πάνω από τη Γέφυρα και σε απόσταση από αυτή, σε ευθεία γραμμή, περίπου ένα χιλιόμετρο. Όμως λόγω της πυκνής ομίχλης που επικρατούσε, αναγκάστηκαν να επιστρέψουν για να επανέλθουν την επομένη, 25^η Νοεμβρίου, ανήμερα της προγραμματισμένης επιχείρησης. Στη νέα επίσκεψη και με σχετικά βελτιωμένες συνθήκες δεν φάνηκαν αξιόλογες διαφορές με ό,τι ήταν ήδη γνωστό εκτός από κάτι έργα που φαίνεται πως γινόταν εκεί. Διαπίστωσαν μόνον την παρουσία δύο παραγκών στο βόρειο βάθρο της γέφυρας στρατωνισμού, ήταν ως φαίνεται της φρουράς και γι αυτό έγινε την τελευταία στιγμή αλλαγή του σχεδίου και διάθεση δυνάμεως 20 ανδρών του ΕΔΕΣ, υπό τον ανθυπολοχαγό Παπαχρήστου, για την εξουδετέρωση των Ιταλών. Για την περίφραξη με συρματοπλέγματα διατυπώθηκε η άποψη από τον ΕΛΑΣ ότι ήταν ηλεκτροφόρα (ΜΑΡΙΝΟΣ, 1994; ΜΥΡΙΔΑΚΗΣ, 1984) και ότι είχαν παγιδευτεί και με χειροβομβίδες, όπως είπε του Μυριδάκη «..ο Άρης, έχοντας μαζί του και τον Γιάννη Αγουρίδη… και ότι θα έχουμε απώλειες 30% και γι’ αυτό η επιχείρηση να αναβληθεί για τις πρωινές ώρες της επομένης..» (ΜΥΡΙΔΑΚΗΣ, 1984; σελ. 28).

                                                                                                (Συνεχίζεται)