Μια ελληνοβρετανική επιστημονική συμμαχία, με σκοπό τη διάσωση ενός μικρού απειλούμενου ψαριού, βρίσκεται σε εξέλιξη την τελευταία δεκαετία
στη Δυτική Ελλάδα. Στο επίκεντρό της ο ζουρνάς, το ένα από τα (μόλις) δύο είδη ψαριών του γλυκού νερού της Ελλάδας που έχει χαρακτηριστεί ως είδος προτεραιότητας από την Ευρωπαϊκή Ενωση, καθώς κινδυνεύει με εξαφάνιση. Την τελευταία διετία, μάλιστα, οι επιστήμονες επιχείρησαν πιλοτικά τη μετεγκατάστασή του και σε νέα, ασφαλή σημεία. Εγχείρημα δύσκολο, καθώς οι περισσότεροι υγρότοποι της Δυτικής Ελλάδας υποφέρουν από τη ρύπανση και την υπεράντληση υδάτων.
Ο ζουρνάς, ή Valencia letourneuxi είναι ένα μικρό ψάρι (φθάνει τα 7 εκατοστά) που ζει σε ρέματα, ποτάμια και υγροτόπους με ιδιαίτερη προτίμηση στις πηγές, όπου τα νερά είναι πιο καθαρά και η υδρόβια βλάστηση πλούσια. Αναγνωρίζοντας τον κίνδυνο που πλέον διατρέχει, εδώ και δέκα χρόνια, το ΕΛΚΕΘΕ και η Ζωολογική Εταιρεία του Λονδίνου εργάζονται συστηματικά για την προστασία του.
Κατάσταση πληθυσμών
«Το 2005 διοργανώσαμε την πρώτη μεγάλη “εξόρμηση” στη Δυτική Ελλάδα. Στόχος μας ήταν να διαπιστώσουμε την κατάσταση των γνωστών πληθυσμών της Valencia, καθώς και αν υπήρχαν άλλες περιοχές με υγιείς πληθυσμούς. Από τα 97 σημεία (14 υδάτινα συστήματα) που κάναμε δειγματοληψία, το βρήκαμε μόλις σε 21 σημεία (10 συστήματα) και από 7.024 ψάρια που αλιεύθηκαν μόλις 136 ανήκαν στο είδος», εξηγεί η επιστημονική υπεύθυνη του προγράμματος Fish-Net Greece, Ελένη Καλογιάννη. «Για παράδειγμα, στον Αλφειό δεν βρέθηκε καθόλου, ενώ στον Πηνειό (σ.σ. της Πελοποννήσου) σε δείγμα 1.071 ψαριών βρέθηκαν μόλις 2. Ο ζωτικός του χώρος περιορίστηκε με τα χρόνια και πλέον βρίσκει καταφύγιο κυρίως σε πηγές. Ομως οι πηγές είτε έχουν “κλείσει” για τη χρήση του νερού για πόση ή άρδευση, ή υπεραντλούνται. Επιπλέον τα ρέματά τους είναι συχνά ρυπασμένα, κυρίως από φυτοφάρμακα», λέει η κ. Καλογιάννη. «Γι’ αυτό αποφασίστηκε πειραματικά να μεταφερθούν μικρές ομάδες από σημεία όπου οι πληθυσμοί είναι υγιείς αλλά ευάλωτοι σε ασφαλή σημεία ή σημεία που χρειάζονται τόνωση».
Για τη μεταφορά διοργανώθηκε… επιχείρηση. Δύο επιστήμονες έστηναν ένα δίχτυ εγκάρσια στο ρέμα συλλογής των ψαριών, ενώ ακόμα δύο βάδιζαν προς το δίχτυ, προκαλώντας θόρυβο, ωθώντας έτσι τα ψάρια προς αυτό. Μετά τον εγκλωβισμό, ακολουθούσε η διαλογή των ψαριών και ο διαχωρισμός των Valencia ανά φύλο, ώστε να υπάρχει ισορροπία κατά τη μεταφορά τους στο νέο οικοσύστημα. «Με αυτή τη διαδικασία αυξάνουμε τη “γονιδιακή δεξαμενή” του πληθυσμού, ελπίζοντας ότι θα σταθεροποιηθεί στο νέο υγρότοπο», λέει η κ. Καλογιάννη. «Είναι η πρώτη φορά που γίνεται στην Ελλάδα εμπλουτισμός με σκοπό την προστασία ενός απειλούμενου είδους εσωτερικών υδάτων. Ας ελπίσουμε ότι θα πετύχει, καθώς η εμπειρία που θα αποκτηθεί θα μπορεί να εφαρμοστεί και σε άλλες δράσεις διατήρησης απειλούμενων ειδών της Ελλάδας».
Αξίζει να σημειωθεί ότι με τη συστηματική μελέτη του είδους οι επιστήμονες κατέληξαν ότι οι νοτιότεροι πληθυσμοί του παρουσιάζουν λόγω της μακράς απομόνωσης μορφολογικές και γενικές διαφορές. Ετσι «γεννήθηκε» ένα νέο είδος, το Valencia robertae, που έλαβε αυτό το όνομα προς τιμήν της Ρομπέρτα Μπαρμπιέρι, της Ιταλίδας ερευνήτριας του ΕΛΚΕΘΕ που πρώτη το μελέτησε.
https://dasarxeio.com/
