Χημικά και θερμικά εγκαύματα, βλάβες στον
κερατοειδή, αποκόλληση του αμφιβληστροειδή, ρήξη του οφθαλμικού βολβού...
Οι βλάβες που μπορεί να υποστούν τα μάτια
αν κτυπηθούν από πυροτέχνημα είναι πολλές, διαφορετικές και συχνά απειλητικές
για την όραση. Δυστυχώς είναι και αρκετά συνηθισμένες. Δεκάδες άνθρωποι
τραυματίζονται κάθε χρόνο (παλαιότερη έρευνα τους είχε υπολογίσει σε περίπου 30
ετησίως στη χώρα μας) και πολλοί από αυτούς δεν ήταν οι χρήστες των
πυροτεχνημάτων, αλλά απλώς τα άτομα που βρέθηκαν στο λάθος σημείο την λάθος
ώρα.
Το επακόλουθο των τραυματισμών αυτών είναι
απώλεια της όρασης για περίπου έναν στους 20 τραυματίες και μόνιμη μείωσή της
για το σχεδόν 15%.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που είχε δώσει πριν
από λίγα χρόνια στη δημοσιότητα το Χαμόγελο του Παιδιού, το 70% των ατυχημάτων
με πυροτεχνήματα αφορά παιδιά ηλικίας 10-14 ετών, το 90% από τα οποία δεν
βρίσκονταν υπό την επίβλεψη ενός ενήλικα όταν τραυματίσθηκαν.
Ανάλογη είναι η κατάσταση και σε άλλες
χώρες. «Στις ΗΠΑ όπου ισχύουν πολύ αυστηροί περιορισμοί για τα πυροτεχνήματα,
1.300 άνθρωποι τραυματίζονται κάθε χρόνο στα μάτια από αυτά, παρά τις
αλλεπάλληλες ενημερωτικές εκστρατείες και τις συστάσεις προς το κοινό», λέει ο
χειρουργός-οφθαλμίατρος, Δρ.
Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος MD, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του
Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision και καθηγητής Οφθαλμολογίας στο
Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης. «Τα πυροτεχνήματα είναι εκρηκτικές ύλες και
επομένως ικανά να προκαλέσουν σοβαρούς τραυματισμούς. Ακόμα όμως κι αν είναι
μικρός ο τραυματισμός, μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή λειτουργική αναπηρία, διότι
τα μάτια είναι πολύ ευαίσθητα».
Το τι ακριβώς μπορεί να συμβεί περιγράφει
γλαφυρά η περίπτωση μιας Αμερικανίδας, την οποία πρόσφατα δημοσιοποίησε η
Αμερικανική Ακαδημία Οφθαλμολογίας.
Η γυναίκα αυτή ονομάζεται Stacy Young και
τραυματίστηκε στο κεφάλι από πυροτέχνημα το 2000. Έπαθε κατάγματα σε πέντε
σημεία του κρανίου της, έχασε το ένα μάτι της, το μισό της πρόσωπο κάηκε και
απόμεινε χωρίς μαλλιά.
Η Stacy δεν είχε καμία σχέση με το
πυροτέχνημα που την κτύπησε: συζητούσε με μια φίλη της καθισμένη στο γρασίδι,
περίπου 90 μέτρα μακριά από το σημείο όπου οργανωνόταν ένα φαντασμαγορικό σόου.
Δεν κατάλαβε ποτέ πως ακριβώς κτύπησε. Το μόνο που ξέρει είναι ότι ξαφνικά
άκουσε τον ήχο του πυροτεχνήματος, μετά το «μπαμ» και ξαφνικά δεν έβλεπε
τίποτα.
Στα χρόνια που μεσολάβησαν χρειάσθηκε έξι
μεγάλα χειρουργεία για να διορθώσουν οι γιατροί τις βλάβες στο κρανίο της (της
τοποθέτησαν 30 πλάκες τιτανίου μεγέθους η κάθε μία όσο ένα γραμματόσημο, για να
αναπλάσουν τα κατεστραμμένα σημεία), να αποκαταστήσουν τον οφθαλμικό κόγχο του
αριστερού ματιού και να αφαιρέσουν το μάτι αυτό (δεν μπόρεσαν να το σώσουν και
έτσι της τοποθετήθηκε προσθετικό).
Κάποια στιγμή, όμως, άρχισαν οι επιπλοκές
και στο δεξιό της μάτι.
Η δύναμη της έκρηξης επηρέασε τον αμφιβληστροειδή της και άρχισε
να δημιουργείται ουλή (ουλώδης ιστός) η οποία έπειτα από λίγα χρόνια άρχισε να
θολώνει την όρασή της. «Επειδή ο αμφιβληστροειδής φέρει τα φωτοευαίσθητα
κύτταρα (ραβδία και κωνία), αν καλυπτόταν εξ ολοκλήρου από τον ουλώδη ιστό, η
Stacy θα τυφλωνόταν», εξηγεί ο Δρ. Κανελλόπουλος.
Για να διορθώσει το πρόβλημα, ο χειρουργός
της, Dr. Albert M. Maguire, καθηγητής Οφθαλμολογίας στο Πανεπιστήμιο της
Πενσιλβάνια, αφαίρεσε το υαλώδες σώμα (το «τζελ» που υπάρχει μέσα στο μάτι) και
στη συνέχεια έκανε απόξεση στον ουλώδη ιστό για να τον απομακρύνει και να
αποκαταστήσει την όρασή της.
Λίγα χρόνια αργότερα, όμως, η Stacy
παρουσίασε πάλι πρόβλημα στην όρασή της, η οποία άρχισε να θολώνει. Για αρκετό
καιρό απέφευγε να απευθυνθεί σε έναν οφθαλμίατρο, διότι φοβόταν τι θα της
έλεγε, αλλά όταν τελικά η κατάστασή της έφτασε στο απροχώρητο, αναγκάστηκε να
το κάνει.
Αυτή τη φορά, η διάγνωση ήταν καταρράκτης
ο οποίος αναπτύχθηκε εξαιτίας του κτυπήματος και έπρεπε να αφαιρεθεί
επειγόντως.
«Συνήθως η εγχείρηση για τον καταρράκτη δεν
είναι ριψοκίνδυνη, αλλά επειδή η Stacy τον είχε πάθει από τραυματισμό και είχε
ήδη χειρουργηθεί στον αμφιβληστροειδή, η εγχείρησή της ήταν πιο πολύπλοκη»,
σχολιάζει ο Δρ. Κανελλόπουλος.
Και πάλι, όμως, όλα πήγαν καλά και η Stacy
όχι μόνο ανέκτησε ικανοποιητική όραση, αλλά σήμερα βλέπει καλύτερα απ’ ό,τι
μετά την επέμβαση στον αμφιβληστροειδή της.
Παρά την εκπληκτική πρόοδό της, όμως, δεν
είναι πια η γυναίκα που ήταν πριν από 17 χρόνια. «Δεν είμαι πια ανεξάρτητη όπως
τότε, δεν μπόρεσα να ξαναδουλέψω σαν νοσηλεύτρια, δεν έκανα άλλο παιδί γιατί
υπήρχε φόβος να πάθω εγκεφαλικό από τα τραύματα στο κεφάλι μου, ενώ πρέπει να
έχω συνέχεια το νου μου μήπως παρουσιάσω κάποια νέα επιπλοκή», είπε. «Έχω
συμβιβαστεί όμως με όλ’ αυτά και επίσης έχω κερδίσει πολλά από την περιπέτειά
μου. Έχω γίνει καλύτερος άνθρωπος, έχω αποκτήσει μεγαλύτερη συναίσθηση, ξέρω τι
θα πει να χάνεις ένα μεγάλο κομμάτι του εαυτού σου και όταν λέω στους φίλους
μου “ξέρω πως νιώθεις”, εννοώ την κάθε λέξη».
Όταν, όμως, ακούει τον ήχο πυροτεχνημάτων,
τρέμει ολόκληρη - τονίζει πως «όποιος νομίζει πως παίζοντας με τα πυροτεχνήματα
θα είναι ο “κουλ” τύπος σε οποιαδήποτε γιορτή, κάνει λάθος. Είναι πιθανό να
αποδειχτεί εκείνος που θα σημαδέψει για πάντα μια ζωή».
«Τα πυροτεχνήματα δεν είναι παιχνίδι και πρέπει
να πάψουν να αντιμετωπίζονται σαν να είναι», τονίζει ο Δρ. Κανελλόπουλος.
«Δυστυχώς κάθε χρόνο ειδικά τις μέρες του Πάσχα, αντιμετωπίζουμε τραυματισμούς κυρίως
σε παιδιά και νέους ανθρώπους. Τονίζουμε
ότι τα πυροτεχνήματα πρέπει να χρησιμοποιούνται με σύνεση και μόνο από ειδικούς
και σε οργανωμένες εκδηλώσεις, με τον κόσμο να βρίσκεται σε απόσταση
τουλάχιστον 150 μέτρων».
