ΑΝΑΤΙΝΑΞΗ ΤΗΣ ΓΕΦΥΡΑΣ ΤΟΥ ΓΟΡΓΟΠΟΤΑΜΟΥ: ΨΕΜΑΤΑ, ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΑΛΗΘΕΙΕΣ. (9)
π. Γενικού Διευθυντή Ανάπτυξης
της Νομαρχίας Θεσσαλονίκης.
Αυτό που, όντως, κόστισε στο ΕΑΜ–ΕΛΑΣ ήταν η αποκήρυξη από την Ιταλική Διοίκηση Αθηνών του Ζέρβα με το ποσόν των 100.000.000 δρχ. για την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου. Στις προκηρύξεις που ρίχτηκαν ή τοιχοκολλήθηκαν, υπήρχε εκτός από τη φωτογραφία του Ζέρβα, με πολιτικά, και σχετικό κείμενο, στα Ιταλικά, Γερμανικά και Ελληνικά, στο οποίο ο Ζέρβας αναφέρονταν σαν «ληστής.». Προφανώς οι Ιταλοί το όνομα του Ζέρβα το έμαθαν από το σημείωμα που άφησε ο Μυριδάκης στο εικονοστάσι.
Από την πλευρά των Ιταλών υπήρξαν κατά τη διάρκεια της επιχείρησης πολλοί νεκροί ενώ οι περισσότεροι, από την φρουρά των περίπου 80 Ιταλών, διέφυγαν με τα πρώτα πυρά των ανταρτών, όπως είπε και στην ανάκριση ένας Ιταλός αιχμάλωτος. Ο Ιταλός αυτός αιχμάλωτος μεταφέρθηκε κατά την αποχώρηση μέχρι το νεροπρίονο από τον ανεψιό του Ζέρβα, Νίκο, και τον παπά-Σπύρο του ΕΔΕΣ, όπου και τον παρέδωσαν στους αντάρτες του ΕΛΑΣ. Αφού ταλαιπωρήθηκε από τους αντάρτες του ΕΛΑΣ οι οποίοι τον έγδυσαν και του πήραν τα ρούχα, τον μετέφεραν μαζί τους γυμνό και ανυπόδητο μέσα στα χιόνια. Ο άνθρωπος ούρλιαζε και ο Μαρίνος, όπως αναφέρει στο βιβλίο του, ζήτησε από τον Άρη με τον οποίο μιλούσε, να του κλείσουν το στόμα, γιατί ο άνθρωπος, στρίγγλιζε από το κρύο και τον πόνο. Πράγματι ο Άρης πήγε στον Εντυ και ζήτησε να εκτελέσουν τον αιχμάλωτο, γιατί προκαλούσε πρόβλημα. Ο Έντυ αντέδρασε αμέσως στην εκτέλεση ενός αιχμαλώτου και ο Γουντχάουζ επέμενε στην μεταχείρισή του ως αιχμαλώτου. Μετά από μία ανάκριση του Ιταλού από τον Ντένυς, αυτός παραδόθηκε στου αντάρτες του ΕΛΑΣ για τα περαιτέρω. Και αυτοί αντί να κάνουν αυτό που έπρεπε με κάποια διαδικασία, παρέδωσαν τον Ιταλό σε ένα τσομπανόπουλο, περίπου 16 ετών, αντάρτη, που φοβισμένο καθόταν στην άκρη μη συμμετέχοντας στους χλευασμούς ενός γυμνού, τρομαγμένου αιχμαλώτου «..για να τον σκοτώσει με μαχαίρι, (αφού) αυτός είναι ακόμη αναίμακτος» και όταν του έδωσαν το μαχαίρι, του έλεγαν «..τώρα θα δείξεις τι άντρας είσαι και αν μπορείς να κόβεις λαρύγγια», ενώ «ο Άρης στεκόταν χαμογελώντας δίπλα. (ΜΑΡΙΝΟΣ σελ.137).
Με την ανατίναξη επιτεύχθηκε σε απόλυτο σχεδόν βαθμό ο στόχος του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής που ήταν η καθυστέρηση αποστολής εφοδίων για τουλάχιστον έξι εβδομάδες στη Γερμανική Στρατιά του Ρόμμελ. Όπως αναφέρει ο Πυρομάγλου στο βιβλίο του, πριν από την καταστροφή της γέφυρας θα έφθαναν στον Πειραιά 48 σιδηροδρομικοί συρμοί με τελικό προορισμό την Αφρική. Στο τηλεγράφημα που έστειλε ο Γερμανός διοικητής της Νοατιοανατολικής Διοίκησης, στο Ανώτατο Στρατηγείο, υποβάθμιζε το μέγεθος της καταστροφής, εκτιμώντας ότι η ανακατασκευή της γέφυρας θα απαιτούσε μια εβδομάδα τουλάχιστον αλλά μετά από μία απόπειρα προσωρινής επισκευής της η οποία απέτυχε, τελικά η γραμμή δόθηκε σε λειτουργία στις 6 Ιανουαρίου, δηλαδή όσον είχε αρχικά προβλεφθεί. Σε κάθε περίπτωση, την φρούρηση της Γέφυρας του Γοργοποτάμου την ανέλαβαν έκτοτε οι Γερμανοί, οι ίδιοι. (ΜΑΡΙΝΟΣ, 1994; σελ.129 και 130).
ΤΑ ΨΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΜΥΘΟΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΓΟΡΓΟΠΟΤΑΜΟ
Η ανατίναξη της Γέφυρας του Γοργοποτάμου αποτέλεσε για την αριστερή προπαγάνδα την «ναυαρχίδα» των ψεμάτων, των υπερβολών, των αφελών ηρωισμών και της συνακόλουθης άκρατης μυθοπλασίας. Η παράθεση των στοιχείων των πρωταγωνιστών της επιχείρησης αυτής με κάποιες «βαρετές» και ασήμαντες εκ πρώτης όψεως ίσως λεπτομέρειες, έγινε ακριβώς για να συνειδητοποιήσει ο ίδιος ο αναγνώστης την «παραμυθία» μέσα στην οποία έχει η βρεθεί η Ελληνική κοινωνία στο σύνολό της. Και η οποία μας κυνηγάει ακόμη και θα μας κυνηγάει για πολύ ακόμη, όπως φαίνεται.
Η επιχείρηση της ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοποτάμου παρουσιάστηκε από την αριστερά, επιβλήθηκε και, τελικά, ενσωματώθηκε στο υποσυνείδητο μας στερεοτυπικά ως μία επιχείρηση που: «…οργανώθηκε από τον Άρη Βελουχιώτη, τον Ναπολέοντα Ζέρβα και τον Άγγλο αντισυνταγματάρχη Έντυ και στις 25 Νοέμβρη πραγματοποιήθηκε με 150 ΕΛΑΣίτες, 60 ΕΔΕΣίτες και 12 Άγγλους η ανατίναξη της Γέφυρας του Γοργοποτάμου» (ΚΑΛΛΙΝΟΣ, Θ.Ε.- ΑΜΑΡΜΠΕΗΣ, 1978) ή στην καλλίτερη περίπτωση σε μία άλλη έκδοση μυθοποίησης, που «μοιράζει» σε όλους εύσημα: «Το Σχέδιο ήταν των Άγγλων και συγκεκριμένα του Εντυ Μάγιερς. Το Σχέδιο της Επίθεσης για την κατάληψη της γέφυρας έτσι ώστε να είναι δυνατή η ανατίναξη της διατυπώθηκε από τον αρχηγό του ΕΛΑΣ Άρη Βελουχιώτη. Η γενική Αρχηγεία ανετέθη στον Ναπολέοντα Ζέρβα..»
Από την ανωτέρω παρουσίαση, που βασίζεται σε σχεδόν όλες τις διαθέσιμες βιβλιογραφικές πηγές, πέφτουν όλοι οι μύθοι που βασίστηκαν σε συνειδητά ψέματα και τεχνητές υπερβολές που όμως απέκτησαν με το χρόνο αληθοφάνεια και έτσι «ιστορική αλήθεια».. Ή γιατί λέχθηκαν ψέματα ή/και γιατί δεν λέχθηκαν αλήθειες..
ΜΥΘΟΣ ΠΡΩΤΟΣ: Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου ήταν ιδέα του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Η αλήθεια είναι ότι η ανατίναξη ήταν ιδέα του Συμμαχικού Στρατηγείου Μέσης Ανατολής το οποίο και ανέθεσε την υπόθεση στη Διεύθυνση Ειδικών Υπηρεσιών (SpecialOperations Executive (SOE)) ώστε να ετοιμαστεί μία ομάδα σαμποτέρ οι οποίοι με την βοήθεια ελληνικών ανταρτικών ομάδων να καταστρέψουν μία από τις μεγάλες σιδηροδρομικές γέφυρες της Ρούμελης (όχι αποκλειστικά του Γοργοποτάμου) προκειμένου να σταματήσει η τροφοδοσία της στρατιάς Ρόμμελ.
ΜΥΘΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΣ: Ο ΕΛΑΣ γνώριζε, περίμενε και βοήθησε στην πτώση με αλεξίπτωτα και περισυλλογή των βρετανών σαμποτέρ. Η αλήθεια είναι ότι ο ΕΛΑΣ δεν γνώριζε πότε και πού θα πέσουν οι βρετανοί. Όμως είχαν ειδοποιηθεί άνθρωποι του ΕΑΜ ότι στην περιοχή της Γκιώνας-Παρνασσού θα έπεφταν αλεξιπτωτιστές των συμμάχων.
ΜΥΘΟΣ ΤΡΙΤΟΣ: Όταν το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ έμαθε ότι στην περιοχή του έπεσαν Άγγλοι κομμάντος έσπευσαν να τους συναντήσουν, τους βοήθησαν στην συλλογή των υλικών (εκρηκτικών, υλικών υπονομεύσεων, όπλων, πυρομαχικών κλπ), τους έκρυψαν. Η αλήθεια είναι ότι οι του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ δεν έδωσαν καν σημεία ζωής παρόλον που «είχε βουΐξει η ορεινή περιοχή Γκιώνας, Τυμφρηστού, Οίτης για την παρουσία των συμμάχων». Παρόλον ότι ο Μάγιερς τους έστειλε μηνύματα να έρθουν σε επαφή μαζί του και παρότι διαισθάνονταν ότι οι ΕΛΑΣίτες τους παρακολουθούσαν, δεν εμφανίστηκαν ποτέ. Επί ενάμιση μήνα, από την ημέρα της πτώσης μέχρι τα μέσα Νοεμβρίου, οι ΕΛΑΣίτες δεν έδωσαν κανένα σημείο επαφής με τον Μάγιερς.
ΜΥΘΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟΣ: Όταν έπεσε η ομάδα του Μαρίνου-Κουκ διασώθηκαν από τους Ιταλούς και περισυλλέχθηκαν από ανθρώπους του ΕΑΜ. Η αλήθεια είναι ότι η ομάδα Μαρίνου-Κουκ δεν περισυλλέχθηκε από ανθρώπους του ΕΑΜ ούτε διασώθηκε από τα χέρια των Ιταλών. Η συνάντηση με τον καπετάν Νικηφόρο του ΕΛΑΣ ήταν τυχαία καθώς, περνώντας από εκεί κοντά, ειδοποιήθηκε από τον παπά, ο οποίος και τους παρέσχε προστασία στο χωριό.
ΜΥΘΟΣ ΠΕΜΠΤΟΣ: Όταν οδηγήθηκε η ομάδα Μαρίνου-Κουκ στον Βελουχιώτη, αυτός τους δέχθηκε φιλικά και θερμά. Η αλήθεια είναι διαφορετική. Όχι, ο Βελουχιώτης αντίθετα ήταν δύσπιστος και επιφυλακτικός. Για τον λόγο αυτό, μάλιστα, τους έθεσε υπό περιορισμό, γιατί θεωρούσε πως ήταν Γερμανοί κατάσκοποι, και αυτό παρά τις αντιρρήσεις του καπετάν-Νικηφόρου.
ΜΥΘΟΣ ΕΚΤΟΣ: Ο Βελουχιώτης βοήθησε την ομάδα Μαρίνου-Κουκ ώστε άμεσα να ενωθεί με τις ομάδες Μάγιερς-Γουντχάουζ που είχαν πέσει στην Γκιώνα. Η αλήθεια είναι ότι όχι μόνον δεν τους βοήθησε να φθάσουν γρηγορότερα, αλλά μεταχειριζόμενος διάφορα «κόλπα» τους περιέφερε σε διάφορα χωριά της δυτικής Ευρυτανίας, στην αντίθετη κατεύθυνση από την Γκιώνα, οργανώνοντας συγκεντρώσεις, ομιλίες και παρελάσεις, βάζοντας, πάντα, τους Εγγλέζους μπροστά, ώστε να δημιουργείται η αίσθηση ότι οι σύμμαχοι ήταν με τον ΕΛΑΣ!!! Επί περίπου δέκα-πέντε ημέρες ο Βελουχιώτης τους επιδείκνυε στα χωριά της δυτικής, νοτιο-δυτικής Ευρυτανίας.
ΜΥΘΟΣ ΕΒΔΟΜΟΣ: Οι Έλληνες πατριώτες, κάτοικοι της περιοχής, που βοήθησαν τους εγγλέζους σαμποτέρ από την πρώτη στιγμή, ήταν άνθρωποι του ΕΑΜ. Η αλήθεια είναι ότι οι πρώτοι άνθρωποι που συνάντησαν οι Εγγλέζοι ήταν απλοί κάτοικοι της περιοχής που ανιδιοτελώς προσέτρεξαν, συνάντησαν, βοήθησαν στην συγκέντρωση των εφοδίων, οδήγησαν τους Εγγλέζους σε ασφαλές λημέρι στην σπηλιά της Στρώμνης, τους τροφοδοτούσαν με τρόφιμα από το υστέρημα τους κλπ. Δεν είχαν καμιά σχέση με το ΕΑΜ.
ΜΥΘΟΣ ΟΓΔΟΟΣ: Ο Άρης Βελουχιώτης φαίνεται ωσάν να πρωτοστάτησε στην επιχείρηση της ανατίναξης της γέφυρας τους Γοργοποτάμου. Η αλήθεια είναι ότι ο Άρης Βελουχιώτης, για περίπου ενάμιση μήνα, δεν έδωσε καθόλου σημεία ζωής με το Αρχηγείο των Εγγλέζων στην Γκιώνα. Αποφάσισε να δεχθεί την συνάντηση με τον Ζέρβα και τον Γουντχάουζ στην Βίνιανι στις 14 Νοεμβρίου 1942, μετά από πρόσκληση του Ζέρβα, μόνον όταν πείσθηκε ότι αυτός θα συμμετείχε ούτως ή άλλως στο εγχείρημα. Στη συνάντηση αυτή ο Βελουχιώτης δέχθηκε να συμμετάσχει στην επιχείρηση, υπό την προϋπόθεση ότι θα συμφωνήσει και το ΚΚΕ, το οποίο διαφωνούσε με την συμμετοχή του ΕΛΑΣ. Ο Βελουχιώτης δεν ήταν δυνατόν να «σχεδίασε» την τακτική επίθεση, γιατί δεν υπήρχε καν ο χρόνος. Ο Βελουχιώτης εμφανίστηκε «..το απόγευμα της 20ης Νοεμβρίου όταν ήδη τα φορτωμένα με τα εφόδια μουλάρια βρισκόταν στο Μαυρολιθάρι..» (ΜΑΓΙΕΡΣ, 1975, σελ. 69).
ΜΥΘΟΣ ΕΝΑΤΟΣ: Ο Ναπολέων Ζέρβας αναφέρεται στην αριστερή-κομμουνιστική βιβλιογραφία περίπου ως κομπάρσος, σχεδόν, ως τυχαία συμμετασχών στην επιχείρηση. Η αλήθεια είναι ότι όταν ο Γουντχάουζ συνάντησε τον Ζέρβα στην ΄Ηπειρο στις 10 Νοεμβρίου, που τον έστειλε ο Μαγιερς, ζήτησε την συμμετοχή 50 ανταρτών του στην ανατίναξη μιας μεγάλης σιδηροδρομικής γέφυρας. Τότε ο Ζέρβας του είπε αμέσως ότι θα διαθέσει όχι 50 αλλά 100 άνδρες και θα συμμετάσχει και ο ίδιος προσωπικά. Και αναχώρησαν την επομένη για την Γκιώνα για να είναι εκεί στις 17 Νοεμβρίου. Ο Ζέρβας συναντήθηκε την επομένη ημέρα, στις 18 Νοεμβρίου, με τον Διοικητή της ομάδας των Εγγλέζων σαμποτέρ Έντυ Μάγιερς ο οποίος του πρότεινε «..να αναλάβει την διεύθυνση της επιχείρησης..» (ΜΑΓΙΕΡΣ, 1975, σελ. 67).
ΜΥΘΟΣ ΔΕΚΑΤΟΣ: Ο Άρης είχε το γενικό πρόσταγμα και την ευθύνη της επιχείρησης της ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοποτάμου. Η αλήθεια είναι ότι ο Άρης Βελουχιώτης όχι μόνον δεν δεσμεύτηκε ότι θα συμμετάσχει στο εγχείρημα αλλά προσπάθησε και να το καθυστερήσει. Όταν εμφανίστηκε ο Βελουχιώτης, ο΄Εντυ και ο Ζέρβας είχαν ήδη συμφωνήσει για το που θα γίνει το εγχείρημα, το πότε θα γίνει καθώς και στο στρατιωτικό-τακτικό σχέδιο της επιχείρησης το οποίο είχε εγκριθεί από τους δύο ενώ ο Έντυ ζήτησε να αναλάβει ο Ζέρβας την διεύθυνση της επιχείρησης στις 19 Νοεμβρίου 1942. Το σχέδιο αυτό που είχε εγκριθεί από τον Μάγιερς και τον Ζέρβα, ετέθη υπόψη και των δύο αρχηγών των αντιστασιακών οργανώσεων, αυτή τη φορά στη συνάντηση των τριών της 21ης Νοεμβρίου. (ΜΑΓΙΕΡΣ, 1975, σελ. 7)
