1943: ΕΝΑΣ ΔΗΜΑΡΧΟΣ, 34 ΑΪ-ΔΗΜΗΤΡΙΝΟΙ ΚΑΙ 5 ΛΕΙΒΑΔΙΩΤΕΣ: Θύματα Ποίων;
Αντώνης Ι. Ζαρκανέλας
π. Γενικός Διευθυντής Ανάπτυξης
Νομαρχίας Θεσσαλονίκης
Ένα συγκεκριμένο τραγικό ιστορικό γεγονός, αυτό της εκτέλεσης 40 Ελλήνων, κατά βάση χωρικών της Πιερίας, εορτάσθηκε φέτος τρεις φορές. Μία επίσημα από τον Δήμο, μία από την Πανελλήνια Ένωση Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης (ΠΕΑΕΑ) που ελέγχεται από το ΚΚΕ, και μια από τον ΣΥΡΙΖΑ. Ένα τόσο σημαντικό για τον τόπο γεγονός έχει την τύχη ανακοίνωσης των αποτελεσμάτων φοιτητικών συλλόγων: Ο καθένας ανακοινώνει τα δικά του….
Η γιορτή γίνεται για να τιμηθούν οι 40 κάτοικοι της Πιερίας τους οποίους συνέλαβαν οι Γερμανοί, τους οδήγησαν στην περιοχή του Σιδηροδρομικού Σταθμού Κατερίνης και τους εκτέλεσαν. Συνέβη στις 23 Φεβρουαρίου του 1943.
Δύναμη Γερμανών στρατιωτών ανεβαίνει στις 19 Φεβρουαρίου με καμιόνια στον Αϊ-Δημήτρη, διασκορπίζεται μέσα στο χωριό και αρχίζει με τη βία να αρπάζει πολίτες και να τους οδηγεί στην Πλατεία. Δημιουργούνται και κάποιες αψιμαχίες όταν οι Γερμανοί βάζουν φωτιά σε κανα δυο σπίτια και σκοτώνουν δύο γυναίκες (Τσιαλού & Αρβανίτη) και έναν άνδρα (Κλαπάνης). Ο Πρόεδρος της κοινότητας ζητάει εξηγήσεις για τις συλλήψεις αθώων συγχωριανών του και αξιώνει την απελευθέρωσή τους.
Οι Γερμανοί ενημέρωσαν το χωριό ότι θα εκτελέσουν 40 κατοίκους του επειδή οι αντάρτες του ΕΛΑΣ συνέλαβαν δύο ομήρους γερμανούς πολίτες που ήταν επιστάτες στο μεταλλείο χρωμίου που βρισκόταν πάνω από το χωριό. Θα εκτελούσαν 20 Έλληνες για κάθε έναν από τους δύο Γερμανούς. Το μεταλλείο ήταν γερμανικών συμφερόντων και λειτουργούσε και πριν από τον πόλεμο.
Ο Πρόεδρος της Κοινότητας, Τσιαλός Δημήτριος, είναι πανικόβλητος αλλά αποφασισμένος. Οι Γερμανοί του ζητούν να πάει να βρει τους αντάρτες και να τους ζητήσει να απελευθερώσουν τους δύο Γερμανούς για να μην κάνουν πράξη την απειλή τους. Πήγε ο Πρόεδρος με έναν συνεργάτη του στον Σπαρμό Ελασσώνας, όπου είχε ο ΕΛΑΣ το αρχηγείο του. Συναντήθηκαν με τους αντάρτες, τους ενημέρωσαν για τις πράξεις των Γερμανών αλλά και τις απειλές τους και τους παρακάλεσαν να ελευθερώσουν τους δύο Γερμανούς κρατούμενους που είχαν, γιατί αλλιώς οι Γερμανοί θα σκότωναν σαράντα (40) συγχωριανούς και θα έκαιγαν και το χωριό.. Οι αντάρτες ήταν ανένδοτοι και αρνητικοί. Ο Πρόεδρος και ο άλλος, που πήγαν μαζί, γύρισαν στο χωριό άπρακτοι. Ο πρόεδρος, προκειμένου να κερδίσει χρόνο, ζητάει από τον Γερμανό αξιωματικό υπεύθυνο μία μικρή πίστωση χρόνου μιας εβδομάδας για να δει τι μπορεί να κάνει. Του έδωσαν ένα χρονικό περιθώριο τριών ημερών. Πίστευε ο Πρόεδρος ότι οι Γερμανοί δεν θα έκαναν πράξη την απειλή τους, τουλάχιστον όσο οι δύο Γερμανοί ήταν ζωντανοί.
Στο μεταξύ, οι Γερμανοί συλλαμβάνουν καμμιά τριανταπενταριά Αϊ-Δημητρινούς μεταξύ των οποίων και 3 γυναίκες και τους κλείνουν στο Καρακόλι, ένα παλιό πέτρινο «τούρκικο» κτίριο στο οποίο ήταν εγκατεστημένη η Κοινότητα. Και περιμένουν τρεις μέρες. Περνούν οι τρεις ημέρες άπρακτες. Οι Γερμανοί φορτώνουν τα καμιόνια με 35 Αϊ-Δημητρινούς και, με τις κατάρες των κατοίκων να τους ξεπροβοδούν, ξεκινούν για Κατερίνη. Πέντε έξι χιλιόμετρα πιο κάτω σταματούν τα καμιόνια γιατί έβαλαν κάποιοι αντάρτες με αραιές βολές από την πλευρά του Ολύμπου, αλλά, μετά την απάντηση βολών των Γερμανών, σιώπησαν. Στην αναμπουμπούλα, ένας από τους 35, πού μάλιστα ήταν ένας εβραίος, όπως αναφέρει κάποιος σήμερα επιζών, κατάφερε να διαφύγει. Λίγο πιο κάτω, μεταξύ 17ου και 20ου χλμ., συναντούν πέντε Λειβαδιώτες που ανέβαιναν με τα ζώα για το χωριό τους. Τους παίρνουν και αυτούς μαζί. Εξάλλου, το λατομείο βρισκόταν ανάμεσα στα δύο χωριά και μάλιστα λίγο πιο κοντά στο Λειβάδι. Έτσι οι Γερμανοί υπολόγιζαν ότι είχαν 40 στα καμιόνια. Δεν γνώριζαν ότι ο ένας είχε διαφύγει.
Οι Γερμανοί όταν έφθασαν στην Κατερίνη διαπίστωσαν ότι είχαν 39 κρατούμενους και όχι 40! Στο μεταξύ, για την ίδια υπόθεση οι Γερμανοί είχαν καλέσει και κρατούσαν και τον πρώην Δήμαρχο Κατερίνης Αιμίλιο Ξανθόπουλο, ο οποίος, μετά από συμφωνία με τον Κ. Νταϊφά που ήταν Διευθυντής του μεταλλείου, εφοδίαζε το μεταλλείο με τρόφιμα και άλλα εφόδια. Στο βιβλίο του ο δημοσιογράφος-συγγραφέας Σάββας Καταρτζής αναφέρει ότι οι Γερμανοί καταδίκασαν τον Δήμαρχο σε θάνατο με την κατηγορία ότι τροφοδοτούσε τους αντάρτες από τα τρόφιμα του λατομείου. Ο ίδιος αρνήθηκε την κατηγορία και αμύνθηκε της αθωότητάς του, σύμφωνα και με το τελευταίο του σημείωμα προς τη σύζυγό του. Πολλοί που έζησαν εκείνα τα γεγονότα διατύπωσαν την άποψη που έφθασε μέχρι τις ημέρες μας ότι οι κατηγορίες των Γερμανών στηρίχθηκαν σε «πληροφορίες - καταγγελίες» «ελλήνων» που έβλεπαν καχύποπτα την επαγγελματική αυτή συνεργασία του Ξανθόπουλου με τον Νταϊφά.. και τους Γερμανούς του.
Σε κάθε περίπτωση, έλειπε από τους Γερμανούς ένας. Επέλεξαν έτσι τον άτυχο πρώην Δήμαρχο και αφού συγκέντρωσαν τον αριθμό 40, τους οδήγησαν όλους μαζί στον τόπο της εκτέλεσης.
Τον Νταϊφά συνάντησε ένας νεαρός τότε και νέος αντάρτης στη θέση Καρακόλι. Ο Νταϊφάς, όπως προαναφέρθηκε, ήταν αυτός που είχε τη Διεύθυνση του μεταλλείου. Για τους δυο Γερμανούς ιδιώτες που συνέλαβαν οι αντάρτες, ο Νταϊφάς είχε πει πως ήταν καλά παιδιά. Όμως το γεγονός ότι οι Γερμανοί συνέλαβαν τους 35 Αϊ- Δημητρινούς τον στενοχώρησε και τον νευρίασε τόσο πολύ που έγραψε ένα ποίημα που το θυμάται ακόμη ο τότε αντάρτης, συμπολίτης μας Θύμιος Καραδήμος:
Εδώ δεν είναι Μαζινό, δεν είναι Νορβηγία
Εδώ είναι ο Όλυμπος βουνό με Ιστορία
Βουνό που γέννησε Θεούς και την Ελευθερία
Εδώ γεννιούνται Σταυραετοί καπλάνια και λιοντάρια
Κάτω από Έλατα ψηλά και δροσερά πλατάνια
Τους Γερμανούς φωνάξαμε : Ελάτε να μετρηθούμε
Για να πάρτε τη ζωή, για να ελευθερωθούμε
Και οι Γερμανοί ξεκίνησαν από την Κατερίνη
Και παν προς τα στενά της Πέτρας
Μα οι αντάρτες πρόλαβαν, από δυο πλαγιές τους βάζουν
Και ματωμένοι κώλωσαν κατά την Κατερίνη
Αφίνοντας τα άρματα και λίτρα πολλά βενζίνη
Σαν της Πέτρας τα στενά νιξ και για τα Σκοτινά
Νιξ γκουτ μυρίζει μπαρούτι.
Σήμερα 73 χρόνια μετά, όταν τα δάκρυα ρέουν ακόμη στα μάτια των συγγενών αυτών των σαράντα (40) Ελλήνων, οι νεοέλληνες δεν μπορούν να συμφωνήσουν ούτε καν σε μια εκδήλωση τιμής γι αυτούς. Για δύο άσχετους με τον πόλεμο και τους Γερμανούς κατακτητές Γερμανούς πολίτες, που βρισκόταν στην Ελλάδα πριν από τον πόλεμο, οι ΕΛΑΣίτες επέτρεψαν να χαθούν 40 αθώοι Έλληνες πολίτες. Σαράντα απλοί, κανονικοί Έλληνες πατριώτες που κυριολεκτικά αφέθηκαν στα χέρια των Γερμανών από κάποιους άλλους Έλληνες, που επέμεναν ότι ήταν οι «απελευθερωτές» τους, και παρόλο που γνώριζαν ότι οι Γερμανοί θα τους εκτελούσαν...
