Για τέταρτη –ουσιαστικά για πέμπτη- φορά τα τελευταία 57 χρόνια, ο τόπος οδηγείται σε εκλογές, λόγω της απώλειας της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας από το κόμμα που
κυβερνά.
Πρώτη –μεταπολεμικά- παθούσα ήταν, το 1958, η κυβέρνηση της ΕΡΕ του Κωνσταντίνου Καραμανλή, η οποία ουσιαστικά απόλεσε τη «δεδηλωμένη».
Στις προ διετίας, τότε, αναμέτρηση(19 Φεβρουαρίου 1956) η ΕΡΕ, παρότι δεύτερη σε αριθμό ψήφων, είχε επιτύχει –λόγω του εκλογικού συστήματος, του περίφημου «τριφασικού»- την άνετη πλειοψηφία των 165 εδρών.
Όμως, το εκλογικό σύστημα αυτό, λόγω του τουλάχιστον… ιδιόρρυθμου χαρακτήρα του (ευνοούσε την ΕΡΕ, ανάλογα με την εκλογική δύναμη που διέθετε σε κάθε περιοχή) δεν μπορούσε ν’ αντέξει. Γνωρίζοντας αυτό το κλίμα ο πρωθυπουργός, προχώρησε –με κατεύθυνση του Παλατιού- σε συνδιαλλαγή με τον συναρχηγό του Κόμματος Φιλελευθέρων Γεώργιο Παπανδρέου, για την αλλαγή του. Στο πλαίσιο αυτό, στις 27 Φεβρουαρίου 1958, ο εκπρόσωπος της κυβέρνησης, ο υπουργός Εσωτερικών Τάκος Μακρής, και ο «Γέρος» συμφώνησαν σε σύστημα ενισχυμένης αναλογικής, το οποίο φαινόταν να εγκρίνεται με πολύ αυξημένη πλειοψηφία από τη Βουλή.
Το ίδιο απόγευμα, ο Καραμανλής συγκάλεσε το Υπουργικό Συμβούλιο για ν’ ανακοινώσει ότι σε λίγο ο υπουργός Εσωτερικών θα κατέθετε στη Βουλή, νομοσχέδιο για την αλλαγή του εκλογικού συστήματος. Κατά τη συνεδρίαση όμως, τον περίμενε μια απρόβλεπτη έκπληξη: Δύο υπουργοί που αποτελούσαν πουλέν του (μόλις είχε πατήσει τα 40 ο ένας, τα κόντευε ο άλλος), υπέβαλαν τις παραιτήσεις τους λόγω διαφωνιών. Ο ένας, Παναγής Παπαληγούρας (Εμπορίου και Βιομηχανίας) καταγγέλοντας τον αυταρχισμό του πρωθυπουργού να παρουσιάζει αιφνιδιαστικά τα νομοσχέδια και ο άλλος, Γεώργιος Ράλλης (Συγκοινωνιών και Δημοσίων Έργων), λόγω αντίθεσης στο νέο εκλογικό σύστημα, το οποίο, όπως είπε και τα γεγονότα τον δικαίωσαν, θα ευνοούσε την Αριστερά.
Και σαν να μην έφτανε αυτό, δύο μέρες αργότερα (και… σαββατιάτικα), 15 συνολικά βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος, κατέθεσαν προς τον πρόεδρο της Βουλής, την ακόλουθη δήλωση: «Οι κάτωθι υπογεγραμμένοι βουλευταί, δηλούμεν ότι αίρομεν την εμπιστοσύνην μας από την κυβέρνησιν. Αθήναι, 1 Μαρτίου 1958».
Τη δήλωση υπέγραφαν οι: Ανδρέας Αποστολίδης (τέως αντιπρόεδρος της κυβέρνησης), Αθανάσιος Γκελεστάθης, Ανδρέας Δερδεμέζης, Απόστολος Καρασπήλιος, Διονύσιος Καρρέρ, Πάρις Λιαρούτσος, Νικόλαος Μήτρου, Θεμιστοκλής Μπάλλας, Ιωάννης Νικολίτσας, Γρηγόριος Παπαδόπετρος, Παναγής Παπαληγούρας, Δημήτριος Πετροπουλάκος, Φώτιος Πιτούλης, Γεώργιος Ράλλης και Νικόλαος Σπέντζας.
Ο Αποστολίδης, ο οποίος είχε παραιτηθεί από την αντιπροεδρία από τις 17 Ιουλίου του προηγούμενου έτους (λόγω διαφωνιών στους κυβερνητικούς χειρισμούς για το Κυπριακό), ήταν ο επικεφαλής της ομάδας.
Γραφόμενα δε της εποχής τον έφεραν (με τις ευλογίες του έτερου συναρχηγού των Φιλελευθέρων, Σοφοκλή Βενιζέλου) ως πρωθυπουργό μεταβατικής κυβέρνησης. Κι ο ίδιος μετά την αποχώρησή του και από την ΕΡΕ δεν δίσταζε να τραβήξει το σχοινί.
«Ονομαζόμεθα», έλεγε, «Εθνική Ριζοσπαστική Ένωσις αλλά αντί ριζοσπαστικών λύσεων, εγινόμεθα ημέρα με την ημέρα όργανα αοράτου οικονομικής ολιγαρχίας».
Η ΕΡΕ είχε μείνει πια με 149 βουλευτές (είχε φύγει κι ένας νωρίτερα) που σύντομα τους ξανάκανε 152 ο Καραμανλής, καθώς ήταν διορατικός και δεν ήθελε να μείνει εκτός εξουσίας. Ανέβηκε στο Παλάτι και εισηγήθηκε στον βασιλέα Παύλο τη διάλυση της Βουλής.
Υπηρεσιακός πρωθυπουργός ορκίστηκε, στις 5 Μαρτίου, ο πρόεδρος του Ερυθρού Σταυρού (παλαιός πολιτευτής του Λαϊκού Κόμματος, υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ στην κυβέρνηση Δεμερτζή την περίοδο 1935-1936 και στη συνέχεια υπουργός Παιδείας στην κυβέρνηση της «4ης Αυγούστου» του Ιωάννη Μεταξά), Κωνσταντίνος Γεωργακόπουλος.
Οι εκλογές διεξήχθησαν στις 11 Μαΐου κι έδωσαν τη νίκη στην ΕΡΕ, φέρνοντας όμως δεύτερο κόμμα την ΕΔΑ και τρίτους και… καταϊδρωμένους τους Φιλελεύθερους!
Το καλοκαίρι εκείνο
Η δεύτερη περίπτωση απώλειας της «δεδηλωμένης» έγινε το καλοκαίρι του 1965, κατά τα γνωστά σε όλους «Ιουλιανά». Μόνο που τότε η απώλεια δεν σημειώθηκε «με τη μία» αλλά τμηματικά!
Η πρώτη πράξη σημειώθηκε το απόγευμα της 15ης Ιουλίου, όταν ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου μετέβη στα Ανάκτορα και ενημέρωσε τον νεαρό βασιλιά Κωνσταντίνο (με τον οποίο βρισκόταν σε ανοικτή ρήξη) ότι την επομένη θα του υπέβαλε την παραίτηση της κυβέρνησής του.
Λίγο μετά όμως, εκλήθη στο Παλάτι, ο (ενήμερος ήδη από εκεί) πρόεδρος της Βουλής Γεώργιος Αθανασιάδης-Νόβας και σχεδόν ταυτόχρονα, δύο βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος, της Ενώσεως Κέντρου, ο τέως υπουργός Εσωτερικών Ιωάννης Τούμπας και ο υπουργός Εξωτερικών Σταύρος Κωστόπουλος
Ένα τέταρτο της ώρας αργότερα, ενώπιον του, ορκίστηκαν ο Νόβας πρωθυπουργός, ο Κωστόπουλος υπουργός Εθνικής Αμύνης και ο Τούμπας υπουργός Δημοσίας Τάξεως.
Την επομένη, συμπληρώθηκε η κυβέρνηση με τους Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, Δημήτριο Παπασπύρου, Στυλιανό Αλαμανή, Γεώργιο Μπακατσέλο, Αθανάσιο Ρουσόπουλο, Δημήτριο Κωστή, Χρήστο Βασματζίδη, Αλέξανδρο Βερνίκο, Χρήστο Αποστολάκο, Ιάκωβο Διαμαντόπουλο, Χρήστο Αβραμίδη, Φώτη Πιτούλη και Ευάγγελο Δενδρινό, ενώ στις 20 του μηνός προστέθηκαν σε εκείνους και οι Γεώργιος Μελάς, Εμμανουήλ Λουλακάκης, Κωνσταντίνος Στεφανάκης, Γεώργιος Ηγουμενάκης και Ιωάννης Τσουδερός.
Στη Βουλή έπειτα από θυελλώδεις συνεδριάσεις έφτασε η νύχτα της 4ης Αυγούστου με την ολοκλήρωση της συζήτησης για τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης και την ονομαστική ψηφοφορία για την εξουσιοδότηση για να παραμείνει ή όχι στην Αρχή.
Υπέρ της κυβέρνησης Νόβα ψήφισαν τα 21 μέλη της, οι βουλευτές της Ε.Κ. Αναστάσιος Δρούλιας, Ανέστης Λώρας και Θεοχάρης Ρέντης, ο Πέτρος Γαρουφαλιάς (μήλον της έριδος για την «Αποστασία», αφού ο βασιλεύς δεν επιθυμούσε την αποπομπή του από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας που του ζητούσε ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου), 98 βουλευτές της ΕΡΕ και οι 8 του Κόμματος Προοδευτικών. Κατά 145 βουλευτές της Ε.Κ. και οι 22 της ΕΔΑ.
Απουσίαζαν ο Χαράλαμπος Ψαρρός της Ενώσεως Κέντρου και ο Ιωάννης Σπύρου της ΕΡΕ, που με τηλεγραφήματά τους έλεγαν ότι αν ήταν παρόντες, θα ψήφιζαν «ναι».
Έπειτα από μια αποτυχημένη διερευνητική εντολή στον Στέφανο Στεφανόπουλο ο βασιλεύς όρισε στις 20 του μηνός πρωθυπουργό τον συνιδρυτή του ΕΑΜ Ηλία Τσιριμώκο. Υπουργοί του, τέσσερις του Νόβα (Κωστόπουλος, Τούμπας, Αλαμανής και Παπασπύρου) και μαζί τους οι «νεο-αποστάτες» Φωκίων Ζαΐμης, Μίμης Γαληνός, Δημήτριος Παπαδημητρίου, Ευάγγελος Σαββόπουλος, Γεώργιος Στεφανόπουλος, Θεόδωρος Μανωλόπουλος, Αγησίλαος Σπηλιάκος, Αχιλλέας Λιακόπουλος με τους Δρούλια και Ρέντη, μαζί.
Το «ο Θεός μαζί σας», που τους ευχήθηκε, κατά την ορκωμοσία τους, ο άναξ, έπιασε τόπο μόνο για 9 μέρες.
Στη 1.30 τα ξημερώματα της 28ης Αυγούστου (η μοίρα το ’φερε η κυβέρνηση του Νόβα να πέσει στην επέτειο της δικτατορίας του Μεταξά κι η δεύτερη των «αποστατών» ανήμερα της νίκης του Εθνικού Στρατού στο Γράμμο) καταψηφίστηκε στη Βουλή ο Ηλίας Τσιριμώκος.
Τη μεταπήδησή του σε τρεις πολιτικούς χώρους δεν του τη συγχώρεσε ούτε ο Μαρκεζίνης, που έδωσε θετική ψήφο στον Νόβα. Μόλις 135 βουλευτές είπαν «ναι» στην κυβέρνησή του. Όσοι αποχώρησαν ή διεγράφησαν από την Ε.Κ., ο Στεφανος Χρ. Στεφανόπουλος, ο Ιωάννης Τσιριμώκος και 98 της ΕΡΕ.
Κατά 134 (πλέον) της Ε.Κ., οι 22 της ΕΔΑ, ο Μαρκεζίνης και άλλοι δύο βουλευτές του ενώ 5 ακόμα του Κόμματος Προοδευτικών απείχαν. Απουσίασε δε,επιδεικτικά ο Αχιλλέας Καραμανλής της ΕΡΕ, για να μην τον καταψηφίσει.
Ουσιαστικά η ακυβερνησία τερματίστηκε στις 25 Σεπτεμβρίου όταν ο ορκισθείς οκτώ ημέρες νωρίτερα πρωθυπουργός Στ. Χ. Στεφανόπουλος, έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή. Αυτή τη φορά «ναι» είπαν οι 37 διαφοροποιηθέντες της Ε.Κ. κατά τις δύο προηγούμενες ψηφοφορίες, 8 νέοι (Δημήτριος Γεωργίου, Αθανάσιος Γιαννόπουλος, Τζον Γκλαβάνης, Μανώλης Κοθρής, Σταμάτης Μανούσης, Ισίδωρος Μαυριδόγλου, Απόστολος Παγκούτσος και Κλέων Πιαλόγλου) με αντάλλαγμα την υπουργοποίηση, οι 99 της ΕΡΕ και οι 8 του Κόμματος Προοδευτικών.
Η ακυβερνησία τερματίστηκε, χωρίς να γίνουν εκλογές, αλλά ακολούθησαν πολλά δεινά για τον τόπο, με κορυφαίο τη δικτατορία της 21ης Απριλίου 1967.
Άλλος Στεφανόπουλος και Συμπιλίδης
Ένα τριήμερο χρειάστηκε για να πέσει, το 1993, η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας και του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη. Εκείνος που ανέλαβε την ευθύνη για την πτώση της ήταν ο πρώην υπουργός Εξωτερικών και μετέπειτα αρχηγός του κόμματος και πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς.
Με φόντο το «Σκοπιανό» είχε αποπεμφθεί από την κυβέρνηση, αρχές του ’92 και στη συνέχεια παραιτήθηκε από το βουλευτικό αξίωμα.
Στις 30 Ιουνίου του επόμενου χρόνου ίδρυσε νέο κόμμα, την Πολιτική Άνοιξη, και το γεγονός αυτό κρατούσε «όμηρο» την κυβέρνηση, που στηριζόταν σε μόλις 152 βουλευτές, ορισμένοι από τους οποίους ήταν πολιτικοί φίλοι του.
Το τριήμερο της πτώσης της κυβέρνησης του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη ξεκίνησε στις 7 Σεπτεμβρίου, όταν ανεξαρτητοποιήθηκε ο βουλευτής Στέφανος Β. Στεφανόπουλος, ανεψιός του τρίτου πρωθυπουργού των «Ιουλιανών». Την επομένη αποχώρησαν από τη Ν.Δ. για να προσχωρήσουν στην ΠΟΛ.ΑΝ., αλλά παρέδωσαν τις έδρες τους, οι Νίκος Κλείτος και Βασίλης Μαντζώρης αλλά ο «κύβος ερρίφθη» στις 9 του μηνός, όταν ανεξαρτητοποιήθηκε ο άγνωστος στο ευρύ κοινό, βουλευτής Κιλκίς Γιώργος Συμπιλίδης.
Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, παρότι τυπικά δεν είχε απολέσει τη «δεδηλωμένη» αλλά είχε κι άλλους εσωκομματικούς του αντιπάλους στην Κοινοβουλευτική Ομάδα της Ν.Δ., πλην των Σαμαρικών που είχαν απομείνει, επισκέφτηκε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Καραμανλή και ζήτησε τη διενέργεια πρόωρων εκλογών. Αυτές έγιναν στις 10 Οκτωβρίου και νικητές αναδείχθηκαν ο Ανδρέας Παπανδρέου και το ΠΑΣΟΚ, με διαφορά 7,58% από τη Νέα Δημοκρατία.
Τιμητική αποστρατεία Γιώργου
Ως απώλεια της «δεδηλωμένης» μπορεί να εκληφθεί και η παραίτηση της κυβέρνησης του Γιώργου Παπανδρέου και η ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον εξωκοινοβουλευτικό Λουκά Παπαδήμο, στις 11 Νοεμβρίου 2011.
Η «ψήφος εμπιστοσύνης» που είχε λάβει από τη Βουλή 6 μέρες νωρίτερα ήταν τυπική, αφού είχε δηλώσει –από βήματος- ότι θ’ αποχωρούσε. Αλλιώς θα έριχναν βουλευτές του ΠΑΣΟΚ –όπως δήλωναν δημόσια- την κυβέρνησή του…
Στις 20 Αυγούστου 2015 έφτασε η σειρά του Αλέξη Τσίπρα, όταν η Αριστερή Πλατφόρμα του Παναγιώτη Λαφαζάνη μετεξελισσόταν σε Λαϊκή Ενότητα…
http://istorikesphotografies.blogspot.gr
