Ανάλυση δεικτών της πραγματικής οικονομίας: Πληθωρισμός και Αποπληθωρισμός
Το υφιστάμενο «νεοφιλελεύθερο» σύστημα, διατηρεί ακόμα ισχυρά ερείσματα στην ακαδημαϊκή
κοινότητα των οικονομολόγων επειδή η ίδια η οικονομική επιστήμη, ειδικά σε επίπεδο «χρηματοπιστωτικής» οικονομίας, «εκπορεύεται» μέσα από το τραπεζικό σύστημα. Εδώ και αρκετά χρόνια η επιστήμη της οικονομίας πορεύεται με ξεπερασμένα εργαλεία[1](όπως το Α.Ε.Π.)και δογματικές απόψεις που μόνο τις τράπεζες και τις πολυεθνικές επιχειρήσεις εξυπηρετούν.
κοινότητα των οικονομολόγων επειδή η ίδια η οικονομική επιστήμη, ειδικά σε επίπεδο «χρηματοπιστωτικής» οικονομίας, «εκπορεύεται» μέσα από το τραπεζικό σύστημα. Εδώ και αρκετά χρόνια η επιστήμη της οικονομίας πορεύεται με ξεπερασμένα εργαλεία[1](όπως το Α.Ε.Π.)και δογματικές απόψεις που μόνο τις τράπεζες και τις πολυεθνικές επιχειρήσεις εξυπηρετούν.
Μία από τις δογματικές απόψεις είναι και η έννοια του πληθωρισμού και του αποπληθωρισμού. Η κυρίαρχη ρητορική των περισσότερων οικονομολόγων παρουσιάζει τον πληθωρισμό ως ένα απαραίτητο κακό το οποίο πρέπει να υφίσταται, αρκεί να μη ξεπερνάει κάποια όρια. Αντιθέτως ο αποπληθωρισμός, δηλαδή η διαχρονική μείωση των τιμών των αγαθών, αντιμετωπίζεται ως κάτι αρνητικό το οποίο πρέπει να αποφεύγεται με κάθε τρόπο και τίμημα διότι θεωρητικά οι καταναλωτές προσδοκούν στις πτώσεις των τιμών και γίνονταιδιστακτικοί στις αγορές τους. Στην πραγματικότητα, ο αποπληθωρισμός είναι ευχής έργον για τους πολίτες αφενός επειδή το κόστος των αγαθών μειώνεται ή αντιστρόφως αυξάνει η αξία του χρήματος που διαθέτουν. Προφανώς ο αποπληθωρισμός δεν συμφέρει τις τράπεζες οι οποίες με αρνητικό πληθωρισμό δεν μπορούν να δικαιολογήσουν τα μεγάλα τους επιτόκια.
Αποπληθωρισμός σε μια οικονομία μπορεί να συμβεί με δύο τρόπους. Ο πρώτος σχετίζεται με την αύξηση της προσφοράς, δηλαδή πληθώρα προϊόντων προς πώληση σε μια αγορά με ικανοποιητική ζήτηση-ρευστότητα όπως συμβαίνει στην Ιαπωνία. Το δεύτερο είδος αποπληθωρισμού ταυτίζεται με την «εσωτερική υποτίμηση» και είναι κάτι που βιώσαν οι έλληνες πολίτες τα χρόνια της τρόικας.
Η «εσωτερική υποτίμηση» είναι ένα «εκφυλισμένο» είδος αποπληθωρισμού και στηρίζεται σε μεγάλες ανισότητες και στρεβλώσεις της οικονομίας. Στην Ελλάδα της τρόικας για παράδειγμα, η άκρατη λιτότητα εφαρμόστηκε για να μειώσει στο ελάχιστο τη ρευστότητα στην αγορά κάτι που είχε ως άμεσο αποτέλεσμα την τεράστια πτώση των μισθών με αντίστοιχη αύξηση του χρέους για νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
Τα νοικοκυριά για να τακτοποιήσουν τις υποχρεώσεις τους αναγκάζονται να ρευστοποιήσουν την περιουσία τους. Όσο όμως η λιτότητα και η έλλειψη ρευστότητας παραμένουν, μειώνουν περαιτέρω τις απαιτήσεις τους στην προσπάθειά τους να πουλήσουν ότι μπορούν. Την ίδια στιγμή, οι τιμές στα βασικά αγαθά πρώτης ανάγκης παραμένουν στα ίδια επίπεδα λόγο της γνωστής χειραγώγησης της αγοράς από μεγάλες εταιρίες και πολυεθνικές.
Στην αντίπερα όχθη, η μειοψηφία των κεφαλαιούχων αποκτούν ευκολότερη και μεγαλύτερη πρόσβαση στους ακριβούς πόρους όπως: τεχνολογικός εξοπλισμός, ακίνητα, αγροτεμάχια και επιχειρήσεις.
Ο ρόλος των τραπεζών στην «πραγματική» οικονομία:
Στις προηγούμενες ενότητες παρουσιάστηκαν παραδείγματα για το πώς κατορθώνουν οι τράπεζες να αποκομίζουν τεράστια οικονομικά οφέλη τόσο μέσω της «μόχλευσης» των ταμειακών τους διαθεσίμων, όσο και από τα διάφορα «προνόμια» και διευκολύνσεις που λαμβάνουν στις μεγάλες κρίσεις. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της δυνατότητάς τους να αντλούν κεφάλαια απευθείας από την Ε.Κ.Τ. προνόμιο που δεν κατέχουν ούτε τα κράτη μέλη. Κατόπιν μπορούν να προβαίνουν σε αγοραπωλησίες κρατικών ομολόγων και παρελκόμενων παράγωγων προϊόντων (CDs) και εν τέλει, ανεξάρτητα από την έκβαση των «επενδυτικών» τους επιλογών, να μη βγαίνουν ποτέ ζημιωμένες.
Επίσης, τα προνόμια που διαθέτουν και η ευνοϊκή μεταχείριση που απολαμβάνουν είναι πέρα από κάθε έννοια ανταγωνισμού σε σχέση με οποιαδήποτε ιδιωτική επιχείρηση. Οι τράπεζες, αν και αποτελούν τους παραδοσιακούς υπέρμαχους του νεοφιλελευθερισμού επιθυμώντας όσο το δυνατό λιγότερες δημόσιες υπηρεσίες και κρατικές παρεμβάσεις,«υποχρέωσαν» τα κράτη μέλη της Ε.Ε. να αναλάβουν τα τεράστια χρέη τους που προκλήθηκαν ουσιαστικά από την αδιάκοπή μανία τους για κέρδος μετατρέποντας τα πάντα σε εμπορεύσιμο προϊόν.
Με αφορμή τα παραπάνω, θα δοθεί και ένα παράδειγμα για το πώς κατορθώνει το τραπεζικό σύστημα να πλουτίζει εν μέσω κρίσης απομυζώντας, όχι μόνο τα κράτη, αλλά γενικότερα τον ιδιωτικό τομέα και τα νοικοκυριά. Αυτό επιτυγχάνεται πολύ εύκολα μέσω της τεχνητής έλλειψης ζήτησης, δηλαδή ρευστότητας, από την «πραγματική» οικονομία. Όπως προαναφέρθηκε, ο δείκτης της νομισματικής κυκλοφορίας αποτελεί ελάχιστο ποσοστό του Α.Ε.Π. (συνήθως από 3% έως 5%) οπότε στην περίπτωση της Ελλάδος κυμαίνεται από 6 έως 10 δις € ανάλογα με τη χρονική περίοδο.
Το μέγεθος της νομισματικής κυκλοφορίας είναι ελάχιστο σε σχέση με τα εκατοντάδες δισεκατομμύρια που τυπώνονται, θεωρητικά, για να καλύψουν-ισοσκελίσουν τις «τρύπες» στους ισολογισμούς των τραπεζών. Παρόλα αυτά, οι πολιτικές που αποσκοπούν στην ενίσχυση της ρευστότητας στην πραγματική οικονομία απορρίπτονται από τους ιθύνοντες με επιχειρηματολογία που βασίζεται σε δογματικές αντιλήψεις, όπως ότι η αύξηση της ρευστότητας θα επιφέρει μεγάλη άνοδο του πληθωρισμού και επιβάρυνση στους δημοσιονομικούς δείκτες.
Η αύξηση της ρευστότητας-ζήτησης δύναται να επιφέρει μεγάλη άνοδο των τιμών εάν η προσφορά, δηλαδή τα προσφερόμενα αγαθά και υπηρεσίες, είναι περιορισμένα κάτι που συνέβαινε συχνά στους περασμένους αιώνες. Στον 21ο αιώνα πλέον, υπάρχει μεγάλη τεχνολογική δυνατότητα παραγωγής βασικών αγαθών και υπηρεσιών προς τους πολίτες. Όμως η τεχνητή έλλειψη χρημάτων προσδίδει τη ψευδαίσθηση ότι είναι περιορισμένοι οι πόροι (φυσικοί, τεχνητοί και ανθρώπινοι) ενώ οι τιμές των αγαθών παραμένουν υψηλοί λόγο μονοπωλίων (ελέω «ελεύθερης» αγοράς) και επιβαλλόμενων ειδικών φόρων στα προϊόντα.
Η ανάγκη για ρευστότητα γίνεται προϊόν εκμετάλλευσης από τις τράπεζες οι οποίες εξακολουθούν να δανείζουν με μεγάλα επιτόκια ή/και υποχρεώνουν πολίτες και επιχειρήσεις σε «ρευστοποίηση» των περιουσιακών τους στοιχείων για μικρά χρέη. Όσο λιγότερα χρήματα κυκλοφορούν στην αγορά τόσο μεγαλύτερη γίνεται η ανάγκη για δανεισμό με αποτέλεσμα οι τράπεζες να εξακολουθούν να διογκώνονται.
Για να γίνει καλύτερα κατανοητός ο ρυθμός διόγκωσης του ιδιωτικού χρέους σε συνθήκες έλλειψης ρευστότητας, θα χρησιμοποιηθεί το ακόλουθο παράδειγμα[2]:
Τέσσερις πολίτεςοφείλουν από 100 € έκαστος με τον εξής τρόπο: Ο Α οφείλει 100 € στον Β, ο Β οφείλει 100 € στον Γ, ο Γ οφείλει 100 € στο Δ και ο Δ οφείλει 100 € στον Α. Κανένας από τους πολίτες δεν διαθέτει ρευστό για να αποπληρώσει το χρέος του και οι μεταξύ τους συναλλαγές διακόπτονται. Με την υπόθεση ότι ο Α δεν γνωρίζει τον Γ και ο Β δεν γνωρίζει τον Δ, για να συμψηφιστεί το χρέος και να αποκατασταθεί η εμπορική δραστηριότητα πρέπει κάποιος από τους τέσσερεις να εισπράξει τα 100 € από κάποια άλλη πηγή και να τα διαθέσει άμεσα προς αποπληρωμή της οφειλής.
Στην περίπτωση που οι παραπάνω πολίτες γνωρίζονται μεταξύ τους, τότε το χρέος θα μπορούσε να συμψηφιστεί χωρίς καν την παρουσία χρήματος κάτι που γίνεται εδώ και χρόνια ανάμεσα στις επιχειρήσεις με τα γραμμάτια και τις τραπεζικές επιταγές. Στην πραγματικότητα, για να γίνουν οι παραπάνω συμψηφισμοί ανάμεσα σε εταιρίες, πρέπει πρώτα να εκδοθεί παραστατικό (τιμολόγιο) που να δικαιολογεί τη διακίνηση χρημάτων με συνέπεια ο Φ.Π.Α. να δυσκολεύει τους συμψηφισμούς του χρέους. Με δεδομένο ότι οι περισσότερες συναλλαγές στη λιανική γίνονται με τράπεζες και μεγάλες επιχειρήσεις, τέτοιου είδους συμψηφισμοί είναι πλέον σπάνιοι οπότε τόσο οι πολίτες όσο και οι επιχειρήσεις εξαρτώνται σε μέγιστο βαθμό από τον τραπεζικό δανεισμό.
Με τα παραπάνω παραδείγματα γίνεται προσπάθεια ευρείας κατανόησης με ποιον τρόπο το τραπεζικό σύστημα χωρίς να παράγει το παραμικρό αγαθό κατόρθωσε να «ελέγχει» μέσω του χρέους κράτη, επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Τα μεγέθη του δημόσιου χρέους σε παγκόσμιο επίπεδο και ειδικά στις αναπτυγμένες χώρες του δυτικού πολιτισμού έχουν ανέλθει σε δυσθεώρητα επίπεδα χωρίς να ανταποκρίνονται στην πραγματική δυνατότητα παραγωγής εσόδων ή «πλούτου». Το χρέος χρησιμοποιείται από την οικονομική ελίτ ως μοχλός πίεσης προς τις κυβερνήσεις για να εφαρμόσουν «νεοφιλελεύθερες» πολιτικές προς όφελος των μονοπωλίων και τη δυνατότητα εκμετάλλευσης πλουτοπαραγωγικώνπόρων με ελάχιστο κόστος.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ:
Θεωρητικά, εάν η Ελλάδα επέστρεφε στη δραχμή θα μπορούσε να αποπληρώσει μονομιάς το σύνολο του χρέους της ανεξάρτητα με την ισοτιμία που θα συμφωνούνταν ή «επιβαλλόταν». Στο υποθετικό αυτό σενάριο, η συνολική αποπληρωμή του χρέους με τοπικό νόμισμα θα επέφερε μεγάλη υποτίμηση της δραχμής. Στην περίπτωση αυτή, οι «πρώην δανειστές» θα ήταν ζημιωμένοι καθώς θα είχαν στη κατοχή τους τρισεκατομμύρια υποτιμημένες δραχμές οι οποίες δεν θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στις κεφαλαιαγορές παρά μόνο εάν επενδύονταν στην ελληνική αγορά.Εάν όμως η Ελλάδα δεν είχε σκοπό να παραχωρήσει τις σημαντικές πλουτοπαραγωγικές της πηγές (πετρέλαια, μεταλλεύματα, τηλεπικοινωνίες, ενέργεια και μεγάλες τουριστικές εκτάσεις) τότε οι επενδυτικές επιλογές των πρώην δανειστών θα περιορίζονταν σε διάσπαρτες μικρές επενδύσεις προς όφελος της «πραγματικής» οικονομίας.
Η μεγάλη υποτίμηση της δραχμής θα επέφερε σημαντικότατα οφέλη στις εξαγωγές αλλά θα δυσκόλευε πολύ τις εισαγωγές αγαθών. Τους πρώτους μήνες του υποθετικού αυτού σεναρίου, το σύνολο των εισαγόμενων αγαθών (καύσιμα, βιομηχανικά προϊόντα) θα έπρεπε να αποπληρωθεί σε ξένο νόμισμα. Θεωρητικά η Ελλάδα δεν θα μπορούσε εύκολα να αγοράσει ξένο-ισχυρό νόμισμα πωλώντας δραχμές όμως θα μπορούσενα εισπράξει ξένο νόμισμα από τον τουρισμό και τις εξαγωγές της.
Στον πίνακα 5,όπου αποτυπώνεται η διαχρονική εξέλιξη του εμπορικού ισοζυγίου της Ελλάδος, φαίνεται ότι η Ελλάδα έχει ήδη ισοσκελισμένο εμπορικό ισοζύγιο παρότι χρησιμοποιεί ένα πολύ «ακριβό» νόμισμα και εφαρμόζει επιβαλλόμενες πολιτικές που αποτρέπουν την παραγωγή και την ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα. Εάν χρησιμοποιηθεί ένα υποτιμημένο νόμισμα το σίγουρο είναι ότι θα αυξηθούν οι εξαγωγές με παράλληλη αύξηση των εσόδων σε ξένο νόμισμα και από τον τουρισμό.
Στο άρθρο αναλύθηκε εκτενώς η χειραγώγηση της ρευστότητας η οποία ουσιαστικά αφαιρεί τη δυνατότητα πρόσβασης σε πόρους (ανθρώπινους, φυσικούς και τεχνολογικούς) των πολιτών και επιχειρήσεων. Προφανής είναι η επίπτωση της μειωμένης ρευστότητας στην ανεργία που αποτελεί τρανταχτό παράδειγμα απαξίωσης των ανθρώπινων πόρων. Αν δοθούν οικονομικά κίνητρα και εφαρμοστούν ορθές πολιτικές, θα είναι εφικτή και η γρήγορη μετάβαση ανθρώπινων πόρων από την ανεργία και απαξίωση, στην παραγωγή.
Τα τελευταία 50 χρόνια και ειδικότερα στις αναπτυγμένες χώρες, οι επιχειρήσεις στην προσπάθειά τους για μείωση του κόστους, χρησιμοποίησαν τις δυνατότητες της τεχνολογίας εις βάρος του εργατικού δυναμικού κάτι που έγινε ιδιαίτερα αισθητό τόσο στον πρωτογενή (αγροτικά προϊόντα) όσο και στον δευτερογενή (μεταποίηση και παραγωγή) τομέα. Το κενό, καλύφθηκε εν μέρει από θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν στον κλάδο των υπηρεσιών. Πολλοί ανθρώπινοι πόροι απορροφήθηκαν στον κλάδο των ΜΜΕ, της διαφήμισης, της διασκέδασης και άλλων υπηρεσιών που δημιουργήθηκαν για να καλύψουν νέες υποτιθέμενες ανάγκες του πολίτη - καταναλωτή. Δυστυχώς και στον κλάδο των υπηρεσιών το internetκαι η πληροφορική, ελαχιστοποίησαν περαιτέρω το κόστος θέτοντας εκ νέου τους ανθρώπινους πόρους στην απαξίωση.
Πρακτικά, ο μόνος λόγος που η ανεργία είναι ακόμα σε χαμηλά επίπεδα (π.χ. 10% στις περισσότερες αναπτυγμένες χώρες) είναι επειδή η μειωμένη ρευστότητα στερεί από τους πολίτες και τις μικρές επιχειρήσεις την πρόσβαση στη διαθέσιμη τεχνολογία. Υπάρχουν τεχνολογικές δυνατότητες που σύντομα θα μειώσουν θέσεις εργασίες και από τον κλάδο των logistics (αποθήκευση και μεταφορές). Διαθέσιμη είναι η τεχνολογία «3Dprinting» που παρέχει τη δυνατότητα παραγωγής προϊόντων πολύ κοντά στο σημείο διάθεσης. Μια ομάδα επιστημόνων – μηχανικών με έδρα την Ευρώπη για παράδειγμα, έχει τη δυνατότητα σχεδιάζει τεχνολογικά σχέδια των οποίων πανομοιότυπα πρότυπα (καλούπια) κατασκευάζονται και διατίθενται στην Αυστραλία.
Πρέπει να γίνει ευρέως κατανοητό ότι η ανεργία και η υποαπασχόληση δεν δύναται να καταπολεμηθεί όσο η τεχνολογία χρησιμοποιείται προς όφελος της μειοψηφίας. Πλέον υπάρχει η δυνατότητα γρήγορης και ολοκληρωτικής απαλλαγής από τα ορυκτά καύσιμα και με δεδομένο ότι οι υφιστάμενοι φυσικοί πόροι είναι ακόμα ικανοί να θρέψουν τον παγκόσμιο πληθυσμό, είναι θέμα πολιτικής βούλησης εάν η τεχνολογία θα απελευθερώσει τους ανθρώπους από ανούσιες και άσκοπα κουραστικές εργασίες. Στην αντίθεση περίπτωση εάν η τεχνολογία εξακολουθήσει να αποτελεί προϊόν εκμετάλλευσης της μειοψηφίας, το πρόβλημα της ανεργίας και απαξίωσης των ανθρώπινων πόρων θα εξακολουθήσει να διογκώνεται.
Τα παραπάνω αποτυπώνονται και με ποσοστά από τους δείκτες κατανομής εργασίας του ανθρώπινου δυναμικού[3]. Συγκεκριμένα, στο σύνολο των χωρών του δυτικού κόσμου το εργατικό δυναμικό που απασχολείται στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα δεν ξεπερνά το 20% ενώ το υπόλοιπο 80% απασχολείται στις υπηρεσίες. Λαμβάνοντας υπόψη ότι το εργατικό δυναμικό αποτελεί κατά μέσο όρο το 50% του συνολικού πληθυσμού, τα παραπάνω ποσοστά υποδιπλασιάζονται.
Ειδικά για την Ελλάδα, αν στα παραπάνω δεδομένα συμπεριλάβουμε το γεγονός ότι ο ενεργός πληθυσμός δεν ξεπερνά το 40% και η ανεργία τείνει στο 30%, προκύπτει ότι στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα απασχολείται περίπου το 5% (περίπου 500 χιλιάδες) του συνολικού πληθυσμού. Συνεπώς υπάρχουν μεγάλες δυνατότητες αύξησης του παραγωγικού δυναμικού της Ελλάδος εάν αξιοποιηθούν οι ανθρώπινοι πόροι σε συνδυασμό με την εκμετάλλευση των πολλών πλουτοπαραγωγικών της πηγών.
Χρήσιμα συμπεράσματα ανάγονται αν αναλυθεί περαιτέρω ο τομέας των υπηρεσιών όπου απασχολείται το 80% του ενεργού πληθυσμού. Πολλές φορές, εργασίες που υπάγονται στον τομέα αυτόν «αντιτίθενται» στηνομαλή λειτουργία της οικονομικής δραστηριότητας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η «σκόπιμη» γραφειοκρατία που εκπορεύεται από τις δημόσιες υπηρεσίες και αποτελεί τροχοπέδη στη λειτουργία της πραγματικής οικονομίας.
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, υπάρχουν και υπηρεσίες οι οποίες καλούνται να καλύψουν «ανάγκες» που δημιουργούνται τεχνικά λόγο της έλλειψης του χρήματος. Εκτιμάται ότι το 90% των καταδικασμένων σε φυλάκιση, αφορά άμεσα ή έμμεσα , περιπτώσεις που σχετίζονται με οικονομικής φύσεως αδικήματα τα οποία σε πολύ μεγάλο βαθμό παράγονται από το ίδιο το σύστημα εξαιτίας της τεχνητής έλλειψης ρευστότητας.
Έως ότου ένας πολίτης καταλήξει στη φυλακή για ένα οικονομικό αδίκημα, έχουν αναλωθεί αμέτρητες εργατοώρες διαφόρων ειδικοτήτων όπως: τραπεζικοί υπάλληλοι, αστυνομικοί, δικηγόροι, δικαστές και σωφρονιστικοί υπάλληλοι. Λαμβάνοντας υπόψη ότι τέτοιου είδους παραπτώματα είναι πολύ συχνά και πολλές φορές επαναλαμβάνονται από τους ίδιους παραβάτες, προκύπτει το συμπέρασμα ότι καταναλώνονται αμέτρητες εργατοώρες για «άεργες» και χωρίς ωφέλεια εργασίες.
Με την ως τώρα ανάλυση, αποδείχτηκε ότι η οικονομική κατάσταση της Ελλάδος και των πολιτών της, δεν πρόκειται να βελτιωθεί μέσα στα στενά πλαίσια των πολιτικών της Ε.Ε. οι οποίες επιβάλλονται με γνώμονα τα συμφέροντα του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Στο άρθρο αναλύθηκαν παραδείγματα και ενδείξεις που καταδεικνύουν ότι οι Ελλάδα μπορεί να ευημερήσει με το δικό της νόμισμα και εφόσον οι πολιτικές της Ε.Ε. δεν αλλάζουν, η επιστροφή στη δραχμή αποτελούν μονόδρομο. Ο μοναδικός προβληματισμός της νέαςελληνικής κυβέρνησηςθα έπρεπε να σχετίζεται μόνο με τη δυσκολία και το χρονικό διάστημα του μεταβατικού σταδίου.
Όμως, οι δυσκολίες του μεταβατικού σταδίου από το ευρώ στη δραχμή δύναται να εκτιμηθούν σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα αρκεί να εργαστούν επιστήμονες και ειδικοί από διάφορους τομείς κι όχι αποκλειστικά οικονομολόγοι. Η «άσκηση» που πρέπει να λυθεί σχετίζεται με τις ανάγκες του κράτους σε σχέση με τους διαθέσιμους ανθρώπινους, φυσικούς, τεχνολογικούς και οικονομικούςπόρους.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ:
Απόσπασμα από το άρθρο της Ζωής Γεωργαντά:http://attikanea.blogspot.gr/2012/09/2009.html
Το έλλειμμα ενός συγκεκριμένου έτους είναι η διαφορά μεταξύ του χρέους του έτους αυτού και του προηγούμενου έτους. Η εξίσωση αυτή είναι η εξής: Χt - Χt-1 = Dt Εξίσωση 1.
Όπου Χt συμβολίζει το χρέος τον χρόνο t, Χt-1 συμβολίζει το χρέος τον προηγούμενο χρόνο t-1, και Dt συμβολίζει το έλλειμμα τον χρόνο t. Αν μεταφέρουμε το χρέος του έτους t-1 στην δεξιά πλευρά της εξίσωσης (1), τότε μπορούμε να πούμε ότι το έλλειμμα του δημόσιου προϋπολογισμού (έσοδα μείον δαπάνες) προστίθεται στο χρέος του προηγούμενου (t-1) έτους και το αποτέλεσμα είναι το χρέος του τρέχοντος έτους, δηλαδή το Χt. Όπως γίνεται φανερό, όταν έχουμε έλλειμμα αυτό σημαίνει ότι τα έσοδά μας είναι μικρότερα από τις δαπάνες μας, άρα πρέπει να δανειστούμε. Με την έννοια αυτή, το δημόσιο έλλειμμα καθορίζει και τις δανειακές ανάγκες της χώρας. Επίσης θα είναι χρήσιμο στην παρακάτω συζήτηση αν ξεκαθαρίσουμε τί σημαίνει στοκ και τί σημαίνει ροή. Το χρέος ως μέγεθος που συσσωρεύεται διαμέσου του χρόνου, και είναι στην ουσία άθροισμα των ελλειμμάτων όλων των προηγούμενων ετών, ονομάζεται αποθεματικό μέγεθος ή στοκ, ενώ το έλλειμμα αφορά μόνο ένα έτος και ονομάζεται μέγεθος ροής.
Στην πράξη, όταν δηλαδή καταχωρούνται τα δεδομένα των εσόδων και των δαπανών στους διάφορους λογαριασμούς, η εξίσωση (1) συνήθως παραβιάζεται, περισσότερο ή λιγότερο, από τις διάφορες χώρες. Στις περιπτώσεις αυτές, αντί για την εξίσωση (1), έχουμε την εξίσωση (2):
Χt - Χt-1 = Dt + Kt (2)
όπου το Κ συμβολίζει ένα μέγεθος σφάλματος, ή ρυθμιστικό, όπως το αποκαλεί η Eurostat. Συγκεκριμένα, το κονδύλι Κ, ονομάζεται «κονδύλι ρύθμισης χρέους-ελλείμματος» ή «ρύθμισης στοκ-ροής – Stock-Flow Adjustment (SFA)». Το μέγεθος αυτό, όπως έχει αποδειχτεί και θα το εξηγήσω παρακάτω, χρησιμοποιείται από τις χώρες για να κρύψουν ανεπιθύμητα ελλείμματα. Δηλαδή «φουσκώνουν» το Κ και «ξεφουσκώνουν» το D. Αυτό συμβαίνει διότι υπάρχει αδιαφάνεια για το τί είδους ποσά διαμορφώνουν το ύψος του κονδυλίου Κ.
Περισσότερα για το μέγεθος Κ
Όπως γίνεται φανερό από την εξίσωση (2), όταν το Κ είναι θετικό σημαίνει ότι μεταξύ των περιόδων t και t-1 το χρέος έχει αυξηθεί περισσότερο από το έλλειμμα του προϋπολογισμού την περίοδο t. Ο επίσημος ορισμός του κονδυλίου Κ αποδεικνύει ότι η έννοιά του ως SFA, ή «ρύθμιση στοκ-ροής SFA», είναι κατά κύριο λόγο ένα στατιστικό σφάλμα. Σύμφωνα με την εξειδίκευση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το Κ οφείλεται σε χρηματοπιστωτικές διαδικασίες, όπως είναι οι εισπράξεις από ιδιωτικοποιήσεις, οι πολιτικές διαχείρισης του δημοσίου χρέους, και οι συνέπειες των διακυμάνσεων της τιμής συναλλάγματος πάνω στο χρέος που έχει εκδοθεί σε ξένο νόμισμα. Γενικά, τέτοιοι παράγοντες στους οποίους οφείλεται το ύψος του κονδυλίου Κ, είτε είναι ασαφείς, είτε τείνουν να αλληλοεξουδετερώνονται διαχρονικά. Όμως, όταν το Κ είναι συστηματικά μεγάλο, ιδιαίτερα όταν το Κ επηρεάζει αρνητικά την εξέλιξη του χρέους, τότε αυτό σημαίνει ότι υπάρχει λανθασμένη καταγραφή των κονδυλίων του προϋπολογισμού και πρακτική δημιουργικής λογιστικής, όπως δείχνουν και πολλές επιστημονικές μελέτες που έχουν εκπονηθεί για το ζήτημα αυτό, όπως παρουσιάζω αμέσως παρακάτω.
Το κονδύλι αυτό, δηλαδή το Κ ή SFA, έχει αποδειχτεί ότι αποτελεί τον μανδύα πίσω από τον οποίο κρύβεται η λεγόμενη «δημιουργική λογιστική» που σημαίνει το εξής: στην βάση λογιστικών τεχνασμάτων οι διάφορες κυβερνήσεις μπορούν να αποκρύβουν τα δημόσια ελλείμματά τους. Θα αναφέρω τους ερευνητές Jurgen von Hagen και Guntram B. Wolff, Καθηγητές του Πανεπιστημίου της Βόννης , καθώς και τον ερευνητή του ΔΝΤ Anke Weber, οι οποίοι εξέτασαν το φαινόμενο του κονδυλίου SFA. Οι δύο πρώτοι ερευνητές έχουν δημοσιεύσει το άρθρο τους το 2006 στο επιστημονικό περιοδικό Journal of Banking and Finance, Elsevier, 30(12), σελίδες 3259-79, με τίτλο «Τι μας λένε τα ελλείμματα για το χρέος; Εμπειρική μαρτυρία για την δημιουργική λογιστική χρησιμοποιώντας τους δημοσιονομικούς κανονισμούς της ΕΕ». Ο τρίτος ερευνητής από το ΔΝΤ δημοσίευσε το άρθρο του το 2012 ως Δοκίμιο του ΔΝΤ με τίτλο «SFA και δημοσιονομική διαφάνεια: Σύγκριση μεταξύ χωρών».
Οι δύο πρώτοι ερευνητές εξέτασαν τα στοιχεία των χωρών της ΕΕ για το διάστημα 1996-2003. Βρήκαν ότι οι περισσότερες χώρες της ευρωζώνης έκρυψαν τα ελλείμματά τους προκειμένου να ενταχθούν σ’ αυτήν. Διαπίστωσαν ότι οι ορισμοί και οι Κανονισμοί της Eurostat αφήνουν μεγάλο περιθώριο για χρησιμοποίηση της δημιουργικής λογιστικής. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι για την εξεταζόμενη περίοδο η Φινλανδία είχε 64% περισσότερο χρέος από ό,τι έδειχναν τα νούμερα που ανακοίνωνε. Το αντίστοιχο νούμερο για την Ελλάδα ήταν 43%, για την Δανία 30%, για το Λουξεμβούργο 29%, για την Γερμανία 15% και για την Αυστρία 14%. Οι περιπτώσεις της Φινλανδίας και του Λουξεμβούργου είναι αξιοσημείωτες διότι δείχνουν ότι και οι δύο χώρες χρησιμοποιούσαν λογιστικά τεχνάσματα έτσι ώστε τα κεφάλαια που προορίζονταν για εξόφληση του χρέους τους τα κατεύθυναν για αγορά περιουσιακών στοιχείων.
Ο Anke Weber εξέτασε 163 αναπτυγμένες χώρες την περίοδο 1980 μέχρι 2010 . Διαπίστωσε ότι το κονδύλι SFA πράγματι καλύπτει συνήθως λογιστικά τεχνάσματα για απόκρυψη χρέους. Διαπίστωσε δε ότι όσο πιο διαφανής στα δημοσιονομικά της στοιχεία είναι μια χώρα, τόσο μικρότερο είναι το κονδύλι SFA. Ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι τα δημοσιονομικά στοιχεία πρέπει να χαρακτηρίζονται από διαφάνεια, δηλαδή όποιος πολίτης επιθυμεί, πρέπει να μπορεί να γνωρίζει από πού προέρχονται τα διάφορα χρηματικά κεφάλαια της κυβέρνησής του και πού πάνε.
ΠΗΓΕΣ:
1) http://ec.europa.eu/economy_finance/publications/european_economy/2014/pdf/statistical_annex_autumn_2014_en.pdf (22/10/2014, European Commision, Statistical Annex of European Economy, Autumn 2014)
2) http://ec.europa.eu/economy_finance/publications/european_economy/2011/pdf/2011-05-13-stat-annex_en.pdf (02/05/2011, European Commision, Statistical Annex of European Economy, Spring 2011)
3) http://antapocrisis.gr/index.php/social-media1/item/398-xreos (Ιανουάριος 2012, Χαλυβόπουλος Δημήτρης, Ο Μύθος του Ελληνικού Χρέους)
4) http://www.bankofgreece.gr/BogEkdoseis/Oikodelt200012.pdf (Τράπεζα της Ελλάδος, Οικονομικό Δελτίο Τεύχος 16, Δεκέμβριος 2000,)
5) http://www.bankofgreece.gr/Pages/el/Statistics/monetary/deposits.aspx (Ιστοσελίδα της Τράπεζας της Ελλάδος, Στατιστικά Στοιχεία> Νομισματική και Τραπεζική Στατιστική > Καταθέσεις (ΝΧΙ): Στοιχεία για την περίοδο πριν από την είσοδο της Ελλάδας στη ζώνη του ευρώ)
6) http://www.minfin.gr/?q=el/content/κρατικός-προϋπολογισμός-2010 (Ιστοσελίδα Υπουργείου Οικονομικών, Κρατικός Προϋπολογισμός 2010, δημοσίευση Νοέμβριος 2009)
7) http://www.minfin.gr/?q=el/content/κρατικός-προϋπολογισμός-2009 (Ιστοσελίδα Υπουργείου Οικονομικών, δημοσίευση Νοέμβριος 2008)
8) http://www.minfin.gr/?q=el/content/κρατικός-προϋπολογισμός-2015 (Ιστοσελίδα Υπουργείου Οικονομικών, Κρατικός Προϋπολογισμός 2015, δημοσίευση Νοέμβριος 2014)
9) http://ec.europa.eu/eurostat/documents/2995521/5066026/2-22042009-BP-EN.PDF/3a40e5ce-3f1b-4eed-9700-df3352ba3f56?version=1.0(eurostat newsrelease euroindicators, Provision of deficit and debt data for 2008 – 22 April 2009 first notification)
10) http://ec.europa.eu/eurostat/documents/2995521/5046142/2-22042010-BP-EN.PDF/0ff48307-d545-4fd6-8281-a621cbda385d (eurostat newsrelease euroindicators, Provision of deficit and debt data for 2009 – 22 April 2010 first notification)
11) http://ec.europa.eu/eurostat/documents/2995521/5036122/2-26042011-AP-EN.PDF/11e08a70-1b0d-41be-9dc3-17e99c3585e5?version=1.0 (eurostat newsrelease euroindicators, Provision of deficit and debt data for 2010 – 26 April 2011 first notification)
12) http://ec.europa.eu/eurostat/documents/2995521/5147302/2-23042012-AP-EN.PDF/30b8f91b-4325-4d6b-9c6f-6e699ff87cd5?version=1.0 (eurostat newsrelease euroindicators, Provision of deficit and debt data for 2011 – 23 April 2012 first notification)
13) http://ec.europa.eu/eurostat/documents/2995521/5171846/2-22042013-AP-EN.PDF/bb7ad61c-6f17-4a86-8f13-4747a2b6c2ed?version=1.0 (eurostat newsrelease euroindicators, Provision of deficit and debt data for 2012 – 22 April 2013 first notification)
14) http://ec.europa.eu/eurostat/documents/2995521/5178982/2-23042014-AP-EN.PDF/83e13609-68f7-4cac-9dd7-0ccf92663564?version=1.0 (eurostat newsrelease euroindicators, Provision of deficit and debt data for 2013 – 23 April 2014 first notification)
15) http://ec.europa.eu/eurostat/documents/4187653/6404656/COM_2010_report_greek/c8523cfa-d3c1-4954-8ea1-64bb11e59b3aReport on Greek Government Deficit and Debt Statistics, ΕυρωπαϊκήΕπιτροπήΒρυξέλλες 08/01/2010
16) http://www.minfin.gr/budget/2006Κρατικός Προϋπολογισμός 2006, Νοέμβριος 2005
17) http://www.minfin.gr/sites/default/files/financial_files/ISOLOGISMOS-XRHM-OIKON-KATAST-KENTR-DIOIK-GR.pdfΥπουργείο οικονομικών, Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, Οικονομικό Έτος 2013, Δημοσίευση: Ιούλιος 2014
18) http://dictionary.cambridge.org/dictionary/business-english/real-economy (ιστοσελίδατουCambridgeDictionaryOnline), http://lexicon.ft.com/Search?searchText=real-economy (ΙστοσελίδατωνFinancial Times)
19) http://www.minfin.gr/sites/default/files/isologismos2012.pdfΥπουργείο Οικονομικών, Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, Οικονομικό Έτος 2012, Δημοσίευση: Ιούλιος 2013
20) http://www.bankofgreece.gr/Pages/el/Statistics/monetary/deposits.aspxΚαταθέσεις και ρέπος των μη Νομισματικών Χρηματοπιστωτικών Ιδρυμάτων στα ΝΧΙ στην Ελλάδα (εκτός της Τράπεζας της Ελλάδος, Στοιχεία για την περίοδο πριν από την είσοδο της Ελλάδας στη ζώνη του ευρώ
21) http://antapocrisis.gr/index.php/social-media1/item/594-xalyvopoulosInsertCoin, Χαλυβόπουλος Δημήτρης, 30/12/2012
22) https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/TheWorldFactbookαπότηνεπίσημη ιστοσελίδα της CIA
[1] Ένας από τους ποιο ασαφής και παραπλανητικούς δείκτες είναι το Α.Ε.Π. για το οποίο γίνεται εκτενής αναφορά στο άρθρο του ίδιου συγγραφέα «ο μύθος του ελληνικού χρέους»
[2] Πηγή 21: Ένα αντίστοιχο αλλά περισσότερο παραστατικό παράδειγμα δίδεται στο άρθρο InsertCoin, όπου αναλύεται η έννοια της ρευστότητας-νομισματικής κυκλοφορίας σε σχέση με τον αποπληθωρισμό.
[3]Πηγή 22:Από τη συγκεκριμένη πηγή (TheWorldFactbook) ο αναγνώστης δύναται να αντλήσει δεδομένα για πάσης μορφής δείκτη που αφορά ένα κράτος όπως: δημογραφικά στοιχεία, γεωγραφικά δεδομένα, διαθεσιμότητα πόρων και πολλούς οικονομικούς δείκτες.
Εδώ μπορείτε να διαβάσετε το άρθρο ολοκληρωμένο
Εδώ μπορείτε να διαβάσετε το άρθρο ολοκληρωμένο
