ΔΕΚΑΕΤΙΑ 1940-1950 – ΞΑΝΑΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ..
ΔΕΚΕΜΒΡΙΑΝΑ 1944: Ο σημαντικότερος Δεκέμβριος του 20ου Αιώνα (Β-Γ).
Αντώνη Ι. Ζαρκανέλα
Πέραν των επισήμων αυτών θέσεων το ΚΚΕ, στα πλαίσια της πάγιας θέσης για κατάληψη της εξουσίας, προσπαθούσε να εκμεταλλευτεί τη δεσπόζουσα θέση που είχε μέσα στο ΕΑΜ σε σχέση με τα ασήμαντης πολιτικής βαρύτητας κόμματα που, σαν προθήκη, σαν βιτρίνα, τα χρησιμοποιούσε υπέρ των σκοπών του. Οι κακουχίες της πείνας και του χειμώνα των ετών 1941 και 1942, με τη σκληρότητα των κατακτητών, διευκόλυναν τους κομμουνιστές στο να επεκτείνουν την απήχησή τους. Με δεδομένη την, προπολεμικά, πολύ μικρή επιρροή του ΚΚΕ στον Λαό, οι ηγέτες και τα στελέχη του για να επιβάλουν τον έλεγχο τους ήταν πολύ μεθοδικοί στις κινήσεις τους και σχολαστικά προσεκτικοί. Ιδιαίτερα μέχρι τις αρχές του 1943 το ΕΑΜ κρατούσε ιδιαίτερα χαμηλούς τόνους αποφεύγοντας να αναφέρεται στον Μαρξισμό, να εκθειάζει τα πλεονεκτήματα της Λαϊκής Δημοκρατίας, να προπαγανδίζει υπέρ της δικτατορίας του προλεταριάτου κλπ. Μέσα στα πλαίσια αυτά το ΕΑΜ τάχθηκε υπέρ των, παραδοσιακά στην ελληνική κοινωνία, ισχυρών θεσμών της Εκκλησίας, της Οικογένειας, της Ιδιοκτησίας. Οι προπαγανδιστές του μιλούσαν διαρκώς και ασταμάτητα για το παρελθόν, για τους παλιούς πολιτικούς χωρίς όμως να διατυπώνουν οποιαδήποτε πρόταση για το μέλλον αλλά υπόσχονταν σίγουρα ότι θα πληρώσουν ακριβά για τα εγκλήματα τους όλοι οι συνεργάτες των Γερμανών. Με τον τρόπο αυτό το ΚΚΕ, ένα κόμμα ανδρωμένο στην παρανομία και στη συνωμοτική τακτική και δράση, κατόρθωσε να θέσει πολύ γρήγορα υπό τον έλεγχό του τους συνειδητούς σοσιαλιστές, αλλά αστούς κατά τα άλλα, ηγέτες των άλλων κομμάτων που απάρτιζαν το ΕΑΜ. Όσο όμως αριστοτεχνική και αν ήταν η οργάνωση και λειτουργία του ΕΑΜ από το έμπειρο ΚΚΕ η συγκρότηση του δεν έπαυε να “..αποτελεί μία θετική απόδειξη της αδυναμίας του ΚΚΕ να οργανώσει ένα γνήσιο κομμουνιστικό κίνημα αντίστασης” (ΙΑΤΡΙΔΗΣ, 1973(2011) Σελ.33) μόνο του.
Την ίδια περίοδο που το ΚΚΕ απέφευγε να εμφανίζει τις ιδεολογικές θέσεις του, προέβαλε πατριωτικές και δημοκρατικές μέχρι και εθνικιστικές θέσεις προκειμένου να “αποκοιμίσει” τους αστούς σοσιαλιστές εταίρους αλλά και τις πλατιές λαϊκές μάζες, που γενικά δεν εμπιστεύονταν το ΚΚΕ. Έφθασε, μάλιστα, μέχρι του σημείου να ζητάει από τα στελέχη του να μην εμφανίζονται στις μάζες ως κομμουνιστές αλλά ως μέλη του ΕΑΜ. Συγκεκριμένα αναφέρει, σε σχετικό φυλλάδιο-έκθεση, ο Σβετοζάρ Βουκμάνοβιτς πιο γνωστός ως Τέμπο, που ήταν ο επίσημος σύνδεσμος του Τίτο με τον ΕΛΑΣ, ότι σε μία κοινή σύσκεψη με Γιουγκοσλάβους και Αλβανούς αντάρτες το 1943 “..ο Σιάντος και ο Ιωαννίδης υπεστήριξαν ότι λόγω των ειδικών συνθηκών που επικρατούσαν στην Ελλάδα, τα κομματικά στελέχη δεν θα έπρεπε να απευθύνονται στις μάζες ως κομματικά στελέχη αλλά ως μέλη του ΕΑΜ”. Και ο ίδιος ο Βουκμάνοβιτς διατυπώνει την άποψη ότι: “Γενικά το κόμμα απέκρυψε την πραγματική του ταυτότητα από τις πλατιές λαϊκές μάζες του Ελληνικού Λαού”. (ΚΟΥΣΟΥΛΑΣ, 1986).
Από την άλλη πλευρά, οι Βρετανοί, όπως αναφέρει επανειλημμένως ο Κρις Γουντχαουζ, που ήταν ο υπαρχηγός του Μαγιερς και μετά το 1943 διάδοχός του, στις επαφές τους δεν συναντούσαν στις τριμελείς επιτροπές, στις οποίες υποτίθεται ότι υπήρχαν και εκπρόσωποι των συνεργαζομένων κομμάτων, άλλους εκπροσώπους πλην μελών του ΚΚΕ. Αναφέρει μάλιστα ο Γούντχαουζ ότι όταν άγγλος αξιωματικός πήγε στην Αθήνα για να συναντηθεί με έξι αντιπροσώπους της Κεντρικής Επιτροπής του ΕΑΜ συναντήθηκε, τελικά μόνο με δύο πρόσωπα τον Σιάντο και τον Τζήμα (Ευμαίο) που ήταν και οι δύο από τους κορυφαίους του ΚΚΕ. Ένα άλλο χαρακτηριστικό είναι ότι όλοι οι ηγέτες του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ που συνάντησαν οι Βρετανοί αξιωματικοί εκείνη την περίοδο ήταν ότι όλοι αρνήθηκαν ότι ήταν κομμουνιστές.
Σύγκρουση του ΕΛΑΣ με ΕΔΕΣ και ΕΚΚΑ - Ο Εμφύλιος Πόλεμος (1943-44).
Μέχρι το τέλος του 1942 το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ καθώς είναι απασχολημένο με την οργάνωσή του και την προσέλκυση πολιτών, απέφευγε τις ανοικτές, τουλάχιστον, επιθέσεις εναντίον άλλων ανταρτικών ομάδων.
Η εμφάνιση των πρώτων βρετανικών κομάντος στα βουνά της Στερεάς Ελλάδος για την πραγματοποίηση πράξεων δολιοφθοράς στο ελληνικό έδαφος εναντίον των Γερμανών και κυρίως η μεταγενέστερη απόφαση του Γενικού Στρατηγείου Μέσης Ανατολής (ΓΣΜΑ) για παραμονή και ενίσχυση τους ώστε να συντονίζουν, εκπαιδεύουν και ανεφοδιάζουν τις ελληνικές ανταρτικές ομάδες ως βοηθητική στρατιωτική δύναμη, έκαναν το ΚΚΕ να φοβάται ότι η παρουσία τους μπορεί να ανέτρεπε τα σχέδια του. Από την άλλη, είχαν ανάγκη των εφοδίων, οπλισμού, πολεμοφοδίων και λιρών που τους προμήθευαν οι Βρετανοί.
Η πρώτη προσπάθεια εξουδετέρωσης των αντίπαλων αντιστασιακών οργανώσεων εκδηλώνεται στα τέλη Δεκεμβρίου του 1942 όταν ο Βελουχιώτης με 350 αντάρτες του εισέρχεται στην περιοχή του Βάλτου και επιτίθεται εναντίον της εκεί δύναμης του ΕΔΕΣ του ιατρού Στ. Χούτα. Τον Φεβρουάριο 1943 ο επικεφαλής του ΕΛΑΣ Θεσσαλίας, ο γνωστός Κ. Καραγεώργης, επιτίθεται εναντίον της ομάδας του Λοχαγού Γ. Κωστόπουλου, που δρούσε στην περιοχή της Θεσσαλίας και στην οποία είχε προσχωρήσει, μόλις τον Φεβρουάριο, ο Στ. Σαράφης προκειμένου να αναλάβει την αρχηγία. Κυκλώνει ο ΕΛΑΣ μία μικρή ομάδα του Κωστόπουλου και συλλαμβάνουν κάποιους αξιωματικούς της. Οι Κωστόπουλος και Σαράφης μπήκαν στην περιοχή του ΕΛΑΣ ψάχνοντας για τους συντρόφους τους. Έφθασαν στο χωριό Βούνεσι όπου γίνονται δεκτοί από τους αντάρτες και τους κατοίκους του χωριού με θερμές εκδηλώσεις φιλίας και “εθνικής έπαρσης”. Καθησυχασμένοι από την υποδοχή οι άνδρες της ομάδας Κωστόπουλου-Σαράφη έπεσαν να κοιμηθούν. Την νύκτα οι αντάρτες του ΕΛΑΣ τους συνέλαβαν κοιμώμενους και με την απειλή των όπλων τους αιχμαλώτισαν.Ο Σαράφης έμεινε φυλακισμένος για μερικές ημέρες στο στρατηγείο του Άρη υπό ταπεινωτικές συνθήκες. Μετά από το περιστατικό αυτό ο Μάγιερς απαίτησε την απελευθέρωσή τους με την απειλή διακοπής του εφοδιασμού του ΕΛΑΣ..(ΜΑΓΙΕΡΣ, 1975). Μετά την αποφυλάκισή του ο Σαράφης δέχεται την πρόταση των δεσμωτών του και ανακοινώνει ότι αναλαμβάνει τα καθήκοντα του στρατιωτικού Διοικητού του ΕΛΑΣ!!!
Στις αρχές της Άνοιξης του 1943 ο ΕΑΜ/ΕΛΑΣ επείγονταν να ξεκαθαρίσει την κατάσταση καθώς πίστευε ότι θα γινόταν απόβαση των Συμμάχων στην Ελλάδα και ότι θα έπρεπε το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ να ήταν μόνον αυτό τη στιγμή που θα δημιουργούνταν κενό εξουσίας με την αποχώρηση των Γερμανών. Την εποχή αυτή το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ αρχίζει στρατιωτικές επιχειρήσεις εναντίον της εθνικής οργάνωσης ΠΑΟ στην Κεντρική και Δυτική Μακεδονία τις πρώτες ημέρες του Απριλίου, πετυχαίνοντας την εξουδετέρωση της στις 3-4 Σεπτεμβρίου στη Μονή των Αγίων Πάντων στη Βόρειο Πιερία. Επιτίθεται, επίσης, εναντίον των αντιστασιακών ομάδων της Δυτικής Μακεδονίας Μιχαλαγά και άλλων μικρότερων ομάδων φονεύοντας τους πρωτεργάτες τους αξιωματικούς του Ελληνικού Στρατού στην Δ. Μακεδονία (ΖΑΛΟΚΩΣΤΑΣ, 1948), πολλούς οπλίτες και αμάχους κατοίκους στα χωριά του Βοΐου. Στην Πιερία αφού απέτυχαν οι προσπάθειες να προσεταιριστούν τον Κισά-Μπατζάκ τον οποίο καλούσαν να συμπορευτεί μαζί τους και όταν πεισμόνως απέρριπτε τις προτάσεις τους, επιχείρησαν δύο φορές να καταλάβουν τον Κούκο τον Νοέμβριο 1943, δολοφονώντας μάλιστα τη σύζυγό του που την είχαν πάρει όμηρο. Τα ίδια συμβαίνουν την περίοδο 1943-44 σε ολόκληρη την Ελλάδα από τον Έβρο μέχρι το Ταίναρο, με στόχο του ΚΚΕ/ΕΑΜ την υποταγή σ’ αυτό όλων των άλλων αντιστασιακών οργανώσεων ή ειδάλλως τη σύγκρουση με αυτές με σκοπό τη διάλυσή τους (ΜΟΥΜΤΖΗΣ, 2013, σελ. 83).
Τον Μάρτιο και Μάιο του 1943 ο ΕΛΑΣ επιτίθεται ανοίγοντας πυρ εναντίον της ομάδας 5/42 του Συνταγματάρχου Ψαρρού, ο οποίος προσπαθούσε να εγκατασταθεί στη Δυτική Στερεά την οποία ο ΕΛΑΣ θεωρεί ότι του ανήκει, και διαλύει εκείνη την ομάδα. Σύντομα όμως ο Ψαρρός κατάφερε να επανασυστήσει την ομάδα του μετά και από πιέσεις των βρετανών προς τον ΕΛΑΣ αλλά και απειλές παύσης της τροφοδοσίας του. Τρεις ημέρες αργότερα, δυνάμεις του ΕΛΑΣ επιχείρησαν να κτυπήσουν και πάλι την ομάδα του Χούτα αλλά αποκρούστηκαν από τον Χούτα και τον Ζέρβα. Οι δυναμικές αυτές ενέργειες του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ εναντίον των άλλων αντιστασιακών οργανώσεων επιδείνωσαν τις σχέσεις μεταξύ Βρετανών και ΕΛΑΣ. Η άρνηση των τελευταίων να συμμετάσχουν στην ανατίναξη της γέφυρα του σιδηροδρόμου του Ασωπού ποταμού δεν απέτρεψε τους Βρετανούς από το να την ανατινάξουν μόνοι τους στις 29 Ιουνίου 1943.
Στο μεταξύ, βλέποντας ο Μάγιερς ότι η εμφύλια αυτή σύγκρουση μεταξύ των οργανώσεων θα είχε ολέθριες επιπτώσεις στην πολεμική προσπάθεια, ιδιαίτερα σε μία χρονική περίοδο που όλοι περίμεναν ότι κάτι σημαντικό ετοιμαζόταν, με έγγραφό του τον Απρίλιο του 1943 κάλεσε τις τρεις μεγαλύτερες οργανώσεις, δηλαδή τον ΕΛΑΣ, τον ΕΔΕΣ και την ΕΚΚΑ, σε κοινό τραπέζι και κατάφερε να υπογραφεί στις 26 Ιουλίου 1943 ένα σύμφωνο συνεργασίας που έμεινε στην ιστορία “ως Συμφωνία Εθνικών Ομάδων”. Με τη συμφωνία αυτή δημιουργούνταν κοινό στρατηγείο υπό τις διαταγές του οποίου ετίθεντο και οι τρεις μεγάλες αντιστασιακές ομάδες αν και διατηρούσαν σε μεγάλο βαθμό την ανεξαρτησία τους στα όρια δράσης τους. Το Περτούλι έγινε η έδρα του Στρατηγείου. Στο μεσοδιάστημα, η απόβαση των Συμμάχων δεν έγινε στην Ελλάδα αλλά στην Ιταλία και ίσως αυτός ήταν ένας βασικός λόγος που ο ΕΑΜ/ΕΛΑΣ συμμετείχε στην συμφωνία και “ηρέμησε”, προς στιγμήν τουλάχιστον.
Ο Μάγιερς έχοντας ενημερώσει το Γενικό Στρατηγείο Μέσης Ανατολής και σε συνεργασία με αυτό ετοιμάζει επίσκεψή του εκεί για να ενημερώσει τους ανωτέρους του αλλά και να ζητήσει περαιτέρω κατευθύνσεις και εντολές. Γίνεται γνωστή η πρόθεση του Μάγιερς και εκδηλώνεται η πρόθεση καταρχήν του Τζήμα του ΚΚΕ, στην συνέχεια των Πυρομάγλου και Καρτάλη από ΕΔΕΣ και ΕΚΚΑ αντιστοίχως να συμμετάσχουν στην αποστολή. Τελικά προσετέθησαν “με το έτσι θέλω” από την πλευρά του ΚΚΕ/ΕΑΜ οι Σιάντος, Τσιριμώκος, Ρούσσος και Δεσποτόπουλος. Μετά από συνεργασία με τους Σιάντο, Πυρομάγλου και Καρτάλη, συμφωνήθηκε το σχέδιο των θεμάτων που θα συζητηθούν στις επαφές του Καΐρου. Όταν έφθασαν στο Κάιρο και όσες ημέρες βρέθηκαν, δεν ασχολήθηκαν καθόλου σχεδόν με τα θέματα που είχαν συμφωνήσει. Αντίθετα αναλώθηκαν για ένα θέμα που τουλάχιστον για το ΚΚΕ δεν αποτελούσε προτεραιότητα και δεν είχε ασχοληθεί μ’ αυτό: Το καθεστωτικό ζήτημα. Να σημειωθεί εδώ ότι το ΚΚΕ δεν είχε προσχωρήσει στο αντιμοναρχικό πρωτόκολλο που είχαν υπογράψει τα αντιμοναρχικά κόμματα και πολιτικοί από το 1942 και το έκανε μόλις στις 24 Ιουνίου 1943 με επιστολή του Σιάντου στον Σοφούλη. Κανένα από τα ζωτικά θέματα που είχαν συμφωνηθεί και συμπεριληφθεί στον κατάλογο των συνομιλιών, δεν συζητήθηκε. Επέστρεψαν άπραγοι όλοι (;) στην Ελλάδα. Ο Ταξίαρχος Μάγιερς αντικαταστάθηκε από τον Κρις Γουντχάουζ.
Στις 8 Σεπτεμβρίου 1943 συνθηκολογεί η Ιταλία. Στην Ελλάδα η Μεραρχία Πινερόλο που έδρευε στη Θεσσαλία, τάσσεται υπέρ των συμμάχων. Ο Διοικητής της, στρατηγός Ινφάντε, προτίθεται να διαθέσει τη μονάδα υπό την διοίκηση των εν Ελλάδι Βρετανών οι οποίοι αρνούνται, αλλά μεσολαβούν για να έρθουν οι Ιταλοί σε επαφή με το Γενικό Στρατηγείο της Αντίστασης με το οποίο υπογράφτηκε η συνθηκολόγηση που προέβλεπε συνεργασία με τις ανταρτικές ομάδες. Τελικά, ο ΕΛΑΣ μόνος κύκλωσε και αφόπλισε τους Ιταλούς, τους έστειλε σε ορεινά στρατόπεδα εργασίας και έβαλε στο χέρι τον οπλισμό του που ήταν σύγχρονος και όλων των κατηγοριών. Στο μεταξύ, οι Γερμανοί προκειμένου να καλύψουν το κενό που δημιουργήθηκε από τη συνθηκολόγηση των Ιταλών, μετακίνησαν αξιόλογες στρατιωτικές μονάδες προς βορρά. Η κίνηση αυτή των στρατευμάτων των Γερμανών, δεδομένης και της πτώσεως της Ιταλίας, θεωρήθηκε από τους Έλληνες ως η αρχή εκκενώσεως της χώρας (ΑΒΕΡΩΦ-ΤΟΣΙΤΣΑΣ, 1973(2009).
Το ΚΚΕ σε συνεδρίαση του Πολιτικού του Γραφείου τις τελευταίες ημέρες του Σεπτεμβρίου, όπου συμμετέχουν και άλλα στελέχη όπως για παράδειγμα ο Χατζής (Γραμματέας του ΕΑΜ), οι Γραμματείς των κομματικών οργανώσεων Αθήνας και Πειραιά κλπ, αποφασίζει την 1η Οκτωβρίου 1943 την προοπτική του εμφυλίου πολέμου και το χαρακτηρισμό όλων όσων συμμετείχαν σε άλλες οργανώσεις ως “αντιδραστικών” και “πεμπτοφαλαγγιτών πρακτόρων” (ΜΟΥΜΤΖΗΣ, 2013). Ο ΕΛΑΣ άδραξε κυριολεκτικά την ευκαιρία από τα “κέρατα”. Στο Περτούλι όπου ήταν η έδρα του Γενικού Στρατηγείου Αντίστασης (της ενωμένης αντίστασης υποτίθεται) συλλαμβάνει τους αντιπροσώπους του ΕΔΕΣ. Τις ίδιες ακριβώς ημέρες άρχισε μεγάλης κλίμακας επίθεση των Γερμανών εναντίον του ΕΔΕΣ ο οποίος δρούσε σχεδόν αποκλειστικά στην περιοχή όπου ευρίσκετο η δεύτερη και ίσως σημαντικότερη οδός διαφυγής για τους Γερμανούς σε περίπτωση εκκενώσεως της Ελλάδος, αφού μέσω Γιουγκοσλαβίας τα πράγματα ήταν ιδιαίτερα δύσκολα.. Η επίθεση των Γερμανών ξεκίνησε σε πέντε σημεία ανατολικά της Άρτας και νοτιοανατολικά των Ιωαννίνων. Ήταν μία πραγματική μάχη που κράτησε δέκα ημέρες χωρίς όμως αποτέλεσμα για τους Γερμανούς, οι οποίοι μπροστά στην κατάσταση αυτή αναγκάστηκαν τελικά και έστειλαν επίλεκτα τμήματα της Ορεινής Μεραρχίας «Εντελβάις». Ο Ζέρβας για να αποφύγει την πλήρη εξολόθρευση, αναδιπλώθηκε προς ανατολάς για να βρεθεί στα νότα του, μπροστά σε παρατεταγμένες μονάδες του ΕΛΑΣ, οι οποίες διαθέτοντας τον οπλισμό των Ιταλών επιτίθενται εναντίον του ΕΔΕΣ. Δεν γνώριζε ο Ζέρβας ότι το Περτούλι είχε ήδη πέσει στα χέρια του ΕΛΑΣ ο οποίος και κρατούσε αιχμαλώτους τους εκπροσώπους του, ούτε γνώριζε ότι οι Σιάντος και Σαράφης παρακολουθούσαν από πολύ κοντά, από τα χωριά Μεσοχώρα και Παχτούρι, τις επιχειρήσεις αυτές. Οι αντάρτες του Ζέρβα είχαν μπροστά τους τους Γερμανούς και στα νώτα τους τους αντάρτες του ΕΛΑΣ που τους σφυροκοπούσαν.. Οι μάχες του ΕΔΕΣ εναντίον δύο εχθρών, Γερμανών και ΕΛΑΣ, συνεχίστηκαν επί τέσσερις-πέντε ημέρες μέχρι την 30η Οκτωβρίου οπότε οι του ΕΔΕΣ αφού έδωσαν και την τελευταία μάχη εξαφανίστηκαν μέσα στη νύκτα, χωρισμένοι σε μικρές ομάδες, για να ξανασυναντηθούν μετά από έξι εβδομάδες νοτίως των Ιωαννίνων.
Το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ συνέχισε την προσπάθεια με μειωμένη ένταση, κυρίως λόγω του χειμώνα, για καθυπόταξη ή αλλιώς εξαφάνιση όλων των άλλων αντιστασιακών οργανώσεων. Η Βρετανική Συμμαχική Αποστολή (ΒΣΑ) στο μεταξύ διευρύνθηκε και με τη συμμετοχή και Αμερικανών στρατιωτικών και ονομάσθηκε Συμμαχική Στρατιωτική Αποστολή (ΣΣΑ). Ο πρωθυπουργός Τσουδερός στις 21 Δεκεμβρίου 1943 από το Κάιρο απηύθυνε ραδιοφωνικό διάγγελμα προς τον Ελληνικό Λαό για την ειρήνευση και τη συμφιλίωση. Με την μεσολάβηση της ΣΣΑ άρχισαν και πάλι διαπραγματεύσεις επίπονες αλλά ανειλικρινείς καθώς για το ΚΚΕ κάθε τι λιγότερο από την απορρόφηση και αδρανοποίηση των ΕΔΕΣ και ΕΚΚΑ από τον ΕΛΑΣ ήταν αδιανόητο. Παρόλα αυτά υπογράφτηκε η Συμφωνία της Πλάκας στα τέλη Φεβρουαρίου 1944, η οποία έμεινε όμως κενό γράμμα για το ΚΚΕ/ΕΑΜ/ΕΛΑΣ που συνέχισαν το κτύπημα και εξουδετέρωση όλων των αντιπάλων οργανώσεων χωρίς να σταματάει μπροστά σε τίποτα, αθετώντας ακόμη και την υπογραφή του. Έτσι στις 17 Απριλίου 1944 ισχυρές δυνάμεις της 3ης Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ επιτίθεται εναντίον του 5/42 του Ψαρρού το οποίο διαλύεται. Ο Ψαρρός και 150 περίπου αξιωματικοί και οπλίτες του δολοφονούνται παρόλο ότι είχαν παραδοθεί στον Καπετάνιο Νικηφόρο (Δημητρίου). Τον ίδιο τον Ψαρρό σκότωσε ο Ταγματάρχης Ζούλας Ελευθέριος, στρατιωτικό στέλεχος του ΕΛΑΣ.
Ενώ τα ανωτέρω συνέβαιναν σε επίπεδο πολεμικών επιχειρήσεων μεταξύ ενόπλων αντιπάλων αντιστασιακών ομάδων, το ΚΚΕ/ΕΑΜ/ΕΛΑΣ την ίδια αυτή περίοδο προχωρούσε σε πυρπόληση των χωριών που υποστήριζαν τις αντίπαλες ομάδες ή ήταν τόποι καταγωγής των ηγετών των αντιπάλων τους. Προέβαιναν σε συλλήψεις, εκτελέσεις με ή χωρίς “Λαϊκά Δικαστήρια” αλλά και εκτελέσεις αμάχων που απλώς τους είχαν κολλήσει τη ρετσινιά του αντιδραστικού. Δεν τους ενδιέφερε αν κάποιος ήταν με το κόμμα των Φιλελευθέρων ή των Λαϊκών, αν ήταν μοναρχικός ή αντιμοναρχικός. Το αίμα αθώων που χύθηκε αυτά τα δύο χρόνια του Εμφυλίου Πολέμου ήταν που έκανε τον Πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου να εκφωνήσει στην εισαγωγή της Διάσκεψης του Λιβάνου τον περίφημο λόγο που άρχιζε ως εξής:
“Κόλαση είναι σήμερα η κατάσταση στην Πατρίδα μας. Σφάζουν οι Γερμανοί. Σφάζουν τα Τάγματα Ασφαλείας. Σφάζουν και οι Αντάρτες. Σφάζουν και καίνε. Τι θα απομείνει από τη δυστυχισμένη μας χώρα; Η ευθύνη του ΕΑΜ είναι ότι δεν απέβλεπε μόνο στον απελευθερωτικό αγώνα, αλλά θέλησε να προετοιμάσει την μεταπολεμική δυναμική του επικράτηση. Γι αυτό επιδίωξε, πρώτον, την μονοπώληση του Εθνικού μας Αγώνα. Και επιδίωξε, δεύτερον, την τρομοκράτηση και εξόντωση των αντιπάλων του. Ταύτισε τον εαυτό του με το Κράτος. Περιέλαβε στους σκοπούς του μετά την απελευθέρωση, τον έλεγχο του κράτους με την βία. Οι αντίπαλοι του ΕΑΜ θεωρήθηκαν εχθροί της Πατρίδος....”
Έτσι και σε εφαρμογή της απόφασης της Συνδιάσκεψης του ΚΚΕ του Δεκεμβρίου 1942 τίθεται σε εφαρμογή η εξαφάνιση των αντιπάλων αντιστασιακών ομάδων, ώστε να μην υπάρχουν αντίπαλοι κατά τη στιγμή της κατάληψης της εξουσίας, όταν θα απελευθερώνονταν η Ελλάδα.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ (Των τριών τελευταίων άρθρων)
ΑΒΕΡΩΦ-ΤΟΣΙΤΣΑΣ, Ε., 1973. ΦΩΤΙΑ ΚΑΙ ΤΣΕΚΟΥΡΙ, ΕΛΛΑΣ, 1946-1949 ΚΑΙ ΤΑ ΠΡΟΗΓΗΘΕΝΤΑ
Εκδόσεις ΤΟ ΒΗΜΑ βιβλιοθήκη, 2009.
ΖΑΛΟΚΩΣΤΑΣ, Χ., 1948. Το Χρονικό της Σκλαβιάς. Εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας.
ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ, Ν, 1950. Άρθρο εις το Ελληνο-Αμερικανικόν Βήμα, 20 Οκτωβρίου 1950. (Αναφέρεται από τον Κούσουλα:ΚΚΕ ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΤΡΙΑΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ 1918-1949. Σελ. 185).,
ΚΟΥΣΟΥΛΑΣ, 1986. ΚΚΕ ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΤΡΙΑΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ 1918-1949. Εκδόσεις Ευρωεκδοτική.
ΚΚΕ,1946. Δέκα Χρόνια Αγώνες, 1935-1945. Κεντρική Επιτροπή ΚΚΕ, 1946
ΜΟΥΜΤΖΗΣ, Σ. 2013. Η Κόκκινη Βία 1943-1944. Η Μνήμη και η Λήθη της Αριστεράς. Εκδόσεις Επίκεντρο
MYERS, E.C.W., 1975. Η Ελληνική Περιπλοκή. Εκδόσεις Εξάντας.
ΡΙΖΑΣ, Σ., 2011. Η εμπλοκή της Αμερικανικής Αποστολής (OSS) στην κατοχική Ελλάδα
