Θεόδωρος
Κουτρούκης *
Τα κουρέλια τραγουδάνε ακόμα;
Τα νεώτερα
στοιχεία για την αγορά εργασίας είναι εξόχως αποκαλυπτικά. Μετά τις σαρωτικές
αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο των εργασιακών σχέσεων και την ασφυκτική πίεση των
δυσθεώρητων ποσοστών ανεργίας τα στατιστικά δεδομένα απεικονίζουν τη ζοφερή
πραγματικότητα.
Με μισθό
κάτω των 1.000 ευρώ (μεικτά) αμείβονται σχεδόν 6 στους 10 μισθωτοί. 1 στις 2
επιχειρήσεις δεν πληρώνει εμπρόθεσμα τους μισθούς. Το 20,24% των απασχολουμένων
λαμβάνουν μέχρι 500 ευρώ και το 36,72% μισθό από 601 έως 1.000 ευρώ. Μόνο 7 στους
10 απασχολούνται πάνω από 35 ώρες την εβδομάδα. Οι μεγαλύτεροι εργοδότες είναι
το λιανικό εμπόριο (13,73% των απασχολουμένων), το χονδρικό εμπόριο (10,79%), η
εστίαση (8,87%).
Τι σημαίνουν
όλα αυτά; Η ευελιξία της αγοράς εργασίας διαδίδεται με μεγάλη ταχύτητα, ενώ η
επιταγή των πιστωτών για τη μείωση του κόστους εργασίας, ως μέσο ενίσχυσης της
ανταγωνιστικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων επιδιώκεται με προθυμία από τους
σχεδιαστές της οικονομικής πολιτικής. Οι
μέσες αμοιβές απέχουν πολύ από το να επαρκούν για την επιβίωση ενός τυπικού
νοικοκυριού (σε μονάδες αγοραστικής δύναμης) και τα κύρια κοιτάσματα
απασχόλησης εξακολουθούν να εντοπίζονται στον «ασταθή» τομέα των υπηρεσιών.
Δυστυχώς, οι
εξελίξεις εκτυλίσσονται ταχύτερα από το ρυθμό προσαρμογής της ελληνικής κοινωνίας.
Η ταχύρρυθμη εξατομίκευση των όρων εργασίας των μισθωτών, η διάβρωση των θεσμών
του κοινωνικού διαλόγου και η σχεδιαζόμενη αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου των
ομαδικών απολύσεων θα προκαλέσουν περαιτέρω αποσταθεροποιητικές επιδράσεις
στους όρους αμοιβής και απασχόλησης.
Το νέο τοπίο
της αγοράς εργασίας θα είναι πολύ διαφορετικό από ότι γνωρίσαμε μέχρι και την
πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα. Αυξημένη εργασιακή ανασφάλεια,
περισσότερη ευελιξία, χαμηλότερες αμοιβές, μηδαμινή συλλογική δράση των
μισθωτών. Οι νέοι εργαζόμενοι θα διαθέτουν ελάχιστη διαπραγματευτική δύναμη σε
ένα καθεστώς που ελάχιστα θα θυμίζει τις εργασιακές σχέσεις, με τις οποίες δραστηριοποιήθηκαν
οι γονείς τους. Αυτό που μένει να δούμε είναι αν θα καταφέρουν με τη δράση τους
(ατομική ή συλλογική;) να διασώσουν τα ελάχιστα συστατικά
στοιχεία των εργασιακών σχέσεων του 20 αιώνα: τον κατώτατο μισθό, τις
συμβάσεις, τα εργατικά συνδικάτα. Μένει να δούμε αν στο νέο τοπίο απασχόλησης τα
κουρέλια (των εργασιακών θεσμών) θα τραγουδάνε ακόμα.
*Επίκουρος Καθηγητής Οικονομικής των
Ανθρώπινων Πόρων στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου
