«Δυστυχία, το όνομά σου είναι Γυναίκα»
Το Σάββατο, 10 Αυγούστου 2013, παρουσιάστηκε στο Αρχαίο Θέατρο του Δίου η τραγωδία του Ευριπίδη, Μήδεια, σε σκηνοθεσία Σπύρου Ευαγγελάτου, με πρωταγωνιστή τον Γιώργο Κιμούλη. Μια κλασική ακαδημαϊκή παράσταση μόνο με άντρες ηθοποιούς, σύμφωνα με την παράδοση της
κλασικής εποχής που επέτρεπε μόνο σε άνδρες να «υποκρίνονται».
Στα 431 π.Χ., όταν πρωτοπαίχτηκε η Μήδεια, ο Ευριπίδης έμεινε τρίτος στον διαγωνισμό, ενώ σήμερα την κατατάσσουμε στα αριστουργήματά του. Στην τραγωδία του αυτή ο ποιητής αξιοποιεί τον προϋπάρχοντα μύθο της Μήδειας ως ακούσιας φόνισσας των παιδιών της στην προσπάθειά της να τα καταστήσει αθάνατα και τον παραλλάσσει κάνοντάς την παιδοκτόνο από εκδίκηση για την απιστία του Ιάσονα. Στην τραγωδία του Ευριπίδη η Μήδεια, που βοήθησε τον Ιάσονα στην Κολχίδα να κλέψει το χρυσόμαλλο δέρας, τον ερωτεύτηκε και τον ακολούθησε ίσαμε την Κόρινθο σε όλους τους δρόμους του, βλέπει ότι αυτός την προδίδει για χάρη της κόρης του βασιλιά Κρέοντα, Γλαύκης, ενώ εκείνη την παραδίδει στη δυστυχία. Η Μήδεια, προκειμένου να εκδικηθεί, στέλνει δηλητηριώδη γαμήλια δώρα με τα οποία φονεύει τόσο τη νύφη όσο και τον πεθερό του Ιάσονα, Κρέοντα. Στη συνέχεια, για να εκδικηθεί τον Ιάσονα, σκοτώνει τα παιδιά της, Φέρητα και Μέρμερο, και καταφεύγει στην Αθήνα ως φιλοξενούμενη του βασιλιά αυτής της πόλης, Αιγέα.
Το σκηνικό του Γιώργου Πάτσα –μοντέρνο σκηνικό σε μια κλασική παράσταση– λιτό και γεωμετρικό, ένας ελαφρώς κεκλιμένος κύβος, που απεικονίζει το σύμπλεγμα αρχαίου ελληνικού γλυπτού με κυρίαρχη τη φιγούρα ενός παιδιού, συμβάλλει στον συμβολισμό και προετοιμάζει τον θεατή πριν την έναρξη της παράστασης ακόμη. Ο κύβος γίνεται διάφανος στην τελευταία συγκλονιστική και μια από τις δυνατότερες σκηνές της παράστασης, γκρεμίζοντας έτσι τη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στο εσωτερικό του παλατιού, όπου έχει συντελεστεί το αποτρόπαιο έγκλημα και στον εξωτερικό χώρο, όπου βρίσκεται ο καταρρακωμένος Ιάσονας. Στη σκηνή αυτή ο κύβος που ανοίγει είναι ο πληγωμένος εσωτερικός κόσμος της Μήδειας που αποκαλύπτεται στον Ιάσονα και συμβολίζει τη νίκη της γυναίκας που εκμηδενίζει τη δύναμη και την εξουσία του άνδρα.
Η Μήδεια του Γιώργου Κιμούλη με το άλικο φόρεμα –σύμβολο αίματος, πάθους, πόνου και θανάτου – από την πρώτη της εμφάνιση στη σκηνή ξεχωρίζει μέσα στο γκρίζο σκηνικό και στα άλλα μουντά κοστούμια του Γιάννη Μετζικώφ (λευκό, μαύρο, μωβ), δίνοντας πολλές φορές την εντύπωση μια μεγάλης κηλίδας αίματος. Ο Γ. Κιμούλης, με τη βαθιά παλλόμενη φωνή των ανθρώπων του θεάτρου που δίνουν βαρύτητα ακόμα και στην πιο απλή φράση, απέδωσε με επιτυχία την τραγική ηρωίδα του Ευριπίδη, σε μετάφραση του Κ.Χ. Μύρη. Με ελαφρά γερμένο το κορμί όταν εκλιπαρούσε, ευθυτενής κι αγέρωχος όταν σάρκαζε, ένα κουβάρι όταν πονούσε, καταλάμβανε το μεγαλύτερο τμήμα της σκηνής όχι μόνο λόγω του φυσικού του αναστήματος αλλά κυρίως λόγω του τεράστιου ταλέντου του. Ίσως στην αρχή να ξαφνιάζει και να ξενίζει η απόδοση ενός γυναικείου ρόλου από άνδρα, αλλά ο Γ. Κιμούλης υποδύθηκε αριστοτεχνικά το αρχέτυπο της προδομένης γυναίκας χωρίς κραυγές και υστερίες, δίνοντάς μας μια ευκαιρία να ταξιδέψουμε στον χρόνο, να πάρουμε μια γεύση από το πώς έβλεπαν θέατρο οι αρχαίοι με ηθοποιούς επί σκηνής μόνο άντρες.
Ο Κρέων του Τάσου Νούσια, στιβαρός και αρρενωπός, ήταν μια επιβλητική παρουσία ως σύμβολο εξουσίας.
Ο Ιάσων του Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλου, σκληρός, είρων, καιροσκόπος, έβγαζε όμως μια γλυκύτητα η φωνή του, που ίσως σε δυσκόλευε να τον αντιπαθήσεις. Το μικρό του ανάστημα μπροστά στην γιγάντια Μήδεια είναι μια σκηνοθετική επιλογή που προδίδει τα κατάλοιπα της μητριαρχίας στην ήδη πατριαρχική κοινωνία της εποχής του Ευριπίδη.
Ο χορός αποτελείται από 12 γυναίκες της Κορίνθου που τις υποδύονται κι αυτές άνδρες ηθοποιοί. Συμπαραστέκονται στην ξενόφερτη Μήδεια, τη συμβουλεύουν και προσπαθούν να την αποτρέψουν από το έγκλημα. Συμβολίζουν τους αυτόχθονες που δεν αρνούνται να αποδεχθούν τους επήλυδες και συμπονούν τους ξενιτεμένους. Η στάση τους αυτή αισθητοποιείται επί σκηνής με το εύρημα του κουπιού: ένα μέλος του χορού, σαν κωπηλάτης σε νοερό καράβι, διατρέχει όλη τη σκηνή συμβολίζοντας τον ξεριζωμένο. Όμως, η απόλυτη αρμονία στις κινήσεις και την παράταξή τους επί σκηνής, διαταράσσεται, όταν ένας ηθοποιός αποσύρεται για να αναλάβει άλλο ρόλο.
Η υποβλητική η μουσική του Θάνου Μικρούτσικου, θα μπορούσε να παιχτεί ζωντανά για μεγαλύτερη φυσικότητα.
Με τη σκηνοθετική αυτή άποψη του Σπύρου Ευαγγελάτου νιώσαμε για λίγο θεατές–κάτοικοι της αρχαίας Αθήνας απολαμβάνοντας μια παράσταση πολύ κοντά στο τυπικό της αρχαιότητας: ποδήρεις και χειριδωτοί χιτώνες, προσωπεία, μόνο άνδρες υποκριτές, όρχηση, κινήσεις βγαλμένες μέσα από παραστάσεις αγγείων, καθόλου αίμα και φόνοι μπροστά στα μάτια των θεατών. Αλήθεια, πώς θα μας φαινόταν αν την παρακολουθούσαμε και με το φως της ημέρας, όπως τότε;
Τελικά το κοινό προσήλθε αθρόα σε μια τέτοια παράσταση μεσούσης της οικονομικής κρίσης, αποδεικνύοντας ότι ο πολιτισμός είναι αντίδοτο στην κρίση. Πόσο όμως είμαστε έτοιμοι να παρακολουθήσουμε τέτοιες παραστάσεις όπως αρμόζει; Υπήρξαν στιγμές που η «εκκωφαντική» σιωπή του κοινού μαρτυρούσε τη μέθεξη των θεατών. Υπήρξαν όμως κι άλλες που οι ήχοι από τα κινητά, οι συνομιλίες, οι ψίθυροι, τα σχόλια διέλυαν τη μαγεία της στιγμής. Μήπως μας λείπει εντέλει και η θεατρική παιδεία;
Κραίνουσι θεοί: καὶ τὰ δοκηθέντ΄ οὐκ ἐτελέσθη͵
τῶν δ΄ ἀδοκήτων πόρον ηὗρε θεός. (Ευριπίδης, Μήδεια, στ. 1416-18)
τῶν δ΄ ἀδοκήτων πόρον ηὗρε θεός. (Ευριπίδης, Μήδεια, στ. 1416-18)
•Σοφία Ελευθεριάδου – Ειρήνη Παξιμαδάκη, Φιλόλογοι στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση Ν. Πιερίας
•
Ο Κώστας Μυστακίδης, καλλιτεχνικός διευθυντής του ΟΡΦΕΟ,
για τη «ΜΗΔΕΙΑ»
Μετά τη μεγάλη παράσταση με τη «ΜΗΔΕΙΑ», ο Κώστας Μυστακίδης, καλλιτεχνικός διευθυντής του Οργανισμού Φεστιβάλ Ολύμπου, δήλωσε:
«Ένας εξαιρετικά λιτός αλλά παράλληλα μεστός υποκριτικά Γιώργος Κιμούλης, καθήλωσε τους θεατές που παρακολούθησαν την παράσταση της «Μήδειας» που σκηνοθέτησε ο Σπύρος Ευαγγελάτος. Τολμηρό το εγχείρημα (θίασος ανδρών) που δικαίωσε τους συντελεστές της. Τυχεροί όσοι παρακολουθήσαμε την αναμέτρηση του Γιώργου Κιμούλη με έναν ρόλο ορόσημο στην κλασική δραματουργία. Πιστεύω και εύχομαι οι θεατές του Φεστιβάλ Ολύμπου, να γίνουν κοινωνοί και των επόμενων παραστάσεων που οι συντελεστές του υπόσχονται εξ ίσου συγκλονιστικές στιγμές στο αρχαίο θέατρο του Δίου.»
