Καρκίνος Προστάτη: Ένοχες οι λίγες ώρες ύπνου

Αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του προστάτη έχουν οι άνδρες που δεν κοιμούνται επαρκώς τη νύχτα. Όπως αποκάλυψε πρόσφατη μελέτη, όσοι

κοιμούνται λιγότερο από 5 ώρες κάθε βράδυ αντιμετωπίζουν 55% υψηλότερες πιθανότητες για να νοσήσουν. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι όταν η διάρκεια του ύπνου αυξάνεται στις 6 ώρες ο κίνδυνος δεν υφίσταται. Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι ακόμα και σ’ αυτή την περίπτωση οι πιθανότητες αγγίζουν το 29% και προειδοποιούν ότι η συστηματική έλλειψη ύπνου είναι ιδιαίτερα επιβλαβής για τους άνδρες κάτω των 65 ετών που δεν ακολουθούν  τις συνιστώμενες 7 ώρες ύπνου.

«Ο καρκίνος του προστάτη είναι ο πιο συχνός καρκίνος των ανδρών, ιδιαίτερα όσων έχουν περάσει τα 65, καθώς, σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, περίπου το 60% των περιστατικών αφορούν σ’ αυτές τις ηλικίες. Μόνο στις ΗΠΑ το 2017 διαγνώστηκαν περίπου 161.000 νέα περιστατικά και σημειώθηκαν περίπου 26.700 θάνατοι απ’ αυτή την αιτία. Ωστόσο, πρόκειται για μια  μορφή καρκίνου που έχει υψηλές πιθανότητες ίασης, αρκεί να διαγνωστεί εγκαίρως και να εφαρμοστεί η ενδεδειγμένη θεραπεία», επισημαίνει ο χειρουργός ουρολόγος ανδρολόγος Δρ. Nίκος Μερτζιώτης, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Δεδομένης της ύπαρξης ολοένα αυξανόμενων ενδείξεων ότι παράγοντες που σχετίζονται με τον κιρκαδικό (βιολογικό) ρυθμό επηρεάζουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του προστάτη, ερευνητές από την Αμερικανική Εταιρεία Καρκίνου θέλησαν να επιβεβαιώσουν και επεκτείνουν ευρήματα προηγούμενης έρευνάς τους που είχε αποκαλύψει ότι υπάρχει σχέση μεταξύ ύπνου βραχείας διάρκειας και υψηλότερου κινδύνου θανάτου από καρκίνο του προστάτη. Όμως, επειδή η προηγούμενη έρευνα περιελάμβανε μόνο εργαζόμενους και είχε επικεντρωθεί ειδικά σε όσους εργάζονταν με βάρδιες, επιδίωξαν την εξέταση της συσχέτισης συνδυάζοντας τα ευρήματα αυτά με μια παλαιότερη έρευνα που δεν αφορούσε μόνο στη συγκεκριμένη ομάδα ανδρών.

Συγκεκριμένα, εξέτασαν δεδομένα από δύο μεγάλες, μακροχρόνιες μελέτες, εκ των οποίων η πρώτη αφορούσε περισσότερους από 407.000 άνδρες μεταξύ 1950 και 1972, ενώ η δεύτερη πάνω από 416.000 άντρες από το 1982 έως το 2012. Παρότι κανένας από τους συμμετέχοντες δεν νοσούσε από καρκίνο του προστάτη κατά την έναρξη της μελέτης, περισσότεροι από 1.500 άνδρες στην πρώτη μελέτη και από 8.700 άνδρες στη δεύτερη μελέτη έχασαν τη ζωή τους από αυτή την αιτία κατά τη διάρκεια των περιόδων παρακολούθησης.

Οι ερευνητές, αφού μελέτησαν τις συνήθειες ύπνου των ανδρών, διαπίστωσαν ότι οι μικρότεροι των 65 ετών άνδρες ο ύπνος των οποίων περιορίζονταν μεταξύ 3 και 5 ωρών τη νύχτα είχαν 55% μεγαλύτερο κίνδυνο να πεθάνουν από καρκίνο του προστάτη, ενώ όσοι συνήθιζαν τις 6 ώρες νυχτερινού ύπνου διέτρεχαν 29% υψηλότερο κίνδυνο θανάτου, σε σύγκριση με τους άνδρες που απολάμβαναν 7 ώρες κάθε βράδυ.

Ο συσχετισμός όμως δεν παρατηρήθηκε στους άνδρες μεγαλύτερης ηλικίας, καθώς όσοι ήταν άνω των 65 ετών δεν εμφάνισαν διαφορά στον κίνδυνο θανάτου από καρκίνο του προστάτη, ανεξάρτητα από το πόσο κοιμούνταν τα βράδια.

«Η ύπαρξη καρκίνου του προστάτη συχνά ανακαλύπτεται μέσω προληπτικών εξετάσεων, διότι στα αρχικά στάδια δεν υπάρχουν συνήθως ιδιαίτερα συμπτώματα. Η αδυναμία ούρησης, η συχνοουρία τη νύχτα, η ακράτεια, τα προβλήματα στύσης και η οδυνηρή εκσπερμάτωση είναι από τα συμπτώματα που υποδηλώνουν την πιθανότητα ύπαρξης καρκίνου του προστάτη, καθώς τα παραπάνω αποτελούν ενδείξεις και άλλων, καλοηθών παθήσεων. Όπως και πολλές άλλες μορφές καρκίνου έτσι και ο καρκίνος του προστάτη έχει υψηλά ποσοστά ίασης όταν διαγνωστεί σε αρχικά στάδια και με τις νέες χειρουργικές μεθόδους η θεραπεία του είναι περισσότερο εφικτή από ποτέ. Η εστιακή θεραπεία (focal therapy), που εφαρμόζεται πια και στη χώρα μας, είναι ο νέος επαναστατικός τρόπος αντιμετώπισης του πρώιμου καρκίνου του προστάτη, τα δε αποτελέσματά του είναι άριστα», σημειώνει ο Δρ. Μερτζιώτης και μας εξηγεί περαιτέρω: «Η μέθοδος στηρίζεται στην απεικόνιση που συνδυάζει τη μαγνητική τομογραφία του προστάτη με το διορθικό υπερηχογράφημα. Από τα πλεονεκτήματα της μεθόδου είναι η ακριβής καταστροφή της καρκινικής βλάβης διαδερμικά, χωρίς τομή, που έχει ως αποτέλεσμα τον μηδενισμό των πιθανοτήτων εμφάνισης ανεπιθύμητων προβλημάτων όπως ακράτεια, στυτική δυσλειτουργία κ.ά. που προκύπτουν όταν ο ασθενής υποβάλλεται σε χειρουργική επέμβαση. Σημαντικό είναι επίσης ότι η διαδικασία πραγματοποιείται με τοπική αναισθησία και δεν απαιτείται νοσηλεία του ασθενή, παρά μόνο παραμονή λίγων ωρών στην κλινική. Όσο όμως κι αν έχει εξελιχθεί η θεραπεία του καρκίνου του προστάτη κύριο μέλημα όλων των ανδρών πρέπει να είναι η πρόληψη».

Τα ευρήματα της έρευνας αποτελούν ένδειξη ότι ο φυσικός κύκλος ύπνου-αφύπνισης του σώματος που ονομάζεται κιρκαδικός ρυθμός  μπορεί να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του καρκίνου του προστάτη. Κι αυτό γιατί
ο κακός ύπνος όχι μόνο απενεργοποιεί τα γονίδια που προστατεύουν από την ανάπτυξη του καρκίνου, αλλά παλαιότερες έρευνες έχουν διαπιστώσει ότι η έλλειψη ύπνου μπορεί να εμποδίσει την παραγωγή μελατονίνης, της ορμόνης που ελέγχει τον κύκλο ύπνου-αφύπνισης, τα χαμηλά επίπεδα της οποίας μπορεί να οδηγήσουν σε αύξηση των γενετικών μεταλλάξεων, σε μείωση της αποκατάστασης του γενετικού υλικού και σε εξασθένιση του ανοσοποιητικού συστήματος. «Η παρατηρούμενη συσχέτιση μεταξύ της βραχείας διάρκειας του ύπνου και υψηλότερου κινδύνου θανάτου από καρκίνο του προστάτη μόνο κατά τη διάρκεια των πρώτων 8 ετών παρακολούθησης υποδηλώνει ότι η βραχεία διάρκεια του ύπνου θα μπορούσε να επηρεάσει τα μεταγενέστερα στάδια της καρκινογένεσης του προστάτη», ανέφεραν οι ερευνητές.

Παρόλο που η σχέση μεταξύ περιορισμένου ύπνου και καρκίνου του προστάτη δεν παρατηρήθηκε σε άτομα άνω των 65 ετών, οι ερευνητές πιθανολογούν ότι οφείλεται στη φυσική μείωση των επιπέδων της μελατονίνης κατά τη διάρκεια της νύχτας με το πέρασμα των ετών, η οποία μπορεί να μειώσει τη σχετική επίδραση της έλλειψης ύπνου.

Όπως ανέφερε η επικεφαλής της μελέτης Dr Susan Gapstur, αντιπρόεδρος επιδημιολογίας της Αμερικανικής Εταιρείας Καρκίνου, κρίνεται απαραίτητη η περαιτέρω διερεύνηση για την καλύτερη κατανόηση των βιολογικών μηχανισμών,  και σε περίπτωση επιβεβαίωσης των ευρημάτων της συγκεκριμένης έρευνας θα ενισχυθούν τα διαθέσιμα στοιχεία για τη σημασία της υιοθέτησης συνηθειών που επιτρέπουν τον επαρκή ύπνο προκειμένου οι άνδρες να απολαμβάνουν  καλύτερη υγεία.

«Επομένως, εάν επαληθευτούν τα αποτελέσματα της μελέτης θα σημαίνει ότι ο ποιοτικός και επαρκής ύπνος δεν προσφέρει μόνο σωματική ξεκούραση, πνευματική διαύγεια και τρόπο ανασυγκρότησης του οργανισμού, αλλά ενδεχομένως να είναι τόσο κρίσιμης σημασίας που θα μπορούσε να κάνει τη διαφορά μεταξύ ζωής και θανάτου», καταλήγει ο Δρ. Μερτζιώτης.