Όταν αναφερόμαστε στο κελάηδημα των πουλιών, δεν μπορούμε να αναφερθούμε μόνο σε μία “φωνή”. Είναι μια μελωδία με ιδιαίτερους ήχους
αλλά και μια πραγματική γλώσσα από μόνη της. Το ξηρό ‘τικ’ ενός σπουργιτιού, το φευγαλέο ‘γκεκ γκεκ γκεκ’ ενός δρυοκολάπτη και το κραυγαλέο ‘τσιριπ’ ενός κορυδαλλού – κάθε ήχος έχει τον δικό του σκοπό και χρησιμοποιείται σε πολύ συγκεκριμένες περιπτώσεις. Για τους πτηνοπαρατηρητές, το να μάθουν πώς να ‘αποκωδικοποιούν’ την κρυφή γλώσσα των πουλιών, είναι ένας πολύ καλός τρόπος να αναγνωρίζουν τα διάφορα είδη αλλά και να καταλαβαίνουν καλύτερα τη συμπεριφορά τους.
Η γλώσσα των πουλιών
Όπως τα φωνήεντα και τα σύμφωνα υπάρχουν για να δημιουργηθούν οι λέξεις και οι προτάσεις που χρησιμοποιούμε, έτσι και τα πουλιά έχουν μια σειρά από φωνές, τραγούδια και μελωδίες σε μια ‘γλώσσα’ τόσο ξεχωριστή που θα μπορούσε να ανταγωνιστεί το δικό μας αλφάβητο! Αυτό οφείλεται σε ένα ιδιαίτερο φωνητικό όργανο που ονομάζεται σύριγγα που έχει το μέγεθος ενός μπιζελιού και βρίσκεται ανάμεσα στην τραχεία και στους βρόγχους των πνευμόνων. Η διαμόρφωσή της – που διαφέρει σε κάθε είδος – καθιστά δυνατά τόσα πολλά διαφορετικά τραγούδια και ήχους. Κάθε ήχος έχει διαφορετικό σκοπό και αυτό με τη σειρά του επιτρέπει στα πουλιά να επικοινωνούν μεταξύ τους σε διαφορετικές περιπτώσεις.
Τα καλέσματα προειδοποίησης
Αυτά περιλαμβάνουν έντονους και διαπεραστικούς ήχους – προειδοποιητικά συνθήματα που χρησιμοποιούν τα πουλιά όταν νιώσουν ότι απειλούνται και θέλουν να προειδοποιήσουν τους συντρόφους τους για κίνδυνο. Είναι συνήθως σύντομοι σε διάρκεια ήχοι αλλά αρκετά δυνατοί για να ακουστούν σε μεγάλες αποστάσεις. Ίδιους ήχους χρησιμοποιούν τα αρπακτικά πουλιά ως μέρος της επίθεσής τους.
Οι κραυγές για βοήθεια
«Μαμά μαμά μαμά!» Όπως τα παιδιά καλούν τη μαμά τους με τα χέρια τους τεντωμένα προς το μέρος της, έτσι και τα μικρά πουλιά παράγουν μικροπαράπονα και τιτιβίσματα προς τη μητέρα τους για της τραβήξουν την προσοχή συχνά ανοιγοκλείνοντας τις φτερούγες τους. Το κάλεσμα είναι σε χαμηλή ένταση, μπορεί όμως να γίνει αντιληπτό γύρω από την περιοχή της φωλιάς. Τα μικρά πουλιά συνεχίζουν να χρησιμοποιούν συχνά το ίδιο κάλεσμα ακόμα και όταν φύγουν από τη φωλιά επειδή η μαμά θα είναι πάντα μαμά!
Τα καλέσματα επαφών
«Γεια σου, είσαι καλά;» Τα καλέσματα αυτά είναι το ανάλογο που κάνουμε εμείς όταν θέλουμε να σιγουρευτούμε ότι ένας φίλος είναι καλά. Τα χρησιμοποιούν όταν ταξιδεύουν σε σμήνη, όταν θέλουν να καλέσουν ο ένας τον άλλον ή ακόμα και για να ενημερώσουν το ένα το άλλο για το που βρίσκεται μια καλή πηγή τροφής. Τα καλέσματα αυτά αποτελούνται κυρίως από σχετικά δυνατά τιτιβίσματα αλλά όχι τόσο διαπεραστικά όσο τα καλέσματα προειδοποίησης.
Καλέσματα εν πτήσει
Εμείς σε επαγγελματικές περιπτώσεις χρησιμοποιούμε πιο επίσημο τόνο επειδή το απαιτεί η περίσταση. Παρομοίως, τα πουλιά έχουν συγκεκριμένα καλέσματα που χρησιμοποιούν μόνο εν πτήσει – και το ενδιαφέρον είναι ότι αυτά είναι τα πιο χαρακτηριστικά καλέσματα πάνω στα οποία μπορούμε να βασιστούμε για την αναγνώριση ενός είδους. Αυτοί οι ήχοι είναι εξαιρετικά μουσικοί, ειδικά όταν ανακοινώνουν το πέρασμα σμηνών κατά τη μετανάστευση.
Γιατί τα πουλιά κελαηδούν την αυγή;
Το πρωινό κελάηδημα των πουλιών σηματοδοτεί μια ευχάριστη αφύπνιση. Αλλά γιατί τα πουλιά συνήθως παρουσιάζουν τα φωνητικά τους ταλέντα αυτή τη στιγμή της ημέρας; Η απάντηση είναι απλή ‘ματαιοδοξία’: για να δείξουν ότι είναι δυνατά και υγιή. Τα πουλιά τρέφονται κατά τη διάρκεια της μέρας κυρίως άρα το πρωί που ξυπνούν είναι πεινασμένα και αδύναμα. Μόνο τα αρσενικά κελαηδούν την αυγή και είναι μια τεχνική που χρησιμοποιούν για να αποδείξουν στα πιθανά ζευγάρια τους ότι είναι δυνατοί και υγιείς. Το κελάηδημα είναι άκρως συνδεδεμένο με την ‘ερωτική ζωή’ ενός πουλιού και είναι σημαντικό σε κάθε στάδιο της σχέσης τους, από την ερωτοτροπία μέχρι τη φωλεοποίηση.
Όταν η μελωδία γίνεται μουσική
Το πρωινό κελάηδημα του κορυδαλλού δεν είναι η μόνη μελωδία που ενέπνευσε ποιητές και σύνθετες. Το γλυκό κελάηδημα των πουλιών έχει αγγίξει τις καρδιές των ανθρώπων, εμπνέοντας στίχους και μουσική που έχει μείνει στον χρόνο. Οι συνθέτες Grieg, Ravel και Prokofiev, ανάμεσα σε άλλους, έχουν τόσο γοητευτεί από τη μελωδία των κοτσυφιών, των αηδονιών και των περιστεριών που έχουν μετατρέψει τα καλέσματά τους σε μουσική.
Ο Vivaldi συνέθεσε το διάσημο κονσέρτο Σγαρτιλιού, ενώ το Capriccio sopra Cucho του Girolamo Frescobaldi είναι απόδειξη της γοητείας του κούκου. Ο Beethoven ενσωμάτωσε στη δεύτερη κίνηση της Ποιμαντικής Συμφωνίας αρ. 6 μιμήσεις του αηδονιού και του ορτυκιού – που εκτελούνται από φλάουτο και όμποε αντίστοιχα. Και ο Wagner περιέλαβε το τραγούδι Το πουλί στο δάσος στο έργο του με τίτλο Siegfried.
Πώς μπορείτε να μάθετε να αναγνωρίζετε τα πουλιά από το κελάηδημά τους
Φυσικά ο καλύτερος τρόπος για να μάθει κανείς πώς να αναγνωρίζει τα πουλιά από το κελάηδημά τους είναι να βγει έξω στην ύπαιθρο και απλά να ακούσει την πιο όμορφη μουσική που δημιουργήθηκε πότε. Η χορωδία που ακούτε σε ένα δάσος ή σε ένα εθνικό πάρκο είναι μια αληθινή μουσική συμφωνία, ειδικά για όσους μπορούν να εντοπίσουν τις μικρές διαφορές μεταξύ των ήχων. Για αρχή, μπορεί να είναι χρήσιμο να έχετε ένα εγχειρίδιο το οποίο – μαζί με τους χάρτες και τις φωτογραφίες των διαφόρων ειδών – εξηγεί τα διαφορετικά φωνητικά χαρακτηριστικά. Αλλά να είστε σίγουροι, με λίγη εξάσκηση και υπομονή, ο καθένας μπορεί να ξεκλειδώσει το μυστικό του κελαηδήματος.
Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε πρώτα από την LIPU (BirdLife στην Ιταλία) στα Ιταλικά και μεταφράστηκε στα αγγλικά από το BirdLifeEurope και στα ελληνικά από τον Πτηνολογικό Σύνδεσμο Κύπρου.
https://dasarxeio.com/
