«Η εργασία αποτελεί δικαίωμα και προστατεύεται από το κράτος»
Το άρθρο 22 του Ελληνικού Συντάγματος προβλέπει ότι «η εργασία αποτελεί
δικαίωμα και προστατεύεται από το κράτος». Αυτήν ακριβώς την προστασία της εργασίας και των ίδιων των εργαζομένων έρχεται να ενισχύσει ο νέος νόμος με τίτλο «Συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις Δημοσίου και λοιπές ασφαλιστικές διατάξεις, ενίσχυση της προστασίας των εργαζομένων, δικαιώματα ατόμων με αναπηρίες και άλλες διατάξεις».
δικαίωμα και προστατεύεται από το κράτος». Αυτήν ακριβώς την προστασία της εργασίας και των ίδιων των εργαζομένων έρχεται να ενισχύσει ο νέος νόμος με τίτλο «Συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις Δημοσίου και λοιπές ασφαλιστικές διατάξεις, ενίσχυση της προστασίας των εργαζομένων, δικαιώματα ατόμων με αναπηρίες και άλλες διατάξεις».
Θα αναφερθώ ενδεικτικά σε κάποιες διατάξεις, γιατί έχω την εντύπωση ότι ελάχιστα ακούστηκαν κατά τη διάρκεια της συζήτησης και ψήφισης στη Βουλή.
• το άρθρο 9 του νομοσχεδίου που προβλέπει ότι οι αγρότες θα έχουν πλέον τη δυνατότητα, εξαγοράς πλασματικού χρόνου ασφάλισης, με χαμηλότερο αντίτιμο (20% επί του προβλεπόμενου 70% του κατώτατου μισθού, δηλαδή περίπου 82€ το μήνα)
• η με το άρθρο 16 επιστροφή των αχρεωστήτως καταβληθέντων εισφορών ή του συμψηφισμού με μελλοντικές εισφορές (κατ’ επιλογή του ασφαλισμένου), για την οποία ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών, έβγαλε δελτίο τύπου, λέγοντας ότι επιλύει το ζήτημα
• το άρθρο 22, για το οποίο ο πρόεδρος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, κ. Γεώργιος Στασινός και ο πρώην Προέδρος του ΤΣΜΕΔΕ, κ. Κωνσταντίνος Μακέδος, ανέφεραν στις επιτροπές της Βουλής ότι αντικαθιστά μια χρόνια αδικία κατά των δικηγόρων και μηχανικών, εφόσον αποσυνδέεται η ασφάλιση από την ιδιότητα. Στο εξής υποχρέωση καταβολής ασφαλιστικών εισφορών, θα υπάρχει μόνο με την έναρξη της επαγγελματικής τους δραστηριότητας και για όσο αυτή διαρκεί και όχι με την εγγραφή τους στο ΤΕΕ ή στους δικηγορικούς συλλόγους
• η διάταξη του άρθρου 38, σύμφωνα με την οποία ο κάθε εργοδότης θα υποχρεούται, ν’ αναγγέλλει πλέον ηλεκτρονικά την υπερωριακή απασχόληση πριν την έναρξή της, ούτως ώστε να υπάρχει η δυνατότητα ελέγχου του χρόνου παροχής της υπερωριακής απασχόλησης. Όλες σχεδόν οι τοποθετήσεις των φορέων των εργαζομένων στη Βουλή, επισήμαιναν ως ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα της ελληνικής αγοράς εργασίας, σε βάρος πάντα των εργαζομένων, τις αδήλωτες ώρες υπερεργασίας και υπερωριακής απασχόλησης. Ο λόγος είναι ότι η τήρηση βιβλίου, -που από το 2010 δεν απαιτούνταν θεώρηση του-, δεν καθιστούσε εφικτό τον αποτελεσματικό έλεγχο. Σε περίπτωση που δεν διενεργούνταν έλεγχος, παρατηρούνταν φαινόμενα παραποίησης του βιβλίου, αφού οι εταιρείες ήταν υποχρεωμένες να καταχωρούν στο «ΕΡΓΑΝΗ» εντός του πρώτου δεκαπενθημέρου κάθε μήνα, τις υπερωρίες που πραγματοποιήθηκαν τον προηγούμενο μήνα. Κατά συνέπεια οι ώρες υπερωριακής εργασίας καταχωρούνταν στο ΕΡΓΑΝΗ, μόνο για την ημερομηνία που γινόταν έλεγχος από το ΣΕΠΕ.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν οι τοποθετήσεις του κ. Γεώργιου Χριστόπουλου (Γενικού Γραμματέα της Ομοσπονδίας Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών Λειτουργών Ελλάδος, ΟΙΕΛΕ), σύμφωνα με τον οποίο «σε φροντιστήρια δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και κέντρα ξένων γλωσσών, οι μισοί εργαζόμενοι είτε ήταν υποδηλωμένοι, δηλαδή, δηλώνονταν για 5 ώρες και δούλευαν 25, είτε δεν δηλώνονταν καθόλου», αλλά και αυτή του κ. Μανώλη Μπεμπένη (Προέδρου του Συλλόγου Εργαζομένων στις Υπηρεσίες της Τράπεζας Πειραιώς), ο οποίος σημείωσε ότι είχαν «κατατεθεί δύο ερωτήσεις στη Βουλή για τη μη πληρωμή νόμιμων υπερωριών, στην περίοδο της μετάπτωσης των απορροφηθεισών Τραπεζών».
Καταλαβαίνετε επομένως, τι σημαίνει η μη δήλωση και μη πληρωμή αυτών και για τους εργαζομένους αλλά και για το ασφαλιστικό σύστημα. Ταυτόχρονα, βέβαια, όπως σημείωσε η Υπουργός Εργασίας, επειδή ακούμε ότι μπορεί τις πολύ μικρές επιχειρήσεις να τις δυσκολέψει, δουλεύουμε παράλληλα με το ΕΡΓΑΝΗ, ώστε να είμαστε πολύ σύντομα έτοιμοι η δήλωση αυτή να γίνεται μέσω SMS, για να απλοποιηθεί εντελώς η διαδικασία.
• Σύμφωνα με το άρθρο 39 του νέου νόμου, καταργείται το βιβλίο ημερησίων δελτίων σε οικοδομικά και τεχνικά έργα και πλέον ο εργοδότης θα υποχρεούται ν’ αναγγείλει ηλεκτρονικά το απασχολούμενο προσωπικό πριν την έναρξη κάθε ημερήσιας απασχόλησης. Μέχρι τώρα η εξαίρεση του κλάδου των οικοδομικών και τεχνικών έργων από την υποχρέωση ανάρτησης πίνακα προσωπικού και την καταχώρησή του στο Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα του ΣΕΠΕ (ΟΠΣ-ΣΕΠΕ) έχει συμβάλει στην έκρηξη του φαινομένου της αδήλωτης εργασίας, καθώς τα ελεγκτικά όργανα δεν είναι σε θέση να επιτελέσουν αποτελεσματικά το έργο τους.
• Μείζονος σημασίας όμως, όπως σημείωσε και ο Συνήγορος του Πολίτη, είναι και το γεγονός ότι βάσει του άρθρου 40, γίνεται υποχρεωτική η ηλεκτρονική αναγγελία της οικειοθελούς αποχώρησης εργαζομένου, πιστοποιώντας ότι ο ίδιος έχει συμφωνήσει. Μέχρι σήμερα επικρατεί η καταχρηστική πρακτική ο εργοδότης να ισχυρίζεται ότι «ο εργαζόμενος έχει οικειοθελώς αποχωρήσει», χωρίς στην πράξη να έχει συμβεί.
• Θετική δυναμική στην αγορά εργασίας, θα δώσει και το άρθρο 41, αφού προκειμένου οι επιχειρήσεις να έχουν πρόσβαση στο δημόσιο χρήμα και στα δημοτικά κονδύλια, θα πρέπει να σέβονται το Εργατικό Δίκαιο και να εξασφαλίζουν αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας, καθόσον θεσπίζεται ο αποκλεισμός από δημόσιες συμβάσεις ή χρηματοδοτήσεις σε εργοδότες, που δεν τηρούν την εργατική νομοθεσία. Σημειώνεται ότι για τον αποκλεισμό του οικονομικού φορέα λαμβάνεται υπόψη τόσο η σοβαρότητα της παράβασης όσο και ο αριθμός των παραβάσεων εντός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος. Κατ' αυτόν τον τρόπο, ο αποκλεισμός λαμβάνει χώρα βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων και οι εργοδότες γνωρίζουν επακριβώς και εκ των προτέρων ποιες παραβάσεις επισύρουν την εν λόγω κύρωση. Έτσι, με το ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα του ΣΕΠΕ, που λειτουργεί απ’ τον Ιανουάριο του 2017 αρχίζουμε πια, να φτιάχνουμε ένα μητρώο για να έχουμε μια καθαρή εικόνα για τις επιχειρήσεις, που παραβιάζουν την Εργατική Νομοθεσία και ως εκ τούτου και τις επιχειρήσεις, οι οποίες θα έχουν καθαρό εργατικό μητρώο και θα μπορούν, να έχουν μια πριμοδότηση, ένα προβάδισμα.
• Ο νόμος, όπως ανέφερε άλλωστε και ο κ. Γεώργιος Μυλωνάς [Πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Αθήνας (ΕΚΑ)], μέσω των άρθρων 49-51, δίνει τη δυνατότητα για γρήγορη (εντός 60 ημερών) εκδίκαση των υποθέσεων, για άκυρη απόλυση, μισθούς υπερημερίας και καθυστερούμενους μισθούς, αποσαφηνίζει το καθεστώς για την έκδοση διαταγής πληρωμής απαιτήσεων που προκύπτουν από οφειλόμενες μισθολογικές παροχές, ενώ προβλέπει μηδενικό δικαστικό ένσημο για έκδοση διαταγής πληρωμής οφειλόμενων μισθών έως 20.000€ (για περιπτώσεις άνω των 20.000€, το δικαστικό ένσημο, θα είναι πολύ χαμηλό).
Θεμελιώνεται έτσι η δυνατότητα των εργαζομένων να αποκτήσουν σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, έναν άμεσα εκτελεστό τίτλο που θα τους επιτρέπει με μόνη την έκδοση του, να ξεκινήσουν άμεσα τη διαδικασία αναγκαστικής εκτέλεσης σε βάρος εργοδοτών που παραβιάζουν την υποχρέωση καταβολής δεδουλευμένων, αποφεύγοντας παρελκυστικές και καταχρηστικές συμπεριφορές. Υπενθυμίζουμε δε, ότι με την τροπολογία του ΚΚΕ που κάναμε δεκτή το προηγούμενο διάστημα, η μη καταβολή μισθού είναι σε κάθε περίπτωση μονομερής βλαπτική μεταβολή, άρα ο εργαζόμενος αμέσως έχει το δικαίωμα, να θεωρήσει ότι «εδώ υπάρχει απόλυση».
Παράλληλα, προβλέπεται ότι ο εργαζόμενος, από την αμέσως επόμενη μέρα, που θα θεωρήσει ότι έχει απολυθεί, δικαιούται να παίρνει επίδομα ανεργίας. Έτσι τον βοηθάμε, ως ένα βαθμό, να επιλύσει το άμεσο βιοποριστικό του πρόβλημα.
• Σύμφωνα με το άρθρο 53, σε περίπτωση που ο εργοδότης προχωρήσει μονομερώς (χωρίς δηλαδή τη συγκατάθεση του εργαζομένου) σε βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας, είτε αυτούς που συμφωνήθηκαν αρχικά, είτε εκείνους που διαμορφώθηκαν στη συνέχεια, ο εργαζόμενος μπορεί να λάβει αμέσως το επίδομα ανεργίας, ή το σύνολο επιδότησης ανεργίας που δικαιούται, καθώς και να αξιώσει την καταβολή της νόμιμης αποζημίωσης. Υπενθυμίζεται ότι μέχρι σήμερα, ο εργαζόμενος δεν δικαιούνταν επιδόματος μέχρι την έκδοση θετικής δικαστικής απόφασης.
• Η σειρά όμως των εργασιακών ρυθμίσεων, προβλέπει μέσω των άρθρων 46-48 και την επέκταση ορισμένων εργασιακών δικαιωμάτων όπως την προστασία της μητρότητας, ώστε να κατοχυρώνονται τα δικαιώματα των γυναικών που εμπλέκονται στη διαδικασία της παρένθετης μητρότητας, είτε ως φέρουσες είτε ως παραγγέλλουσες μητέρες, καλύπτοντας την άδεια και τα πάσης φύσεως επιδόματα, τα οποία δικαιούνται πλέον όπως οι φυσικές μητέρες. Παράλληλα, επεκτείνεται η προστασία από την απόλυση, που παρέχεται λόγω μητρότητας σε φυσικές μητέρες, στις εργαζόμενες που βρίσκονται στη διαδικασία υιοθεσίας, καθώς και στις εργαζόμενες τεκμαιρόμενες και κυοφόρους μητέρες που εμπλέκονται στη διαδικασία της παρένθετης μητρότητας. Με το άρθρο 47 ρυθμίζεται η χορήγηση επιπλέον κανονικών αδειών σε όσους δημοσίους υπαλλήλους έχουν παιδιά με νοητική υστέρηση, αυτισμό ή σύνδρομο Down, αλλά και πολλά άλλα σύνδρομα, τα οποία οδηγούν σε σοβαρή νοητική υστέρηση και είναι λιγότερα γνωστά, αλλά είναι περισσότερο συχνά.
• Στο άρθρο 25 προβλέπεται, για τα άτομα που πάσχουν από ψυχικές νόσους, πως η ανάληψη εργασίας δεν επιφέρει μειώσεις στο ποσό της σύνταξης ή άλλων επιδομάτων, όταν η εργασία τους ενδείκνυται για λόγους θεραπείας και κοινωνικής επανένταξης. Όπως άλλωστε σημείωσε μεταξύ άλλων, ο κ. Δημήτριος Πλουμπίδης (Πρόεδρος της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας) στις επιτροπές της Βουλής, «η απασχόληση είναι ένα πολύ ισχυρό εργαλείο κοινωνικής ένταξης και περιορισμού των ψυχο-παθολογικών εκδηλώσεων». Το άρθρο 25, επομένως, «δίνει σημαντικές δικλείδες ασφαλείας και προόδου για αυτά τα ζητήματα».
• Παράλληλα με άλλη ρύθμιση του νόμου, και συγκεκριμένα με το άρθρο 30, παρατείνεται η χορήγηση αναπηρικής σύνταξης για όσο καιρό εκκρεμεί η κρίση των Κέντρων Πιστοποίησης Αναπηρίας, χωρίς υπαιτιότητα των ασφαλισμένων. Υπενθυμίζουμε ότι επί διακυβέρνησης της ΝΔ, είχαν αφανιστεί σχεδόν τα ΚΕΠΑ, αφού η λίστα αναμονής είχε φτάσει στους 70.000 ανθρώπους. Αποτελεί λοιπόν μια μεγάλη τομή το γεγονός ότι όσο καιρό υπάρχει η γνωμάτευση για να διαπιστωθεί εάν είναι ανάπηροι, οι άνθρωποι συνεχίζουν να παίρνουν το επίδομα.
Δεν θα αναφερθώ στο πλήθος των επιπλέον θετικών εργασιακών ρυθμίσεων που περιέχει ο συγκεκριμένος νόμος, ρυθμίσεις που χαρακτηρίστηκαν κατά τη συζήτηση στη Βουλή ως ψίχουλα, αχρείαστα μέτρα, νομοθετήματα χαμηλής πτήσης και επικοινωνιακά τεχνάσματα.
Είναι αρκετές αυτές οι προστατευτικές διατάξεις; Όχι. Όμως για μας, αποτελούν βασικό συστατικό μιας πραγματικά αριστερής πολιτικής και, κυρίως, νομικό όπλο στα χέρια των εργαζομένων για να διεκδικούν το δίκιο τους.
