Με τον χαρακτηρισμό αυτό έμεινε στην ιστορία η γενική σφαγή των Διαμαρτυρομένων (Ουγενότων) στο Παρίσι, από τους Ρωμαιοκαθολικούς, στις
24 Αυγούστου 1572, κατά την ημέρα της εορτής του Αγίου Βαρθολομαίου. Ως έκφραση χρησιμοποιείται στον καθημερινό λόγο για περιπτώσεις μαζικών και βίαιων εκκαθαρίσεων.
Ο τερματισμός του εμφυλίου πολέμου μεταξύ Διαμαρτυρομένων και Καθολικών στη Γαλλία με το Διάταγμα του Αγίου Γερμανού (1570) δεν έλυσε το πρόβλημα στις σχέσεις ανάμεσα στα δύο χριστιανικά δόγματα, που διεκδικούσαν την άσκηση επιρροής στον άβουλο βασιλιά Κάρολο Θ’. Ο διορισμός στο ανακτορικό συμβούλιο του προτεστάντη ναυάρχου Γκασπάρ Ντε Κολινί και η μεγάλη επιρροή του στον βασιλιά προκάλεσε την αντίδραση των Ρωμαιοκαθολικών.
Οι μηχανορραφίες του Ντε Κολινί ανάγκασαν τη βασιλομήτορα Αικατερίνη των Μεδίκων να ζητήσει τη στήριξη των Καθολικών. Έπεισε τον γιο της ότι ο Ντε Κολινί δήθεν συνωμοτούσε εναντίον του και ότι έπρεπε να τον εξουδετερώσει. Η αφορμή δόθηκε στις 18 Αυγούστου, όταν στο Παρίσι είχαν συρρεύσει πολλοί ουγενότοι ευγενείς για τον γάμο του Ερρίκου των Βουρβώνων, βασιλιά της Ναβάρας, με την αδελφή του γάλλου βασιλιά Μαργαρίτα του Βαλουά.
Η απόπειρα εναντίον του Ντε Κολινί στις 22 Αυγούστου απέτυχε και τότε η Αικατερίνη έπεισε τον Κάρολο να διατάξει τη σφαγή όλων ανεξαιρέτως των Διαμαρτυρόμενων του Παρισιού. Τη νύχτα της 23ης προς την 24η Αυγούστου χιλιάδες διαμαρτυρόμενοι σφαγιάστηκαν και μέσα στη σύγχυση που δημιουργήθηκε και αρκετοί καθολικοί. Την εκτέλεση του σχεδίου ανέλαβε ο δούκας Ερρίκος της Γκύζης, που είχε προετοιμάσει κατάλληλα τους φανατικούς Ρωμαιοκαθολικούς στρατιώτες του για την επίτευξη του αιφνιδιασμού.
Την επόμενη ημέρα ανάλογες σφαγές σημειώθηκαν και σε άλλες γαλλικές πόλεις με προτεσταντικό πληθυσμό, όπως η Λιόν, η Ρουέν, το Μπορντώ και η Ορλεάνη. Όταν στις 3 Οκτωβρίου 1572 με βασιλική διαταγή τερματίστηκαν οι σφαγές, πάνω από 30.000 διαμαρτυρόμενοι είχαν χάσει τη ζωή τους.
Τα γεγονότα της Νύχτας του Αγίου Βαρθολομαίου αποτέλεσαν θρίαμβο για τη βασιλομήτορα Αικατερίνη των Μεδίκων και των φανατικών Καθολικών. Ο Πάπας Γρηγόριος ΙΓ’ χαιρέτησε τη σφαγή των Διαμαρτυρομένων και διέταξε δημόσιες προσευχές ευχαριστίας προς τον Θεό. Η Γαλλία, όμως, βγήκε ζημιωμένη από την παράλογη αυτή έκρηξη της θρησκευτικής μισαλλοδοξίας. Ο εμφύλιος θρησκευτικός πόλεμος αναζωπυρώθηκε και η χώρα έχασε τις συμμαχίες της με τις προτεσταντικές χώρες.
