ΑΝΑΤΙΝΑΞΗ ΤΗΣ ΓΕΦΥΡΑΣ ΤΟΥ ΓΟΡΓΟΠΟΤΑΜΟΥ: ΨΕΜΑΤΑ, ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΑΛΗΘΕΙΕΣ. (8)
π. Γενικού Διευθυντή Ανάπτυξης
της Νομαρχίας Θεσσαλονίκης.
Ο Τομ Μπάρνς επικοινωνώντας με τον Εντυ, διά ζώσης τον ενημερώνει ότι για να αποτελειώσει το έργο όπως έπρεπε, ήθελε άλλα σαράντα λεπτά για να γκρεμίσουν και το άλλο υποστήριγμα καθώς και μια μικρότερη καμάρα. Την ώρα εκείνη ακούστηκε μια δυνατή έκρηξη από τον Βορρά και πυκνά πυρά από την κατεύθυνση της Τέταρτης Ομάδας, του Θέμη Μαρίνου. Ο Έντυ δίνει την άδεια στον Μπάρνς να συνεχίσει αλλά και να επισπεύσει όσο μπορεί. Ο Ζέρβας στο μεταξύ ανυπομονεί και ζητάει να σημάνει υποχώρηση λόγω έλλειψης πυρομαχικών. Ο Έντυ ενημερώνει τον Χάμσον ότι δεν έχουν περισσότερο από είκοσι λεπτά. Πράγματι ο Τομ Μπάρνς ειδοποιούσε σε δεκαπέντε λεπτά με σφύριγμα ότι ήταν έτοιμος για την δεύτερη πυροδότηση. «Ακολούθησε μια τρομερή έκρηξη» λέει ο Μάγιερς «..Η μακρινή καμάρα δεν έπεσε, όπως περίμενα, αλλά οι άλλες δυο τινάχτηκαν στον αέρα και μετά βούτηξαν στο ποτάμι» (σελ. 80). Δευτερόλεπτα αργότερα ο Μπαρνς εξακοντίζει την πράσινη φωτοβολίδα.
Αντιμετώπιση της Ιταλικής ενίσχυσης από την Ομάδα Μαρίνου.
Όπως είπαμε πιο πάνω, την ώρα της πρώτης έκρηξης της γέφυρας ακούστηκε μια δυνατή έκρηξη και ανταλλαγή πυρών από την κατεύθυνση της τέταρτης ομάδας του Θέμη Μαρίνου, ο οποίος στο βιβλίο του «ΑΠΟΣΤΟΛΗ HARLING-1942 – Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΓΟΡΓΟΠΟΤΑΜΟΥ» περιγράφει λεπτομερώς τα της αποστολής του. Στην ομάδα του Μαρίνου συμμετείχαν 15 αντάρτες του ΕΛΑΣ υπό τον ομαδάρχη «Λάμπρο» (Σπύρο Μπέκιο). «Οι αντάρτες ήταν ακροβολισμένοι στο ύψωμα ενώ εγώ και ο Λάμπρος κατεβήκαμε στις γραμμές για να κόψουμε τα τηλεφωνικά καλώδια», αναφέρει ο Μαρίνος. Μετά από ανεπιτυχή προσπάθεια του Λάμπρου να ανεβεί στο στύλο, ανέβηκε ο Μαρίνος ο οποίος προσπάθησε να κόψει τα καλώδια αλλά ήταν χοντρά και το ψαλίδι μικρό. Κατεβαίνοντας διέταξε να κοπεί ο στύλος τον οποίον και έκοψαν με τσεκούρι οι αντάρτες Χρυσομάλης και Τσάλιας. Αφού, με την βοήθεια του «Λάμπρου», έκοψαν τα καλώδια, ο Μαρίνος τοποθέτησε, σύμφωνα με τις οδηγίες του Τομ Μπάρνς, τον εκρηκτικό μηχανισμό, στην εσωτερική πλευρά της δεξιάς σιδηροτροχιάς, στη στροφή, ώστε με την ταχύτητα που θα είχε το τραίνο να εκτροχιαστεί προς τα αριστερά. Ο χρόνος περνούσε και οι πυροβολισμοί δεν σταματούσαν στην γέφυρα. Ο χρόνος για την εξουδετέρωση της Ιταλικής φρουράς είχε παρέλθει προ πολλού. Όταν είδαν την τεράστια λάμψη και ακούστηκε η έκρηξη, ο Μαρίνος ανακουφίστηκε και καθώς δεν φαινόταν τίποτα από την πλευρά της Λαμίας και μη γνωρίζοντας ότι θα υπάρξει και άλλη ανατίναξη σε άλλο σημείο της γέφυρας, κατέβηκε και αφαίρεσε από τις γραμμές τον εκρηκτικό μηχανισμό, ώστε να μην πέσει στα χέρια του εχθρού. Στο μεταξύ, επιστρέφει ο «Λάμπρος» ο οποίος όλο αυτό το χρονικό διάστημα απουσίαζε, πηγαινοερχόμενος στο Σταθμό Διοίκησης, «για να μάθει τι συνέβαινε, όπως έλεγε», και πληροφορεί τον Μαρίνο ότι θα υπάρξει και δεύτερη ανατίναξη. Ο Μαρίνος, που, όπως είπαμε παραπάνω, είχε ξηλώσει τα εκρηκτικά, κατεβαίνει και πάλι στις γραμμές και ξανατοποθετεί τον εκρηκτικό μηχανισμό.
Δεν πέρασε αρκετή ώρα όταν ακούστηκε το αγκομαχητό τραίνου να ανεβαίνει από τη Λαμία. Οι αντάρτες υπό τον δεύτερο σε βαθμό αξιωματικό - γιατί ο αρχηγός της ομάδας, ο «Λάμπρος», είχε ξαναφύγει- πήραν πάλι τις θέσεις τους. Κάποια στιγμή εμφανίζεται το τραίνο που πλησίαζε με πολύ μικρή ταχύτητα, σχεδόν σημειωτόν. Αποτελούνταν από την ατμομηχανή και τρία βαγόνια εκ των οποίων το τελευταίο ήταν με αναμμένα φώτα και γεμάτο Ιταλούς στρατιώτες. Όταν πάτησε ο δεξιός τροχός του τον εκρηκτικό μηχανισμό, προκλήθηκε τρομερή έκρηξη, κόβοντας τη γραμμή και ακινητοποιώντας την ατμομηχανή, χωρίς όμως να σημειωθεί εκτροχιασμός, λόγω της πολύ μικρής του ταχύτητας. Οι αντάρτες τότε άρχισαν να ρίχνουν με πυκνό τουφεκίδι συνοδευόμενο από τα πυρά των δυο οπλοπολυβόλων ενώ οι Ιταλοί πετάχτηκαν έξω και ακροβολίστηκαν ανταποδίδοντας. Ο «Λάμπρος» και πάλι απουσίαζε όταν έφθασε το τραίνο, γι αυτό και στο βιβλίο του αναφέρει ότι η αμαξοστοιχία μετέφερε Γερμανούς. Το ένα οπλοπολυβόλο μας έπαψε να βάλει, γιατί έπαθε εμπλοκή, που όμως το οπλοπολυβόλο επανήλθε σε δράση μετά από παρέμβαση του αντιμετωπίστηκε από τον «Λάμπρο».
Το τραίνο κάνοντας κινήσεις μπρος-πίσω κατάφερε να ξεκολλήσει και «έρποντας» να κινηθεί προς την γέφυρα με μέρος των Ιταλικών ενισχύσεων. Στο μεταξύ τα πυρά των εχθρών άρχισαν να αραιώνουν και ο Μαρίνος φοβήθηκε μήπως ήθελαν να τους κυκλώσουν. Την ίδια στιγμή επικράτησε σιγή και στην πλευρά των Ελλήνων. Ο Μαρίνος προσπαθεί να ανασυντάξει την ομάδα του αλλά διαπιστώνει ότι το ένα οπλοπολυβόλο αποσύρθηκε αθόρυβα και γυρίζοντας γύρω του βλέπει ότι έμεινε μόνος του καθώς οι ΕΛΑΣίτες αντάρτες αποσύρθηκαν, χωρίς να του αναφερθεί τίποτα. Σε λίγο και πριν απομακρυνθεί και ο ίδιος από το ύψωμα ακούγεται και η δεύτερη έκρηξη της δεύτερης ανατίναξης.
Η Δεύτερη Ανατίναξη. Τέλος της Επιχείρησης.
Ο Τομ Μπάρνς όταν του δόθηκε η εντολή που ζήτησε για να αποτελειώσει το έργο της ανατίναξης που ανέλαβε, έπεσε με τα μούτρα στην υπονόμευση με εκρηκτικά ενός άλλου ατσάλινου υποστηρίγματος στο οποίο στηρίζονταν δύο μικρότερες καμάρες. Παρόλον που αρχικά είπε ότι θα χρειαζόταν σαράντα λεπτά για την δουλειά αυτή και ο Εντυ του έδωσε είκοσι λεπτά, σε δεκαπέντε λεπτά ο Τομ έστελνε το δεύτερο σφύριγμα. Και αμέσως μετά ακολούθησε η δεύτερη ισχυρή έκρηξη. Αν και δεν έπεσε η μακρινή καμάρα όπως αναφέρει ο Μάγιερς «..οι άλλες δυο τινάχθηκαν στον αέρα και μετά βούτηξαν στο νερό» (σελ.80).
Μετά και την δεύτερη έκρηξη ο Ζέρβας, από το Σταθμό Διοικήσεως (Σ.Δ) ρίχνει μίαφωτοβολίδα κατ΄αρχήν και αμέσως μετά μία δεύτερη πράσινη φωτοβολίδα. Αυτό ήταν το σήμα του πέρατος της επιχείρησης και της έναρξης της αποχώρησης όλων που άρχισε περί την 02:30 πρωινή της 26ης Νοεμβρίου 1942. Όλοι οι άνδρες ξεκίνησαν για το Πλακωτό όπου και έφθασαν άπαντες μέχρι περίπου στις 06:00 το πρωί. Εκεί συναντήθηκαν οι Ζέρβας, Άρης,Έντυ και Κρις και ξεκίνησαν όλοι μαζί μέσα στο δάσος πια, με χιόνι και ομίχλη, ασφαλείς από τον εχθρό έφθασαν στις καλύβες όπου τους περίμενε ο Μπαρμπα-Νίκος με φωτιά και έτοιμο ζεστό φαγητό.
Ο Μυριδάκης αποχωρώντας συναντάει ένα μικρό εικονοστάσι. Σταματάει καιπροφυλασσόμενος και υπό το φως σπίρτων που άναβε ο αντάρτης του Δημ. Ζήσης σε ένακομμάτι χαρτί που πήρε από ένα από τα ιταλικά φυλάκια που κατέλαβαν και έγραψε: «Εις οιωνός άριστος αμύνεσθαι περί Πάτρης» Ν. Ζέρβας. Με την μονογραφή του. Το χαρτί το «..επέρασα στο σιδερένιο σταυρό ..και το αφήκα στους κατακτητές για να μάθουν ΠΟΙΟΣ και ΓΙΑΤΙ..» λέει ο ίδιος στο βιβλίο του (σελ. 38)
Απώλειές μας. Απώλειες των Ιταλών. Επιπτώσεις στον πόλεμο.
Στην επιχείρηση αυτή από την ελληνική πλευρά δεν υπήρξε καμία απώλεια. Δύο μόνο ελαφρά τραυματίες: Ο υπολοχαγός Παπαχρήστου και ο αντάρτης Ζαγκαβιέρος Γεώργιος, από το χωρίο Μεγαλόχαρη Άρτας, και οι δύο του ΕΔΕΣ. Το τίμημα πάντως της επιχείρησης το πλήρωσαν 16 αθώοι κάτοικοι από το χωριό Υπάτη οι οποίοι μεταφέρθηκαν στα ερείπια της γέφυρας όπου και εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς προς τιμήν των οποίων και αναγέρθηκε επί τόπου Μνημείου. Το μνημείο δεν στήθηκε για φονευθέντες στην επιχείρηση ή εκτελεσθέντεςαντάρτες από τους Γερμανούς ως αντίποινα αντάρτες. Γιατί απλούστατα δεν υπήρξαν τέτοιου είδους απώλειες μεταξύ των ανταρτών. Ο ραδιοφωνικός σταθμός του BBC από το Λονδίνο ανήγγειλε, όπως ήταν φυσικό, το κατόρθωμα των ελληνικών ανταρτικών ομάδων ΕΔΕΣ και ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Το ΕΑΜ-ΕΛΛΑΣ ισχυρίστηκε ότι οι Άγγλοι αγνόησαν την προσφορά τουαναφέροντας μόνον τον ΕΔΕΣ και ότι ανέφεραν μόνον τον Ζέρβα και όχι και τον Άρη. Αυτά και τα δύο ο Μαρίνος τα απορρίπτει ως ανυπόστατα γιατί η μεν εκπομπή υπάρχει και μπορεί να αναζητηθεί στα αρχεία του BBC, το δε όνομα του Ζέρβα και οποιουδήποτε αντιστασιακού Ζέρβα σε ολόκληρη την κατεχόμενη Ευρώπη δεν μπορεί να είχε αναφερθεί γιατί υπήρχε πάγια απαγορευτική διαταγή μνείας ονομάτων αντιστασιακών, για λόγους προστασίας των. Γιατί θα ήταν τραγικό οι Εγγλέζοι να βοηθούσαν τις ανταρτικές ομάδες να διενεργούν πράξεις σαμποτάζ και ύστερα να ανακοινώνουν τα ονόματα αυτών που συμμετείχαν. Τόσο απλό.
