Ο ΝΕΟΣ ΝΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΑ
ΥΠΕΡΧΡΕΩΜΕΝΑ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΑ
«Κανένα σπίτι σε χέρια Τραπεζίτη», ήταν το προεκλογικό σύνθημα του ΣΥΡΙΖΑ και του ίδιου του Πρωθυπουργού. Δυστυχώς η προσεκτική μελέτη των νόμων 4336/14-8-2015 και 4346/20-11- 2015 σχετικά με την πρώτη κατοικία, μας επιτρέπει τη διαπίστωση ότι πολλοί οφειλέτες που δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις δανειακές τους υποχρεώσεις θα χάσουν αργά ή γρήγορα την κύρια κατοικία τους.
Με τον νόμο 4346 ειδικότερα που ισχύει από την 1η Ιανουαρίου 2016, επέρχονται οι παρακάτω δυσμενέστερες για τους οφειλέτες μεταβολές, σε σχέση με τον μέχρι πρόσφατα ισχύοντα νόμο 3869/2010 (Νόμο Κατσέλη):
1. Η προστασία της πρώτης κατοικίας ισχύει μέχρι τις 31-12-2018. Αυτό σημαίνει ότι οι αιτήσεις των οφειλετών για την ένταξή τους στο πιο πάνω νόμο πρέπει να κατατεθούν στο Ειρηνοδικείο μέχρι την παραπάνω ημερομηνία. Μετά την ημερομηνία αυτή, ουδεμία προστασία παρέχεται αφού ουσιαστικά ο νόμος για τους υπερχρεωμένους οφειλέτες καταργείται. Ετσι, και εφόσον η τότε κυβέρνηση δεν παρατείνει την ισχύ του νόμου, οι οφειλέτες που θα βρεθούν σε αδυναμία πληρωμής μετά την 1-1-2019, κινδυνεύουν άμεσα να χάσουν τα σπίτια τους, παρότι μέχρι τα τέλη του 2018 πλήρωναν κανονικά τα δάνειά τους και τις λοιπές υποχρεώσεις τους.
2. Επιχειρείται σημαντική συρρίκνωση των οφειλετών που δικαιούνται να κάνουν χρήση του συγκεκριμένου νόμου. Ενώ με τα μέχρι τώρα ισχύοντα, όλοι οι οφειλέτες που βρίσκονταν σε αδυναμία πληρωμής και δεν είχαν πτωχευτική ικανότητας, μπορούσαν να ενταχθούν στη ρύθμιση, με το νέο νόμο εισάγονται εισοδηματικά κριτήρια ως προϋπόθεση για να ενταχθεί κάποιος σ’ αυτόν. Επίσης περιορίζεται κατά πολύ το ανώτατο όριο της αξίας της πρώτης κατοικίας, που επίσης αποτελεί προϋπόθεση για την ένταξη του οφειλέτη στο νέο νόμο. Πράγματι ενώ με τον νόμο Κατσέλη, για να σώσει ένας οικογενειάρχης με δύο παιδιά το σπίτι του, έπρεπε η αξία του σπιτιού του να είναι μέχρι 450.000 ευρώ, με το νέο νόμο η αντίστοιχη αξία του σπιτιού του ίδιου οικογενειάρχη, δεν πρέπει να υπερβαίνει το ποσό των 260.000 ευρώ. Η κατοικία του δηλαδή δεν προστατεύεται, εφόσον εκτιμάται πάνω από 260.000 ευρώ.
3. Εισάγεται «πονηρή» διάταξη, σύμφωνα με την οποία ο οφειλέτης που θέλει να σώσει το σπίτι του, θα πρέπει να καταβάλλει το μέγιστο της δυνατότητας αποπληρωμής των χρεών του. Συγκεκριμένα ο οφειλέτης δεσμεύεται ότι θα καταβάλλει προς τους δανειστές ποσό τέτοιο ώστε αυτοί να μη βρεθούν σε χειρότερη οικονομική θέση από αυτήν στην οποία θα βρίσκονταν σε περίπτωση αναγκαστικής κατάσχεσης της κατοικίας του (!!!). Δηλαδή με απλά λόγια δίνεται η δυνατότητα στις Τράπεζες να επικαλεσθούν ότι είναι προτιμότερος γι’ αυτές ο πλειστηριασμός της κατοικίας του οφειλέτη από ότι η εξόφληση των δανείων τους σε μακρόχρονες δόσεις, (γεγονός αυταπόδεικτο στις περισσότερες περιπτώσεις) και με τον τρόπο αυτό να ματαιωθεί τελικά η οποιαδήποτε προστασία της πρώτης κατοικίας. Με την ίδια διάταξη μάλιστα, δόθηκε το δικαίωμα στις Τράπεζες να υπολογίζουν με δικούς τους εκτιμητές, την τρέχουσα αξία της κατοικίας του οφειλέτη και το ποσό που οι ίδιες θα έπαιρναν από τον πλειστηριασμό της. Εύκολα μπορεί κανείς να διαπιστώσει ότι κατοικίες σε «καλές» οικιστικά περιοχές της χώρας, θα οδηγηθούν με τον τρόπο αυτό στους πλειστηριασμούς, παρά το ότι οι οφειλέτες, είχαν την πεποίθηση ότι θα προστατεύονταν, με την ένταξή τους στο νέο νόμο.
4. Με τον νόμο Κατσέλη που έληξε στις 31-12-2015, όλη η περιουσία του οφειλέτη προστατεύονταν αυτεπαγγέλτως μέχρι την έκδοση της οριστικής απόφασης του δικαστηρίου. Με τον νέο νόμο, η προστασία της πρώτης κατοικίας, εφόσον ο Ειρηνοδίκης δεν αποφανθεί διαφορετικά, προβλέπεται μόνο για έξι (6) μήνες από την ημέρα της επικύρωσης του σχεδίου διευθέτησης οφειλών ενώ δεν υπάρχει καμιά απολύτως προστασία του οφειλέτη για την υπόλοιπη κινητή ή ακίνητη περιουσία του.
Ετσι κάποιοι οφειλέτες κινδυνεύουν με πλειστηριασμούς και πριν ακόμα εκδικασθεί η αίτησή τους και ρυθμισθούν με οριστική απόφαση του δικαστηρίου τα χρέη τους.
5. Με το νόμο Κατσέλη ο οφειλέτης, προκειμένου να σώσει την κατοικία του από τους δανειστές, υποχρεούνταν να καταβάλλει σε όλους, ένα συνολικό ποσό που έφθανε μέχρι το 80% της αντικειμενικής αξίας της και για το υπόλοιπο ποσό των οφειλών του απαλλάσσονταν (το λεγόμενο «κούρεμα»). Στο νέο νόμο, σκόπιμα, δεν υπάρχει το παραπάνω «πλαφόν». Όπως ειπώθηκε, ο οφειλέτης πρέπει να αποπληρώσει όλο ή το μεγαλύτερο μέρος του οφειλόμενου ποσού μέσα σε 20 χρόνια. Επαφίεται πλέον στο δικαστή να «κουρέψει» ή όχι ένα μέρος του χρέους με την απόφαση που θα εκδοθεί. Είναι όμως προφανές ότι η θέση του δικαστή καθίσταται δυσκολότερη, με την κατάργηση του ανωτάτου ορίου αποπληρωμής των δανείων, που ανέρχονταν στο 80% της αντικειμενικής αξίας της κατοικίας του.
6. Με τον νόμο Κατσέλη, οι οφειλές των Τραπεζών οι οποίες δεν είχαν βάλει υποθήκη στην κατοικία του οφειλέτη, έπαυαν να τοκίζονται μετά την διαδικασία του προδικαστικού συμβιβασμού. Με το νέο νόμο αντίθετα, οι οφειλές όλων των δανείων (καταναλωτικά, πιστωτικές κάρτες κλπ), συνεχίζουν να τοκίζονται με το μέσο επιτόκιο του στεγαστικού δανείου, με αποτέλεσμα να επιβαρύνεται περισσότερο ο οφειλέτης και να δυσχεραίνεται η προσπάθειά του να ανταποκριθεί στις δόσεις των δανείων.
Θετικό στοιχείο του νέου νόμου είναι η αυξημένη προστασία των οικονομικά ευάλωτων οφειλετών, τους οποίους το Κράτος για τρία (3) χρόνια οφείλει να συνδράμει, καταβάλλοντας ένα μέρος των δόσεών τους, εφόσον βέβαια συντρέχουν οι προϋποθέσεις του νόμου. Επίσης θετικό, είναι η πρόνοια που λαμβάνεται γι’ αυτούς που οφείλουν ποσά μέχρι 20.000 ευρώ και οι οποίοι δεν έχουν καθόλου εισοδήματα ή κινητή και ακίνητη περιουσία. Οι τελευταίοι μπορούν να απαλλαγούν οριστικά από τα χρέη τους.
Ωστόσο οι πιο πάνω ευεργετικές διατάξεις δεν αρκούν για να χαρακτηρίσουν συνολικά θετικό το νέο νόμο για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά που ψήφισε μια αριστερή κυβέρνηση.
Η φιλοσοφία του νέου νόμου είναι να απενοχοποιήσει τις Τράπεζες για τα δάνεια που αφειδώς έδιναν στο παρελθόν. Ως γνωστό, οι Τράπεζες, χρηματοδοτούσαν μέχρι και το 150% της αξίας της κατοικίας, χωρίς να εξετάζουν, όπως όφειλαν, τις πραγματικές οικονομικές δυνατότητες των δανειοληπτών και το ενδεχόμενο μιας μελλοντικής αδυναμίας πληρωμής τους. Οι ίδιες Τράπεζες, χάριζαν σε όλους μας πιστωτικές κάρτας και με φορτικότητα μας παρότρυναν να τις χρησιμοποιήσουμε, γνωρίζοντας εκ των προτέρων ότι μεγάλο μέρος αυτής της πίστωσης δεν πρόκειται να αποπληρωθεί.
Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ φαίνεται να μη έχει κατανοήσει ότι η δραματική μείωση των εισοδημάτων των πολιτών και η μακρόχρονη ανεργία, σε συνδυασμό με την επιβολή άμεσων και έμμεσων Μνημονιακών φόρων και τελών, έχουν οδηγήσει ΑΝΥΠΑΙΤΙΑ πολλούς σε καθεστώς φτώχειας και εξαθλίωσης με συνέπεια να μη είναι σε θέση αντικειμενικά να ανταποκριθούν στην εξόφληση των οφειλών τους, παρά την αντίθετη βούλησή τους.
Χρειάζονταν επομένως μια άλλη πολιτική και φιλοσοφία στην αντιμετώπιση των υπερχρεωμένων οφειλετών. Η χώρα περνά την μεγαλύτερη οικονομική της κρίση σε περίοδο ειρήνης, από την εθνική παλιγγενεσία και μετά. Το οικογενειακό εισόδημα εξανεμίσθηκε, η αξία των ακινήτων έχει εκμηδενισθεί ενώ αντίθετα οι Τράπεζες ανακεφαλαιοποιήθηκαν επανειλημμένα με δικά μας λεφτά. Αυτά τα γεγονότα έπρεπε να αποτελέσουν τους άξονες για μια ουσιαστική παρέμβαση της Πολιτείας η οποία θα προστάτευε ουσιαστικά τουλάχιστον την πρώτη κατοικία αλλά και τη μικρομεσαία επιχείρηση του δανειολήπτη.
Ετσι και μόνο θα μπορούσε να γίνει πράξη το σύνθημα: «Κανένα σπίτι σε χέρια Τραπεζίτη». Φαίνεται όμως ότι ο κ. Τσίπρας με το σύνθημα αυτό, εννοούσε την πώληση και εκχώρηση των στεγαστικών δανείων από τις Τράπεζες σε ελληνικές και ξένες εταιρίες διαχείρισης. Σε εταιρίες δηλαδή αμφίβολης ταυτότητας και φερεγγυότητας, οι οποίες, με μόλις 100.000 ευρώ μετοχικό κεφάλαιο, θα μπορούν να αγοράζουν σε πολύ χαμηλές τιμές τα στεγαστικά δάνειά μας από τις Τράπεζες και ύστερα θα προσπαθούν με κάθε τρόπο και μέσο να τα εισπράξουν από εμάς. Οι σχετικές αποφάσεις γι’ αυτό, όπως ανακοινώθηκε, θα ληφθούν μετά τις 15 Φεβρουαρίου.
Ωστόσο, είναι σχεδόν βέβαιο, ότι οδεύουμε προς την πλήρη άρση της προστασίας της πρώτης κατοικίας, και στην απαλλοτρίωση των ιδιοκτησιών μας από τους ξένους, και μάλιστα «για μια μπουκιά ψωμί», γεγονός που θα επιφέρει τραγικές κοινωνικές συνέπειες στον τόπο μας.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΣΙΑΝΙΔΗΣ
ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ
