Αναπαραστάσεις, χοροί, φωτιές, επιτάφιοι στη θάλασσα, λαζαρίνες, ρουκετοπόλεμος. Κάθε γωνιά της Ελλάδας, πέρα από τα κοινά στοιχεία του εορτασμού όπως είναι τα κόκκινα αυγά,
τα κουλούρια και τα τσουρέκια έχει και τη δική της προσέγγιση στον εορτασμό του Πάσχα. Άλλοτε είναι λόγοι ιστορικοί, άλλοτε θρησκευτικοί, ο κάθε τόπος έχει αποκτήσει μία διαφορετική ταυτότητα με βάση τα έθιμα του. Αυτά περνάνε από γενιά σε γενιά, άλλοτε με μικρές παραλλαγές άλλοτε όχι, το σίγουρο όμως είναι ότι όσοι συμμετέχουν σε αυτά το κάνουν με την ψυχή τους...
Το νησί του... Πάσχα!
flickr.com/photos/38451322@N03/ ,nikp52
Με αφετηρία τη λιτανεία του σκηνώματος του Αγίου Σπυρίδωνα, η οποία πραγματοποιείται την Κυριακή των Βαΐων, το Πάσχα στην Κέρκυρα, αποτελεί μία ξεχωριστή εμπειρία. Η λιτανεία αυτή έχει τις ρίζες της στο 1630 σε ενθύμηση της απαλλαγής του νησιού από την πανώλη, που το 1629 «έσπειρε» το θάνατο σε πολλούς Κερκυραίους. Πλησιάζοντας το Πάσχα, τη Μ. Παρασκευή το απόγευμα ξεκινάει από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στο Παλαιό Φρούριο, ο Επιτάφιος. Μέχρι αργά το βράδυ έχει γίνει η περιφορά όλων των επιταφίων με τελευταίο εκείνο της Μητρόπολης.
Στον ιερό ναό της Παναγίας των Ξένων, ιδιαίτερη αίσθηση προκαλεί ο τεχνητός σεισμός το Μ. Σάββατο, νωρίς το πρωί, αμέσως μετά το τέλος του Απόστολου. Ο σεισμός αυτός αποτελεί την αναπαράσταση του σεισμού που περιγράφεται στο Ιερό Ευαγγέλιο ως άγγελμα της Αναστάσεως. Το πρωί του Μ. Σαββάτου, πραγματοποιείται και η περιφορά του Επιταφίου της εκκλησίας του Αγ. Σπυρίδωνα, μαζί με την περιφορά της εικόνας του Αγίου, καθώς το 1574, οι Βενετσιάνοι απαγόρευσαν στους ορθοδόξους την περιφορά το βράδυ της Μ. Παρασκευής. Η περιφορά αυτή συνοδεύεται από πένθιμα εμβατήρια των φιλαρμονικών του νησιού, όπως ο "Αμλετ" , το πένθιμο εμβατήριο του Ιταλού συνθέτη Faccio, που από παράδοση παίζεται από την Παλαιά φιλαρμονική, το "Calde Lacrime" (καυτά δάκρυα) του άλλου Ιταλού συνθέτη Michelli από την φιλαρμονική Μάντζαρος και τέλος από την Φιλαρμονική Καποδίστριας το πένθιμο εμβατήριο από την Ηρωική του Μπετόβεν.
Μετά την πρώτη Ανάσταση, η οποία γίνεται γύρω στις 11 το πρωί του Μ. Σαββάτου, οι καμπάνες των εκκλησιών χτυπούν και τότε είναι που συμβαίνει το πολύ γνωστό έθιμο της Κέρκυρας, με εκατοντάδες κανάτια να πέφτουν από τα παράθυρα των σπιτιών δημιουργώντας μεγάλο κρότο. Ξεχωριστό είναι το θέαμα το βράδυ της Ανάστασης, στην Άνω Πλατεία, όπου όλα τα παράθυρα των 6όροφων σπιτιών είναι ανοιχτά με κεράκια τοποθετημένα στα πρεβάζια. Την Κυριακή του Πάσχα, από τις 7 το πρωί κάθε εκκλησία, όπως συμβαίνει και με τους Επιταφίους, βγάζει την Ανάσταση με φιλαρμονικές, σχολεία, προσκόπους και χορωδίες.
Να δοκιμάσετε... Σούπα αυγολέμονο από κόκορα ή κότα την ημέρα του Πάσχα.
Ζακυνθινός Επιτάφιος
Ξεκινώντας από το Σάββατο του Λαζάρου, το Πάσχα στη Ζάκυνθο, συνοδεύεται από ιδιαίτερα παραδοσιακά Ζακυνθινά έθιμα τα οποία μάλιστα οι κάτοικοι τηρούν με θρησκευτική ευλάβεια. Στις 11 το πρωί του Σαββάτου του Λαζάρου, οι καμπάνες των εκκλησιών χτυπούν πανηγυρικά και κρεμιέται το "βαγί" σ' όλα τα καμπαναριά της πόλης και των χωριών. Παράλληλα, οι «νότσολοι», νεοκόροι των ναών, μοιράζουν βαγί σε όλα τα σπίτια, το οποίο τοποθετείται σε εικόνες.
Την Παρασκευή το μεσημέρι, στο αποκορύφωμα του Ζακυνθινού Μεγαλοβδόμαδου, πραγματοποιείται η λιτανεία του Εσταυρωμένου με τη συμμετοχή πλήθους κόσμου. Η περιφορά του Επιταφίου, πραγματοποιείται μέσα σε κατανυκτική ατμόσφαιρα, στις 4 τα ξημερώματα του Μ. Σαββάτου και μόνο από τη μητρόπολη του νησιού, τον Άγιο Νικόλαο των Ξένων. Με την επιστροφή του Επιταφίου στην εκκλησία γίνεται η πρώτη Ανάσταση,(Γκλόρια) ενώ ταυτόχρονα στην πλατεία του Αγ. Μάρκου, λαμβάνει χώρα ένα άλλο έθιμο, το «κομμάτι», όπου σπάνε τις «βίκες», δηλαδή πήλινες κανάτες. Παράλληλα, την ώρα που ο κόσμος περιμένει την έναρξη της περιφοράς του Επιταφίου, γίνονται οι λεγόμενες «μάντσιες» ή «μπαρτζολέττες», αστεία πειράγματα δηλαδή. Το πιο συνηθισμένο είναι να παίρνουν τις πινακίδες από τα καταστήματα και να τις τοποθετούν όλες μαζί μπροστά στο κεντρικό μουσείο Ζακύνθου.
Το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα, πραγματοποιείται ο Εσπερινός της Αγάπης στο Ναό του Αγίου Λαζάρου της πόλεως και λιτάνευση της Εικόνας της Παναγίας της Γαλανούσας και της Εικόνας της Αναστάσεως. Την Παρασκευή της Διακαινησίμου γιορτάζει το γραφικότατο προάστιο της Μπόχαλης, όπου και πραγματοποιείται το παραδοσιακό πανηγύρι, με λιτάνευση της πανάρχαιας και θαυματουργής Εικόνας της Παναγίας της Χρυσοπηγής, υπό τους ήχους του "ταμπουρλονιάκαρου". Παραδοσιακό είναι και το πανηγύρι του Αγ. Λύπιου, λίγο έξω από την πόλη στη διαδρομή προς Καλαμάκι.
Την Παρασκευή το μεσημέρι, στο αποκορύφωμα του Ζακυνθινού Μεγαλοβδόμαδου, πραγματοποιείται η λιτανεία του Εσταυρωμένου με τη συμμετοχή πλήθους κόσμου. Η περιφορά του Επιταφίου, πραγματοποιείται μέσα σε κατανυκτική ατμόσφαιρα, στις 4 τα ξημερώματα του Μ. Σαββάτου και μόνο από τη μητρόπολη του νησιού, τον Άγιο Νικόλαο των Ξένων. Με την επιστροφή του Επιταφίου στην εκκλησία γίνεται η πρώτη Ανάσταση,(Γκλόρια) ενώ ταυτόχρονα στην πλατεία του Αγ. Μάρκου, λαμβάνει χώρα ένα άλλο έθιμο, το «κομμάτι», όπου σπάνε τις «βίκες», δηλαδή πήλινες κανάτες. Παράλληλα, την ώρα που ο κόσμος περιμένει την έναρξη της περιφοράς του Επιταφίου, γίνονται οι λεγόμενες «μάντσιες» ή «μπαρτζολέττες», αστεία πειράγματα δηλαδή. Το πιο συνηθισμένο είναι να παίρνουν τις πινακίδες από τα καταστήματα και να τις τοποθετούν όλες μαζί μπροστά στο κεντρικό μουσείο Ζακύνθου.
Το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα, πραγματοποιείται ο Εσπερινός της Αγάπης στο Ναό του Αγίου Λαζάρου της πόλεως και λιτάνευση της Εικόνας της Παναγίας της Γαλανούσας και της Εικόνας της Αναστάσεως. Την Παρασκευή της Διακαινησίμου γιορτάζει το γραφικότατο προάστιο της Μπόχαλης, όπου και πραγματοποιείται το παραδοσιακό πανηγύρι, με λιτάνευση της πανάρχαιας και θαυματουργής Εικόνας της Παναγίας της Χρυσοπηγής, υπό τους ήχους του "ταμπουρλονιάκαρου". Παραδοσιακό είναι και το πανηγύρι του Αγ. Λύπιου, λίγο έξω από την πόλη στη διαδρομή προς Καλαμάκι.
Να δοκιμάσετε... το παραδοσιακό λαδοτύρι με πικάντικη γεύση που ωριμάζει μέσα στο λάδι.
Μπαϊράκια στα βουνά της Σάμου
Το χαρμόσυνο μήνυμα της Ανάστασης στο Μαραθόκαμπο της Σάμου, εκφράζεται με ένα πολύ ιδιαίτερο τρόπο, ανήμερα το Πάσχα. Ισχυρές εκρήξεις διαδέχονται η μία την άλλη, καθώς ομάδες από τις 5 ενορίες της περιοχής έχουν «στήσει» η καθεμιά το δικό της «μπαϊράκι» στα βουνά. Η κάθε ομάδα, έχει τα δικά της όρια, το δικό της χρώμα και συγκεκριμένα όρια δράσης. Η προετοιμασία για αυτή την απαγορευμένη έτσι και αλλιώς συνήθεια ξεκινάει αρκετούς μήνες πριν από το Πάσχα, με πολλές από τις οβίδες που χρησιμοποιούνται να προέρχονται από την περίοδο του πολέμου το 1940.
Αξίζει να σημειωθεί ότι μεγάλη σημασία δίνεται και στο θέαμα με την τοποθέτηση των βλημάτων που συμβάλλουν στο να εκτινάσσονται οι καπνοί με ορισμένο σχήμα. Οι οβίδες για παράδειγμα που πυροδοτούνται όρθιες, στέλνουν στον αέρα εντυπωσιακά κατάλευκα στεφάνια, ενώ αυτές που μαζί με το μπαρούτι έχουν ταπωθεί, γεμίζουν την ατμόσφαιρα με χρώματα.
Η συνήθεια αυτή έλκει την καταγωγή της από τους επαναστατικούς χρόνους, επειδή ο Μαραθόκαμπος πρωτοστάτησε στην εξέγερση του 1821. Ο θρύλος μάλιστα αναφέρει πως κάποια στιγμή, ο καπετάν Σταμάτης Γεωργιάδης, τάπωσε το κανονάκι του ακόμα και με κερήθρες κι έκανε τέτοιο θόρυβο που κατατρόμαξε τους Τούρκους.
Αξίζει να σημειωθεί ότι μεγάλη σημασία δίνεται και στο θέαμα με την τοποθέτηση των βλημάτων που συμβάλλουν στο να εκτινάσσονται οι καπνοί με ορισμένο σχήμα. Οι οβίδες για παράδειγμα που πυροδοτούνται όρθιες, στέλνουν στον αέρα εντυπωσιακά κατάλευκα στεφάνια, ενώ αυτές που μαζί με το μπαρούτι έχουν ταπωθεί, γεμίζουν την ατμόσφαιρα με χρώματα.
Η συνήθεια αυτή έλκει την καταγωγή της από τους επαναστατικούς χρόνους, επειδή ο Μαραθόκαμπος πρωτοστάτησε στην εξέγερση του 1821. Ο θρύλος μάλιστα αναφέρει πως κάποια στιγμή, ο καπετάν Σταμάτης Γεωργιάδης, τάπωσε το κανονάκι του ακόμα και με κερήθρες κι έκανε τέτοιο θόρυβο που κατατρόμαξε τους Τούρκους.
Να δοκιμάσετε... ένα από τα μοναδικά γλυκά κρασιά της Σάμου.
Η εκκωφαντική Ανάσταση της Χίου
flickr.com/photos/nickpopcorn
Αποτελεί ένα από τα πλέον γνωστά έθιμα για την περίοδο του Πάσχα. Δεν είναι άλλο από τον ρουκετοπόλεμο που γίνεται στο Βροντάδο της Χίου, κάθε χρόνο το βράδυ της Ανάστασης, ανάμεσα στις δύο μεγαλύτερες ενορίες της πόλης, αυτής του Αγίου Μάρκου και της Παναγίας της Ερυθιανής. Αρχικά, η «μάχη» ανάμεσα στις δύο ενορίες γινόταν με όπλα της τότε εποχής, τα οποία τα ονόμαζαν «σουρντάδα», αλλά και με κανόνια, που είχαν φέρει οι κάτοικοι από παροπλισμένα πλοία που βρίσκονταν στην Χίο εκείνη την εποχή. Το έθιμο σταμάτησε καθώς οι Τούρκοι κατακτητές, φοβούμενοι εξέγερση τότε απαγορεύτηκε από τους Τούρκους κατακτητές, το απαγόρευσαν φοβούμενοι εξέγερση, αφού η «μάχη» έπαιρνε μεγάλες διαστάσεις. Ο τρόπος όμως για την συνέχιση του εθίμου βρέθηκε γρήγορα, αφού οι κάτοικοι του Βροντάδου αντικατέστησαν με τις ρουκέτες τα όπλα και τα κανόνια.
Τα αυτοσχέδια αυτά κανονάκια έχουν εξελιχθεί σε αυτοσχέδιες ρουκέτες- βεγγαλικά, που κατασκευάζουν οι ίδιοι. Τα υλικά για την κατασκευή τους είναι νίτρο, θειάφι και μπαρούτι αλλά απαιτείται μεγάλη προσοχή και εμπειρία η οποία διοχετεύεται πια από γενιά σε γενιά. Η προετοιμασία των ρουκετών αρχίζει πολλούς μήνες πριν από το Πάσχα, ενώ οι ποσότητες των ρουκετών που ετοιμάζονται φτάνουν τις μερικές χιλιάδες και το θέαμα που παρουσιάζουν στον ανοιξιάτικο ουρανό το βράδυ της Ανάστασης είναι πραγματικά φαντασμαγορικό. Αξίζει να σημειωθεί ότι προκειμένου το έθιμο να τελείται με ασφάλεια την ευθύνη για την προστασία των παρευρισκομένων και των γειτονικών σπιτιών την έχει αναλάβει ο δήμος λαμβάνοντας όλα τα απαραίτητα μέτρα προστασίας.
Να δοκιμάσετε... μαστίχα σε όλες τις εκδοχές της!
Επίκληση για την προστασία της φύσης στην Καλή Βρύση Δράμας
Διαβάστε τη συνέχεια εδώ
