Ιστορική Έρευνα Αντώνη Ζαρκανέλα - ΟΤΑΝ ΟΙ ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΕΓΚΑΤΕΛΕΙΠΑΝ ΤΗΝ ΚΑΤΕΡΙΝΗ

ΟΤΑΝ ΟΙ ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΕΓΚΑΤΕΛΕΙΠΑΝ ΤΗΝ ΚΑΤΕΡΙΝΗ

  Αντώνη Ι. Ζαρκανέλα
π. Γενικού Διευθυντή Ανάπτυξης
της Νομαρχίας Θεσσαλονίκης.

Πριν από 73 χρόνια στην Ευρώπη, αυτή την εποχή, και συγκεκριμένα από το καλοκαίρι του 1944, οι Γερμανοί υπό την πίεση των συμμάχων αρχίζουν να υποχωρούν και να συμπτύσσονται σε όλα τα μεγάλα μέτωπα. Οι Σοβιετικοί απωθούν τους Γερμανούς από όλες σχεδόν τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης τις οποίες και μετατρέπουν -είτε αυτές το θέλουν είτε αυτές δεν το θέλουν- «με δημοκρατικές διαδικασίες» σε Σοσιαλιστικές Δημοκρατίες Σοβιετικού τύπου. Οι Αγγλο-Αμερικανοί στο νότιο μέτωπο απελευθερώνουν την Ιταλία φθάνοντας στην Αυστρία. Με την απόβαση στη Νορμανδία έχει επιτευχθεί ασφαλές προγεφύρωμα μέσω του οποίου αποβιβάζονται στη Γαλλία μεγάλες δυνάμεις Αγγλο-Αμερικανών και Γάλλων νικώντας συνεχώς τους Γερμανούς Ναζί και στη συνέχεια υποχρεώνοντάς τους σε απελπισμένη άμυνα μέσα στην ίδια τους τη χώρα καθώς και στην Αυστρία.

Οι Γερμανοί, υπό την πίεση αυτή, υποχωρούν και αποσύρουν σταδιακά όλες τις δυνάμεις τους από διάφορες κατακτημένες χώρες προκειμένου να τις μεταφέρουν στη Γερμανία για την άμυνα της πατρίδας τους. Στη Σοβιετική Ένωση αλλά και σ’ όλα τα μέτωπα οι Σύμμαχοι κυνηγούν τους Γερμανούς από πίσω. Προσπαθούν με κάθε τρόπο να τους αποδεκατίσουν. Ανατινάζουν γέφυρες, καταστρέφουν υποδομές (δρόμους, αεροδρόμια, λιμάνια) προκειμένου να καθυστερήσουν τη Γερμανική πολεμική μηχανή, να την αδυνατήσουν και να την κάνουν ευάλωτη, τρωτή σε πάσης φύσεως επιθέσεις τους (αεροπορία, κομάντος, προγραμματισμένες επιθέσεις  ανταρτικών ομάδων κλπ.).

Τον Οκτώβριο του 1944, δηλαδή έξι περίπου μήνες πριν τη λήξη του β’ παγκοσμίου πολέμου, η Ελλάδα είναι και πάλι ελεύθερη. Έχει στο μεταξύ προηγηθεί η Συνδιάσκεψη του Λιβάνου, τον Μάϊο του 1944, στην οποία συμμετείχαν όλα τα προπολεμικά κόμματα του κοινοβουλίου, προφανώς και το ΚΚΕ, αλλά και το ΕΑΜ και η ΠΕΕΑ (η λεγόμενη «Κυβέρνηση του Βουνού»), αποφασίζεται ο σχηματισμός της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας με Πρωθυπουργό τον Γεώργιο Παπανδρέου. Στην Κυβέρνηση αυτή συμμετέχει και η άκρα Αριστερά (ΚΚΕ/ΕΑΜ/ΠΕΕΑ) με έξη (6)  υπουργούς, οι οποίοι θα γίνουν επτά (7) λίγο πριν τα Δεκεμβριανά. Από το ΚΚΕ συμμετέχουν οι Ζεύγος (Υπουργός Γεωργίας) και Πορφυρογένης (Υπουργός Εργασίας), δύο συμμετέχουν από το ΕΑΜ και δύο από την ΠΕΕΑ («Κυβέρνηση του Βουνού») στα οικονομικά Υπουργεία.

Όπως είναι ιστορικά βεβαιωμένο, η μόνη αντιστασιακή δύναμη που έχει απομείνει το καλοκαίρι του 1944 στην Ελλάδα είναι ο ΕΛΑΣ. Όλες τις άλλες αντιστασιακές οργανώσεις, μικρές ή μεγαλύτερες, εκτός από τον ΕΔΕΣ, ο ΕΛΑΣ τις έχει ήδη αποδεκατίσει με τα όπλα κατά τη διάρκεια του αιματηρού Κατοχικού Εμφυλίου που άρχισε το Καλοκαίρι του 1943. Αυτόν τον εμφύλιο τον είχε επιδιώξει ο ΕΛΑΣ ώστε να είναι η μόνη δύναμη κατά τη στιγμή της αποχώρησης των Γερμανών κατακτητών, να είναι ο μόνος κυρίαρχος στη Χώρα, ώστε να καλύψει το κενό εξουσίας που θα δημιουργούνταν. Και ενώ οι κατακτητές ήταν ακόμη στην Ελλάδα, το ΚΚΕ/ΕΑΜ/ΕΛΑΣ με τρομοκρατικές μεθόδους και πρακτικές είχε δημιουργήσει μια ατμόσφαιρα «Λαϊκής Δημοκρατίας» χρησιμοποιώντας την οργάνωση ΟΠΛΑ, την «Αυτοάμυνα» και την πολιτοφυλακή, χρησιμοποιώντας δηλαδή την ισχύ των όπλων και διαμορφώνοντας έτσι κλίμα τρόμου στο Λαό για την επικράτηση του..

     Κι όταν ήρθε η στιγμή που οι Γερμανοί ετοιμάζονταν να φύγουν από τη Χώρα, το ΚΚΕ/ΕΑΜ/ΕΛΑΣ αντί να κυνηγάει τον ευάλωτο αποχωρούντα κατακτητή και μάλιστα με αναμενόμενο κόστος που θα ήταν πολύ μικρότερο απ’ οποιαδήποτε άλλη περίοδο της Κατοχής, αδρανεί.

Ένα πολύ μεγάλο ποσοστό της συντεταγμένης αποχώρησης των κατακτητών σε ανθρώπους, βαρύ πολεμικό εξοπλισμό (πολυβόλα, τανκς, αυτοκίνητα κλπ) μεταφέρεται με τον σιδηρόδρομο. Όμως το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται για την τιμωρία των κατακτητών στην πιο ευάλωτη στιγμή τους. Ούτε για το ότι οι όποιες καταστροφές και καθυστερήσεις στους υποχωρούντες Γερμανούς θα βοηθούσαν όλα τα μέτωπα των Συμμάχων. Εξάλλου, όπως είχε πει ο τότε Πολιτικός Σύμβουλος του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ, καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και μετέπειτα μέχρι τον θάνατό του Ακαδημαϊκός Κων/νος Δεσποτόπουλος: «Τί όφελος θα είχαν οι Έλληνες με το να παρενοχλούν και να καθυστερούν τον εχθρό, από τον οποίο ανυπομονούσαν τόσο πολύ να απαλλαγούν, όσο θα ανυπομονούσε τότε και εκείνος να φύγει;»!!!. Μα απλώς να εκδικηθούν τα τόσα δεινά που επέβαλαν οι κατακτητές στον Λαό για λογαριασμό του οποίου  δημιουργήθηκε ο ΕΛΑΣ, όπως τουλάχιστον έλεγε ο ίδιος..

     Και αντί να κυνηγούν τους υποχωρούντες Γερμανούς, το ΚΚΕ/ΕΑΜ/ΕΛΑΣ αδρανεί. Για παράδειγμα, στη σιδηροδρομική γραμμή Αθηνών - Θεσσαλονίκης - Ευρώπης που διασχίζει την Πιερία για 80 περίπου χλμ, οι αντάρτες του ΕΛΑΣ-Πιερίας βλέπουν από μακριά τους Γερμανούς πάνω στα βαγόνια, να αποσύρουν με ασφάλεια και τους τελευταίους στρατιώτες τους από τη Φρουρά Κατερίνης και …τότε και μόνο τότε, στα σίγουρα, «δύο ώρες μετά» ο «εφεδρικός ΕΛΑΣ» καταλαμβάνει την πόλη. «Απελευθερώνουν», όπως λέει ο κομμουνιστής κ. Σαλπιστής στο βιβλίο του «ΚΑΤΕΡΙΝΗ 1941-1945: Μέρες Κατοχής, Αντίστασης, Δημιουργίας»
την εγκαταλελειμμένη, κατά τα άλλα, πόλη της Κατερίνης από τους άρον-άρον αλλά ασφαλώς αποχωρήσαντες Γερμανούς.

     Σχεδόν ταυτόχρονα αρχίζουν μεθοδικά - και επίσημα πλέον- την εγκατάσταση της δικής του εξουσίας, της ΕΑΜικής.. Ο εφεδρικός ΕΛΑΣ παίρνει θέση, η ΕΠΟΝ προετοιμάζει πολιτιστικές εκδηλώσεις της, εγκαθίστανται όλες οι εξουσίες: η «Εθνική Πολιτοφυλακή», η ΕΑΜική Αστυνομία, για την αποκατάσταση της τάξης όπως ισχυρίζονται και «..για να αποφευχθούν πράξεις αυτοδικίας από το λαό..». Εγκαθίσταται το ΕΑΜ, η Επιμελητεία του Αντάρτη (ΕΤΑ) - τί να χρειάζονται όμως άραγε οι αντάρτες τώρα που έφυγαν οι Γερμανοί και με τη Συμφωνία της Καζέρτας δέχθηκαν το ΚΚΕ/ΕΑΜ/ΕΛΑΣ την υπαγωγή του ΕΛΑΣ στις Εθνικές Δυνάμεις;-. Και βέβαια για όλες αυτές τις εξουσίες «επιτάσσουν» τα καλλίτερα κτίρια στο κέντρο της Κατερίνης και τα κάνουν έδρες τους -όπως ακριβώς δηλαδή έκαναν και οι Γερμανοί..

     Και για να δώσουν έναν τόνο και κλίμα χαράς στην «απελευθέρωση» που «πέτυχαν», αρχίζουν οι «γιορταστικές εκδηλώσεις» που ήδη είχαν, όπως φαίνεται από περιγραφή του Ν. Σαλπιστή, προσχεδιαστεί από καιρό. Το επιτελείο της 10^ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ περνάει από «τρίδυμη αψίδα», γίνεται δοξολογία στην Εκκλησία της Θείας Ανάληψης και στην πλατεία πραγματοποιούνται ομιλίες του καπετάνιου του 50^ουΣυντάγματος του ΕΛΑΣ, του Γραμματέα του ΕΑΜ, του αντιπροσώπου της ΕΠΟΝ και του Διοικητή της Πολιτοφυλακής. Στην παρέλαση «..που διήρκησε 45 λεπτά συμμετείχε ο ΕΛΑΣ, οι ανάπηροι, τα σωματεία, οι συνεταιρισμοί, οι πολιτικές οργανώσεις κ.α..» και βέβαια δεν μπορούσαν να λείψουν και Ρώσοι Αντάρτες που υπήρχαν, όπως αναφέρει ο κ. Σαλπιστής, στο 50^ο «Σύνταγμα του ΕΛΑΣ-Πιερίας» που τραγουδούσαν. Τί άλλο; Επαναστατικά τραγούδια, προφανώς από την πατρίδα της Επανάστασης …τη Σοβιετική Ένωση.

     Τέτοιες συγκινητικές στιγμές δεν τελειώνουν παρά με «δημοκρατικές» εκλογές δια «βοής». Έτσι, δια βοής, χωρίς περιττές διαδικασίες και σίγουρα ομοφώνως αφού φαίνεται πως είχαν φροντίσει να είναι συγκεκριμένοι οι παρόντες, εκλέγεται «δημοκρατικά» το Δημοτικό Συμβούλιο της Κατερίνης. Εξάλλου όπως λέει και ο κ. Σαλπιστής στην συγκινητική του περιγραφή της «εκλογής» αυτής, σημασία δεν έχει η ποσότητα αλλά η ποιότητα που διέθετε το πλήθος εκείνο που είχε «θέληση με ειδικό βάρος» που «γεννήθηκε», «ανδρώθηκε» στο «καμίνι του αγώνα» και «σφυρηλατήθηκε» στο «αμόνι της λαϊκής πάλης»… Είναι γνωστή εξάλλου η αρχαία ρήση: «Ουκ εν τω πολλώ το Ευ». 

      Στόχος όλων αυτών ήταν η εγκατάσταση της αποκλειστικά δικής τους εξουσίας. Της «πραγματικής», γιατί ούτως ή άλλως το ΚΚΕ/ΕΑΜ/ΕΛΑΣ, όπως προαναφέραμε, συμμετείχε στην κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας υπό τον Πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου, με έξη (6) υπουργούς και μάλιστα στα πιο «λαϊκά» Υπουργεία, που καθόριζαν την οικονομική, την κοινωνική και παραγωγική προοπτική της χώρας. Προς τί λοιπόν η δημιουργία δεύτερης εξουσίας με δικούς της «λαϊκούς» θεσμούς; Η διά βοής επιλογή και εγκατάσταση Δημάρχων, Νομαρχών κλπ.; Προς τί η διατήρηση κομματικού στρατού αφού ο κατακτητής έφυγε και το ΚΚΕ είχε συμφωνήσει υπογράφοντας τη «Συμφωνία του Λιβάνου» και τη «Συμφωνία της Καζέρτας» για την κατάργηση όλων των αντιστασιακών οργανώσεων, τον αφοπλισμό των ανταρτών και τη δημιουργία Εθνικού Στρατού;  Προς τί η διατήρηση της «Επιμελητείας του Αντάρτη»; Γιατί λοιπόν έγιναν οι παρελάσεις, οι ομιλίες, οι εκκλησιασμοί; Προς τί λοιπόν όλα αυτά, αφού ο εχθρός είχε ήδη φύγει; Μήπως για το ΚΚΕ/ΕΑΜ/ΕΛΑΣ δεν ήταν ακόμη Ελεύθερη η Ελλάδα αφού δεν είχαν επικρατήσει εκείνοι;