μοναδικό στην Ελλάδα το οποίο χαρακτηρίζει την ορεινή περιοχή του Καταφυγίου Κοζάνης.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Α΄ ΜΕΡΟΣ (πρωινό)
Οι Προδρομίτες στον Ιερό Ναό Παντανάσσης και στα σπίτια των Καταφυγιωτών και φίλων του Καταφυγίου.
Β΄ ΜΕΡΟΣ(απογευματινό)
Ώρα 6.00 μ.μ :Έναρξη με Καταφυγιώτικα Τραγούδια και χορούς.
Ώρα 6.20 μ.μ : Σύντομη ανάπτυξη του εθίμου από εκπρόσωπο της Μ.Ε.Κ
Ώρα 6.30 μ.μ : Τα Προδρομίτικα τραγούδια.
Ώρα 6.35 μ.μ : Ο μεγάλος Καταφυγιώτικος χορός & το κρέμασμα των Σύκων.
Ώρα 7.00 μ.μ : Δεξίωση.
Α΄ ΜΕΡΟΣ (πρωινό)
Οι Προδρομίτες στον Ιερό Ναό Παντανάσσης και στα σπίτια των Καταφυγιωτών και φίλων του Καταφυγίου.
Β΄ ΜΕΡΟΣ(απογευματινό)
Ώρα 6.00 μ.μ :Έναρξη με Καταφυγιώτικα Τραγούδια και χορούς.
Ώρα 6.20 μ.μ : Σύντομη ανάπτυξη του εθίμου από εκπρόσωπο της Μ.Ε.Κ
Ώρα 6.30 μ.μ : Τα Προδρομίτικα τραγούδια.
Ώρα 6.35 μ.μ : Ο μεγάλος Καταφυγιώτικος χορός & το κρέμασμα των Σύκων.
Ώρα 7.00 μ.μ : Δεξίωση.
Οι Προδρομίτες.
Στα δύσκολα χρόνια της τουρκικής τυραννίας οι Έλληνες συνεχώς έψαχναν τρόπους οργάνωσης και αντίδρασης εναντίων τους, ένας από αυτούς και καθαρά Καταφιώτικος ήταν ο απελευθερωτικός μυστικός σύνδεσμος «ΑΜΥΝΤΑΣ» που είχε έδρα το Καταφύγι και οι Προδρομίτες ήταν ένα μέσο για τη χρηματοδότηση του.
Το όνομα «Προδρομίτες» δόθηκε στο έθιμο από την εορτάζουσα ημέρα του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, που έντεχνα ο λαός συμπλέκει την εορτή του Αγίου από χριστιανικής πλευράς και από εθνικής τα προδρόμια της Ελληνικής επανάστασης.
Την οργάνωσή τους την αναλάμβανε πάντα η εκκλησία για ασφάλεια και με το τέλος της Θείας Λειτουργίας οι ιερείς ευλογούσαν τους Προδρομίτες, τους χώριζαν σε τρεις ή τέσσερις ομάδες όσες και οι συνοικίες (μαχαλάδες) του χωριού και ξεκινούσαν αρχίζοντας γεμάτοι ζωντάνια τα προδρομίτικα τραγούδια σκορπίζοντας χαρά και κέφι σε όλο το χωριό.
Οι μικρότεροι σε ηλικία είχαν μαζί τους «τροβάδες» για τα διάφορα πεσκέσια όπως καρύδια, σταφίδες, λεφτοκάρια, στραγάλια (μπουμπουλάκια) και άλλα και την «γκιούμα» για το κρασί και το τσίπουρο που τους προσφερόταν. Σε κάθε σπίτι, αφού γίνονταν τα σχετικά κεράσματα, τελευταίο δίνονταν και το χρηματικό ποσό, ανάλογα βέβαια με τη δυνατότητα της κάθε νοικοκυράς. Τα χρήματα παραδίδονταν στην εκκλησιαστική επιτροπή όπου τα χώριζε σε τρία μέρη, το πρώτο δίδονταν στον ένοπλο εθνικό αγώνα μέσο του συνδέσμου του «ΑΜΥΝΤΑ», το δεύτερο για τις ανάγκες του κρυφού σχολειού και το τρίτο για διάφορα έργα κοινωνικής ωφέλειας.
Οι μικρότεροι σε ηλικία είχαν μαζί τους «τροβάδες» για τα διάφορα πεσκέσια όπως καρύδια, σταφίδες, λεφτοκάρια, στραγάλια (μπουμπουλάκια) και άλλα και την «γκιούμα» για το κρασί και το τσίπουρο που τους προσφερόταν. Σε κάθε σπίτι, αφού γίνονταν τα σχετικά κεράσματα, τελευταίο δίνονταν και το χρηματικό ποσό, ανάλογα βέβαια με τη δυνατότητα της κάθε νοικοκυράς. Τα χρήματα παραδίδονταν στην εκκλησιαστική επιτροπή όπου τα χώριζε σε τρία μέρη, το πρώτο δίδονταν στον ένοπλο εθνικό αγώνα μέσο του συνδέσμου του «ΑΜΥΝΤΑ», το δεύτερο για τις ανάγκες του κρυφού σχολειού και το τρίτο για διάφορα έργα κοινωνικής ωφέλειας.
Στο τέλος της ημέρας όλοι οι Προδρομίτες στην τοποθεσία «μπασαρά» άνοιγαν πρώτοι το μεγάλο χορό και ακολουθούσαν όλοι οι κάτοικοι πιασμένοι χέρι-χέρι τραγουδώντας. Το τσίπουρο και το κρασί που μάζευαν όλη μέρα το κερνούσαν σε όλους τους παρευρισκόμενους, που ήταν όλο το χωριό, θεωρούνταν δε ο χορός, ως πιο επίσημος Καταφυγιώτικος.
Προς το τέλος του χορού, εμφανίζονταν στη μέση, η εκκλησιαστική επιτροπή κρατώντας αρμαθιές ξερών σύκων τις οποίες περνούσαν στο λαιμό του κάθε Προδρομίτη ως αμοιβή-έπαθλο. Η προτίμηση της χρήσης του σύκου είχε και αυτή το συμβολισμό της, το ξερό περίβλημα του συμβόλιζε την αιμοχαρή στυγνή Οθωμανική αυτοκρατορία, τα δε εκατοντάδες σπορίδια, τους σκλαβωμένους Έλληνες που μάχονταν από τα βαθιά σκοτάδια να αποτινάξουν τη σκληρή σκλαβιά τους."
Προς το τέλος του χορού, εμφανίζονταν στη μέση, η εκκλησιαστική επιτροπή κρατώντας αρμαθιές ξερών σύκων τις οποίες περνούσαν στο λαιμό του κάθε Προδρομίτη ως αμοιβή-έπαθλο. Η προτίμηση της χρήσης του σύκου είχε και αυτή το συμβολισμό της, το ξερό περίβλημα του συμβόλιζε την αιμοχαρή στυγνή Οθωμανική αυτοκρατορία, τα δε εκατοντάδες σπορίδια, τους σκλαβωμένους Έλληνες που μάχονταν από τα βαθιά σκοτάδια να αποτινάξουν τη σκληρή σκλαβιά τους."
Τα Προδρομίτικα κάλαντα σε κάθε σπίτι λέγονταν με στίχους αναλόγως με την επικρατούσα οικογενειακή κατάσταση του νοικοκυριού, δηλαδή όπου υπήρχαν μικρά παιδιά, μαθητές έλεγαν «Ένα μικρό μικρούτσικου μικρό κι χαΐδιμένου, μικρό τούχιν η μάνα του στου δάσκαλου του πάηνιν, κι ου Δάσκαλους μον το' νόκρουγιν μι τη χρυσή τη βέργα….» , όπου ξακουστοί οι νοικοκυραίοι « Αφέντη μου, αφέντη μου πέντι φουρές αφέντης, πέντι φουρές αφέντιψις κι πάλι αφέντης είσι..,», όπου όμορφες και καλλίγραμμες κοπέλες « κυράμ' ψηλή κυράμ' λιγνή κιράμ' καγκιλουφρύδου„.» και στο τέλος υπενθύμιζαν το ιερό χρέος τους, με τα λόγια « λύσητ' αφέντημου λύσιτιτι την αργυρή σακούλα, κι αν έχεις άσπρα δώστα μας φλουριά μην τα λυπάσαι, κι αν έχεις κι γλυκό νο κρασί κιρνάς τους Προδρομίτες ...» γνωρίζοντας ότι τα χρήματα θα πάνε για το ποιο μεγάλο ιδανικό και πολύτιμο αγαθό που στερούνταν την Ελευθερία.!!
