Τρίτη 24 Φεβρουαρίου 2015

ΠΩΣ ΠΡΟΦΕΡΟΤΑΝ ΤΑ ΟΜΗΡΙΚΑ ;

Περίπου  για  1800   χρόνια   τα  Ομηρικά Έπη   ήταν  στα  χείλη  των  ανθρώπων.
Πώς  μπόρεσε  ένα  τραγούδι να αντέξει  τόσο  πολύ;  

Ασφαλώς   θα  είχε  ρυθμό  μοναδικό και  ανεπανάληπτο . 
Σήμερα  αν  διαβάσουμε  το  κείμενο  των  Ομηρικών  Επών  δεν  θα  διακρίνουμε  κανέναν  ρυθμό .  Ένα  ανιαρό  στριφνό  κείμενο .
Δεν  γνωρίζουμε  λοιπόν  πώς  ακριβώς   απαγγελόταν  τα  Ομηρικά  Έπη .  Διότι  εάν  γνωρίζαμε  θα  είχαμε   εντυπωσιασθεί  .  Θα  τα  τραγουδούσε  η  νεολαία  στον  δρόμο  (η  νεολαία    που  σήμερα  θεωρεί  τον  Όμηρο  ένα  ανιαρό  ανάγνωσμα  του  γυμνασίου ) .

Τί  μας  διαφεύγει  ;  

Κάνω  μερικές  υποθέσεις :  

1)  Στην  εποχή  του  Περικλή    καταγράγηκαν  τα  ομηρικά  Έπη  σε  χαρτί .  Προφανώς  δεν  καταγράφηκαν  ΑΚΡΙΒΩΣ   όπως  τραγουδιόταν .  
Πχ  μετά  από  5000   χρόνια   βρίσκουν  οι  αρχαιολόγοι   ένα  χαρτί  με  τους  στίχους   "ΤΗΣ  ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ  ΗΛΙΕ  ΝΟΗΤΕ  ΚΑΙ  ΜΥΡΣΙΝΗ  ΕΣΥ  ΔΟΞΑΣΤΙΚΗ ,  ΜΗ  ΠΑΡΑΚΑΛΩ  ΣΑΣ  ΜΗ ΛΗΣΜΟΝΑΤΕ  ΤΗ  ΧΩΡΑ  ΜΟΥ" .  Αν  πάνε   να  το  τραγουδήσουν   δεν  βγαίνει .  Αν  όμως  κάποιος  τους  έλεγε  οτι  ο  Θεοδωράκης   επανέλαβε  κάποιες  λέξεις  και  το  έκανε   "ΤΗΣ  ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ  ΗΛΙΕ  ΝΟΗΤΕ  ΚΑΙ  ΜΥΡΣΙΝΗ  ΕΣΥ  ΔΟΞΑΣΤΙΚΗ ,  ΜΗ  ΠΑΡΑΚΑΛΩΩΩΩΩ  ΣΑΣ  ΜΗΗΗΗ ...ΜΗ  ΠΑΡΑΚΑΛΩΩΩΩΩ  ΣΑΣ  ΜΗΗΗΗ  ...  ΜΗ  ΠΑΡΑΚΑΛΩΩΩΩ    ΣΑΣ  ΜΗΗΗΗ    ΛΗΣΜΟΝΑΑΑΑΤΕ  ΤΗ  ΧΩΡΑ  ΜΟΥ"   τότε  το  τραγούδι  βγαίνει  .  

2)  Τα  διπλά  γράμματα   ήταν  ΔΥΟ    ΟΜΟΙΕΣ  συλλαβές  που  για  οικονομία  χρόνου  και  χαρτιού  δεν  γράφαν  το   φωνήεν  .  Πχ  γράφανε  "Αλλά"   και  προφέρανε  "αλαλά" .

3)  Οι  δίφθογγοι   προφερόταν  σαν  ΔΥΟ  φωνήεντα  (  Ερασμιακή  προφορά )  .  Γράφαν  "και"  αλλά    προφέραν  " Κάϊ "

4)  Το  Ο  προφερόταν  "Ού"  .  Βρίσκουμε  σε   κεραμικά  τις  λέξεις    ΠΕΡΙΚΛΕΣ  ΧΣΑΝΘΙΠΠΟ       και  ΦΕΙΔΙΟ    ΕΙΜΙ  .  Μας  φαίνεται  περίεργο .  Αν  δεχτούμε  οτι  το  Ο προφερόταν  ΟΥ  ,  τότε   διαβάζουμε   ΠΕΡΙΚΛΕΣ  ΧΣΑΝΘΙΠΠΟΥ ( Περικλής   υιός  Ξανθίππου )           και  ΦΕΙΔΙΟΥ  ΕΙΜΙ  (  Είμαι  του  Φειδία - ανήκω  στον  Φειδία ) .
Στα  χωριά   ακόμη  και  σήμερα  το   "ο  Γιώργος"  το  προφέρουν  " ου  Γιόργους"  .  Ο  κύκλος  είναι  το  σχήμα  που  παίρνουν  τα  χείλη   όταν  προφέρουν  το   ΟΥ .
Προφανώς  το   Ω   προφερόταν  όπως   το  σημερινό  Ο  .  

5)   Το  γράμμα  " ι "   πρίν  απο   φωνήεν   προφερόταν   "γι"  .  Η  "Τροία"    προφερόταν  "Τρούγια"  (  εξ  ού  και  το  Τρόγιαν  Χόρσ   στα  αγγλικά  )  .  Ο   Αίας   προφερόταν   "  άγιας "  (  εξ  ού  και  το   " άγιαξ "    στα  αγγλικά ) .  Ο  Μακρυγιάννης   αναφέρει  οτι  στην  εποχή  του  τα   "ιερά  χώματα"    λεγόταν   "γερά  χώματα"  !
Κάπου  διάβασα  για  μια  επιγραφή  των  Αιγυπτίων  που  αναφερόταν  στο  Βασίλειο   των  Αχιγιάβα  .  Προφανώς  εννοεί  τους  Αχαιούς .  Διότι   το  " Αχαιός "   προφερόταν  " Αχαγιούς "  ! 

6) Το  "Υ"      προφερόταν  "ίφ"   (  Πηλέιφς  ,  Περσέιφς  ,  Αχιλελέιφς ) 

7)  Σε  τί  ρυθμό  τραγουδάς  ένα  έπος  που  μιλά    για  μάχες  και  ηρωϊσμούς  ;  Προφανώς   όχι  στον  ρυθμό  "Πετραδάκι- πετραδάκι   για  τα  σένα  τόχτισα "  !   Θέλεις  έναν  ρυθμό  λεβέντικο .   Ταχύ .  Ξεσηκωτικό .  Δηλαδή  θέλεις   μια  μαντινάδα !  Το  δακτυλικό   εξάμετρο  ( των  Ομηρικών  Επών )  και  η  μαντινάδα   είναι  ρυθμοί  δεκαπεντασύλλαβοι  !  

8)  Στην  απαγγελία  ενίοτε  ( χάριν  του  ρυθμού )  οι  λέξεις  δεν  τονίζονται  όπως  στον  πεζό  λόγο .


Κατόπιν  όλων  αυτών  ιδού  μια  πιθανή  εκδοχή  για  το  πώς  θα  ακουγόταν  η  προφορά  των  Ομηρικών  Επών :

( διπλασίασα  μερικές λέξεις    και  πρόσθεσα  ένα  γράμμα  όπου  απαιτούσε  ο  ρυθμός ) 







ἄνδρα μοι ἔννεπε, μοῦσα, πολύτροπον, ὃς μάλα πολλὰ
πλάγχθη, ἐπεὶ Τροίης ἱερὸν πτολίεθρον ἔπερσεν·
πολλῶν δ᾽ ἀνθρώπων ἴδεν ἄστεα καὶ νόον ἔγνω,
πολλὰ δ᾽ ὅ γ᾽ ἐν πόντῳ πάθεν ἄλγεα ὃν κατὰ θυμόν,
ἀρνύμενος ἥν τε ψυχὴν καὶ νόστον ἑταίρων.
ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ὣς ἑτάρους ἐρρύσατο, ἱέμενός περ·
αὐτῶν γὰρ σφετέρῃσιν ἀτασθαλίῃσιν ὄλοντο,
νήπιοι, οἳ κατὰ βοῦς Ὑπερίονος Ἠελίοιο
ἤσθιον· αὐτὰρ ὁ τοῖσιν ἀφείλετο νόστιμον ἦμαρ.
τῶν ἁμόθεν γε, θεά, θύγατερ Διός, εἰπὲ καὶ ἡμῖν.
Αυτό    το  κομμάτι  μάλλον  λεγόταν  σε 
πεζό  λόγο .

ἔνθ᾽ ἄλλοι μὲν πάντες, ὅσοι φύγον αἰπὺν ὄλεθρον,
οἴκοι ἔσαν, πόλεμόν τε πεφευγότες ἠδὲ θάλασσαν·






τὸν δ᾽ οἶον νόστου κεχρημένον ἠδὲ γυναικὸς
νύμφη πότνι᾽ ἔρυκε Καλυψὼ δῖα θεάων
ἐν σπέσσι γλαφυροῖσι, λιλαιομένη πόσιν εἶναι.







ἀλλ᾽ ὅτε δὴ ἔτος ἦλθε περιπλομένων ἐνιαυτῶν,
τῷ οἱ ἐπεκλώσαντο θεοὶ οἶκόνδε νέεσθαι
εἰς Ἰθάκην, οὐδ᾽ ἔνθα πεφυγμένος ἦεν ἀέθλων
καὶ μετὰ οίσι φίλοισι.









                                   θεοὶ δ᾽ ἐλέαιρον ἅπαντες
νόσφι Ποσειδάωνος·




                                 ὁ δ᾽ ἀσπερχὲς μενέαινεν
ἀντιθέῳ Ὀδυσῆι πάρος ἣν γαῖαν ἱκέσθαι.



ἀλλ᾽ ὁ μὲν Αἰθίοπας μετεκίαθε τηλόθ᾽ ἐόντας,
Αἰθίοπας τοὶ διχθὰ δεδαίαται, ἔσχατοι ἀνδρῶν,
οἱ μὲν δυσομένου Ὑπερίονος οἱ δ᾽ ἀνιόντος,








ἀντιόων ταύρων τε καὶ ἀρνειῶν ἑκατόμβης.





ἔνθ᾽ ὅ γ᾽ ἐτέρπετο δαιτὶ παρήμενος·


                                                            οἱ δὲ δὴ ἄλλοι
Ζηνὸς ἐνὶ μεγάροισιν Ὀλυμπίου ἁθρόοι ἦσαν.




τοῖσι δὲ μύθων ἦρχε πατὴρ ἀνδρῶν τε θεῶν τε·


Ενθ'  αλαλούι  μεν  παντές 
ουσούι  φύγουν-φύγουν
αίπιν  ούλεθρουν  ουί
 κουί εσάν-εσάνε
πούλεμουν  τε  πεφέϋγουτες
 ηδέ  θαλασασάνε .


Τουν δ'  ουϊούν  - τουν δ'  ουϊούν
νουστούϊ  κεχριμένουν
ηδε -ηδέ  γιναϊκούς
νιμφί  πουτνί  ερύκε
έρυκε  Κάλυψω  διά
  θεάων  εν  σπεσίσι
γλαφυρουίσι   λιλαγιού
μενήν  πουσίν  είναϊ  .


αλαλα  ούτε  δι  ετούς
 ιλθέ   περιπλουμένων 
ενιαϋφτόν  τωί  ουί 
επεκλωσάντου   θέου
ι ουικούνδε  νεεσθάϊ
  ε ίς - ε ίς   Ιθάκην
ουιδ' ενθά πεφύγμενους
  ηέν - ηέν  αέθλων
καϊ  μετά - καϊ  μετά
ουίσι  φιλουίσι .



θεούϊ  δελεάϊρουν 
απάντες  ι  απάντες 
νούσφι  Πουσεϊδάωνους -
- νουσφί  Πουσεϊδαώνους .


Ου  δ'  ασπερχές   μενέαϊνεν 
αντί-αντιθεώι 
Οδησιί   παρούς - παρούς
 ίν  γάγιαν  ικεσθάϊ .

Αλαλ'ουμέν  Αϊθίουπας
 μετεκιάθε  τήλουθ
τηλουθ'εούντας  Αϊθί-
-Αϊθιούπας  τούϊ
τούϊ  διχθά  δεδάγιατάϊ
 εσχάτουϊ   ανδρώνε
ούϊ   μεν  δισουμένουϊ
 Υπεργιούνους  ούϊ -
-Υπεργιούνους  ουϊδ' α-
-ιδ'άϊ - δ'  ανιούντους

αντιουών  ταϋφερών
  τε  κάϊ   αρνεγίων  -
καϊ   ταύφρων  τε  καϊ 
αρνέγιων  εκατούμβης .


Ενθ'ουγετέρπετο  δαϊ -
- δαϊτι   παρημένους .

Ουί δε δή αλαλουί
 Ζηνούς   ενί μεγάρου-
μεγαρουίσι   Ουλιμπιούϊ
 αθρούουϊ  ησάνε .


Τουίσι   δε  μιθών  ηρχέ 
πατήρ  ανδρών  ,  θεών  τε
τουϊσι   δε  μιθών  ηρχέ
 πατήρ  ανδρών   τε  θέων .

Δίνω  και   ένα   αρχείο  ήχου  για  το ίδιο   απόσπασμα  :   http://lofos.info/pythas/odyseia.mp3      ( κάντε   κλίκ  πάνω  στο  λινκ    για  να  το  ακούσετε ).

Ίσως  υπάρχουν   ατέλειες   που   περιμένουν   τους επόμενους  διανοητές  που  θα  τις  εντοπίσουν .
Παραδίδω  αυτές  τις    ιδέες  στους  μουσικούς    για  περαιτέρω  επεξεργασία  και    τελειοποίηση .



******************************

         pitago99@gmail.com 

Ήρθατε  απο  την       http://lofos.info/pythas/index-diaf.html  
   

 Αρχική  σελίδα    του   Πυθαγόρα :      http://lofos.info/pythas/index.html  

http://lofos.info/pythas/odyseia.html