Συναρπαστικά και άκρως ενδιαφέροντα τα ευρήματα της αρχαίας Μεθώνης

Μ. Μπέσιος, Γ. Τζιφόπουλος,Τζ. Παπαδόπουλος ενημέρωσαν με ομιλία τους στη Ν. Αγαθούπολη για την προοπτική των ανασκαφών

Μια κατατοπιστικότατη ενημέρωση για το περιεχόμενο και την σημασία των ανασκαφών

της αρχαίας Μεθώνης είχαν την ευκαιρία να λάβουν το πρωί της Κυριακής οι κάτοικοι της Νέας Αγαθούπολης, από τους πλέον αρμόδιους επιστήμονες. Πρόκειται για επιγραφές έχουν ήδη παρουσιαστεί και επιβεβαιωθεί ως οι παλαιότερες,  αλλάζοντας τα μέχρι πρότινος δεδομένα της αρχαϊκής εποχής.

Για τον τεράστιο πλούτο των ευρημάτων μίλησαν στους παρευρισκόμενους ο μέχρι τώρα αναπληρωτής προϊστάμενος της ΚΖ' Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Μάνθος Μπέσιος (πλέον συνταξιοδοτείται), ο καθηγητής Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας και Επιγραφικής του Α.Π.Θ. Γιάννης Τζιφόπουλος και ο καθηγητής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, Λος Άντζελες (συμμετέχει στις ανασκαφές)Τζον Παπαδόπουλος.

Τους ομιλητές προλόγισε ο νέος πρόεδρος της Τοπικής Κοινότητας Νέας Αγαθούπολης Πασχάλης Παπαδόπουλος, κάνοντας λόγο για «3 συνδυαστικές κατευθύνσεις εξόδου από την κρίση και ανάπτυξης της Νέας Αγαθούπολης μέσω του τουρισμού με τα αρχαία, τον υδροβιότοπο και τα λασπόλουτρα-αμμόλουτρα. Όλοι μας πρέπει με θέρμη να συμβάλλουμε προς την κατεύθυνση αυτή για το καλό των παιδιών και των εγγονιών μας».

Το περιεχόμενο των ομιλιών των δυο αρχαιολόγων που μετέχουν στις ανασκαφές, αφορούσε τα όσα έχουν γίνει, την προοπτική που υπάρχει στο σπουδαίο αυτό λιμάνι της αρχαϊκής και κλασικής εποχής και την γενικότερη σημασία της περιοχής σήμερα, σε συνδυασμό με τον υγροβιότοπο της Νέας Αγαθούπολης.

Πρέπει να σημειωθεί ότι ο κ. Παπαδόπουλος, έχοντας μεγαλώσει στην Αυστραλία, συμμετέχει στις ανασκαφές με το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, μαζί και με φοιτητές του, εφαρμόζοντας συστήματα επιφανειακής έρευνας, γεωφυσικής διασκόπησης (που εντοπίζει κτίρια πριν να γίνει ανασκαφή) και γεωμορφολογικής έρευνας για τον εντοπισμό των ακτών κατά χρονολογικές περιόδους.

ΑΝΑΣΚΑΦΕΣ ΡΙΧΝΟΥΝ ΦΩΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΠΟΙΚΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΜΕΘΩΝΗΣ

Οι ανασκαφές στην περιοχή, όπως σημείωσε ο κ. Μπέσιος, ξεκίνησαν το 2003 και πλέον έχουν δώσει, πέρα από τα ευρήματα, μια αρχική εικόνα για την πολεοδομική εξέλιξη του οικισμού. Είχε συνεχή κατοίκηση από τη Νεότερη Νεολιθική Εποχή μέχρι το 354 π.Χ. όταν καταστράφηκε από τον Φίλιππο Β’. Το βόρειο λιμάνι της Μεθώνης ήταν το ασφαλέστερο σε ολόκληρο τον Θερμαϊκό κόλπο, γεγονός που σε συνδυασμό με την άμεση γειτνίαση του οικισμού με τον βασικό οδικό άξονα Βορρά-Νότου προσέδωσε ιδιαίτερη γεωστρατηγική σημασία. Ήταν ένα μεγάλο παραγωγικό κέντρο, με δυνατότητες επαφών με την κεντρική και τη δυτική Μακεδονία, αλλά και την ενδοχώρα της Βαλκανικής.

Πλέον, στο σημείο όπου έχει επικεντρωθεί η ανασκαφική δραστηριότητα έχει φτάσει σε έναν υπόγειο χώρο, σε βάθος 10,5μ.. στη γύρω περιοχή έχουν γίνει ορατές οχυρωματικές επιχώσεις και ισχυροί τοίχοι. Εντοπίστηκε ακόμα αρχαία Αγορά, στο κοίλο που δημιουργείται ανάμεσα στους δυο λόφους. Ο κ. Μπέσιος αναφέρθηκε στην μορφή των κτιρίων που έχουν δει το φως, μεταξύ των οποίων σιδηρουργείο και εργαστήρια μουσικών οργάνων και υαλουργείας.

«Εδώ, έχουμε την ευτυχή συγκυρία για πρώτη φορά να διατηρούνται σε πολύ καλή κατάσταση πρώιμες μνημειακές κατασκευές, κάτι αδιανόητο για την βόρεια Πιερία λόγω της έλλειψης λατομείων στην ευρύτερη περιοχής της. Κυρίως όμως πρέπει να τονισθεί ότι έχουμε για πρώτη φορά αρχαϊκά δημόσια κτίρια στην Κάτω Μακεδονία».

Ανασκαφές έγιναν και στην ακρόπολη του οικισμού, στο δυτικό λόφο. Εκεί οι διαβρώσεις ήταν σημαντικά μεγαλύτερες και έτσι έχουν χαθεί υπέργειες οχυρωματικές κατασκευές, ωστόσο πρόσθεσε το στοιχείο ότι εντοπίστηκαν σήραγγες που πρέπει να θεωρηθούν ότι ανήκουν στα αμυντικά έργα των Μεθωναίων, ενώ υπήρχαν και τάφροι. Επίσης, έχουν βρεθεί τάφοι στους δυο λόφους, πασσαλότρυπες από αψιδωτά κτίρια και λάκκος που χρησίμευσε ως αποθηκευτικός χώρος.

«Πολλά είναι τα αγγεία μεταξύ των ευρημάτων, αποθηκευτικά, μαγειρικά και αγγεία συμποσίου. Στα γραπτά αγγεία κυριαρχεί απόλυτα η κορινθιακή κεραμική, ενώ δεν λείπουν, όπως είναι αναμενόμενο και τα αγγεία του Ανατολικού Αιγαίου, αλλά και του Αθηναϊκού Κεραμεικού».

Κλείνοντας, ο κ. Μπέσιος επεσήμανε, ως υπόθεση εργασίας, ότι ο οικισμός της Μεθώνης, αλλά και αυτός της Πύδνας φαίνεται να συρρικνώθηκαν κατά την πρώτη φάση του αποικισμού της, ενώ την ίδια περίοδο εγκαταλείπεται ολοκληρωτικά ένα τρίτος παράλιος οικισμός ανάμεσα σε αυτούς τους δυο, στη θέση «Κούτσουρο» της Μεθώνης. «Και επειδή βρισκόμαστε στην Πιερία, στον αρχικό πυρήνα του Μακεδονικού βασιλείου, είμαστε σε θέση να σκεφθούμε κάποιους λόγους που θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν αυτές τις παρατηρήσεις».

Κυρίως θα πρέπει να μας απασχολήσει η επέκταση των Αργεαδών Μακεδόνων. Από τον Θουκυδίδη γνωρίζουμε ότι οι Πίερες εκδιώχθηκαν από τους Μακεδόνες σε κάποια πρώιμη φάση και μετεγκαταστάθηκαν ανατολικά του Στρυμόνα, στην Πιερίδα κοιλάδα. Γενικά η νεότερη ιστορική έρευνα την τοποθετεί στα μέσα του 7^ου αι. π.Χ.. Τα στοιχεία όμως που μας προσφέρει η αρχαιολογική έρευνα της βόρειας Πιερίας τα τελευταία έτη, όσο αποσπασματικά κι αν είναι, νομίζω ότι μας επιτρέπουν με αρκετή πιθανότητα να σκεφθούμε μια υψηλότερη χρονολογία και να ανεβάσουμε την αρχή της δημιουργίας του βασιλείου της Κάτω Μακεδονίας πριν τα μέσα του 8^ου αι. π.Χ.

Το κενό που δημιουργήθηκε στην παράλια ζώνη της Πιερίας προφανώς εκμεταλλεύθηκαν οι Ερετριείς, που ως γνωστόν είχαν συνεχείς επαφές με το μυχό του Θερμαϊκού ήδη από την πρωτογεωμετρική εποχή, για να επεκτείνουν και να αναβαθμίσουν την παρουσία τους σ’ αυτήν την τόσο νευραλγική περιοχή. Η πληροφορία του Πλουτάρχου για την πρώιμη ίδρυση της Μεθώνης έχει αρκετή δόση μύθου. Τα δεδομένα όμως των πρόσφατων ανασκαφών επιβεβαιώνουν την πληροφορία του, ενώ η συνέχεια της έρευνας δεν αποκλείει την δυνατότητα να μπορεί να προσδιοριστεί σε ακόμη πιο πρώιμη φάση η ίδρυση της αποικίας της Μεθώνης».

Η ΜΟΝΑΔΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΕΠΙΓΡΑΦΩΝ ΤΗΣ ΜΕΘΩΝΗΣ

Ακολούθως, μεταξύ των πολλών σημαντικών στοιχείων που παρέθεσε ο κ. Τζιφόπουλος να σημειώσουμε ότι συνολικά έχουν βρεθεί 191 πήλινα με χαράγματα από ανθρώπινο χέρι, ενώ οι ανασκαφές δεν έχουν ολοκληρωθεί. Εδώ βρέθηκε το αρχαιότερο συμποτικό επίγραμμα (περί το 700-680 π.Χ.), ενώ είναι μοναδικό το γεγονός ότι υπάρχουν ευρήματα ελληνικής που δείχνουν ότι χρησιμοποιούνταν την ίδια εποχή και οι δυο τρόποι, από τα δεξιά προς τα αριστερά και το αντίθετο.

Επίσης υπήρχαν και σύμβολα, τα οποία μπορεί να συμβόλιζαν ότι τα αντικείμενα αποτελούν κτήση κάποιου ή να έχουν άλλη έννοια. Τα ίδια σύμβολα μέχρι πρότινος βρίσκονταν σε επιγραφές του 600 π.Χ., εκατό χρόνια αργότερα. Κάποια μάλιστα είναι χαραγμένα με διαβήτη, τεχνική που θεωρούνταν ότι εφαρμοζόταν από το 650 και έπειτα.

Όπως προκύπτει, στην τότε Μεθώνη κατοικούσαν έλληνες από διάφορες περιοχές, που χάραζαν με διαφορετικούς τρόπους τη γραφή. Ξεχωριστό από τα ευρήματα, ένα κρασοπότηρο που ανήκε στον Ακέσανδρο (όπως αναγράφεται πάνω), που φέρει ένα αυτοσχέδιο στιχάκι το οποίο είναι το πρώτο που έχει βρεθεί γραμμένο σε ιαμβικό ρυθμό.

«Ο Ιαμβικός θα πρέπει να ήταν ένα νέο λογοτεχνικό είδος τότε, εμφανίστηκε 30-40 χρόνια μετά με τον Αρχίλοχο, που θεωρείται από τους αρχαιότερους έλληνες ποιητές μαζί με τον Όμηρο». Ο κ. Τζιφόπουλος στάθηκε επίσης και στο περιεχόμενο των γραφομένων, ευθυμολογίες κατά τη διάρκεια του συμποσίου που όμως απαντώνται την ίδια περίπου εποχή και σε ευρήματα στην Αθήνα και στην Ιταλία.