Ένα συναρπαστικό μυθιστόρημα για την ομορφιά της Πόλης αλλά και για τις αγριότητες των Τούρκων στις 6 Σεπτεμβρίου 1955 και την εξαφάνιση του ελληνικού στοιχείου της Κωνσταντινούπολης Tετάρτη, 22 Μαϊου 2013 («Ιδεοδρόμιο», ώρα 20.00)

του ΑΝΤΩΝΗ ΚΑΛΦΑ

 Η Μαρίκα η Ταταυλιανή, μια Πολίτισσα κυρά, λογία μα και μποέμισσα, μέσα από την μακρά αφήγηση του βίου της, αναφέρεται παράλληλα, άλλοτε περιληπτικά κι άλλοτε
διεξοδικά, σε περιστατικά και σε πρόσωπα, με έμφαση στην κοινωνική ζωή των Ρωμιών και των Τούρκων και στις μεταξύ τους σχέσεις, αλλά και συμπολιτών της που ανήκουν σε άλλες μειονοτικές ομάδες, οι οποίες συνδιαμορφώνουν την ανθρωπογεωγραφική ταυτότητα της Πόλης του περασμένου αιώνα.

Ο λόγος της διακόπτεται συχνά από σπαρακτικά ιντερμέδια της διαταραγμένης μνήμης της που είναι στοιχειωμένη απ’ τα ανεπούλωτα τραύματα της συνταρακτικής για την πολίτικη ομογένεια –μα και για όλη την Ρωμιοσύνη– εποχής του προσχεδιασμένου τουρκικού πογκρόμ του Σεπτεμβρίου του 1955 εναντίον κάθε ρωμαίικου στοιχείου, το οποίο –με την συνεπικουρία και άλλων μέτρων που είχαν προηγηθεί ή ακολούθησαν τα Γεγονότα– οδήγησε στην συρρίκνωση της ελληνορθόδοξης κοινότητας της Κωνσταντινούπολης.

Τα παραπάνω είναι γραμμένα στο οπισθόφυλλο του βιβλίου για να δώσουν στον αναγνώστη μια αίσθηση του περιεχομένου του. Είναι ωστόσο λίγα και ανεπαρκή γιατί από αυτήν την παράθεση των γεγονότων λείπει το ουσιαστικότερο: το πώς όλα αυτά μετατρέπονται σε λογοτεχνία, λείπουν δηλαδή όλα αυτά που κάνουν τον Θωμά Κοροβίνη έναν σπουδαίο δάσκαλο του μύθου και έναν καλύτερο δάσκαλο της γλωσσικής απόδοσης χιλιάδων μικροπραγμάτων (φωνές, μυρωδιές, ψαράδες, επαγγέλματα, σπίτια, γειτονιές) τα οποία και συνιστούν την αληθινή προσφορά της λογοτεχνίας.

Ο άθλος αυτός του Κοροβίνη δεν είναι βεβαίως τυχαίος και έχει στενότατη σχέση με τα ιδιαίτερα μεράκια και τις λογοτεχνικές και πολιτισμικές του ευαισθησίες. O Θωμάς Κοροβίνης, φιλόλογος στη Μέση Εκπαίδευση (συνταξιούχος σήμερα), έζησε για μια οχταετία στην Κωνσταντινούπολη. Εδώ και χρόνια ερευνά πτυχές του ελληνικού και του τουρκικού λαϊκού πολιτισμού καθώς και τις σχέσεις μεταξύ τους. Στις αποσκευές του έχει τα βιβλία: Τουρκικές παροιμίες, Κανάλ ντ' Αμούρ, Τα πρόσωπα της Σωτηρίας Μπέλλου, Φαχισέ Τσίκα, Σκανδαλιστικές και βωμολοχικές ελληνικές παροιμίες, Κωνσταντινούπολη – Λογοτεχνική ανθολογία, Τούρκοι ποιητές υμνούν την Κωνσταντινούπολη, Ο Μάρκος στο χαρέμι, Το χτικιό της Άνω Τούμπας, Τρία ζεϊμπέκικα και ένα ποίημα για τον Γιώργο Κούδα, Οι Ασίκηδες ‒ Εισαγωγή και ανθολογία της τουρκικής λαϊκής ποίησης από τον 13ο αιώνα μέχρι σήμερα, Οι Ζεϊμπέκοι της Μικράς Ασίας, Αφιέρωμα στον Στέλιο Καζαντζίδη, Θεσσαλονίκη 2005 – Ρεπορτάζ – Στον αδελφό Γιώργο Ιωάννου πού λείπει 20 χρόνια στην καταπακτή, Σμύρνη, μια πόλη στην λογοτεχνία , Όμορφη Νύχτα ‒ Χρονογραφία-μυθιστόρημα για 20 χρόνια λαϊκού τραγουδιού στη Θεσσαλονίκη [1985-2005], Ο Καραγκιόζης λαϊκός τραγουδιστής, Ο γύρος του θανάτου, Θεσσαλονίκη 2012 ‒ Μέσα στα στενά σου τα σοκάκια, Το αγγελόκρουσμα – Η τελευταία νύχτα του κυρ-Αλέξανδρου. Το 1995 τιμήθηκε με το βραβείο Ιπεκτσί. Για το μυθιστόρημά του Ο γύρος του θανάτου τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος 2011.

«Το ΄55 ολοκλήρωσε την καταστροφή του ΄22», θα πει στην βιβλιοπαρουσίαση του βιβλίου η Μαριάννα Κορομηλά. Για να ολοκληρώσει εύστοχα λέγοντας: «Αναρωτήθηκα ποιοι και πόσοι νοιώθουν αυτό που ένοιωσα εγώ, όταν είδα το εξώφυλλο. Αν ακούνε να σπάνε οι προθήκες τεσσάρων χιλιάδων μαγαζιών στο Πέρα. Αν βλέπουν τις σοκολάτες να χύνονται στον δρόμο, τους κληρικούς να ξεφτιλίζονται στα σοκάκια, τις φλόγες να τινάζουν στον αέρα τον Άγιο Κωνσταντίνο στα Ψωμαθιά, τους Αγίους Θεοδώρους στη Βλάγκα, την Παναγία του Βελιγραδίου δίπλα στα Θεοδοσιανά Τείχη κι άλλες 72 εκκλησίες να βεβηλώνονται και να λεηλατούνται. Αν αισθάνονται τα τσεκούρια πάνω από το κεφάλι τους. Αν το ’55 τους λέει ότι εδώ κλείνει ο σημαντικότερος ιστορικός κύκλος που διέγραψε ποτέ η Ρωμιοσύνη. Και όχι μόνον η Ρωμιοσύνη. Γιατί το βράδυ της 6ης Σεπτεμβρίου του ’55 έκλεισε ο κύκλος της ζωής μιας πρωτεύουσας, που είχε πάψει να είναι πρωτεύουσα τον Οκτώβριο του 1923, ύστερα από 1.593 χρόνια».

Για το βιβλίο μιλούν:  Βασίλης Καραγιάννης, συγγραφέας, εκδότης του περιοδικού «Παρέμβαση» και Αντώνης Κάλφας, ποιητής, φιλόλογος. Ο φιλόλογος και δεξιοτέχνης μουσικός Νίκος Αποστολίδης (λύρα, ούτι) μάς θυμίζει ήχους των Ελλήνων της Μικρασίας. Αποσπάσματα από το βιβλίο διαβάζουν οι ηθοποιοί  Κατερίνα Παρλίτση και Γιώργος Χανδόλιας ενώ μετά την εκδήλωση ακολουθούν μεζέδες, κρασί και περισσότερη συζήτηση.