Γράφει ο Κλεισθένης.
Περίπου δύο αιώνες πέρασαν απ’ όταν η μαζική παραγωγή μπήκε στην ζωή των ανθρώπων και 50 περίπου χρόνια απ’ την πλήρη αυτοματοποίησή της. Το ερώτημα φαντάζει φιλοσοφικό αλλά κρέμεται στα χείλη πολλών ανθρώπων. Είναι περισσότερο ευτυχής ο άνθρωπος μετά την αλματώδη αύξηση της τεχνολογίας; Τι κερδίζει και τι χάνει ζώντας με τον σύγχρονο τρόπο;
Προσωπικά πιστεύω ότι θα έπρεπε να είναι πιο ευτυχισμένος αλλά η πραγματικότητα με διαψεύδει. Ο άνθρωπος κέρδισε κάποια άχρηστα «αγαθά» και έχασε την γαλήνη της λιγόχρονης ζωής του.
Έγινε δέσμιος της ελαχιστοποίησης του απαιτούμενου για κάθε τι χρόνου.
Ποια είναι η γενεσιουργός αιτία της σημερινής κακοδαιμονίας; Γιατί ο άνθρωπος από σχετικά ελεύθερος έγινε σκλάβος;
Οι επιδιώξεις της σημερινής παραγωγής είναι η όσο το δυνατό συμπίεση του χρόνου, του κόστους και της εργατικής δύναμης στη διαδικασία.
Η χειρονακτική εργασία έχει λιγοστέψει τόσο ώστε σε λίγα χρόνια δεν θα χρειάζεται καθόλου. Χειρονακτικά σήμερα δουλεύουν μόνο λίγοι παραδοσιακοί τεχνίτες τα δημιουργήματα των οποίων είναι βέβαια τεχνουργήματα αλλά το κόστος τους είναι πολύ μεγάλο τόσο ώστε δεν μπορούν να αγοραστούν από όλους.
Η επικράτηση των δύο περισσότερο καταστροφικών «υπέρ», της υπερπαραγωγής και της υπερκατανάλωσης είναι οι βρόγχοι που πνίγουν τον άνθρωπο.
Παλιότερα η παραγωγή γινόταν για να καλύψει τις ανάγκες των ανθρώπων. Σήμερα το σύστημα δημιουργεί «αγαθά» πείθοντας τους ανθρώπους ότι τους είναι απαραίτητα και αναγκαία.
Αυτό που επιτείνει το πρόβλημα είναι η υπερπαραγωγή αυτών των κατ’ ουσία άχρηστων «αγαθών» και η μέσω της διαφήμισης του λεγόμενου μοντέρνου τρόπου ζωής επιβολή της υπερκατανάλωσης αυτών των «αγαθών».
Ένα απλό παράδειγμα αλλά πολύ αποκαλυπτικό είναι τα κάθε λογής καθαριστικά. Ενώ η χρησιμότητά τους είναι για να διατηρούν το σώμα και το σπίτι καθαρό έχουμε πληθώρα απ’ αυτά ένα για κάθε χρήση, άλλο για το πάτωμα, άλλο για τα τζάμια, άλλο για το πλυντήριο άλλο για το πλύσιμο στο χέρι και πάει λέγοντας. Άλλο για τα μαλλιά, άλλο για τα χέρια, άλλο για το πρόσωπο, το σώμα, τις ευαίσθητες περιοχές κτλ. Θα μπορούσε άνετα να κατασκευαστεί ένα καθαριστικό για πολλές χρήσεις. Η διαφοροποίηση φυσικά των καθαριστικών δεν είναι τυχαία αλλά εντάσσεται στη λογική της υπερκατανάλωσης. Ας μετρήσει κάποιος πόσα καθαριστικά-απορρυπαντικά έχει στο σπίτι του και πόσο συνολικά του κόστισαν, θα εκπλαγεί.
Η υπερπαραγωγή έχει απόλυτη ανάγκη την μείωση του χρόνου που απαιτείται για κάθε προϊόν και η υπερκατανάλωση τη μείωση του κόστους των παραγομένων προϊόντων. Αυτές οι μειώσεις δεν μπορεί να συνεχίζονται επ’ άπειρο, υπάρχουν κάποια όρια που δεν μπορούν να ξεπεραστούν. Η αντικατάσταση των ανθρώπινων χεριών με μηχανήματα καθώς και η αυτοματοποίηση των μηχανημάτων έχει μειώσει και τον χρόνο αλλά και το κόστος. Τα περιθώρια όμως στενεύουν.
Η υπερπαραγωγή ακόμη απαιτεί ολοένα και αυξανόμενες ανάγκες ενέργειας. Η κατανάλωση ενέργειας σημαίνει δαπάνη και η ανάγκη μείωσης αυτής της δαπάνης σημαίνει εκτός των άλλων και καταστροφή του περιβάλλοντος. Η κατανάλωση ενέργειας αυξάνεται γεωμετρικά τα τελευταία διακόσια χρόνια χωρίς κανείς να μπορεί να υπολογίσει μέχρι που θα φτάσει. Η απαιτούμενη κατανάλωση ενέργειας για τη διαβίωση ενός ανθρώπου είναι κατά πολύ μικρότερη απ’ την καταναλούμενη. Αυτό βέβαια μετατρέπεται σε υπερκέρδη κάποιων κολοσσιαίων παγκόσμιων επιχειρήσεων.
Αυτή όμως η πρακτική δεν μπορεί να συνεχίζεται επ’ αόριστο, κάπου πρέπει να μπει ένα φρένο. Η στροφή στην λεγόμενη πράσινη ενέργεια και στις ανανεούμενες μορφές της εκτός του μεγάλου κόστους παραγωγής της είναι και ποσοτικά λίγη για την κάλυψη των αναγκών που έχουν ήδη δημιουργηθεί. Η στροφή προς την πυρηνική ενέργεια δίνει λύση όσο αφορά τις απαιτούμενες ποσότητες ενέργειας αλλά είναι και η απαρχή μιας ολοκληρωτικής καταστροφής του πλανήτη και αυτό δεν είναι επιστημονική φαντασία αλλά επώδυνη πραγματικότητα.
Τα ερχόμενα χρόνια ίσως οι άνθρωποι αντιδράσουν δυναμικά στην ολοένα και περισσότερη κατανάλωση ενέργειας. Αυτό σημαίνει και ταυτόχρονη παραίτηση απ’ το σύγχρονο τρόπο ζωής και τις όχι και τόσο απαραίτητες ευκολίες που μας παρέχει. Μία προοδευτική «οπισθοδρόμηση» σε παλιότερα μοντέλα παραγωγής και κατανάλωσης μπορεί να δώσει λύση στο αδιέξοδο.
