Ελύτης, Μελίνα, Αρβελέρ, Τσάτσος, Μάνεσης, Γεωργάκης, πριν από 25 χρόνια, για το Μακεδονικό
Σαν ξεχασμένο φαίνεται το θέμα με το γειτονικό μας κρατίδιο, που επέλεξε την ονομασία Μακεδονία, διατεινόμενο ότι είναι η αυθεντική χώρα του Μεγαλέξανδρου. Κάθε τόσο ακούγεται βέβαια κάποιος δικός μας να το θίγει, καθώς για τη χώρα μας παραμένει Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (FYROM στα ξένα) ή Κράτος των Σκοπίων. Γεγονός όμως είναι ότι το εν λόγω έχει λίγο πολύ διεθνώς αναγνωριστεί με το νόθο όνομα. Μακρινές και οι μέρες των διαδηλώσεων κατά των εμμονών του κρατιδίου.
Μία από τις πιο σοβαρές παρεμβάσεις των ημερών εκείνων -πριν από 25 χρόνια- ήταν η ανοιχτή επιστολή -ενημέρωση, έκκληση- έξι επιφανών συμπατριωτών μας προς τους Ευρωπαίους εταίρους. Ηταν οι Οδυσσέας Ελύτης, Μελίνα Μερκούρη, Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ, Δημήτρης Τσάτσος, Αριστόβουλος Μάνεσης, Γιάννης Γεωργάκης (από τους οποίους σήμερα βρίσκεται στη ζωή μόνο η κυρία Αρβελέρ).
Η επιστολή
Το πλήρες κείμενο της επιστολής τους («Ελευθεροτυπία» 28 Μαρτίου 1992), είναι το ακόλουθο:
«Οι υπογραφόμενοι θεωρούμε υποχρέωσή μας τόσο απέναντι στην ιδιαίτερη πατρίδα μας, την Ελλάδα, όσο και στη μεγαλύτερη πατρίδα μας, την Ευρώπη, να απευθυνθούμε σε σας και να θέσουμε υπόψη σας τα ακόλουθα:
Σας είναι ασφαλώς γνωστή η προσπάθεια που άρχισε παλιότερα και συστηματοποιήθηκε μετά το 1944 με την ίδρυση, στο πλαίσιο της Ομοσπονδιακής Λαϊκής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας, ενός ομόσπονδου κρατιδίου υπό το όνομα ”Δημοκρατία της Μακεδονίας” με αποκλειστικό στόχο, τότε και τώρα, την αμφισβήτηση των ελληνικών συνόρων, εντός των οποίων περικλείεται η ελληνική Μακεδονία, ως περιοχή της βόρειας Ελλάδας, με πρωτεύουσα τη Θεσσαλονίκη, κατοικούμενη από αμιγώς ελληνικό πληθυσμό.
Μέχρι σήμερα η αυθαίρετη χρήση της ιστορικής ονομασίας “Μακεδονία” από το ομόσπονδο κρατίδιο των Σκοπίων αποτελούσε, τυπικά τουλάχιστον, εσωτερική υπόθεση της Γιουγκοσλαβίας. Από τη στιγμή όμως που θα συμβεί να αναγνωρισθούν τα Σκόπια ως χωριστό κυρίαρχο κράτος, υποκείμενο του διεθνούς δικαίου, και αποκτήσουν έτσι διεθνή υπόσταση ως “Μακεδονία“, η επιβουλή κατά της Ελλάδας καθίσταται κατάφωρη και αναπόφευκτη.
Διότι αυτό το νέο κράτος με το όνομα “Μακεδονία”, καθώς δεν καλύπτει το σύνολο αλλά μέρος μόνο του εθνικού γεωγραφικού χώρου τον οποίο υποδηλώνει το όνομά του, θα τείνει, τόσο αντικειμενικά όσο και υποκειμενικά, να λειτουργεί ως “εθνικό κέντρο”, πράγμα που συνεπάγεται “δυνάμει” εδαφικές διεκδικήσεις σε βάρος γειτονικών κρατών, καλλιεργώντας έτσι τον αλυτρωτισμό των κατοίκων του, παρά το ότι αυτοί διαφέρουν εθνολογικά (είναι Σλάβοι, Αλβανοί και Τούρκοι) από τους κατοίκους της ελληνικής Μακεδονίας.
Η ειρήνη στα Βαλκάνια προϋποθέτει το σεβασμό των συνόρων. Η χρήση της ονομασίας “Μακεδονία” από ένα αναβαθμισμένο σε ανεξάρτητο πλέον κράτος των Σκοπίων συνιστά απροκάλυπτη αμφισβήτηση των ελληνικών συνόρων, μια αμφισβήτηση που δεν εκτοπίζεται και δεν εξουδετερώνεται ούτε με διεθνή σύμφωνα ούτε με συνταγματικές διατάξεις.
Απειλή
Με το σφετερισμό και την ιδιοποίηση της ονομασίας ”Μακεδονία” τα Σκόπια -αν το κράτος τους τύχει της αναγνώρισής σας- δημιουργούν ένα πλάσμα (fiction), το οποίο θα δηλώνει καθημερινά στη διεθνή κοινότητα και θα καλλιεργεί στους κατοίκους του, ως “εθνικό όραμα” την προοπτική μιας “ενιαίας Μακεδονίας”, τμήμα της οποίας θα θεωρείται και η λεγόμενη “Μακεδονία του Αιγαίου” -όπως σκοπίμως και μονίμως αποκαλούν την ελληνική Μακεδονία- με στόχο το λιμάνι της Θεσσαλονίκης, μιας πόλης που κατοικείται 100% από Ελληνες.
Τέτοια ήταν άλλωστε, καθώς το μαρτυρούν πάμπολλα στοιχεία, η προοπτική και αρχικά, όταν το 1944 ο Τίτο ίδρυσε το ομόσπονδο κρατίδιο της “Μακεδονίας” και κατασκεύασε αντίστοιχη “εθνότητα”.
Ενόψει όλων των ανωτέρω, η εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Κοινότητας τυχόν αναγνώριση του κράτους των Σκοπίων με την ονομασία ”Μακεδονία” θα αποτελούσε επίσημη αμφισβήτηση των συνόρων της Ελλάδας και συνακόλουθα βαρύτατο πλήγμα κατά ενός μέλους της Κοινότητας.
Ο ελληνικός λαός -αυτό το έδειξαν και οι 1.000.000 διαδηλωτές που ξεχείλισαν τους δρόμους της μακεδονικής μας πρωτεύουσας, της Θεσσαλονίκης, στις 14 Φεβρουαρίου- δεν ξέρουμε κατά πόσο θα μπορέσει να παραμείνει απαθής μπροστά σ’ αυτή την απειλή κατά της εδαφικής του υπόστασης και της εδαφικής του ακεραιότητας. Θα πρόκειται άλλωστε για απειλή και για την Ευρώπη και πάντως για την ειρήνη στην περιοχή των Βαλκανίων.
Ελπίζουμε ότι θα θελήσετε να λάβετε υπόψη σας όσα θεωρήσαμε σκόπιμο, όχι από απλή ευαισθησία, αλλά ως ηθική, νομική και πολιτική υποχρέωσή μας να θέσουμε υπόψη σας. Για μας η ψυχή μας είναι τo όνομά μας. Παρακαλούμε να δεχθείτε την έκφραση της διακεκριμένης υπόληψής μας».
Στο πλαίσιο
Παρακολούθησα, για ακόμη μία φορά, τη μαθητική παρέλαση για την εθνική επέτειο και ομολογώ ότι και τη χάρηκα και συγκινήθηκα (ό,τι με παιδιά είναι ωραίο). Δεν ξέρω αν χάρηκαν το ίδιο και τα παιδιά (εκτός από το γεγονός ότι είχαν ακόμη μία ημέρα χωρίς μάθημα).
Είμαι όμως βέβαιος ότι τη χάρηκαν οι γονείς, αν κρίνω από τα ενθουσιώδη χειροκροτήματα και τις φωτογραφίες των βλαστών τους που συμμετείχαν. Οπως δεν ξέρω γενικά πώς βολεύονται τα παιδιά όντας έτσι ομοιόμορφα και «ευπρεπώς ενδεδυμένα».
Αλλά μιας και περί ενδυματολογικής ομοιομορφίας: Φίλος συγγραφέας που καλείται από κάποιους διαβασμένους καθηγητές σε σχολεία να μιλήσει για τα βιβλία του, έκανε στα παιδιά την ερώτηση: «Ξέρετε, ήταν μια εποχή, όχι και τόσο μακρινή, όπου οι μαθητές ήταν υποχρεωμένοι να προσέρχονται στα μαθήματα με την ίδια ενδυμασία: Μπλε ποδιά – φόρεμα τα κορίτσια και πηλήκιο με την κουκουβάγια τα αγόρια. Τι λέτε, θα σας άρεσε να σας υποχρέωναν να εμφανίζεστε το ίδιο και σήμερα;» «Με τίποτα» ήταν η απάντηση των παιδιών.
«Να όμως», αντέτεινε ο συγγραφέας, «που τα περισσότερα από εσάς βλέπω να ντύνεστε το ίδιο: φούτερ με κουκούλα και μπλου τζιν –για να μη σταθώ στα ξεσκισμένα και στα περίεργα κουρέματα, που κάποτε ήταν ένδειξη ανέχειας και τιμωρίας.
Ποιος σας τα φόρεσε αυτά, ποιος σας έμαθε να εμφανίζεστε έτσι πιστεύοντας ότι είναι δική σας επιλογή; Εγώ π.χ. θα ήθελα να ντύνομαι όπως οι αρχαίοι, αλλά όποιος μ’ έβλεπε θα νόμιζε ότι την κοπάνησα από κάποιο φρενοκομείο ή μπέρδεψα την καθημερινότητα με τις Αποκριές. Τι λέτε;»
ΚΑΙ… Καλό μήνα –ευχές στους εορτάζοντες.
