Είναι μία παράμετρος της υγείας που οι
περισσότεροι θεωρούν δεδομένη.
Όπως όμως ανακαλύπτουν πολλά ζευγάρια, η
γονιμότητα δεν είναι κάτι τόσο απλό όσο το «κάνω σεξ, μένω έγκυος».
Στην πραγματικότητα, ακόμα και φαινομενικά αθώοι
παράγοντες μπορεί να αποδιοργανώσουν τον οργανισμό και τη γονιμότητα των
γυναικών, αλλά και των ανδρών.
Ο μαιευτήρας-χειρουργός
γυναικολόγος Δρ. Ιωάννης Π. Βασιλόπουλος, MD, MSc,
ειδικός στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή και ιδρυτικό μέλος του Institute of
Life-ΙΑΣΩ, εξηγεί με ποιους τρόπους μπορείτε να την αυξήσετε.
1. Να τρώτε καλά. Η επαρκής
πρόσληψη ορισμένων θρεπτικών συστατικών αυξάνει τις πιθανότητες σύλληψης.
Βεβαιωθείτε ότι η διατροφή σας περιλαμβάνει αρκετές πρωτεΐνες, σίδηρο, βιταμίνη
C, ψευδάργυρο και βιταμίνη D, διότι οι
ανεπάρκειες σε αυτά τα θρεπτικά συστατικά σχετίζονται με παρατεταμένους
έμμηνους κύκλους (και επομένως λιγότερο συχνή ωορρηξία) και αυξημένο κίνδυνο
αποβολής. Συμβουλευθείτε τον γυναικολόγο σας για το αν χρειάζεστε ένα
καθημερινό διατροφικό συμπλήρωμα. Και φροντίστε να τρώτε καθημερινά πλούσια σε
πρωτεΐνες τρόφιμα, όπως είναι το ψάρι, το άπαχο κρέας, τα λίγων λιπαρών
γαλακτοκομικά, τα αυγά και τα όσπρια.
2. Μην πίνετε τακτικά αλκοόλ. Πολλές
έρευνες έχουν συσχετίσει την κατανάλωση αλκοόλ με μειωμένη ικανότητα
εγκυμοσύνης, ενώ μπορεί να βλάψει και το αναπτυσσόμενο έμβρυο. Το αλκοόλ
αλλάζει τα επίπεδα οιστρογόνων στο αίμα, γεγονός που μπορεί να επέμβει στην
εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου. Ωστόσο οι συνέπειες αυτές παρατηρούνται
με τη συστηματική κατανάλωση. Ένα σποραδικό ποτήρι κρασί με το φαγητό, είναι
απίθανο να βλάψει τη γονιμότητα.
3. Προσοχή στην καφεΐνη. Αν και τα
ερευνητικά δεδομένα δεν είναι οριστικά, θα ήταν καλή ιδέα να περιορίσετε την
κατανάλωση καφεΐνης στο διάστημα που προσπαθείτε να μείνετε έγκυος και στη
διάρκεια της εγκυμοσύνης. Ως φαίνεται η καφεΐνη επηρεάζει τα επίπεδα των
ορμονών του γυναικείου φύλου και αυξάνει το χρονικό διάστημα που απαιτείται έως
ότου επιτευχθεί εγκυμοσύνη. Ένα ή το πολύ δύο φλιτζάνια καφές (περίπου 200 mg καφεΐνης) την
ημέρα είναι υπεραρκετά.
4. Θέστε υπό έλεγχο το σωματικό βάρος σας.
Είτε έχετε περιττά κιλά είτε είστε λιποβαρής, υπονομεύετε τη γονιμότητά σας. Το
περίσσιο σωματικό λίπος μπορεί να οδηγήσει σε υπερπαραγωγή ορισμένων ορμονών
που διαταράσσουν την ωορρηξία, με συνέπεια ακανόνιστο έμμηνο κύκλο και
μειωμένες πιθανότητες εγκυμοσύνης. Αντίστοιχα, το λιγοστό σωματικό λίπος μπορεί
να σημαίνει ότι ο οργανισμός δεν παράγει αρκετές ορμόνες ώστε να εξασφαλίζει
την ωορρηξία κάθε μήνα ή για να διατηρήσει μια εγκυμοσύνη, αν και όταν
συλλάβετε.
5. Να πλένετε πολύ καλά τα φρούτα και τα
λαχανικά. Πολλά φυτοφάρμακα μπορεί να μειώσουν την ανδρική γονιμότητα και
να διαταράξουν τον έμμηνο κύκλο. Αν και οι περισσότερες έρευνες γι’ αυτό
αφορούν την επαγγελματική έκθεση σε φυτοφάρμακα, μία μελέτη που δημοσιεύθηκε
τον Μάρτιο του 2015 στο επιστημονικό περιοδικό Human Reproduction έδειξε ότι και η
κατανάλωση φρούτων και λαχανικών με ίχνη φυτοφαρμάκων μπορεί να επηρεάσει
αρνητικά την ποιότητα του σπέρματος και τον αριθμό των σπερματοζωαρίων. Καλό
είναι λοιπόν να βάλετε στην ζωή σας τα βιολογικά φρούτα και λαχανικά. Ειδάλλως,
να ξεπλένετε τα συμβατικά πολύ καλά με τρεχούμενο νερό της βρύσης (και όχι σε
λεκάνες).
6. Προσπαθήστε να έχετε
σταθερό ωράριο εργασίας. Η εργασία σε κυλιόμενες βάρδιες
φαίνεται πως έχει συνέπειες για τη γυναικεία γονιμότητα. Έρευνα σε σχεδόν
120.000 γυναίκες έδειξε πως όσες δεν είχαν σταθερό ωράριο εργασίας αλλά
κυλιόμενο, είχαν 80% περισσότερα προβλήματα γονιμότητας απ’ ό,τι οι συνομήλικές
τους με σταθερές ώρες εργασίας, ακόμα κι αν αυτές ήταν πάντοτε τη νύχτα.
7. Επιλύστε άλλα εργασιακά
θέματα. Επιζήμιοι για τη γονιμότητα μπορεί να είναι και
άλλοι επαγγελματικοί παράγοντες. Στις αρχές του 2017, για παράδειγμα,
δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Occupational and Environmental Medicine
έρευνα που επιβεβαίωσε ότι η σωματική καταπόνηση στη δουλειά (π.χ. από την άρση
βάρους) μειώνει τη γονιμότητα των γυναικών. Την ίδια συνέπεια φαίνεται πως έχει
και το παρατεταμένο ωράριο εργασίας (πάνω από 40 ώρες την εβδομάδα), σύμφωνα με
άλλη έρευνα που είχε δημοσιευθεί στο ίδιο περιοδικό το 2015. Και φυσικά πρέπει
να έχετε στο νου σας την επαγγελματική έκθεση σε επικίνδυνα χημικά και
ακτινοβολίες, διότι αυτά διαταράσσουν τον έμμηνο κύκλο και μειώνουν τη
γονιμότητα. Προσπαθήστε λοιπόν να φοράτε προστατευτικό εξοπλισμό, τηρώντας πιστά
τις οδηγίες ασφαλείας στον χώρο εργασίας σας.
8. Κόψτε το κάπνισμα.
Οι τοξίνες του τσιγάρου όχι μόνο βλάπτουν τα ωάρια, αλλά επεμβαίνουν στη
γονιμοποίηση και στη διαδικασία εμφύτευσης του γονιμοποιημένου ωαρίου στη
μήτρα. Επιπλέον, προκαλούν πρόωρη γήρανση των ωοθηκών. Πρακτικά αυτό σημαίνει
ότι η ωοθηκική λειτουργία μιας 35χρονης καπνίστριας μπορεί κάλλιστα να είναι
εφάμιλλη με εκείνη μιας 42χρονης γυναίκας, δηλαδή η 35χρονη μπορεί είναι πολύ
λιγότερο γόνιμη από το αναμενόμενο για την ηλικία της. Παρότι οι βλάβες του
τσιγάρου στη γονιμότητα δεν μπορούν να αναστραφούν πλήρως, όσο θα περνάει ο
καιρός από το τελευταίο σας τσιγάρο, θα ανακτάτε ένα μέρος της ωοθηκικής
λειτουργίας που έχετε χάσει.
9. Να κάνετε τακτικά σεξ.
Μερικές έρευνες υποδηλώνουν ότι οι γυναίκες που κάνουν σεξ τουλάχιστον μία φορά
την εβδομάδα έχουν πιο προβλέψιμο έμμηνο κύκλο και πιο φυσιολογική ωορρηξία απ’
ό,τι όσες κάνουν σεξ σποραδικά. Μία θεωρία είναι ότι το σπέρμα του άνδρα
περιέχει ορμόνες που επηρεάζουν ευνοϊκά το αναπαραγωγικό σύστημα της γυναίκας
και μία άλλη ότι το τακτικό σεξ διεγείρει την παραγωγή οιστρογόνων στη γυναίκα.
Να είστε όμως προσεκτικές με τα λιπαντικά, γιατί μπορεί να εμποδίσουν τα
σπερματοζωάρια να φθάσουν έως τη σάλπιγγα όπου κανονικά γίνεται η γονιμοποίηση
του ωαρίου. Προτιμότερο είναι να συμβουλευθείτε τον γυναικολόγο σας για το αν
και τι είδους λιπαντικά μπορείτε να χρησιμοποιείτε.
10. Μην κάνετε κολπικές
πλύσεις. Οι πλύσεις εξολοθρεύουν τα φυσιολογικά, προστατευτικά
βακτήρια του κόλπου, διαταράσσοντας την ισορροπία της κολπικής χλωρίδας και αυξάνοντας
τον κίνδυνο βακτηριακής κολπίτιδας (τα συμπτώματά της είναι μια άσχημη μυρωδιά
και πρασινωπό έκκριμα από τον κόλπο). Η εμμένουσα βακτηριακή κολπίτιδα, που δεν
αντιμετωπίζεται θεραπευτικά, σχετίζεται με πρόωρο τοκετό και αυξημένο κίνδυνο
αποβολής και υπογονιμότητας. Αν έχετε οποιοδήποτε σύμπτωμα από το κόλπο (π.χ.
κνησμό, αίσθημα καύσου, ασυνήθιστο έκκριμα, πληγές, πόνο, ασυνήθιστη μυρωδιά)
συμβουλευθείτε τον γυναικολόγο σας.
11. Μην παραβλέπετε και
την δική του υγεία. Ό,τι βλάπτει τη γονιμότητα της γυναίκας
μπορεί να έχει συνέπειες και στη γονιμότητα του άνδρα. Το κάπνισμα, το αλκοόλ
και η κακή διατροφή σχετίζονται με μειωμένη παραγωγή ή κινητικότητα
σπερματοζωαρίων - και όταν τα σπερματοζωάρια είναι αριθμητικώς λίγα ή δεν
«κολυμπούν» καλά, ο άνδρας είναι υπογόνιμος. Να θυμάστε ότι χρειάζονται 3 μήνες
για την παραγωγή των σπερματοζωαρίων, επομένως ο άνδρας πρέπει να αρχίσει να
προσέχει τη διατροφή και την υγεία του πολύ πριν αρχίσετε τις προσπάθειες να
μείνετε έγκυος.
