Με τους προβολείς της πολυφωνικής ενημέρωσης στραμμένους στα βοσκοτόπια του κατασκευαστή Καλογρίτσα και στο δάνειο που πήρε από την Τράπεζα Αττικής, χάθηκαν στο
σκοτάδι οι άλλες μεγάλες και «κόκκινες» δανειακές πρακτικές, σχολιάζει εκτενές ρεπορτάζ της «Εφημερίδας των Συντακτών».
Πρακτικές που τίναξαν στον αέρα το 2012 όχι μια ενδεχόμενη τηλεοπτική άδεια αλλά μία ολόκληρη τράπεζα.
Τα δωρισμένα και αμφιλεγόμενης αξίας βοσκοτόπια της Ιθάκης ωχριούν μπροστά στο απέραντο καταπράσινο βοσκοτόπι της Αγροτικής Τράπεζας που παραχωρήθηκε αποψιλωμένο στην Τράπεζα Πειραιώς.
Κι όμως τα μεγάλα χρέη και τα μεγάλα δάνεια που αγγίζουν τα 400 εκατ. των κομμάτων ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ. πέρασαν σχεδόν απαρατήρητα στην εξεταστική επιτροπή της Βουλής, μια και ο διαγωνισμός για τις άδειες επέβαλλε αντικυβερνητική συσπείρωση και μονοθεματική ενασχόληση με τον έναν από τους δύο νέους παίκτες των συχνοτήτων.
Ο πρώην ως… νυν
Πρόσωπο της επικαιρότητας ο Θόδωρος Πανταλάκης. Εντελώς συμπτωματικά είναι ο ίδιος που βιαίως καταργήθηκε το 2012 όταν με απόφαση του διοικητή της ΤτΕ η Αγροτική Τράπεζα (ΑΤΕ) διαλύθηκε χρεοκοπημένη.
Φαίνεται όμως ότι όταν κατέθετε το καλοκαίρι στην εξεταστική επιτροπή της Βουλής ο πρώην διοικητής είχε διαισθανθεί ότι σύντομα θα αναλάμβανε νέα καθήκοντα και δήλωνε:
«Εγώ δεν διορίστηκα από κανένα κόμμα ούτε αισθάνομαι ότι με διόρισε κανένα κόμμα πουθενά. Εγώ κλήθηκα, ως επιτυχημένο στέλεχος του τραπεζικού χώρου, να αναλάβω ένα δύσκολο έργο, να λύσω τον γόρδιο δεσμό της Αγροτικής Τράπεζας. Για το ότι δεν τον έλυσα, φταίνε άλλοι. Εγώ τον έλυσα. Κάποιοι άλλοι τον διέκοψαν. Ομως, εγώ δεν έχω κανένα πρόβλημα να σας πω ότι είμαι υπεράνω κομμάτων».
Η ΑΤΕ διέθετε τη μερίδα του λέοντος στις χορηγήσεις δανείων προς τα κόμματα και συγκεκριμένα πάνω από 75%. Το μέλι για το κόμματα είχε η «μακαρίτισσα» η ΑΤΕ.
Αυτό οφειλόταν, κατά τον Θ. Πανταλάκη, στο γεγονός ότι η τράπεζα αρχικά είχε πολλές καταθέσεις και πολύ λίγες χρηματοδοτήσεις οπότε έπρεπε να δώσει δάνεια. Κατά συνέπεια το δελεαστικό επιτόκιο που ακόμα και μέσα στην οικονομική κρίση ήταν 1,5% και οι εν γένει ευκολίες οδήγησαν στο να γίνουν η Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ οι καλύτεροι πελάτες της.
Οι καλοί αυτοί πελάτες, όταν ανέλαβε ο κ. Πανταλάκης στις 9/12/2009, είχαν το μεν ΠΑΣΟΚ δάνειο 96,8 εκατ. ευρώ, η δε Ν.Δ. δάνειο 105 εκατ. ευρώ.
Στόχος του νέου διοικητή ήταν η αναδιάρθρωση της Αγροτικής, ενώ κατανόησε ότι «τα στελέχη, η διοίκηση και οι διοικητές έδιναν εγκρίσεις που βασίζονταν στην παραδοσιακή λογική εκχώρησης της κρατικής χρηματοδότησης με τη λογική της τετραετίας».
Η λογική ήταν απλή: η ετήσια κρατική χρηματοδότηση πολλαπλασιασμένη επί 4 (τετραετία) έδινε το σύνολο του ποσού που μπορούσε να πάρει όποτε ήθελε το κάθε κόμμα.
Οπως είπε ο κ. Πανταλάκης, «είχαμε τη βεβαιότητα της επανάληψης των (εκλογικών) φαινομένων» και διευκρίνισε ότι «η χρηματοδότηση δεν εξαρτάται από τις εξασφαλίσεις, αλλά από την προσδοκία για την κερδοφορία μιας επιχείρησης».
Στην προκειμένη περίπτωση η προσδοκία της «κερδοφορίας» κρινόταν από το ποσοστό που συγκέντρωνε το κάθε κόμμα στις εκλογές.
Μάλιστα η συγκεκριμένη χρηματοδότηση εθεωρείτο μηδενικού ρίσκου!
Οταν όμως τα εκλογικά ποσοστά άρχισαν να συρρικνώνονται μετά το 2010, οπότε δεν ήταν πλέον εφικτή η αποπληρωμή των δανείων, τότε «όπως και με κάθε πελάτη άρχισαν οι συζητήσεις», ενώ κλήθηκαν τα δύο κόμματα να φέρουν χρονοδιάγραμμα απομείωσης του χρέους το καλοκαίρι του 2010.
Η ΑΤΕ δέσμευσε τις κρατικές χρηματοδοτήσεις του ΠΑΣΟΚ από το 2014 έως το 2016 και της Ν.Δ. από το 2014 έως το 2018.
Μάλιστα πίεσε τα κόμματα να μην εκχωρηθούν και σε άλλες τράπεζες ή τρίτους τα ποσά αυτά και να τα εισπράττει απευθείας η ΑΤΕ.
Πράγμα που φυσικά δεν έγινε, δεδομένου ότι τα δύο κόμματα έπαιρναν δάνεια και από άλλες τράπεζες με τις ίδιες «διασφαλίσεις».
Το μεν κράτος άρχισε να καθυστερεί την καταβολή αλλά και όταν την κατέβαλλε τα κόμματα συχνά την εισέπρατταν για να πληρώσουν μισθούς και ΙΚΑ ή να οργανώσουν πολυέξοδες προεκλογικές εκστρατείες.
Το κερασάκι στην τούρτα ήταν ο «βολικός» νόμος που ψηφίστηκε τότε για το ανεκχώρητο 100% κι έτσι παρά τις υποσχέσεις που είχε από τη Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ, ο κ. Πανταλάκης δεν μπορούσε πλέον να εισπράξει για λογαριασμό της τράπεζας ούτε ευρώ.
Από το 2011 και μετά τα δάνεια έπαψαν να εξυπηρετούνται.
Η ΑΤΕ ζήτησε γνωμοδότηση από τη νομική υπηρεσία για το αν αυτός ο νόμος ήταν συνταγματικός, ενώ ο ίδιος ο διοικητής της έκανε εξώδικα στους αρμόδιους υπουργούς και αγωγή στο ελληνικό Δημόσιο διότι με τον νόμο του (σ.σ. που ψήφισαν τα δύο κόμματα) στερήθηκε η τράπεζα τα έσοδά της.
Τα κόμματα ήταν οι πελάτες, αλλά το Δημόσιο ήταν ο «φταίχτης», εφόσον δεν έδινε λεφτά στα κόμματα.
Αποπληρωμή έπειτα από 150 χρόνια!
Ο νέος διοικητής της Τράπεζας Αττικής Θ. Πανταλάκης
Ο κ. Πανταλάκης λέει χαρακτηριστικά:
«Η ΤτΕ ελέγχει τα λεγόμενα μεγάλα χρηματοδοτικά ανοίγματα, τους μεγάλους πελάτες, μαζί και τα κόμματα. Αρα έχουν ελεγχθεί πάρα πολλές φορές τα κόμματα. Παρά το ότι έχουν ελεγχθεί πάρα πολλές φορές, δεν έχω δει εγώ μία σημείωση της Τραπέζης της Ελλάδος σε κάποιον έλεγχο τον οποίο γνωστοποίησαν ή σε μένα ή στους προγενέστερούς μου».
Στην ερώτηση πότε και σε πόσα χρόνια θα εξοφληθούν τα δάνεια της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ με τη δεδομένη κατάσταση, η απάντηση του Θ. Παντελάκη ήταν επί λέξει:
«Αυτή την ώρα δεν μπορώ να βρω λύση για τα κόμματα, πώς θα μπορούν να εξοφλούν. Μόνο αν ξαναπάρουν την εξουσία και πάρουν τα ποσοστά τα οποία είχαν».
Οσον αφορά την ξαφνική τροπολογία (2012) που στερούσε απολύτως από την ΑΤΕ τη δυνατότητα να της εκχωρείται ποσό της κρατικής χρηματοδότησης των δύο κομμάτων προκειμένου να αποπληρώνεται το δάνειο η απάντηση του διοικητή ήταν: «Ανεπίτρεπτη!»
Για να λύσει τον γόρδιο δεσμό ο πρώην διοικητής της ΑΤΕ αποφάσισε να αυξήσει τα προκλητικά χαμηλά επιτόκια για τους δύο αυτούς πελάτες κι έτσι πέτυχε μια μερική μείωση των δανείων.
Ηδη όμως μετά και το «κούρεμα» του PSI συνολικά χάθηκαν 4,5 δισ. και η τράπεζα είχε αρνητικό 3 δισ.
Οπως είπε στην κατάθεσή του ο Θ. Πανταλάκης, όλα τα δάνεια των δημόσιων οργανισμών (ΟΣΕ, οργανισμός κοινοτικών ενισχύσεων κ.λπ.) μετατράπηκαν σε ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου ώστε στη συνέχεια να «κουρευτούν».
Πρόσθεσε ακόμα ότι δεδομένου πως ο ίδιος είχε ολοκληρώσει πριν από το «κούρεμα» την ανακεφαλαιοποίηση η ζημία ήταν πολύ μεγαλύτερη.
Ο κ. Πανταλάκης υποστήριξε ότι δεν κατάφερε να υλοποιήσει την πολιτική του καθώς η τράπεζα το 2012 διαλύθηκε βιαίως.
Μίλησε για την απολύτως απρόβλεπτη ανατροπή όλων των δεδομένων λόγω της οικονομικής κρίσης και συμπλήρωσε:
«Οταν έχεις τον υπουργό Οικονομικών, για παράδειγμα, ο οποίος βγαίνει και λέει τον Ιούλιο του 2010 ότι σε έξι μήνες θα είμαστε στις αγορές, ποιος μπορεί και ποιος έχει το δικαίωμα, αν θέλετε, να αμφισβητήσει τον υπουργό του;».
Η δανειακή συμπεριφορά
Το 2010 η Ν.Δ. συνάπτει σύμβαση με την ΑΤΕ και συμφωνείται η σταδιακή μείωση της πίστωσης με παράλληλη παρακράτηση ποσού στο πλαίσιο του δικαιώματος επίσχεσης.
Η πίστωση για το 2011 θα ήταν 94 εκατ., για το 2012 82 εκατ., για το 2013 70 εκατ., για το 2014-2015 58 εκατ., για το 2016 46 εκατ.
Αμέσως μετά και συγκεκριμένα το 2011 μέσα στα σκληρά μνημόνια γίνεται νέα σύμβαση που επανακαθορίζει το ποσό της δανειοδότησης στα επίπεδα του 2010, δηλαδή 102,4 εκατ. αντί για το συμφωνημένο 98 εκατ.
Μάλιστα το ποσό απέκτησε και «καπέλο» με επιπλέον 400.000 ευρώ.
Ομως και το 2012 πάλι το ποσό αντί για τα προβλεπόμενα 82 εκατ. προσαυξάνεται και αγγίζει πλέον τα 104,4 εκατ. με νέο καπέλο δύο ολόκληρα εκατομμύρια (που δόθηκαν για προσωρινή διευκόλυνση).
Αυτές οι «συμβάσεις» πραγματοποιούνται από ένα κόμμα που στο μεταξύ κυβερνάει και ζητάει από τον ελληνικό λαό περικοπές, απολύσεις και υπομονή.
Πέρα όμως από τη γαλαντόμα συμπεριφορά της ΑΤΕ προς τη Ν.Δ. και την όμοια προς το ΠΑΣΟΚ που είχε υποβάλει αντίστοιχο πρόγραμμα (με 3 εκατ. «καπέλο» το 2011), παράλληλα αυξήθηκε και ο κίνδυνος για την τράπεζα.
Την ώρα που η ΑΤΕ διαλυόταν, η Πειραιώς… κληρονομούσε με την «καλή» ΑΤΕ δάνεια ύψους 171 εκατ. ευρώ της Ν.Δ. και 149 εκατ. ευρώ του ΠΑΣΟΚ.
Αξίζει εδώ να σημειωθεί πως η Τράπεζα Αττικής, που βάλλεται σήμερα για το δάνεια στον Καλογρίτσα, είχε χορηγήσει το 2011 στο ΠΑΣΟΚ 2 εκατ. για κεφάλαια κίνησης και 3 εκατ. στη Ν.Δ. το 2012 με εγγύηση -τι άλλο;- την ήδη εκχωρημένη επιχορήγηση του 2015!
Ο ρόλος της ΤτE
Οπως ξεκαθάρισε ο κ. Πανταλάκης, η ΤτΕ ελέγχει «τα λεγόμενα μεγάλα χρηματοδοτικά ανοίγματα, τους μεγάλους πελάτες, μαζί και τα κόμματα. Αρα έχουν ελεγχθεί πάρα πολλές φορές τα κόμματα. Παρά το ότι έχουν ελεγχθεί πάρα πολλές φορές, δεν έχω δει εγώ μία σημείωση της Τραπέζης της Ελλάδος σε κάποιον έλεγχο τον οποίο γνωστοποίησαν ή σε μένα ή στους προγενέστερούς μου. Την εισήγηση την κάνει η Διεύθυνση Μεγάλων Πελατών, στη συνέχεια αυτό εισάγεται σε μια επιτροπή με διευθυντικά στελέχη της τράπεζας, τη Διεύθυνση Εποπτείας του Risk (κινδύνου) και της Πίστης και προεδρεύει ο διοικητής».
Δεδομένο ήταν εξάλλου ότι το πώς και πού θα ξοδευτούν τα χορηγούμενα ποσά ή αν υπάρχουν κι άλλα μεγάλα ή μικρότερα έσοδα από άλλες πηγές δεν το εξέταζε η ΑΤΕ, ούτε φυσικά μπορούσε να προβεί σε κατάσχεση.
Σε ερώτηση για το πώς διασφαλίζεται η τράπεζα από άμεσες πολιτικές πιέσεις όταν δεν υπάρχει μια Διεύθυνση Πίστης ή Αξιολόγησης και ειδικά εφόσον ο διοικητής επιλέγεται από μια συγκεκριμένη κυβερνητική πλειοψηφία ο κ. Πανταλάκης απάντησε:
«Εγώ είμαι από αυτούς που έχω αναφερθεί και στην Τράπεζα της Ελλάδος αλλά και στις συζητήσεις μου με την τρόικα. Είδα ότι υπάρχει μια τρύπα εκεί. Η τρύπα ήταν ότι η Διεύθυνση Μεγάλων Πελατών είχε υπό την εποπτεία της την Ειδική Υποδιεύθυνση Πίστης. Δηλαδή, ο διευθυντής των Μεγάλων Πελατών διοικούσε και την πίστη της αξιολόγησης».
Συμπλήρωσε ότι είναι ακατανόητο να μην υπάρχει ανεξάρτητη διεύθυνση.
Πάντως ο Θ. Πανταλάκης υπερασπιζόμενος τη δική του προσπάθεια παρατήρησε ότι «το πρόβλημα το διαχειριστήκαμε πριν μας σκάσει. Τα εξώδικα έγιναν όταν εγώ σταμάτησα να δίνω ακόμη και την προσωρινή διευκόλυνση (στα κόμματα), όμως ήρθε η νομοθεσία και ο νομοθέτης και μου πήρε τις κρατικές ενισχύσεις που είχα εκχωρημένες και μου τις έκανε ανεκχώρητες».
Ζοφερές προβλέψεις
Στην ερώτηση πότε και σε πόσα χρόνια θα εξοφληθούν αυτά τα δάνεια της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ με τη δεδομένη κατάσταση η απάντηση του Θ. Πανταλάκη ήταν επί λέξει:
«Αυτή την ώρα δεν μπορώ να βρω λύση για τα κόμματα, πώς θα μπορούν να εξοφλούν. Μόνο αν ξαναπάρουν την εξουσία και πάρουν τα ποσοστά τα οποία είχαν».
Ο Ανδρέας Λοβέρδος έσπευσε να ισχυριστεί ότι για το ΠΑΣΟΚ αυτό είναι βέβαιο ότι θα γίνει!
Με πρόχειρες πάντως εκτιμήσεις των βουλευτών της επιτροπής με βάση τα ποσοστά των κομμάτων, τα ποσά που έχουν δανειστεί, τις δεσμευμένες κρατικές επιχορηγήσεις και τον τρόπο αποπληρωμής, θα εξοφλήσουν τα δάνεια ύστερα από 150 χρόνια.
Γεγονός που επιβεβαιώθηκε στην επιτροπή ήταν ότι ούτε ο κ. Πανταλάκης γνώριζε σαφώς το πότε ήταν η τελευταία φορά που τα δάνεια εξυπηρετήθηκαν και πάντως όχι μετά το 2011, ενώ αφού πέρασαν στην Τράπεζα Πειραιώς σταμάτησε ο ίδιος να τα παρακολουθεί.
Ο διοικητής ρωτήθηκε από τον βουλευτή Ι. Θεοφύλακτο για την ξαφνική τροπολογία (2012) που στερούσε απολύτως από την ΑΤΕ τη δυνατότητα να της εκχωρείται ποσό της κρατικής χρηματοδότησης των δύο κομμάτων προκειμένου να αποπληρώνεται το δάνειο.
Ο βουλευτής εξέφρασε την απορία του για το κατά πόσο ήταν ίσιοι και όμοιοι οι απλοί δανειολήπτες με τα κόμματα, τη στιγμή που όντας η Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ κυβέρνηση νομοθέτησαν και αφαίρεσαν στην ουσία τη δυνατότητα της τράπεζας να εισπράττει.
Ενώ διαβεβαίωναν ότι «παίρνουμε δάνεια μεγάλα γιατί θα σας πληρώσουμε με τις κρατικές ενισχύσεις» και αφού έπεσαν τα ποσοστά και δεν έβγαινε ο λογαριασμός ψήφισαν την τροπολογία για το ανεκχώρητο.
«Την παρακράτησαν», έσπευσε να υπογραμμίσει ο διοικητής και συμπλήρωσε:
«Οι κρατικές επιχορηγήσεις εξομοιώνονταν με δάνειο του Δημοσίου. Δηλαδή, όπως δίναμε ένα δάνειο στο Δημόσιο, το ίδιο θεωρούσαμε ότι δίναμε ένα δάνειο και στα κόμματα (!). Καλό, κακό, αυτό είναι η αντίληψη της τράπεζας».
«Και πώς κρίνετε την κατάργηση αυτής της εξασφάλισης;», ρωτάει ο βουλευτής για να πάρει τη μονολεκτική απάντηση: Ανεπίτρεπτη!
Κι όταν λίγο αργότερα με κάποιο παράπονο λέει ο κ. Πανταλάκης ότι δεν κατάλαβε ποτέ γιατί του αφαίρεσαν τα έσοδα του 2011 και του 2012 και γιατί μείωσαν το ποσοστό των εσόδων του κόμματος και δημιούργησαν πρόβλημα, ο Μάκης Βορίδης απάντησε:
«Γιατί το νομοθετήσαμε; Γιατί έτσι θέλαμε. Τι γιατί το νομοθετήσαμε; Για να μπορούν να λειτουργούν τα κόμματα. Σιγά την ερώτηση! Το νομοθετήσαμε γιατί ήδη έφευγε το 60% και τα κόμματα δεν θα μπορούσαν να λειτουργήσουν αν παίρνατε τα πάντα εσείς. Γι’ αυτό το νομοθετήσαμε, γιατί η δημοκρατία πρέπει να χρηματοδοτείται. Τι γιατί; Γι’ αυτό!».
Καλή και κακή τράπεζα
Ο Χ. Παπαδόπουλος στη συνέχεια ρωτάει τον διοικητή τι θα σήμαινε, ως προς τη διαχείρισή τους, το να πήγαιναν τα δάνεια των κομμάτων στην κακή τράπεζα, με τον διοικητή να απαντάει ότι ο εκκαθαριστής θα εισέπραττε κουρεμένες τις κρατικές ενισχύσεις απαιτώντας τα δάνεια.
«Ο εκκαθαριστής δεν έχει να κάνει μόνο με τα περιουσιακά στοιχεία, έχει να κάνει και με δίωξη, ποινική ευθύνη, έχει να κάνει με πάρα πολλά άλλα πράγματα και φυσικά με τη δυσφήμηση που δέχεται ένα πολιτικό κόμμα όταν μπαίνει σε μια διαδικασία διεκδίκησης από τη μεριά του εκκαθαριστή και αυτός δεν μπορεί να ανταποκριθεί και πάει λέγοντας», συμπληρώνει ο βουλευτής και επισημαίνει ότι ο σύμβουλος της Πειραιώς κατέθεσε πως τα δάνεια όχι απλά δεν ήταν ενήμερα, όπως είχε ισχυριστεί η ΑΤΕ, αλλά ήταν δάνεια καθυστερημένα, δηλαδή προς καταγγελία.
Ρώτησε τον διοικητή τι θα έκανε η ΤτΕ αν η ΑΤΕ είχε κάνει παρόμοια εκτίμηση και μήπως υπήρξε πολιτικό κίνητρο.
Θ. Πανταλάκης: «Δεν νομίζω ότι υπήρχε πολιτικό κίνητρο. Σας είπα ότι η επικινδυνότητα, όπως την είχα χαρακτηρίσει εγώ πλέον, των δανείων υπήρχε, είτε ήταν στην καθυστέρηση είτε όχι. Το θέμα δεν φτάνει να το χαρακτηρίσω εγώ. Από μόνο του φέρει μια ταμπέλα. Ηταν όλο το διάστημα, από την αρχή του 2012 μέσα η Τράπεζα της Ελλάδος με τα στελέχη της και έκαναν αναλύσεις των στοιχείων. Το έβλεπαν».
Αρα, σχολίασε ο βουλευτής, θα μπορούσε να τα έχει πάει η ΤτΕ στην bad bank και να μην κάνει δωράκι τις προβλέψεις σας στην Πειραιώς με αντάλλαγμα τα δάνεια των κομμάτων και θα τελείωνε το αλισβερίσι μεταξύ κομμάτων, τραπεζών, πιστωτικού συστήματος με μια εκκαθάριση.
Το τίμημα της εξαγοράς και ο… λογαριασμός
Σ. Φάμελλος: «Είπατε ότι το χρέος που δεν πρόκειται να πληρωθεί ποτέ δόθηκε στην bad bank και το χρεώνεται το ελληνικό Δημόσιο και ο Ελληνας πολίτης, αλλά οι προβλέψεις που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως παθητικό και μπορούν να κατεβάσουν το κόστος δόθηκαν στην Πειραιώς. Εγώ, λοιπόν, θέλω να κάνω μια πολύ απλή ερώτηση: Τώρα πια έχουν φτάσει να χρωστάνε 402 εκατομμύρια -και δεν είναι εξυπηρετούμενα τα δάνεια- στο σύνολο του τραπεζικού συστήματος τα δύο κόμματα. Αν δεν είχε δοθεί αυτός ο πακτωλός εκατομμυρίων, θα το είχαμε προλάβει το πρόβλημα;».
Θ. Πανταλάκης: «Εάν δεν υπήρχε αυτό το θεσμικό πλαίσιο θα ήταν διαφορετικά. Ο υφιστάμενος μηχανισμός χρηματοδότησης των κομμάτων νομίζω ότι έχει εξαντλήσει τις δυνατότητές του. Αν μου επιτρέπετε από τη θέση αυτή να πω κάτι, θα έλεγα ότι πρέπει να αλλάξει το σύστημα».
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών – Ρεπορτάζ: Αντα Ψαρρά
