Σε ότι αφορά τις
σχέσεις θρησκείας και εθνοτικότητας, όπως και αυτές μεταξύ γλώσσας και
εθνικότητα, είναι ποικίλες, ιδιαίτερες κάθε φορά και περίπλοκες. Εάν εξαιρέσουμε
την περίπτωση όπου η ίδια η εθνοτική ταυτότητα θεοποιείται, η δε εθνοτική ομάδα
θεωρείται «καθαγιασμένη» όπως ευφυώς σημειώνει ο Μartiniello για τη μελέτη του
Αrthur Schlesinger, ο οποίος, με πρότυπο την αμερικανική κοινωνία, ανάγει την εθνοτικότητα
σε λατρεία του έργου που επιτελεί η σημερινή αμερικανική κοινωνία, απομένει η
παραδοσιακή αντίληψη του «ομόθρησκου». Υπ' αυτή την έννοια, η θρησκεία αποτελεί
ισχυρό συνδετικό κρίκο μεταξύ των μελών μιας κοινότητας. Άλλες φορές θρησκεία
και εθνοτική ομάδα συμπίπτουν, επιφανειακώς τουλάχιστον, όπως συμβαίνει με τους
Εβραίους οι οποίοι στο συνολό τους συνιστούν μια εθνοθρησκευτική ομάδα, και
άλλες, τα όρια της θρησκείας απλώνονται σε πολύ μεγαλύτερη έκταση απ ό,τι το μέγεθος
της εθνοθρησκευτικής ομάδας, όπως συμβαίνει με την ισλαμική Umma η οποία
περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, Άραβες, Τούρκους, Γάλλους και Κινέζους. Είναι, παρολαυτά,
αδιαμφισβήτητο ότι η θρησκεία μπορεί να αποτελέσει αποφασιστικό στοιχείο στον
ορισμό της εθνικής ταυτότητας μιας ομάδας, όπως ο καθολικισμός για την πολωνική
ταυτότητα, ή η ορθοδοξία για την ελληνική. Τέλος, η θρησκεία, όπως και η γλώσσα, μπορεί
να λειτουργήσει συμβολικά ως στοιχείο ετεροπροσδιορισμού μεταξύ γειτονικών
εθνικών ομάδων με παρόμοιο, όμως, τρόπο ζωής και κουλτούρα, όπως συμβαίνει με
τους (χριστιανούς) Ασσύριους οι οποίοι ετεροπροσδιορίζονται ως προς τους
(μουσουλμάνους) Άραβες και τους Τούρκους της Μικράς Ασίας βάσει της θρησκείας
τους. Ακόμη, η θρησκευτική διαφορά χρησιμοποιείται στις σημερινές «μεταμεταναστευτικές»
κοινωνίες τόσο ως προσδιοριστικό στοιχείο της ταυτότητας ενός κοινωνικού
συνόλου, όσο και ως όπλο εναντίον τυχόν κοινωνικού, πολιτικού ή πολιτιστικού
αποκλεισμού όχι μόνον του ιδίου του μετανάστη αλλά και των απογόνων του. Με
βάση τους παραπάνω λόγους θεωρώ ότι η θρησκεία συνιστά ακατάλυτο συνδετικό κρίκο
μεταξύ των μελών μιας εθνοτικής ομάδας σε σχέση με την γλώσσα.
Νικολόπουλος
Ε. Κων/νος
- Graduated
Military Academy
- Specialization in
Geopolitics and Security Issues in Islamic Complex Turkey-Middle East of KEK /
National University of Athens
