Το «αυτόνομο» Μικρασιατικό Κράτος, που… δεν πρόλαβε να γίνει!!!
*Ο αντιστράτηγος Αναστάσιος Παπούλας στο Μικρασιατικό Μέτωπο (Αρχείο ΕΛΙΑ)
Γράφει ο Αντιστράτηγος ε.α.
Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας
Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας
Από τον Ιούνιο του 1921 σημειώθηκαν οι πρώτες εκδηλώσεις σύστασης
μυστικής οργάνωσης, για την άμυνα της Μικράς Ασίας και τη δημιουργία αυτόνομου κράτους. Οι εκδηλώσεις αυτές προέρχονταν από κύκλους της αντιπολίτευσης (Βενιζελικοί) με τη συνεργασία της οργάνωσης «Άμυνα», την οποία είχαν συστήσει οι Αξιωματικοί, που είχαν καταφύγει στην Κωνσταντινούπολη, μετά την ήττα του Ελευθέριου Βενιζέλου στις βουλευτικές εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920.
μυστικής οργάνωσης, για την άμυνα της Μικράς Ασίας και τη δημιουργία αυτόνομου κράτους. Οι εκδηλώσεις αυτές προέρχονταν από κύκλους της αντιπολίτευσης (Βενιζελικοί) με τη συνεργασία της οργάνωσης «Άμυνα», την οποία είχαν συστήσει οι Αξιωματικοί, που είχαν καταφύγει στην Κωνσταντινούπολη, μετά την ήττα του Ελευθέριου Βενιζέλου στις βουλευτικές εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920.
Το Δεκέμβριο του 1921 ο αντιπρόσωπος της «Άμυνας», ιατρός Γιάγκος Σιώτης,
συναντήθηκε επανειλημμένα με το Διοικητή της Στρατιάς Αντιστράτηγο Αναστάσιο
Παπούλα, στον οποίο ανέπτυξε σχέδιο αυτονομίας της κατεχόμενης μικρασιατικής
περιοχής και του πρόσφερε την αρχηγία του νέου κράτους. Ο Αντιστράτηγος Αν.
Παπούλας απάντησε ότι πιθανόν το σχέδιο αυτό να είχε επιτυχία, αλλά έπρεπε να
υποστηριχθεί από την Ελληνική Κυβέρνηση. Ο ίδιος αντιπρόσωπος επισκέφθηκε και
τον Ύπατο Αρμοστή Αριστείδη Στεργιάδη, ο οποίος αντιτάχθηκε απόλυτα στη
σχεδιαζόμενη κίνηση. Προς το τέλος του Δεκεμβρίου ο Αντιστράτηγος Παπούλας
μετέβη στην Αθήνα, όπου ανέφερε στον Υπουργό Στρατιωτικών τα γεγονότα.
συναντήθηκε επανειλημμένα με το Διοικητή της Στρατιάς Αντιστράτηγο Αναστάσιο
Παπούλα, στον οποίο ανέπτυξε σχέδιο αυτονομίας της κατεχόμενης μικρασιατικής
περιοχής και του πρόσφερε την αρχηγία του νέου κράτους. Ο Αντιστράτηγος Αν.
Παπούλας απάντησε ότι πιθανόν το σχέδιο αυτό να είχε επιτυχία, αλλά έπρεπε να
υποστηριχθεί από την Ελληνική Κυβέρνηση. Ο ίδιος αντιπρόσωπος επισκέφθηκε και
τον Ύπατο Αρμοστή Αριστείδη Στεργιάδη, ο οποίος αντιτάχθηκε απόλυτα στη
σχεδιαζόμενη κίνηση. Προς το τέλος του Δεκεμβρίου ο Αντιστράτηγος Παπούλας
μετέβη στην Αθήνα, όπου ανέφερε στον Υπουργό Στρατιωτικών τα γεγονότα.
*Ο συνταγματάρχης Πτολεμαίος Σαρηγιάννης
Στις 7 Φεβρουαρίου 1922 επανήλθε στη Σμύρνη ο απεσταλμένος της «Άμυνας» και παρέδωσε σχετικό υπόμνημα στον Αντιστράτηγο Παπούλα. Σε αυτό αναπτύσσονταν η ανάγκη πραγματοποίησης του αυτονομιστικού κινήματος, η μορφή του, η επιβαλλόμενη δράση καθώς και οι ελπίδες Βρετανικής υποστήριξης και οικονομικής επάρκειας. Ο
Αντιστράτηγος Παπούλας, σταθμίζοντας την τότε κατάσταση, έλαβε την απόφαση να
αποστείλει στην Κωνσταντινούπολη τον Υπαρχηγό του Επιτελείου του Συνταγματάρχη
Μηχανικού Πτολεμαίο Σαρρηγιάννη και τον Ταγματάρχη Πεζικού Θεόδωρο Σκυλακάκη,
με την εντολή να συζητήσουν με την επιτροπή «Άμυνας» τα προτεινόμενα και να
βεβαιωθεί για τη δυνατότητα της πραγματοποίησής τους. Στις 10 Φεβρουαρίου
ανέφερε την απόφασή του στο Υπουργείο Στρατιωτικών, το οποίο ζήτησε, πριν από
την αναχώρηση των δύο Αξιωματικών, να πληροφορηθεί τις προτάσεις της «Άμυνας».
Απαντώντας ο Αντιστράτηγος Παπούλας ανέφερε στις 12 Φεβρουαρίου ότι οι
Αξιωματικοί θα αναχωρούσαν στη διάρκεια της ημέρας, για να διασαφηνίσουν τις
προτάσεις της «Άμυνας» και ότι ο ίδιος δε θα τις συζητούσε, προτού να λάβει
σχετικές οδηγίες από την Κυβέρνηση. Την ίδια περίοδο ο Έλληνας Αρμοστής στην
Κωνσταντινούπολη Νικόλαος Τριανταφυλλάκος τηλεγράφησε στον Πρωθυπουργό, ότι το
παραπάνω αυτονομιστικό κίνημα στρέφονταν κατά της Κυβέρνησης της Ελλάδας.
Αντιστράτηγος Παπούλας, σταθμίζοντας την τότε κατάσταση, έλαβε την απόφαση να
αποστείλει στην Κωνσταντινούπολη τον Υπαρχηγό του Επιτελείου του Συνταγματάρχη
Μηχανικού Πτολεμαίο Σαρρηγιάννη και τον Ταγματάρχη Πεζικού Θεόδωρο Σκυλακάκη,
με την εντολή να συζητήσουν με την επιτροπή «Άμυνας» τα προτεινόμενα και να
βεβαιωθεί για τη δυνατότητα της πραγματοποίησής τους. Στις 10 Φεβρουαρίου
ανέφερε την απόφασή του στο Υπουργείο Στρατιωτικών, το οποίο ζήτησε, πριν από
την αναχώρηση των δύο Αξιωματικών, να πληροφορηθεί τις προτάσεις της «Άμυνας».
Απαντώντας ο Αντιστράτηγος Παπούλας ανέφερε στις 12 Φεβρουαρίου ότι οι
Αξιωματικοί θα αναχωρούσαν στη διάρκεια της ημέρας, για να διασαφηνίσουν τις
προτάσεις της «Άμυνας» και ότι ο ίδιος δε θα τις συζητούσε, προτού να λάβει
σχετικές οδηγίες από την Κυβέρνηση. Την ίδια περίοδο ο Έλληνας Αρμοστής στην
Κωνσταντινούπολη Νικόλαος Τριανταφυλλάκος τηλεγράφησε στον Πρωθυπουργό, ότι το
παραπάνω αυτονομιστικό κίνημα στρέφονταν κατά της Κυβέρνησης της Ελλάδας.
*Ο Πατριάρχης Μελέτιος
Ο Συνταγματάρχης Σαρρηγιάννης φτάνοντας στην Κωνσταντινούπολη, συναντήθηκε στις 15 Φεβρουαρίου με την Επιτροπή «Άμυνας» και τον Πατριάρχη Μελέτιο, οι οποίοι του διευκρίνισαν τα αναφερόμενα στο μνημόνιο. Την επομένη η Επιτροπή «Άμυνας» απέστειλε αρνητική επιστολή στον Αντιστράτηγο Παπούλα, αφήνοντας στην κρίση του την ανάγκη υποστήριξης από την Κυβέρνηση. Η τελευταία όμως έπρεπε να εξασφαλίζει την εύνοια των Συμμάχων.
Συγχρόνως ο Πατριάρχης Μελέτιος, σε τηλεγράφημα του προς τον Ελευθέριο Βενιζέλο, γνώριζε ότι ο Αντιστράτηγος Παπούλας ετοιμαζόταν να τεθεί επικεφαλής του στρατού στη διάθεση των Μικρασιατών, που θα κήρυτταν τον αγώνα για την ελευθερία, άσχετα με τη στάση της επίσημης Ελλάδας.
Γι΄ αυτό και ζητούσε τη συμπαράστασή του, την οποία ζητούσε και ο ίδιος ο Αντιστράτηγος Παπούλας. Στην απάντησή του ο Βενιζέλος ανέφερε ότι εφόσον ο Ύπατος Αρμοστής δεν επιδοκιμάζει το κίνημα, «ουδέν καλόν θα προέκυπτεν ειμή ερείπια και νέαι καταστροφαί».
Συγχρόνως ο Πατριάρχης Μελέτιος, σε τηλεγράφημα του προς τον Ελευθέριο Βενιζέλο, γνώριζε ότι ο Αντιστράτηγος Παπούλας ετοιμαζόταν να τεθεί επικεφαλής του στρατού στη διάθεση των Μικρασιατών, που θα κήρυτταν τον αγώνα για την ελευθερία, άσχετα με τη στάση της επίσημης Ελλάδας.
Γι΄ αυτό και ζητούσε τη συμπαράστασή του, την οποία ζητούσε και ο ίδιος ο Αντιστράτηγος Παπούλας. Στην απάντησή του ο Βενιζέλος ανέφερε ότι εφόσον ο Ύπατος Αρμοστής δεν επιδοκιμάζει το κίνημα, «ουδέν καλόν θα προέκυπτεν ειμή ερείπια και νέαι καταστροφαί».
*Ο ταγματάρχης Θεόδωρος Σκυλακάκης
Στις 21 Φεβρουαρίου ο Συνταγματάρχης Σαρρηγιάννης και ο απεσταλμένος της «Άμυνας» επανήλθαν στη Σμύρνη και εξέθεσαν στον Αντιστράτηγο Παπούλα τα όσα συμφωνήθηκαν στην Κωνσταντινούπολη. Την επομένη αναχώρησαν για την Αθήνα και συναντήθηκαν με τον Υπουργό Στρατιωτικών, στον οποίο παρουσίασαν τις προτάσεις της «Άμυνας».
Στις 3 Μαρτίου ο Υπουργός απέστειλε σημείωμα στο Διοικητή της Στρατιάς, τονίζοντας ότι, εφόσον η Πατρίδα διεξήγαγε τον υπέρ πάντων αγώνα, δεν υπήρχε έδαφος συνεννόησης, αλλά κάθε Έλληνας πατριώτης όφειλε να ενισχύσει την κοινή προσπάθεια. Ενώ διαρκούσε ο αγώνας δεν ήταν δυνατόν να γίνει σκέψη για το τι θα γινόταν σε περίπτωση αποτυχίας του. Οι σκέψεις να αναληφθεί ο αγώνας από ανεπίσημη οργάνωση, όταν θα αποτύγχανε ο
Εθνικός Στρατός, στερούνταν κάθε σοβαρότητας.
Στις 3 Μαρτίου ο Υπουργός απέστειλε σημείωμα στο Διοικητή της Στρατιάς, τονίζοντας ότι, εφόσον η Πατρίδα διεξήγαγε τον υπέρ πάντων αγώνα, δεν υπήρχε έδαφος συνεννόησης, αλλά κάθε Έλληνας πατριώτης όφειλε να ενισχύσει την κοινή προσπάθεια. Ενώ διαρκούσε ο αγώνας δεν ήταν δυνατόν να γίνει σκέψη για το τι θα γινόταν σε περίπτωση αποτυχίας του. Οι σκέψεις να αναληφθεί ο αγώνας από ανεπίσημη οργάνωση, όταν θα αποτύγχανε ο
Εθνικός Στρατός, στερούνταν κάθε σοβαρότητας.
*Η Κωνσταντινούπολη, έδρα της "Άμυνας".
Στις 6 Μαρτίου η Επιτροπή της Μικρασιατικής «Άμυνας» απέστειλε διαμαρτυρία προς τους Συμμάχους, επικαλούμενη τη συνδρομή τους για την ελευθερία και την εθνική
υπόσταση του Ελληνισμού στη Μικρά Ασία. Ακόμα τονιζόταν ότι καμιά ευθύνη δεν
έπρεπε να του καταμερισθεί σε ό,τι αφορούσε την πολιτική μεταβολή στην Ελλάδα,
η οποία προβαλλόταν ως αφορμή εχθρότητας των Συμμάχων.
υπόσταση του Ελληνισμού στη Μικρά Ασία. Ακόμα τονιζόταν ότι καμιά ευθύνη δεν
έπρεπε να του καταμερισθεί σε ό,τι αφορούσε την πολιτική μεταβολή στην Ελλάδα,
η οποία προβαλλόταν ως αφορμή εχθρότητας των Συμμάχων.
Ο Αντιστράτηγος Παπούλας, έχοντας τη γνώμη ότι οι προτάσεις της «Άμυνας» θα έπρεπε να τύχουν μεγαλύτερης προσοχής, υπέβαλε στις 8 Μαρτίου την παραίτησή του. Μετά από την ενέργεια αυτή κλήθηκε στη Αθήνα και στις 13 του ίδιου μήνα παρουσιάσθηκε στον Υπουργό των Στρατιωτικών, όπου, παρουσία του Επιτελάρχου της Στρατιάς
Υποστρατήγου Κωνσταντίνου Πάλλη, ανέφερε ότι οι περισσότεροι ανώτεροι
Αξιωματικοί είχαν υπογράψει πρωτόκολλο, που στρεφόταν εναντίον της Κυβέρνησης.
Πρόθεσή τους ήταν να υποβάλουν το πρωτόκολλο αυτό στον Βασιλέα, αλλά με την
προσωπική του επέμβαση παραιτήθηκαν του σκοπού τους. Σε ό,τι αφορά το ζήτημα
της αυτονομίας δήλωσε ότι, επειδή η Κυβέρνηση του έδειξε δυσπιστία, επιμένει
στην παραίτησή του, η οποία ωστόσο δεν έγινε αποδεκτή.
Υποστρατήγου Κωνσταντίνου Πάλλη, ανέφερε ότι οι περισσότεροι ανώτεροι
Αξιωματικοί είχαν υπογράψει πρωτόκολλο, που στρεφόταν εναντίον της Κυβέρνησης.
Πρόθεσή τους ήταν να υποβάλουν το πρωτόκολλο αυτό στον Βασιλέα, αλλά με την
προσωπική του επέμβαση παραιτήθηκαν του σκοπού τους. Σε ό,τι αφορά το ζήτημα
της αυτονομίας δήλωσε ότι, επειδή η Κυβέρνηση του έδειξε δυσπιστία, επιμένει
στην παραίτησή του, η οποία ωστόσο δεν έγινε αποδεκτή.
Στις 16 Μαρτίου ο Αντιστράτηγος Παπούλας κλήθηκε ενώπιον του Υπουργικού Συμβουλίου, όπου ο Πρωθυπουργός του ζήτησε τη γνώμη του για την κατάσταση στη Μικρά Ασία. Σε απάντηση ο Αντιστράτηγος υπέβαλε σημείωμα, στο οποίο ανέφερε ότι μετά τις θυσίες του Ελληνικού Κράτους στη Μικρά Ασία δεν ήταν ορθό να την εγκαταλείψουν.
Εάν όμως η Κυβέρνηση, εξαιτίας του αδιεξόδου που είχε δημιουργηθεί, αναγκαζόταν
να εκκενώσει την Μικρά Ασία, τότε πρότεινε να του επιτραπεί να ανακηρύξει την
αυτονομία της, αλλιώς ζητούσε την αντικατάστασή του, η οποία ωστόσο δεν έγινε
αποδεκτή.
Εάν όμως η Κυβέρνηση, εξαιτίας του αδιεξόδου που είχε δημιουργηθεί, αναγκαζόταν
να εκκενώσει την Μικρά Ασία, τότε πρότεινε να του επιτραπεί να ανακηρύξει την
αυτονομία της, αλλιώς ζητούσε την αντικατάστασή του, η οποία ωστόσο δεν έγινε
αποδεκτή.
Διαβάστε τη συνέχεια εδώ
