ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ
- Απουσία του νοσοκομείου από τη δίκη
- Παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων
Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα Ψυχικής Υγείας και το θέμα του φετινού εορτασμού με «Αξιοπρέπεια στην Ψυχική Υγεία» ο Π.Ο.Υ. καταβάλει προσπάθειες να επιβεβαιώσει πως άνθρωποι με προβλήματα ψυχικής υγείας θα συνεχίσουν να ζουν με αξιοπρέπεια, με σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα τους και τους ισχύοντες νόμους.
Η Ελλάδα ήταν από τις πρώτες χώρες που κατοχύρωσε νομικά τα δικαιώματα των ασθενών (Ν. 2071/ ΦΕΚ 123/92 τ.α /άρθρο 47). Επιπρόσθετα με το ψήφισμα 46/119 της Γενικής Συνόδου του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών καταγράφονται τα βασικά δικαιώματα του ψυχικά ασθενούς. Σύμφωνα με το προαναφερθέν νομικό πλαίσιο, σημαντικά δικαιώματα του λήπτη υπηρεσιών ΨΥ που δεν πρέπει να παραβιάζονται κατά την παροχή των υπηρεσιών ψυχικής φροντίδας είναι το δικαίωμα για συγκατάθεση ή άρνηση σε οποιαδήποτε θεραπευτική πράξη, στην αξιοπρεπή περίθαλψή του και παροχή φροντίδας με τον οφειλόμενο σεβασμό, στην ισότητα, αποκατάσταση του ασθενούς και την προστασία προσωπικών δεδομένων.
Σημαντικό βήμα στο πεδίο των ατομικών ελευθεριών και δικαιωμάτων αποτελεί η κύρωση από την Ελλάδα της Διεθνούς Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Ν.4074/2012) αναφορικά με τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες.
Ως στόχος της Σύμβασης τίθεται η διασφάλιση ότι τα άτομα με αναπηρία μπορούν να απολαύουν των δικαιωμάτων τους σε ισότιμη βάση με τους άλλους πολίτες. Η Σύμβαση καθορίζει ελάχιστα πρότυπα για την προστασία και την κατοχύρωση ενός πλήρους φάσματος αστικών, πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών δικαιωμάτων για τα άτομα με αναπηρία. Στις 10 Απριλίου 2012, η Συνεδρίαση της Ολομέλειας της Βουλής ψήφισε νομοσχέδιο, κυρώνοντας τη Σύμβαση για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία και το Προαιρετικό Πρωτόκολλο της Σύμβασης.
Επιπρόσθετα έχουν εκπονηθεί από τον ΜΥΠ οι ακόλουθοι Οδηγοί Προστασίας Δικαιωμάτων Ατόμων με Ψυχικές Διαταραχές (Ιούνιος 2013):
Α) Οδηγός Ενημέρωσης για τα δικαιώματα των ατόμων με ψυχικές διαταραχές ο οποίος στοχεύει στην υποστήριξη τωνεπαγγελματιών ψυχικής υγείας προκειμένου να ενημερωθούν για το πλαίσιο προάσπισης των δικαιωμάτων των ατόμων με ψυχικές διαταραχές
Β) Οδηγός για την προστασία των δικαιωμάτων των ατόμων της τρίτης ηλικίας ο οποίος στοχεύει στην υποστήριξη των ίδιων των ηλικιωμένων ατόμων, προκειμένου να ενημερωθούν για το πλαίσιο προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους.
Επίσης, όπως αποτυπώνεται στις ενέργειες της ΔΨΥ, προγραμματίζονται ενέργειες με το Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για τον επαναπροσδιορισμό του πλαισίου έκδοσης εισαγγελικών παραγγελιών για ψυχικά ασθενείς καθώς και αναθεώρηση του νομικού πλαισίου για την φύλαξη των ακαταλόγιστων εγκληματιών λόγω νοσηρής διατάραξης των πνευματικών λειτουργιών του άρθρου 69 του ΠΚ χωρίς όμως να προκύπτει κάποιο σαφές χρονικό πλαίσιο ή εξέλιξη μέχρι τώρα.
Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, έχει γίνει αξιοσημείωτη προσπάθεια στον τομέα της προάσπισης των δικαιωμάτων των ψυχικά ασθενών στα ακόλουθα επίπεδα:
• Επίπεδο εκπροσώπησης, με τη δημιουργία συλλόγων και σωματείων για την ενδυνάμωση της «φωνής» των ΛΥΨΥ
• Επίπεδο φορέων, με την ύπαρξη και ενεργοποίηση των φορέων και επιτροπών που ήδη αναφέρθηκαν.
Εντούτοις, οι εγγενείς αδυναμίες στην οργάνωση και διοίκηση των υπηρεσιών ΨΥ έχουν επίπτωση στην ποιότητα των υπηρεσιών και εν τέλει στη διασφάλιση των δικαιωμάτων των ασθενών.
Παρόλο που έχουν πραγματοποιηθεί ενέργειες όπως η έκδοση συστάσεων σχετικά με τα δικαιώματα των ληπτών στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας (ΝΠΔΔ,ΝΠΙΔ) και των ψυχικά πασχόντων ατόμων που σχετίζονται με ποινικά ζητήματα, πρέπει να ληφθεί ιδιαίτερη μέριμνα και για τα ακόλουθα:
• Διασφάλιση των δικαιωμάτων των ψυχικά ασθενών κατά την νοσηλεία, εκούσια ή ακούσια (πχ ενημέρωση για τα δικαιώματά τους, πρόσβαση στον ιατρικό φάκελο, περιορισμός των καθηλώσεων, ευέλικτο σύστημα για την άρση και επαναφορά της δικαιοπρακτικής ικανότητας).
• Θέσπιση και καθιέρωση θεραπευτικών πρωτοκόλλων και κλινικών οδηγιών, που θα είναι κοινά και θα τηρούνται από όλες τις ΜΨΥ προκειμένου για τη διασφάλιση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών και καταγραφή κανονισμών λειτουργίας για όλους τους τύπους δομών.
• Ενσωμάτωση διαδικασιών για τη μέτρηση της ικανοποίησηςτων ΛΥΨΥ από τις παρεχόμενες υπηρεσίες.
• Λήψη μέτρων για τη μείωση του αριθμού ακούσιων νοσηλειών και βελτίωση του πλαισίου με παρεμβάσεις για την κρίση των ακούσιων νοσηλειών πριν και κατά την προσφυγή στο δικαστήριο καθώς και την εξειδικευμένη εκπαίδευση των νοσηλευτών και των αστυνομικών για την αντιμετώπιση των κρίσεων.
• Υποστήριξη και ενδυνάμωση των συλλόγων οικογενειών και των ομάδων εκπροσώπησης των ΛΥΨΥ και υποχρεωτική συμμετοχή εκπροσώπων τους στις ΤΕΨΥ. Επιπλέον, συμμετοχή εκπροσώπων ΛΥΨΥ και συλλόγων οικογενειών σε διαδικασίες λήψης αποφάσεων.
Ενδυνάμωση της συνεργασίας των σωματείων με τους επαγγελματίες ΨΥ με σκοπό την αποδοχή και δημιουργία κοινής οπτικής γωνίας.
Γίνεται εμφανές ότι δεν εφαρμόζονται ολοκληρωμένοι μηχανισμοί για την αξιολόγηση των υπηρεσιών και τον έλεγχο και παρακολούθηση της ποιότητας σε ΜΨΥ έτσι ώστε να διασφαλίζεται η κοινωνική λογοδοσία σε σχέση με την αξιοποίηση της κρατικής χρηματοδότησης.
Τέλος, πολύ θετικό γεγονός αποτελεί ότι η ενεργοποίηση των συλλόγων και σωματείων εκπροσώπησης και προάσπισης των δικαιωμάτων καθώς και των συλλόγων οικογενειών και φίλων ΨΑ, παραμένει σε σημαντικό βαθμό.
ΠΙΕΡΙΑ
Στη Πιερία ο Ψυχιατρικός Τομέας του νοσοκομείου (πρώην ΨΝΠΟ) είναι ένας από τους πρωτοπόρους και ποιοτικά καλύτερους στην Ελλάδα.
Παρόλα αυτά έρχονται στιγμές που ακυρώνεται η πρωτοπορία από ενέργειες κάποιων λειτουργών της.
Χαρακτηριστική είναι η πρόσφατη (7/10/2015) ποινική καταδίκη υπαλλήλου του Νοσοκομείου Κατερίνης σε δυο (2) χρόνια φυλάκισης με αναστολή γιατί καταχράστηκε χρήματα ψυχικά ασθενών αλλά και η απουσία της νομικής εκπροσώπησης του Νοσοκομείου Κατερίνης από το δικαστήριο.
Αλήθεια γιατί δεν υπήρξε νομική εκπροσώπηση του ΓΝ Κατερίνης στην υπόθεση;
Αλήθεια ποιος θα πληρώσει τη ζημιά ύψους πάνω από 43.000,00 ευρώ;
Ποιος θα επιστρέψει τα υπεξαιρεθέντα χρήματα στους ασθενείς;
Ποιος θα διασφαλίσει, θα υπερασπιστεί και θα στηρίξει τα δικαιώματα των ψυχικά ασθενών;
Απουσία του νοσοκομείου Κατερίνης από τη δίκη
Για την ιστορία θα αναφέρω ότι η ποινική δίκη έγινε την 7/10/2015 στο Τριμελές πλημμελειοδικείο Κατερίνης και ο υπάλληλος του ΓΝ Κατερίνης καταδικάστηκε σε δύο (2) χρόνια με αναστολή.
Το αδίκημα ήταν υπόθεση κατάχρησης χρημάτων ασθενών από υπάλληλο του πρώην ΨΝΠΟ (νυν Ψυχιατρικός Τομέας ΓΝ Κατερίνης).
Στο δικαστήριο δεν υπήρχε δικηγόρος να εκπροσωπήσει το Νοσοκομείο Κατερίνης παρόλο που είχε οριστεί με απόφαση Διοικητικού Συμβουλίου ο πληρεξούσιος δικηγόρος για την υπόθεση.
Επίσης είχε κοινοποιηθεί στον πληρεξούσιο δικηγόρο η απόφαση ανάθεσης σε αυτόν της δικαστικής εκπροσώπησης του ΓΝ Κατερίνης στην πειθαρχική υπόθεση. Αλλά και φάκελος με τα στοιχεία της υπόθεσης.
Γιατί δεν παραστάθηκε το ΓΝ Κατερίνης με δικηγόρο;
Ποιος θα πληρώσει τη ζημιά ύψους πάνω από 43.000,00 ευρώ;
Ποιος θα διασφαλίσει τα δικαιώματα των ψυχικά ασθενών;
Δεν θα έρθουν οι συγγενείς και οι δικαστικοί συμπαραστάτες των ασθενών να απαιτήσουν από το ταμείο του νοσοκομείου τα καταχρασθέντα χρήματα;
Εδώ έχουμε μια ξεκάθαρη παραβίαση στα ανθρώπινα δικαιώματα και τους ισχύοντες νόμους για τους ψυχικά ασθενείς συνανθρώπους μας, που βρίσκονται ανυπεράσπιστοι πλέον.
Κατά τα άλλα σήμερα γιορτάζουμε την παγκόσμια ημέρα Ψυχικής Υγείας.
Εμμανουήλ Μ. Κοσμαδάκης
Οικονομολόγος - πρώην Διοικητής & Αναπλ. Διοικητής ΨΝΠΟ & ΓΝ Κατερίνης
