Από το «πρέπει να» στο «πάμε να».
Του Κώστα Μπακογιάννη,
Η Νέα Δημοκρατία χρειάζεται ένα δημιουργικό σοκ αλλαγής, χωρίς όμως να χάσει την ψυχή της. Σήμερα είναι όμηρος ενός ζωτικού ψεύδους: Πως όλα αρχίζουν και τελειώνουν στο πρόσωπο του αρχηγού. Η πραγματικότητα όμως είναι πολύ πιο σύνθετη και το πρόβλημα βαθύτερο.
Είναι γεγονός ότι, παρά τις αδυσώπητες συγκυρίες και τις διαδοχικές εκλογικές ήττες, η Νέα Δημοκρατία κρατήθηκε ζωντανή. Προφανώς έχει βαθύτερους δεσμούς με τους ψηφοφόρους της, δεν είναι μια απλή συνομάδωση από φράξιες και φύλαρχους. Από την άλλη όμως δεν μπορεί να επαναπαύεται στις παλιές ευρωπαϊκές της δάφνες, στο παρελθόν της και στο ότι κράτησε τη χώρα όρθια στα δύσκολα. Καλείται να ανοίξει έναν νέο δρόμο, πρώτα να ακούσει και μετά να αγγίξει τους πολίτες. Καλό είναι να θυμόμαστε πως η πολιτική δεν είναι συνδικαλισμός. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής δεν θα έλεγε σήμερα αυτά που είπε το 1974, όπως τότε δεν επανέλαβε αυτά που έλεγε το ’60 ή το ’50.
Η εποχή έχει ξεπεράσει τη Νέα Δημοκρατία, που απέχει από το να είναι ένα σύγχρονο φιλελεύθερο κόμμα που σέβεται μεν τις αξίες του, αλλά εναρμονίζεται με τα ευρωπαϊκά και διεθνή ρεύματα. Ένα κόμμα με σαφές πρόγραμμα για να κυβερνήσει, όχι απλά να εφαρμόζει μνημόνια. Ας προχωρήσουμε, επιτέλους, από το «πρέπει να» στο «πάμε να». Αυτή είναι σήμερα η πρόκληση, όχι μόνο για τη Νέα Δημοκρατία, αλλά πλέον για όλα τα κόμματα του ευρωπαϊκού τόξου. Είναι ιδεολογική και πολιτική φτώχεια, ανεξάρτητα με την ιδεολογική μας αφετηρία, να κρυβόμαστε πίσω από μνημόνια και να μην έχουμε πάει πέρα και πάνω από αυτά. Και είναι ακόμη πιο θλιβερό για ένα κόμμα που υπερασπίζεται την ανοιχτή αγορά και την ανοιχτή κοινωνία να ενδίδει σε πρακτικές συντεχνιών, κακού κρατισμού, να εχθρεύεται στην πράξη την ελεύθερη αγορά και τον ανταγωνισμό, να μην έχει ατζέντα για την παιδεία και τον πολιτισμό.
Ας μην έχουμε αυταπάτες, τους επόμενους 18 μήνες η νέα ηγεσία είναι πολύ πιθανό να κληθεί να δώσει ξανά τη μάχη της παραμονής μας στο ευρώ. Στο πεζοδρόμιο, στη Βουλή, στα ευρωπαϊκά φόρα. Να κληθεί να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά και ταυτόχρονα να εναρμονίσει το κόμμα με τις σύγχρονες ανάγκες. Το τρίπτυχο του μέλλοντος είναι: ανοιχτό κόμμα, ανοιχτή οικονομία, ανοιχτή κοινωνία. Με άλλα λόγια ένα κόμμα με εσωτερική δημοκρατία, ανοιχτό στις ιδέες, στον ανταγωνισμό ρευμάτων σκέψης, με οργανώσεις δικτυωμένες με την κοινωνία και τις ενώσεις πολιτών, που εισπνέει ευρωπαϊκό αέρα αλλά σκέφτεται ελληνικά. Που ενώνει πολίτες και στελέχη και δίνει λύσεις.
Ένα έξυπνο κόμμα που παράγει γνώση, στελέχη και προτάσεις διακυβέρνησης, χωρίς να σκέφτεται με όρους αριστεράς-δεξιάς, αλλά με όρους δημοσίου συμφέροντος και προόδου, πέρα και πάνω ακόμα και από το εύκολο ΝΑΙ και το αβίαστο ΟΧΙ του δημοψηφίσματος. Έτσι θα κάνει συμμαχίες με τα πιο δυναμικά τμήματα της κοινωνίας, όσους δηλαδή σκέφτονται, παράγουν, δημιουργούν, εξάγουν, ανταγωνίζονται και μπορούν να παράγουν πλούτο. Για μια ανοιχτή οικονομία με δίκτυα, συνεργασία, εξωστρέφεια, στραμμένη στις επενδύσεις και στις θέσεις εργασίας, όχι σε άγονες επιδοτήσεις, ρουσφέτια και ρεντιέρηδες. Και αυτόν τον πλούτο το κράτος να τον αναδιανέμει δίκαια και στοχευμένα, όχι σε προνομιούχους ή σε μια κοινωνία ξεχασμένη στις ανάγκες της δεκαετίας του ’70 ή ραμμένη στη γενιά των πατεράδων μας, όπως είναι σήμερα.
Η Νέα Δημοκρατία καλείται να δουλέψει για ένα δίκτυο κοινωνικών υπηρεσιών που αξιολογούνται και επιστρέφουν ποιοτικές υπηρεσίες σε όσους τις έχουν ανάγκη. Και το κυριότερο, δημόσια αγαθά που συνυπάρχουν στη δημόσια και ιδιωτική τους έκφραση, όπως η υγεία και η παιδεία, χωρίς το ένα να υπονομεύει τη λειτουργία του άλλου. Χρειάζεται να κάνουμε άλματα στα ατομικά δικαιώματα, να αναγνωρίσουμε τη συνθετότητα των σύγχρονων κοινωνιών, τους κινδύνους αλλά και τις ευκαιρίες που φέρνουν τα ανοιχτά σύνορα, να εμβαθύνουμε τις σχέσεις με τα ευρωπαϊκά λαϊκά και φιλελεύθερα κόμματα.
Αν η Νέα Δημοκρατία πάρει οριστικά διαζύγιο με την πρωτοπορία και στοιχηθεί πίσω από μεσσίες, θα καταντήσει ένα κόμμα φοβικό, δυσκίνητο, πολιτικά και κοινωνικά ηττημένο. Όλοι ξέρουμε πως ένας κούκος δεν φέρνει την άνοιξη. Στην πολιτική κερδίζουν οι δυνατές ομάδες. Διότι ο ορισμός της παράνοιας, κατά τον Αϊνστάιν, είναι να κάνεις το ίδιο πράγμα ξανά και ξανά, περιμένοντας διαφορετικά αποτελέσματα.
Είναι γεγονός ότι, παρά τις αδυσώπητες συγκυρίες και τις διαδοχικές εκλογικές ήττες, η Νέα Δημοκρατία κρατήθηκε ζωντανή. Προφανώς έχει βαθύτερους δεσμούς με τους ψηφοφόρους της, δεν είναι μια απλή συνομάδωση από φράξιες και φύλαρχους. Από την άλλη όμως δεν μπορεί να επαναπαύεται στις παλιές ευρωπαϊκές της δάφνες, στο παρελθόν της και στο ότι κράτησε τη χώρα όρθια στα δύσκολα. Καλείται να ανοίξει έναν νέο δρόμο, πρώτα να ακούσει και μετά να αγγίξει τους πολίτες. Καλό είναι να θυμόμαστε πως η πολιτική δεν είναι συνδικαλισμός. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής δεν θα έλεγε σήμερα αυτά που είπε το 1974, όπως τότε δεν επανέλαβε αυτά που έλεγε το ’60 ή το ’50.
Η εποχή έχει ξεπεράσει τη Νέα Δημοκρατία, που απέχει από το να είναι ένα σύγχρονο φιλελεύθερο κόμμα που σέβεται μεν τις αξίες του, αλλά εναρμονίζεται με τα ευρωπαϊκά και διεθνή ρεύματα. Ένα κόμμα με σαφές πρόγραμμα για να κυβερνήσει, όχι απλά να εφαρμόζει μνημόνια. Ας προχωρήσουμε, επιτέλους, από το «πρέπει να» στο «πάμε να». Αυτή είναι σήμερα η πρόκληση, όχι μόνο για τη Νέα Δημοκρατία, αλλά πλέον για όλα τα κόμματα του ευρωπαϊκού τόξου. Είναι ιδεολογική και πολιτική φτώχεια, ανεξάρτητα με την ιδεολογική μας αφετηρία, να κρυβόμαστε πίσω από μνημόνια και να μην έχουμε πάει πέρα και πάνω από αυτά. Και είναι ακόμη πιο θλιβερό για ένα κόμμα που υπερασπίζεται την ανοιχτή αγορά και την ανοιχτή κοινωνία να ενδίδει σε πρακτικές συντεχνιών, κακού κρατισμού, να εχθρεύεται στην πράξη την ελεύθερη αγορά και τον ανταγωνισμό, να μην έχει ατζέντα για την παιδεία και τον πολιτισμό.
Ας μην έχουμε αυταπάτες, τους επόμενους 18 μήνες η νέα ηγεσία είναι πολύ πιθανό να κληθεί να δώσει ξανά τη μάχη της παραμονής μας στο ευρώ. Στο πεζοδρόμιο, στη Βουλή, στα ευρωπαϊκά φόρα. Να κληθεί να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά και ταυτόχρονα να εναρμονίσει το κόμμα με τις σύγχρονες ανάγκες. Το τρίπτυχο του μέλλοντος είναι: ανοιχτό κόμμα, ανοιχτή οικονομία, ανοιχτή κοινωνία. Με άλλα λόγια ένα κόμμα με εσωτερική δημοκρατία, ανοιχτό στις ιδέες, στον ανταγωνισμό ρευμάτων σκέψης, με οργανώσεις δικτυωμένες με την κοινωνία και τις ενώσεις πολιτών, που εισπνέει ευρωπαϊκό αέρα αλλά σκέφτεται ελληνικά. Που ενώνει πολίτες και στελέχη και δίνει λύσεις.
Ένα έξυπνο κόμμα που παράγει γνώση, στελέχη και προτάσεις διακυβέρνησης, χωρίς να σκέφτεται με όρους αριστεράς-δεξιάς, αλλά με όρους δημοσίου συμφέροντος και προόδου, πέρα και πάνω ακόμα και από το εύκολο ΝΑΙ και το αβίαστο ΟΧΙ του δημοψηφίσματος. Έτσι θα κάνει συμμαχίες με τα πιο δυναμικά τμήματα της κοινωνίας, όσους δηλαδή σκέφτονται, παράγουν, δημιουργούν, εξάγουν, ανταγωνίζονται και μπορούν να παράγουν πλούτο. Για μια ανοιχτή οικονομία με δίκτυα, συνεργασία, εξωστρέφεια, στραμμένη στις επενδύσεις και στις θέσεις εργασίας, όχι σε άγονες επιδοτήσεις, ρουσφέτια και ρεντιέρηδες. Και αυτόν τον πλούτο το κράτος να τον αναδιανέμει δίκαια και στοχευμένα, όχι σε προνομιούχους ή σε μια κοινωνία ξεχασμένη στις ανάγκες της δεκαετίας του ’70 ή ραμμένη στη γενιά των πατεράδων μας, όπως είναι σήμερα.
Η Νέα Δημοκρατία καλείται να δουλέψει για ένα δίκτυο κοινωνικών υπηρεσιών που αξιολογούνται και επιστρέφουν ποιοτικές υπηρεσίες σε όσους τις έχουν ανάγκη. Και το κυριότερο, δημόσια αγαθά που συνυπάρχουν στη δημόσια και ιδιωτική τους έκφραση, όπως η υγεία και η παιδεία, χωρίς το ένα να υπονομεύει τη λειτουργία του άλλου. Χρειάζεται να κάνουμε άλματα στα ατομικά δικαιώματα, να αναγνωρίσουμε τη συνθετότητα των σύγχρονων κοινωνιών, τους κινδύνους αλλά και τις ευκαιρίες που φέρνουν τα ανοιχτά σύνορα, να εμβαθύνουμε τις σχέσεις με τα ευρωπαϊκά λαϊκά και φιλελεύθερα κόμματα.
Αν η Νέα Δημοκρατία πάρει οριστικά διαζύγιο με την πρωτοπορία και στοιχηθεί πίσω από μεσσίες, θα καταντήσει ένα κόμμα φοβικό, δυσκίνητο, πολιτικά και κοινωνικά ηττημένο. Όλοι ξέρουμε πως ένας κούκος δεν φέρνει την άνοιξη. Στην πολιτική κερδίζουν οι δυνατές ομάδες. Διότι ο ορισμός της παράνοιας, κατά τον Αϊνστάιν, είναι να κάνεις το ίδιο πράγμα ξανά και ξανά, περιμένοντας διαφορετικά αποτελέσματα.
