1. Οι Συμφωνίες Δανεισμού – Μεθόδευση σύναψης και παράκαμψης της Βουλής
Οι συμφωνίες δανεισμού της Ελλάδας (Συμφωνίες Δανεισμού) από την Ευρωπαϊκή Ένωση
(ΕΕ) και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), καθώς και τα πρώτα νομοθετικά μέσα επιβολής στον ελληνικό λαό των μέτρων που περιέχουν για την εξυπηρέτηση των δανείων και την κατεύθυνση της πολιτικής αντιμετώπισης της κρίσης συνιστούν ένα μόρφωμα κειμένων και μια σύνθεση δραστηριοτήτων που αποκαλύπτουν μια πρωτόγνωρη μεθόδευση συνομολόγησης διεθνών συμβάσεων άσκησης αρμοδιοτήτων οργάνων του πολιτεύματος. Στο πλαίσιο αυτής της μεθόδευσης παρατηρούμε τα ακόλουθα:
Στη Βουλή των Ελλήνων εκκρεμεί μέχρι σήμερα σχέδιο νόμου με ημερομηνία 3 Ιουνίου 2010 και με τίτλο «Κύρωση της από 8 Μαΐου 2010 Σύμβασης Δανειακής Διευκόλυνσης μεταξύ αφ’ ενός της Ελληνικής Δημοκρατίας ως δανειολήπτη (στο εξής: Δανειολήπτης) και αφ’ ετέρου των λοιπών δεκατεσσάρων κρατών-μελών της Ευρωζώνης και του KfW ως δανειστών (στο εξής: Δανειστές), καθώς και του από 10 Μαΐου 2010 «Διακανονισμού χρηματοδότησης αμέσου ετοιμότητας από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο – Συμμετοχή της Ελλάδας στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης». Οι διεθνείς συμβάσεις που περιλαμβάνει το εν λόγω νομοσχέδιο είναι τρεις: α) η «Σύμβαση Δανειακής Διευκόλυνσης» μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας και των κρατών-μελών της Ευρωζώνης της 8.5.2010, 80.000.000.000 € (στο εξής: Σύμβαση)· β) το με ημερομηνία 3.5.2010 και τίτλο «Μνημόνιο Συνεννόησης» μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που ενεργεί για λογαριασμό των κρατών-μελών της Ευρωζώνης (στο εξής «Μνημόνιο»), το οποίο περιλαμβάνει: το Μνημόνιο Οικονομικής και Χρηματοπιστωτικής Πολιτικής, το Μνημόνιο στις Συγκεκριμένες Προϋποθέσεις Οικονομικής Πολιτικής και το Τεχνικό Μνημόνιο Συνεννόησης· 3) η Συμφωνία μεταξύ Ελληνικής Δημοκρατίας και Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), με την οποία εγκρίνει το ΔΝΤ το όλο πρόγραμμα του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης. Στις δύο πρώτες Συμφωνίες περιλαμβάνεται η σύμβαση που συνομολογήθηκε μεταξύ των Δανειστών για τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματά τους από τη Σύμβαση και ένας αριθμός Παραρτημάτων με διάφορες λεπτομερειακές ρυθμίσεις διαδικασιών, όρων και υποχρεώσεων των συμβαλλομένων. Επισημαίνεται ότι το Μνημόνιο της 3.5.2010 κατέστη διεθνής σύμβαση με τη σύνδεσή του με τη Σύμβαση της 8.5.2010 και ότι οι Συμφωνίες Δανεισμού με τα Παραρτήματά τους αλληλοσυνδέονται και αλληλεξαρτώνται κατά τρόπο ώστε να ισχύουν ως ενιαίο σύστημα διεθνούς σύμβασης, χωρίς η ισχύς της μιας να διαχωρίζεται από την ισχύ των άλλων. Πρόκειται, δηλαδή, για συμφωνίες που, ως προς όλους τους όρους τους και όλες τις ρυθμίσεις τους δεσμεύουν, σύμφωνα με ρητές διατάξεις τους, την Ελλάδα και τους αντισυμβαλλόμενους εταίρους της. Δεν πρέπει, λοιπόν, να παραπλανήσει ο τίτλος «Μνημόνιο Συνεννόησης», ο οποίος αρχικά ήταν απλή πολιτική συμφωνία και χρησιμοποιείται, συνήθως, σε συμφωνίες καθαρά πολιτικές και όχι δεσμευτικές.Το παράξενο και αντισυνταγματικό είναι ότι ο ν. 3845/2010 (ΦΕΚ 65/6.5.2010), ο οποίος εκτελεί ορισμένου όρους του Μνημονίου, που επιβάλλουν μέτρα σε βάρος των πολιτών (περικοπές επιδομάτων κ.ά.), δημοσιεύθηκε πριν από τη σύναψη των Συμφωνιών Δανεισμού. Συγκεκριμένα: δύο μέρες πριν από την υπογραφή των παραπάνω διεθνών συμβάσεων «Σύμβασης» και «Μνημονίου» και τέσσερις ημέρες πριν από τη συμφωνία με το ΔΝΤ έγκρισης του «Διακανονισμού Χρηματοδότησης Άμεσης Ετοιμότητας», ψηφίστηκε με τη διαδικασία του κατεπείγοντος και τέθηκε σε ισχύ ο εν λόγω νόμος. με τίτλο: «Μέτρα για την εφαρμογή του μηχανισμού στήριξης της ελληνικής οικονομίας από τα κράτη-μέλη της Ζώνης του ευρώ και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο». Ο νόμος αυτός περιλαμβάνει επτά άρθρα, τα οποία αριθμούνται ολογράφως, όπως συνηθίζεται στους νόμους κύρωσης διεθνών συμβάσεων, περιλαμβάνουν δε διατάξεις επιβολής μέτρων του Μνημονίου (που, όπως σημειώσαμε, δεν είχε υπογραφεί ακόμη). Επιπλέον, στο κείμενο του νόμου είναι προσαρτημένα σε Παραρτήματα (τέσσερα Παραρτήματα + τρία του τετάρτου Παραρτήματος) δημόσια διεθνή έγγραφα (πολιτικά κείμενα) της φάσεως των διαπραγματεύσεων των Συμφωνιών Δανεισμού. Επιπλέον, με την παράγραφο 4 του Άρθρου Πρώτου του ιδίου ν. 3845/2010, παρέχεται εξουσιοδότηση στον Υπουργό Οικονομικών να εκπροσωπεί το Ελληνικό Δημόσιο και να υπογράφει τις Συμφωνίες Δανεισμού, που θα ακολουθούσαν (όπως και έγινε), ενώ συγχρόνως όριζε ότι οι εν λόγω Συμφωνίες θα εισάγονταν στη Βουλή «για κύρωση». Πέντε ημέρες μετά τη δημοσίευση του ν. 3845/2010, τρεις ημέρες μετά τη σύναψη της Σύμβασης και του Μνημονίου και μία ημέρα μετά τη Συμφωνία Έγκρισης του ΔΝΤ, το τελευταίο εδάφιο της παραγράφου 4 του Άρθρου Πρώτου του ν. 3845/2010 τροποποιήθηκε με το ν. 3847/2010 (ΦΕΚ Α 67/11.5.2010), Άρθρο Μόνο, παράγραφος 9, με διάταξη η οποία καταργούσε την προβλεπόμενη και στο Σύνταγμα και στο ν. 3845/2010 κύρωση των Συμφωνιών από τη Βουλή, ορίζοντας απλώς ότι οι εν λόγω Συμφωνίες θα εισαχθούν στη Βουλή μόνο για «συζήτηση και ενημέρωση» και ότι θα ισχύσουν και θα εκτελούνται αμέσως με την υπογραφή τους. Παρά ταύτα, οι Συμφωνίες Δανεισμού, όπως αναφέραμε στην αρχή, κατατέθηκαν στη Βουλή για κύρωση με το από 3.6.2010 νομοσχέδιο, χωρίς, όμως, να επακολουθήσει η προβλεπόμενη από το Σύνταγμα κύρωση, ενώ άρχισαν από την υπογραφή τους να εκτελούνται.
Απλοποιημένο το παραπάνω σχήμα μεθόδευσης έχει ως εξής: (α) αρχίζουν οι διαπραγματεύσεις αρκετούς μήνες πριν από τη σύναψη των Συμφωνιών Δανεισμού και συμφωνούνται οι όροι των Συμφωνιών από τον Απρίλιο, όπως ανακοινώνει η από 11.4.2010 «Δήλωση για τη Στήριξη της Ελλάδας από τα κράτη μέλη της Ευρωζώνης», που επισυνάπτεται ως Παράρτημα ΙΙ στο ν. 3845/2010· (β) 6.5.2010: δημοσιεύεται ο ν. 3845 που επιβάλλει τα μέτρα του Μνημονίου και ορίζει ότι οι Συμφωνίες θα κυρωθούν από τη Βουλή· (γ) Στις 8.5.2010: συνδέεται το Μνημόνιο με τη Σύμβαση· (δ) 11.5.2010: δημοσιεύεται ο ν. 3847/ 11.5.2010, που καταργεί την κύρωση των Συμφωνιών από τη Βουλή και θέτει σε ισχύ και εφαρμογή τις Συμφωνίες από την υπογραφή τους· (ε) 3.6.2010: κατατίθενται στη Βουλή οι Συμφωνίες για κύρωση· (στ) δεν επακολούθησε ποτέ η κύρωση.
2. Η παράκαμψη της Bουλής και η ισχύς των Συμφωνιών.
