σε ένα σπίτι, μου πήραν το διαβατήριο και μου είπαν ότι αν δεν δούλευα σαν πόρνη θα σκότωναν την οικογένειά μου και θα μου έσπαζαν τα κόκαλα. Ένιωθα ότι ήθελα να πεθάνω γιατί συνειδητοποίησα ότι δεν θα κατάφερνα ποτέ να φύγω. Έπινα πολύ αλκοόλ για να μην καταλαβαίνω ποια ήμουν, που ήμουν και τι έκανα. Ένιωθα πως δεν είμαι άνθρωπος πια. Δεν είχα καρδιά. Δεν είχα ψυχή. Δεν είχα θέληση».
Η Κάτια έζησε δύο ολόκληρα χρόνια σαν σκλάβα του σεξ στην Ελλάδα. Με τσακισμένη καρδιά, ψυχή και θέληση κατάφερε να ξεφύγει, να ζητήσει βοήθεια και σήμερα να ζει και πάλι ελεύθερη. Το 99% των θυμάτων της σύγχρονης δουλείας όμως δεν διασώζονται ποτέ.
Σήμερα, υπάρχουν περισσότεροι σκλάβοι από κάθε άλλη στιγμή στην ανθρώπινη ιστορία. Ο αριθμός τους αγγίζει τα 27 εκατομμύρια.
Κάθε τριάντα δευτερόλεπτα ένας άνθρωπος πέφτει θύμα trafficking. Μιλάμε για τη μεγαλύτερη σε ανάπτυξη εγκληματική βιομηχανία παγκοσμίως και το δεύτερο μεγαλύτερο οργανωμένο έγκλημα μετά τα όπλα, με κέρδη 31,6 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, εκ των οποίων τα 27,8 προκύπτουν από τη σεξουαλική εκμετάλλευση και τα υπόλοιπα από την επαγγελματική εκμετάλλευση και την καταναγκαστική επαιτεία. Τα θύματα είναι κυρίως γυναίκες και παιδιά αλλά και άνδρες, ενώ υπάρχουν περιπτώσεις ολόκληρων οικογενειών που έχουν βρεθεί σε καθεστώς δουλείας. Μόνο το 1% με 2% διασώζεται και μόνο ένας στους 100.000 Ευρωπαίους διακινητές καταδικάζεται.
Οι αριθμοί είναι σοκαριστικοί αλλά ακόμα πιο σοκαριστικό είναι το γεγονός ότι δεν τους βλέπεις ή δεν καταλαβαίνεις ότι τους βλέπεις. Αν τους βλέπεις και αδιαφορείς, ένας λόγος παραπάνω να διαβάσεις αυτό το κείμενο. Που βρίσκονται όλοι αυτοί οι άνθρωποι; Ποιοι είναι; Πως παγιδεύονται; Πώς δρουν τα κυκλώματα και τι μπορούμε να κάνουμε για να βοηθήσουμε εξηγεί σε διαδικτυακή εφημερίδα, ο Άρης Καρδασιλάρης, Εθνικός Αντιπρόσωπος για την Ελλάδα της διεθνούς οργάνωσης Α21, που προσφέρει υποστήριξη σε θύματα trafficking.
«Στην Ελλάδα έχουμε θύματα συνολικά από 21 χώρες, κυρίως όμως προέρχονται από τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία. Η χώρα μας είναι προορισμός παγκόσμιος, ως χώρα εισόδου στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τη ζώνη Σένγκεν. Αφενός λειτουργεί ως σταθμός όπου τα κορίτσια εκπαιδεύονται και μεταφέρονται σε άλλες χώρες, αφετέρου λειτουργεί έντονα ως τελικός προορισμός, διότι λόγω κουλτούρας υπάρχει μεγάλη ζήτηση για την πορνεία στη χώρα μας. Επιπλέον είναι μια χώρα κοντά στα Βαλκάνια και ένας τουριστικός προορισμός όπου είναι εύκολο να παγιδεύσεις κάποιον, με το επιχείρημα ‘έλα στην Ελλάδα το καλοκαίρι να δουλέψεις στα νησιά’».
Διεθνή κυκλώματα και όχι μόνο
«Βλέπουμε συνήθως διεθνή κυκλώματα διακινητών με παρακλάδια στην Ελλάδα αλλά και κυκλώματα με βάση την Ελλάδα και παρακλάδια σε άλλες χώρες. Ωστόσο έχουμε και μεμονωμένα περιστατικά, όπου μπορεί να δούμε ένα ανδρόγυνο να παίρνει παιδάκια από συγγενείς υποτίθεται για να τα προσέχει να τα μεγαλώσει και να τα εκμεταλλεύεται είτε στα φανάρια, είτε για να σπρώχνουν ναρκωτικά, είτε στην πορνεία».
Πώς παγιδεύουν τα θύματά τους
«Παλιότερα είχαμε πάρα πολλές απαγωγές, πλέον όμως ο βασικό τρόπος είναι η εξαπάτηση εργασίας. Στο sex trafficking η αλίευση γίνεται μέσω του έρωτα, μέσω της ρομαντικής εξαπάτησης. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση της Μόνικα, η οποία γνώρισε κάποιον όταν βγήκε από το ορφανοτροφείο και αυτός την πούλησε σε κύκλωμα. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που η αλίευση γίνεται μέσω της οικογένειας, περιπτώσεις Ρομά κυρίως που πουλάνε τα παιδιά τους ή τα δίνουν σε κάποιον από την ευρύτερη οικογένεια για να τα μεγαλώσει».
Ένα αθέατο έγκλημα: Από τα υπόγεια και τις αλυσίδες στο happy trafficking
Ο Άρης κάνει λόγο για ένα έγκλημα δύσκολο να αντιμετωπιστεί λόγω της δυνατότητάς των κυκλωμάτων να εξελίσσονται και να προσαρμόζονται διαρκώς. Μας μιλάει εκ πείρας κυρίως για το σεξουαλικό trafficking και μας εξηγεί ότι οι περισσότερες περιπτώσεις που αντιμετωπίζουν στην Α21 αφορούν γυναίκες και ανήλικα κορίτσια.
«Στην Ελλάδα υπάρχουν 20.000 θύματα sex trafficking, εκ των οποίων 1000 είναι από 13 έως 15 ετών. Το έγκλημα αλλάζει και εξελίσσεται διαρκώς. Από τα υπόγεια και τις αλυσίδες, πλέον έχουμε περάσει στο happy trafficking. Αφού εγκλωβίσουν την κοπέλα, τις πρώτες εβδομάδες την κακοποιούν με ομαδικούς βιασμούς, στέρηση τροφής και ό,τι άλλο μπορείτε να φανταστείτε. Ο διακινητής όμως δεν θέλει να ‘χαλάει’ το εμπόρευμά του, δεν θέλει να χρειάζεται πάντα να το χτυπάει και να το έχει σε κακή μορφή. Αντιθέτως επενδύει στο προϊόν του για να το φέρει σε ένα επίπεδο που θα του βγάζει λεφτά χωρίς αυτός να ασχολείται. Τι κάνει λοιπόν. Αν το θύμα προσπαθήσει να ξεφύγει θα το τιμωρήσει ή θα κάνει κακό σε ένα δικό του πρόσωπο για παραδειγματισμό. Έχουμε τη περίπτωση μιας κοπέλας που πήδηξε από τον τέταρτο όροφο για να ξεφύγει και έσπασε το πόδι της. Φυσικά δεν μπόρεσε να διαφύγει γιατί δεν μπορούσε να κουνηθεί. Φυσικά δεν την πήγαν στο νοσοκομείο, άφησαν το πόδι να κολλήσει μόνο του. Επιπλέον, ο διακινητής κάνει το θύμα να πιστέψει ότι δεν μπορεί να απευθυνθεί στους αστυνομικούς γιατί είναι διεφθαρμένοι και τους ελέγχει. Μπορεί για παράδειγμα να είναι ένας αστυνομικός στο μπαρ και απλά να πίνει ποτό, να μην έχει καμία σχέση με τον διακινητή, όμως η κοπέλα θα πιστέψει αυτό που της λέει ο διακινητής γιατί ο διακινητής είναι ο άνθρωπος που μπορεί να της πάρει τη ζωή και δεν το κάνει. Στο τέλος αυτής της διαδικασίας, το θύμα ξέρει ότι αν προσπαθήσει να φύγει, θα πεθάνει και αν πάει στην αστυνομία, δεν θα τη βοηθήσει κανείς. Ο διακινητής είναι ο μόνος άνθρωπος που έχει απόλυτη εξουσία πάνω της. Αφού εγκαταλείψει λοιπόν τις προσπάθειες να ξεφύγει, αυτός την εξωθεί στην πορνεία ενώ παράλληλα αρχίζει να τις δίνει κάποιες ελευθερίες, της επιτρέπει να βγαίνει έξω με κάποια εποπτεία, της δίνει χρήματα να αγοράζει ρούχα και παπούτσια, να πίνει τα ποτά της, να παίρνει τα ναρκωτικά της και να εθίζεται. Σταδιακά χτίζεται μια σχέση εξάρτησης και εμπιστοσύνης οπότε δεν χρειάζεται πλέον βία, ούτε αυστηρή εποπτεία».
Αυτό λοιπόν είναι το «happy trafficking», μία κατάσταση που πλέον το έγκλημα γίνεται αθέατο. Όπως επισημαίνει ο Άρης, «όταν το έγκλημα είναι εμφανές, το θύμα είναι κλεισμένο σε ένα διαμέρισμα. Όταν αρχίσει να μην είναι εμφανές και βγάζουν το θύμα σε κοινή θέα, εμείς μπορεί να το βλέπουμε στο δρόμο, όμως τα στερεότυπα με τα οποία έχει ντυθεί, είτε σαν πόρνη είτε σαν γυφτάκι στα φανάρια, αυτά ακριβώς τα στερεότυπα μπλοκάρουν την όρασή μας σαν κοινωνία».
«Άρα το πιο βασικό πρόβλημα είναι το ζήτημα της ταυτοποίησης. Ένα θύμα trafficking μπορεί να κυκλοφορεί στο δρόμο, να είναι δίπλα μας σε ένα μπαρ, να μένει στο διπλανό διαμέρισμα, να πηγαίνει στο αστυνομικό τμήμα ή στο δημόσιο νοσοκομείο αλλά εμείς να μην το αναγνωρίζουμε, είτε ως απλοί πολίτες είτε ως κρατικοί λειτουργοί» προσθέτει και μας παραθέτει κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα.
Το στερεότυπο της πόρνης και ο χασάπης – αστυνομικός
«Μια κοπέλα από τη Βουλγαρία μας διηγήθηκε πώς ο διακινητής έφερνε το χασάπη του χωριού μαζί με κάποιους άλλους ντυμένους ως αστυνομικούς και τη βίαζαν επί δύο εβδομάδες, τις δύο πρώτες εβδομάδες που είχε έρθει από την πατρίδα της. Λίγο καιρό μετά το κορίτσι αυτό κατέληξε σε οίκο ανοχής στη Θεσσαλονίκη, τη συνέλαβε η αστυνομία, της επέβαλαν ένα πρόστιμο και την άφησαν, δεν ταυτοποιήθηκε ως θύμα. Αν όμως μπορέσουμε να φέρουμε την ταυτοποίηση σε ένα επίπεδο παραπάνω, ο κόσμος να είναι πιο ενήμερος, η κοινωνία ολόκληρη άρα και οι άνθρωποι που δουλεύουν στις αρμόδιες υπηρεσίες να κάνουν τη μία παραπάνω ερώτηση, τότε ίσως να αλλάξουν τα πράγματα.
»Πρέπει να ξεπεράσουμε τα στερεότυπα. Έχουμε αυτή τη στιγμή μια κοπέλα στον ξενώνα με εκπληκτικές δυνατότητες που οι καταστάσεις όμως την οδήγησαν σε λάθος επιλογές. Κατάφερε να ξεφύγει και την φιλοξενήσαμε στον ξενώνα της Α21. Έμαθε μέσα σε λίγους μήνες Αγγλικά, τώρα σπουδάζει με υποτροφία σε πανεπιστήμιο της Αμερικής, είναι από τις πιο εκπληκτικές περιπτώσεις που έχουμε δει».
Ο μετανάστης που μας παίρνει τις δουλειές
«Μία χαρακτηριστική περίπτωση εργασιακού trafficking συναντήσαμε στη νότια Ελλάδα. Εκμεταλλευόντουσαν πολλά άτομα, από εφήβους 17-18 ετών έως άντρες 40 ετών. Ένας ανήλικος από τη Βουλγαρία μου διηγήθηκε την ιστορία του. Ήταν από φτωχή οικογένεια και σταμάτησε το σχολείο για να δουλέψει. Ο αδελφός του έφευγε κατά διαστήματα για Ελλάδα ή Κύπρο για να δουλέψει και σε ένα από τα ταξίδια τον ακολούθησε και ο μικρός. Βρέθηκε σε ένα κτήμα, εγκλωβισμένος πίσω από συρματοπλέγματα, χωρίς να πληρώνεται και χωρίς να μπορεί να φύγει, να δουλεύει από το πρωί μέχρι το βράδυ, υπό εξαιρετικά σκληρές συνθήκες, χωρίς διαλείμματα, με ελάχιστο φαγητό και υπό την απειλή των όπλων. Έφτασε στο σημείο να μην μπορεί να σηκωθεί το πρωί από το κρεββάτι, τον τραβούσαν για να σηκωθεί να δουλέψει, μέχρι που κατάφερε να αποδράσει. Χρειάστηκε να περπατήσει επί μέρες, να φτάσει σε ένα αστικό κέντρο, να βρει κάποιον να μιλά ρουμάνικα, να βρει την αστυνομία και έτσι διασώθηκε. Άλλοι μένουν εγκλωβισμένοι επί χρόνια».
»Εγώ μεγάλωσα στην επαρχία στην Ξάνθη και ήταν νορμάλ να βλέπεις έφηβα αγοράκια να δουλεύουνε στα χωράφια, δεν σου πήγαινε το μυαλό ότι αυτά τα παιδιά μπορεί να ήταν σε συνθήκες δουλείας. Άρα πάλι γυρίζουμε στην κοινωνία, η κοινωνία θέλουμε να ενημερωθεί και ελπίζουμε να αφυπνιστεί. Διότι πολλές φορές τα απλοποιούμε τα πράγματα στο μυαλό μας, λέμε εντάξει ήρθαν αυτοί οι άνθρωποι να δουλέψουν, δεν έχει δουλειά στην πατρίδα τους, τουλάχιστον δουλεύουν εδώ. Νιώθουμε και ευεργέτες. Ή λέμε ότι μας παίρνουν τις δουλειές. Δουλειές που εμείς οι ίδιοι δεν θα κάναμε ποτέ».
